آژانس یهود در ایران، فعالیت

آژانس یهود را به عنوان اصلی ترین شبکه اجرایی و بازوی عملیاتی عالی ترین مرجع سازمان جهانی صهیونیسم، یعنی کنگره جهانی صهیونیسم یاد کرده اند.

مطابق برخی نوشته ها، آژانس یهود که در ماده چهارم سند قیمومیت فلسطین به رسمیت شناخته شد، به عنوان یک هیأت عمومی برای اداره فلسطین معرفی شده است. آژانس یهود در واقع دولت مهاجران یهود در داخل حکومت قیمومت و دارای دستگاه اداری، هیأت های نمایندگی و سازمان نظامی و غیره بود که توسط کنگره جهانی صهیونیسم برگزیده می شدند.

در ماده 4 سند قیمومیت بریتانیا بر فلسطین، مصوب شورای جامعه ملل در سال 1922م/1301ش، درباره آژانس یهود چنین آمده است:

"یک آژانس ویژه یهود به عنوان ارگان عمومی جهات مشورت و همکاری با دولت فلسطین در امور اقتصادی، اجتماعی و دیگر امور به وجود آمده و به رسمیت شناخته شود تا استقرار موطن ملی یهود و منافع جمعیت یهودی در فلسطین را ممکن ساخته، همیشه در کنترل دولت باشد و در کمک به توسعه و تحول کشور مشارکت کند.

سازمان صهیونیستی، مادامی که ساختار و اساسنامه اش موافق نظر مقام قیمومت باشد، به عنوان یک چنین آژانسی به رسمیت شناخته می شود. این سازمان باید در جهت مشورت با حکومت اعلیحضرت بریتانیا به منظور تضمین همکاری تمام یهودیانی که مایل به استقرار موطن یهود هستند، گام هایی بردارد."

به گواهی برخی اسناد، آژانس یهود یا مؤسسه جلب مهاجرت که به زبان عبری، سخنوت نامیدهمی شود، در سال 1900 میلادی برابر 1279 شمسی اعلام موجودیت کرده است.

طبق اسناد موجود ساواک، این آژانس در سال 1326 شمسی/1947 میلادی، یعنی یک سال قبل از اعلام تأسیس اسرائیل، در ایران تشکیل و موجودیت آن اعلام شد.

آژانس یهود یک تشکیلات کاملاً صهیونیستی با هدف و برنامه جذب و جمع آوری یهود و انتقال و سپس اسکان آنان در فلسطین اشغالی است.

بی شک، تشویق، ترغیب، تطمیع و در نهایت جذب و جلب یهودی ها و سپس انتقال آنها به سرزمین های اشغالی از مأموریت های اصلی آژانس یهود در ایران عصر پهلوی بود. درباره شعاع فعالیتاین سازمان در ایران، نفوذ آن در ادارات دولتی، تحرکات و مأموریت های مأموران آژانس در این کشور و نیز میزان هزینه و بودجه آنها، در یکی از گزارش های ساواک در سال 1337، چنین آمده است:

"[موضوع:] سازمان آژانس یهود در تهران یا اداره سخنوت در ایران واقع در خیابان فرانسه چهارراه بهرامی.

سازمان اداره آژانس یهود (سخنوت در تهران) [:] سازمان مزبور در تهران تشکیل شده از یک نفر رئیس به نام یوسف بن نیسان که قریب چهار سال است با حقوق ماهیانه 80000 ریال در تهران انجام وظیفه می کند و دارای یک معاون است که در غیاب رئیس وظایف وی را انجام می دهد به نام یعقوب ناموردی [نیمرودی ]تبعه اسرائیل که در واقع امور کنسولی آژانس را اداره می نماید [و] ماهیانه 60000 ریال حقوق دریافت می دارد. آژانس یهود دارای دایره بهداری است برای معاینه و مداوای مهاجرین یهودی که از شهرستان ها به تهران وارد می شوند و چندی است که در بهشتیه قدیم یهودیان مستقر گردیده و دارای بخش امراض داخلی و بخش چشم پزشکی و چندین پرستار می باشد. ریاست شعبه بهداری به عهده دکتر کهنی است که تقریبا تمام وقت خود را صرف اداره آژانس و مهاجرین می نماید و دارای دو مطب در خیابان حاج شیخ هادی و سیروس می باشد.

کلیه مهاجرین یهودی که به اسرائیل اعزام می گردند از نظر پزشکی کاملاً تحت معاینه قرار می گیرند و پس از اطمینان از سلامتی کامل جسمی و روحی به اسرائیل اعزام می گردند. وظیفه رئیس آژانس یهود، تشکیل انجمن ها و کنفرانس ها و تهیه وسایل و تماس با مأمورین ایرانی و اعزام مأمور به شهرستان های ایران برای تبلیغ جهت آماده نمودن خانواده های جدید یهودی ایرانی مخصوصا دارندگان عائله های 5 الی 10 نفری برای اعزام به اسرائیل [است.] انجام وظیفه یک نفر نماینده سیاسی در کشورهای مترقی و رسمی، صدور اجازه ویزا برای ورود به کشور اسرائیل به امضاء خود یا به امضاء معاون وقت، پذیرایی از مأمورین اعزامی از اسرائیل در تهران و اعزام آنها به شهرستان ها در صورت لزوم، دعوت از کلیه یهودیان ایرانی جهت تشکیل کنفرانس ها، ترتیب دادن جشن های مذهبی و اداره سازمان با عده ای کارمند و حسابدار و صندوقدار و پرداخت کلیه حقوق و هزینه های لازم سازمان [از دیگر وظایف او است].

هزینه های لازم سازمان آژانس یهود در تهران مرتبا ماهیانه از طریق پاریس به صورت طلای شمش وارد که مستقیما به نام رئیس آژانس یهود وقت درتهران می باشد و پس از وصول مطابق مقررات گمرکی در بازار آزاد به ایرانی نام اهل عراق عرب تاجر بازار و فروشنده طلاآلات فروخته شده و وجه آنها به بانک ها و در صورت لزوم مبلغی نیز در صندوق اداره نگاهداری خواهد شد.

آژانس یهود دارای یک منشی مخصوص که فعلاً شخصی به نام رکنی و مورد اعتماد رئیس آژانس است می باشد که تمام هزینه ها و شاید هزینه های محرمانه در صورت احتیاج به وسیله نامبرده پرداخت می گردد. نامبرده دارای دفتری است که به زبان عبری و انگلیسی مکاتبه می نماید و رئیس دفتر مذکور در حدود 10000 ریال حقوق دریافت می دارد.

آژانس یهود در تهران 10 نفر منشی و کارمند و تحصیلدار و خدمتگزار و ماشین نویس و عضو و نماینده مهاجرت (از طرف دولت اسرائیل) می باشد که حقوق آنها نیز به ریال در تهران پرداخت می گردد که این کارمندان بعضا از یهودیان ساکن ایران و چند نفری هم از کارمندان خارجی تبعه اسرائیل می باشند [؛] از جمله شم طوب، منصور، رفیع یوسفی و دو نفر ماشین نویس زن از کارمندان فوق محسوب می گردند.

وظیفه شم طوب، تهیه گذرنامه و وسایل و مدارک لازمه برای ورود و خروج اتباع اسرائیل، تهیه گذرنامه به وسیله اداره گذرنامه شهربانی کل کشور که در تمام سازمان شهربانی مربوط است و به طور دسته جمعی اقلاً برای 100 نفر تقاضای گذرنامه می شود و پس از اخذ گذرنامه و ارائه به اداره آژانس یهود در لیست مخصوص هواپیمایی مربوطه برای خروج گذارده می شود. مراجعه به اداره گمرک مهرآباد و توزیع گذرنامه ها بین مسافرین و رسیدگی به وضع خلبان هایی که به وسیله هواپیماهای آمریکایی ـ انگلیسی یا اسرائیلی به فرودگاه مهرآباد رفت و آمد می نمایند و تهیه وسایل لازم برای آنها از قبیل هتل و غیره در صورت لزوم.

شم طوب دارای نفوذ زیادی در شهربانی و اداره گذرنامه می باشد. در وزارت امور خارجه و اداره کل گمرک و اداره گمرک مهرآباد نیز دارای دوستان زیادی است.وسایل زندگی و حقوق مشارالیه از طرف آژانس یهود در تهران و دولت اسرائیل به میزان کافی تأمین گردیده و دارای اتومبیل لوکس می باشد، به طوری که چندین مرتبه اظهار داشته دارای گذرنامه اسرائیلی است و چون اهل عراق می باشد مدتی است که در تهران اقامت دارد. شم طوب از سال 1327 تاکنون متصدی کارهای آژانس یهود بوده و با این که چندین نماینده و رئیس از اسرائیل به تهران آمده او کاملاً پست خود را حفظ کرده است. نامبرده زبان عبری و انگلیسی را خوب می داند و عربی نیز زبان مادری او است و به زبان فارسی نیز آشنایی کامل دارد.

منصور ـ متصدی صدور کارت ویزای ورود مسافرین به اسرائیل می باشد و در امر مهاجرت و تحویل و حمل اثاثیه و بار مسافرین و اعزام آنها و تهیه لیست مسافرین در لیست هواپیما و اعزام آنها دخالت و نظارت کامل دارد و مشارالیه به اتفاق رفیع یوسفی و شم طوب سوءاستفاده های زیادی از مسافرین چه در قسمت حمل باز اخذ و وجوهی از مسافرین در کمپ به عنوان کرایه اضافی بار و پرداخت حقوق و عوارض گمرکی اثاثیه مهاجرین می نمایند. رئیس و معاون آژانس و رکنی منشی مخصوص نیزکم و بیش از این سوءاستفاده ها اطلاع دارند و هر کدام از آنها سهمی به عنوان حق السکوت از رفیع یوسفی که متصدی دلال گمرک و حمل اثاثیه و راهنمایی مسافرین از تهران به فرودگاه می باشد دریافت می دارند. رفیع یوسفی دارای 10000 ریال حقوق ماهیانه و فوق العاده می باشد. وظیفه نامبرده تحویل گرفتن اثاثیه مسافرین برای حمل با هواپیما می باشد و مبلغی به عنوان هزینه و حقوق و عوارض گمرکی از مسافرین دریافت می دارد و به موقع خود نیز پول هایی خرج می نماید ولی وجوهی که چه از آژانس یهود در تهران و چه از مسافرین دریافت می دارد به مراتب بیش از مبلغی است که خرج می کند. نامبرده از چند سال به این طرف با این که دلالی بیش نیست دارای مغازه بزرگی اول خیابان لاله زار و مخبرالدوله به نام جواهری می باشد و صاحب چندین میلیون ریال ثروت و سرمایه شده است.

وی تاکنون سه مرتبه به اسرائیل سفر کرده و با کلیه کارمندان گمرک مهرآباد و امانات پستی دارای روابط دوستانه و خصوصی است و با سید فیروز که خدمتگزار غیررسمی اداره کل گمرک و متصدی بوفه سالون [سالن] اداره گمرک مهرآباد است در تماس بوده و رابطه دوستی و معامله دارد و حتی گفته می شود که سید فیروز پاکیزه کار یکی از رفقای صمیمی و از طرفداران جدی رفیع یوسفی است.

سازمان آژانس یهود مخارج لازمه کلوپ کوروش کبیر را که تصدّی آن با منوچهر امیدوار و موسی کرمانیان و دارای 5 نفر منشی و دفتردار می باشد تأمین می نماید و کلیه کنفرانس ها و مجالس شب نشینی و اعیاد غالبا در سالن کوروش کبیر برگزار می گردد (توضیح آن که منوچهر امیدوار لیسانسیه حقوق و رئیس ستاد آژانس یهود در تهران می باشد که کلیه امور فرهنگی و تبلیغاتی را نیز انجام و فعلاً با هیئت پارلمانی اعزامی به اسرائیل در اسرائیل به سر می برد و با این که فقط برای مدت ده روز مسافرت آنها با برنامه قبلی تعیین شده بود تاکنون مراجعت ننموده و قریب 20 روز است در اسرائیل به گردش پرداخته اند. سازمان سخنوت یا آژانس یهود دارای دایره ای به نام دایره خلوتص به تصدی عابد نام تبعه اسرائیل می باشد. نامبرده تمام هزینه ها و حقوق و کرایه منزل و اداره خود را از آژانس دریافت می دارد و وظیفه دارد که جوان ها را تشویق و راهنمایی نماید تا خود را مانند سربازی برای روز خاصی آماده، تا به اسرائیل مهاجرت نمایند و مرتبا نیز اعزام می دارد.

نمایندگان اعزامی از اسرائیل برای جلب مهاجرین و کمک با کارمندان آژانس برای اعزام مهاجرین در تهران عبارتند از:

آقای پیر تبعه اسرائیل

آقای حمانی تبعه اسرائیل

آقای ذبیحی رحمت اله (ایرانی) که چند ماه در تهران اقامت داشته (و) چند روز قبل به اسرائیل مراجعت کرده است.

آقای فتحی (عراقی) تبعه اسرائیل نماینده شرکت هواپیمایی العال که مرتبا رفت و آمد دارد و گاهی برای چند روز در تهران اقامت می کند و روز 19/1/37 با هواپیمای آمریکایی تایرلاین به اتفاق 124 نفر مسافر مهاجر یهودی به اسرائیل عزیمت نموده است.

اداره آژانس یهود در کمپ بهشتیه قبرستانسابق کلیمیان تهران واقع و دارای دو منشی به نام طالع نصرت و سارا ارستای فهیمه متصدی ناظر نظافت که زیر نظر آقای حمانی نماینده اعزامی از اسرائیل انجام وظیفه می نمایند و مأمور مهاجرین مقیم کمپ رسیدگی و کارهای دفتری را انجام می دهند. توضیح این که خانم فهیمه دارای یکی دو بچه و روحا سالم نیست و شب ها غالبا با مردانی غریبه معاشرت دارد و اداره آژانس تصمیم دارد او را اخراج نماید. بودجه آژانس به طوری که مشاهده می شود از طرف (دولت اسرائیل) مرکز آژانس در اورشلیم از طریق پاریس ماهیانه 12 الی 15 کیلو طلای خالص تأمین و به نام رئیس آژانس وقت یهود ارسال و تحویل و ترخیص می گردد و در بازار به وسیله دلالان و خریداران طلا مانند تجار عراقی یهودی خرید و فروش می گردد و وجه آن به مصرف هزینه های مربوطه آژانس می رسد.

علی مراد متولی قبرستان یهودیان که مسئول حفظ اثاثیه مسافرین در انبار مجاور قبرستان است از آژانس حقوق دریافت می دارد. اداره آژانس دارای یک خدمتگزار است. شخص رئیس آژانس در محل اداره منزل دارد ولی معاون آژانس در حوالی اداره آژانس منزل نموده است.

در این سند، منبع تغذیه مالی آژانس یهود، پاریس و اورشلیم قید گردیده، لیکن در گزارش های دیگر ساواک به سوئیس نیز در این باره اشاره شده است:

اینجانب در تاریخ یکشنبه اول دی ماه 36 با آقای یوسف بنی سان [بن نیسان] رئیس آژانس یهود تماس گرفته و ایشان اظهار داشتند:

1 ـ از تمام شهرستان ها مخصوصا شهرستان شیراز کلیه کلیمیانی که بی بضاعت می باشند تقاضا نموده اند که به اسرائیل مهاجرت نمایند و آژانس یهود در تهران که شعبه آژانس یهود جهانی می باشد همه گونه تسهیلات برای آنها فراهم می آورد.

2 ـ تمام کلیمیان با ویزای مهاجرت به اسرائیل خواهند رفت.

3 ـ تاکنون 50 الی 60 نفر (از شیراز) رفته اند و بقیه به ترتیب خواهند رفت.

4 ـ وسیله مسافرت آنها توسط شرکت هواپیمایی ایران ـ ارفرانس و یا شرکت هواپیمایی ال آل اسرائیل خواهد بود.

5 ـ آژانس یهود در تهران نو دارای کمپی (به نام بهشتیه) می باشد که از کلیه کلیمیانی که از شهرستانها به تهران می آیند در آن جا نگهداری کرده و همه گونه وسایل اعم از غذا، پوشاک، بهداشت در اختیار آنها می گذارد.

6 ـ این آژانس احتیاجات مادی خود را توسط آژانس یهود مرکزی که در سوئیس می باشد مرتفع کرده به این ترتیب شمش های طلا برای ما می فرستد و پس از فروش تبدیل به ریال می گردد.

7 ـ این آژانس فقط به کلیمیانی که فقیر و بی بضاعت می باشند، کمک مادی می نماید.

8 ـ بدین منظور دو نفر از مقامات دولتی اسرائیل با اجازه مقامات دولتی ایران برای بررسی وضع کلیمیان فوق الذکر به ایران مسافرت کرده و فعلاً در شیراز می باشند و قصد مسافرت به شهرستان های ایران را دارند." (گزارش ساواک، تاریخ 1/10/1336)

مطابق مدارک موجود، آژانس یهود با مجوزدستگاه های ذی ربط دولت شاهنشاهی، از جمله وزارت کشور و وزارت امور خارجه، شعبه خود را در ایران تأسیس کرده بود:

"به آدرس خیابان خارک، خیابان صائب، پلاک شماره 40 مراجعه شد با بررسی به عمل آمده معلوم شد ساختمان مزبور مؤسسه آژانس یهود در ایران است.

مؤسسه مزبور از سال 1334 بنابه تصویب وزارت کشور و وزارت امور خارجه در ایران تأسیس شده، کارش معافیت عوارض گذرنامه یهودیان ایرانی بی بضاعت است که قصد مهاجرت فلسطین را دارند و ضمنا یهودیانی که از کشورهای مختلف عربی به ایران می آیند و قصد مهاجرت به اسرائیل دارند گذرنامه و وسایل مهاجرت آنها را مؤسسه مزبور تسهیل می نماید. نامبردگان محلی دارند به نام کمپ بهشتیه. کلیمی هایی که از کشورهای مختلف به ایران پناهنده می شوند در آنجا نگهداری و پس از تکمیل مدارک لازم به وسیله این مؤسسه به اسرائیل می فرستند. شماره تلفن مؤسسه 45314 می باشد. رئیس مؤسسه شخصی به نام مناحیم شهرت الدار اهل و تبعه اسرائیل است که تازه به ایران آمده و هنوز پروانه اقامت و غیره برای وی صادر نشده. اداره کننده و جوابگوی مراجعین شخصی به نام شم طوب الیاهو فرزند غبور به شماره پروانه اقامت 9468 صادره از شهربانی کل کشور [... ]می باشد. نامبرده خودش را عضو سفارت اسرائیل معرفی کرد و اظهار می داشت مدت 12 سال است در ایران می باشد، به زبان فارسی آشنایی کامل دارد. وی بسیار از ایران تعریف و تمجید می کرد و اظهار می داشت ما مدیون دولت و ملت ایران هستیم. از نوع دوستی شاهنشاه آریامهر بسیار تعریف و تمجید می کرد و اظهار می داشت که دوبار خدمت شاهنشاه آریامهر شرفیاب شدم. شخص دیگری به نام ویکتور دادون اهل و تبعه اسرائیل در این مؤسسه کار می کند که وی نیز اخیرا به ایران آمده است. کارکنان ایرانی مؤسسه عبارتند از:

1 ـ منصور موسی زاده؛ 2 ـ صادق رکنی؛ 3 ـ نصرت طایفی؛ 4 ـ ویوست لاوی؛ 5 ـ مهوش اخوت؛ 6 ـ زرین تاج سامیح؛ 7 ـ حوری سوفرزاده؛ 8 ـ علی مراد شهرت سعیدی؛ 9 ـ عباس اسدی؛ 10 ـ علی اسدی؛ 11 ـ جعفر عباسی." (گزارش ساواک، شماره 4619، مورخ 27/9/1349)

بنابراین، فعالیت اداره آژانس یهود در ایران نه تنها از دید دستگاه های رسمی سلطنت پهلوی، از ساواک تا وزارت امور خارجه مخفی و پنهان نبود، بلکه با نظر موافق و مساعد مقامات رسمی دولت شاهنشاهی، روز به روز بر شعاع فعالیت و اختیارات شعب آژانس یهود اضافه می شد. در سند مورخ 14/4/1337 ساواک آمده است:

"از اوایل تیر ماه جاری دایره کنسولی در آژانس یهود دایر و زیرنظر مستقیم دکتر دوریل نماینده بازرگانی اسرائیل و بدون دخالت کارکنان آژانس یهود شروع به کار نموده و یاکو (Yacou) تبعه اسرائیل نیز تصدی قسمت ویزای دایره مزبور را بر عهده دارد و به مدارک مسافرین ورودی و خروجی یهودیان رسیدگی می نماید." (گزارش ساواک، شماره 2ـ3ـ1332، مورخ 14/4/1337)

متصدیان آژانس یهود ایران با هدف تاخت و تاز هرچه بیشتر در کشور، به عناوین مختلف سعی درتحریک احساسات و جلب نظر مقامات ذیربط دستگاه شاهنشاهی داشتند.

در یکی از نشریات یهودی، در کنار تصویر رئیس آژانس یهود در ایران چنین آمده است:

"آقای بن نیسان رئیس سخنوت (آژانس یهود) در ایران در مقابل تقاضای خبرنگار ما برای یک عکس و یک پیغام مختصر به مناسبت عید پسح با خوشرویی پیام زیر را به وسیله عالم یهود برای جامعه ایران لطف کردند: [...] امروز در اسرائیل این عید باستانی معنی و مفهوم مهمتری یافته است. مساعی اسرائیل در راه سعادت و نیکبختی هر فرد یهودی که قدم به دروازه های باز آن بگذارد ایجاب می نماید که تمام یهودیان جهان از بذل هر گونه مساعدت خودداری نکند [نکنند] .

از فرصت استفاده نموده بدین وسیله به نام سخنوت مراتب قدردانی و سپاسگزاری خود را نسبت به اولیاء محترم دولت [شاهنشاهی] که پیوسته مساعدت و همراهی آنها در وظیفه بشردوستانه این مؤسسه شامل حال ما است تقدیم نموده، اضافه کنم که تاریخ یهود هیچگاه این مساعدت های پر قیمت را فراموش نخواهد کرد."

نمونه دیگر تلگراف تبریک آژانس یهود ایران به بختیار، رئیس وقت سازمان امنیت به مناسبت حلول سال 1338 است. در این تلگراف به شماره 8269 مورخ 29/12/1337 شمسی آمده است:

تیمسار معظم سرلشگر بختیار معاون محبوب نخست وزیر و رئیس محترم سازمان امنیت و اطلاعات کل کشور.

مؤسسه آژانس یهود در ایران افتخار دارد بهترین تبریکات و ادعیه خود را به مناسبت حلول سال نو و عید باستانی نوروز به حضور آن جناب تقدیم داشته و ترقیات روز افزون ملت ارجمند ایران را تحت توجهات عالیه شاهنشاه محبوب آرزو نماید.

مؤسسه آژانس یهود در ایران.

بختیار، نیز طی تلگراف مورخ 4/1/1338 مراتب تشکر خود را نسبت به آن تشکیلات اعلام می دارد:

تلگراف ـ شهری ـ مؤسسه آژانس یهود در ایران

ضمن تشکر از وصول تلگراف تبریک نوروزی آن آژانس آرزومند است که به یاری خداوند متعال و پیروی از منویات شاهنشاه محبوب در سال نو موفقیت های بیشتری در راه حفظ امنیت کشور عزیزمان نصیب گردد.

سرلشگر تیمور بختیار

رئیس آژانس یهود در تهران طی اردیبهشت ماه سال 1337 بنابه تصمیم آژانس بین المللی یهود تغییر و به جای یوسف بن نیسان که حدود چهار سال متصدی این پست بود، فردی به نام داخور به عنوان رئیس جدید این تشکیلات در تهران تعیین می گردد.در سند ساواک در این خصوص چنین آمده است:

"از روز مذکور داخور رئیس جدید آژانس یهود مشغول کار شده و کلیه امور مربوطه به آژانس توسط بن نیسان رئیس سابق به مشارالیه تحویل گردیده است.

بن نیسان مدت 15 روز دیگر برای تسویه حساب و روشن نمودن وضع مالی آژانس در تهران توقف می نماید و به طوری که شنیده شده مشارالیه بااین که یک مأمور روزمزد بوده مع هذا از طرف دولت اسرائیل برای تصدی پست هایی در خارج کشور اسرائیل پیشنهاداتی به وی گردیده است." (سند ساواک، شماره 2ـ3ـ515، مورخ 12/2/1337)

آژانس جهانی یهود اگرچه هدف خود را جذب مهاجرین یهودی در ایران اعلام کرده بود، لیکن این سازمان برنامه های متعددی را در این کشور اجرا و اغراض سیاسی، اطلاعاتی و فرهنگی گوناگونی را تعقیب می کرد. این تشکیلات به منظور تسهیل در اجرا و عملی ساختن برنامه های خود، با توجه به شرایط ویژه یهود ایران، رؤسای آژانس یهود را بنا به مصالحی تعویض می کرد و تغییر می داد. این تغییرات بعضا بیش از یک سال به طول نمی انجامید. برای مثال؛ داخور که در اردیبهشت ماه 1337 به عنوان رئیس جدید آژانس یهود ایران فعالیت خود را آغاز کرده بود در تیرماه سال 1338 جای خود را به ناس رئیس جدید آژانس یهود در تهران سپرد.

این قبیل موارد از دید ساواک پنهان نبود و مأموران ذی ربط آن دستگاه نسبت به این گونه جابه جایی ها در میان کارمندان و مسؤولان آژانس یهود و کانون های یهودی داخل کشور وقوف داشتند و مطلع بودند که گزارش ذیل نمونه کوچکی از آن است:

"در حال حاضر رکنی کارمند ایرانی آژانس یهود به جای یعقوب کازیت معاون سابق آژانس که اخیرا به اسرائیل عزیمت و از آنجا مأمور توکیو گردیده کلیه امور کنسولی اسرائیل را در تهران عهده دار می باشد ولی امضا ویزای ورود به اسرائیل مخصوص ساخور رئیس آژانس است. رکنی سابقا مسئول فروش طلاهای رسیده به ایران در بازار و صندوقدار آژانس یهود در تهران بوده است.

ساخور اصلاً اهل چکسلواکی (چک و اسلواکی) و رکنی نیز از یهودیان بومی کرمانشاه می باشد." (گزارش ساواک،شماره 2ـ3ـ589، تاریخ 15/2/1338)

آژانس یهود در ایران در عین برخورداری از مجوز دولت شاهنشاهی برای فعالیت، مع الوصف برای پنهان نگه داشتن بخشی از تلاش های مرموز خود، از اماکن پوششی و مخفی نیز استفاده می کرد:

"یکی از کارمندان آژانس یهود می گفت چون اولیای مؤسسات یهود در ایران متوجه مراقبت مأمورین انتظامی گردیده اند، لذا کلیه اسناد مربوط به فعالیت های اقتصادی و اجتماعی خود را به محل کمپانی اریس واقع در خیابان فردوسی منتقل نموده اند[. ]کمپانی مزبور ظاهرا برای فروش لوازم یدکی اتومبیل و ماشین آلات تأسیس گردیده لیکن یکی از مراکز کسب اطلاعات سیاسی یهودیان به شمار می رود." (گزارش ساواک، شماره 2ـ3ـ1153، تاریخ 2/6/1337)

برگزاری مجالس جشن و سرور در میان یهودیان ایران به مناسبت سالگرد تأسیس رژیم صهیونیستی، از سوی آژانس یهود، تلاشی به منظور احیا و تقویت آرمان صهیونیستی در بین جوانان یهودی و تحریک احساسات یهود ایران به نفع مطامع اشغالگران فلسطین بود:

"در جلسه منعقده در آژانس یهود و در تعقیب قطعنامه صادره در مورد شناسایی دولت اسرائیل تصمیم گرفته شده بود که برای یازدهمین سالاستقلال دولت اسرائیل جشن مفصلی برپا نمایند و از کلیه نمایندگان مجلس شورا و سنا و هیئت دولت در کلوپ کسری (مدت دو ماه است از طرف عده ای از جوانان یهودی با کمک و مساعدت آژانس یهود تأسیس شده) دعوت به عمل آورند ولی مقامات دولت اسرائیل به عللی با برگزاری چنین جشنی موافقت نکردند.

قرار است طبق رسوم سنواتی از طرف آژانس یهود برای روز 24 و 25 اردیبهشت در کلوپ کوروش کبیر به مناسبت یازدهمین سال استقلال اسرائیل شب نشینی مجللی برپا گردد و از هم اکنون بلیط ورودیه و کارت های دعوت برای عده زیادی از شخصیت ها و رجال چاپ و در همین روزها به وسیله کارکنان آژانس و کلوپ کوروش کبیر به فروش خواهد رسید." (گزارش ساواک، شماره 2ـ3ـ425، تاریخ 5/2/1338)

در گزارش دیگری با عنوان "جشن استقلال اسرائیل" چنین آمده است:

"به مناسبت تصادف روز 31 فروردین با روز سیزدهمین سال استقلال اسرائیل [.] از طرف اداره سخنوت (آژانس یهود) مجلس جشنی در سالن هتل مرمر واقع در خیابان فیشرآباد ترتیب داده شده بود و در این جشن عده زیادی از کارمندان قسمت سیاسی سازمان آژانس یهود و کارمندان مؤسسات یهود در ایران، معاریف یهود، اعضای سازمان بانوان یهود، انجمن کلیمیان، انجمن پزشکی یهود، ارث ایران، کانون خیرخواه، جوینت امریکن و چند نفر یهودی که از اسرائیل آمده بودند شرکت داشته اند.

ابتدا دکتر دوریل، یوسف ناسن رئیس آژانس یهود، ربی مئیر عزری کارمند وزارت امور خارجه اسرائیل روز استقلال را به مدعوین تبریک گفته اند. سالن هتل به پرچمهای کشور شاهنشاهی ایران و کشور اسرائیل تزیین شده بود و مدعوین به صرف کوکتل پرداخته و نطق و خطابه ای ایراد نشد و این مراسم تا ساعت 19 ادامه داشت.

ساعت 21 روز مزبور نیز به دعوت آژانس یهود مراسمی به همین مناسبت در سالن دبیرستان کوروش کبیر واقع در خیابان هاتف ترتیب داده شده بود که عده ای در حدود دو هزار نفر از مردم طبقات دوم و سوم یهودی و فرهنگیان و اطباء و تجار یهودی در آن شرکت داشته اند و ابتدا یک حلقه فیلم از کارهای روزانه زنان اسرائیل که قبلاً به وسیله ربی مئیر عزری تهیه شده بود به معرض نمایش گذارده شد و در این مراسم به علت کمی جا و ازدیاد جمعیت اکثر شیشه پنجره های سالن شکسته و مأمورین انتظامی موفق به جلوگیری از ازدحام نشده اند. در ساعت 23 این مراسم خاتمه یافت." (گزارش ساواک، شماره 341/316، تاریخ 2/2/1340)

رؤسای آژانس جهانی یهود جهت هماهنگی هرچه بیشتر بین آژانس و دیگر گروه ها و کانون های یهودی داخل ایران، به منظور تسریع و پیشبرد مطامع خود، پیوسته به ایران مسافرت می کردند:

"طبق اطلاعات واصله در تاریخ 24/10/36 آقای بت اریه وزیر مهاجرت و رئیس کارگزینی و استخدام کل آژانس یهود در دنیا با هواپیمای العال به تهران وارد شده و در فرودگاه مهرآباد جمعی از سران یهود داخلی و خارجی از وی استقبال نمودند و محل اقامت او در اداره آژانس یهود در تهران و مهمانخانهنادری اتاق شماره 15 تعیین گردید. در شب جمعه مورخه 27/10/36 از ساعت 19 الی 24 کمیسیونی با حضور آقای بت اریه و آقای بن نیسان و کلیه اعضاء آژانس یهود و اُرت صهیونیست و کلیه اعضاء کانون خیرخواه و راب لوی رئیس مولتر (اوتصر) هتورا و کوهن صدق مدیران مؤسسه در منزل آقای موسی طوب ملقب به پاستور تشکیل شده بود و گویا موضوع مذاکرات آنها مربوط به مسئله مهاجرت بوده است.

همچنین آقای بت اریه برای سرکشی به حوزه یهودیان مقیم آبادان و خرمشهر و اصفهان مسافرتی به شهرستان های مذکور کرده و در این مسافرت کلیه مؤسسات یهودی ها و مدارس اتحاد و گنج دانش را بازدید نمود و به علاوه در شب جمعه مورخه 4/11/36 از ساعت 19 الی 5/22 از طرف آژانس یهود مجلس جشنی برای معرفی و افتخار ورود آقای بت اریه در کلوپ کوروش کبیر خیابان سفارت فرانسه منعقد گردید که در این مجلس آقایان راب لوی رئیس هولتر (اوتصر) هتورا و لی پین رئیس جوینت امریکن، الیاسی عضو کمیته یهودیان، پاستور رئیس کل حزب جوینت های ایران و بن نیسان رئیس آژانس یهود، یعقوب ناموردی [نیمرودی ]و ابراهیم موره، موسی کرمانیان و آقای منوچهر امیدوار رئیس کلوپ کوروش کبیر و انجمن فرهنگی و کلیه اسرائیلی های مقیم تهران حضور داشتند و مذاکرات آنها گویا روی مسئله مهاجرت که قبلاً شروع کرده بودند به وسیله آقای موسی کرمانیان مطرح و ادامه داده شد و در اطراف اوضاع و احوال اسرائیل و همچنین راجع به وضعیت یهودیان ایران و سرمایه داران گفتگوهایی شد که به وسیله آقای بت اریه بایستی اقدام شود و طبق اطلاع آقای بت اریه به وسیله هواپیمای ارفرانس به دهلی حرکت کرد و کلیه شخصیت های یهود که اسامی آنها در بالا ذکر شده در فرودگاه حضور داشته و از وی بدرقه کردند و قرار است مدت 10 یا 15 روز در دهلی اقامت نماید و بعد از راه تهران به اسرائیل مراجعت نماید." (گزارش ساواک، شماره 275، تاریخ 10/12/1336)

گزارش ساواک درباره رفت و آمد مأموران صهیونیست به ایران چنین حکایت می کند:

روز مذکور سپیر رئیس اداره کل مهاجرت یهود از اسرائیل به تهران وارد گردیده تا به امور مهاجرت یهودیان ایرانی رسیدگی نماید و از آن روز مرتبا جلساتی با حضور بن نیسان رئیس آژانس یهود، ناموردی [نیمرودی] معاون آژانس، شوستی عضو بازرگانی اسرائیل و سپس رئیس مهاجرت اسرائیل در محل آژانس تشکیل و موضوعات مورد بحث نیز جنبه کاملاً محرمانه داشته است.

ضمنا در یک ماهه اخیر جنب و جوش و آمد و رفت زیادی در آژانس یهود برای مهاجرت به اسرائیل صورت می گیرد و یک نفر سروان شهربانی نیز به اوراق گذرنامه مهاجرین رسیدگی می نماید." (گزارش ساواک، شماره 2ـ3ـ4619، تاریخ 26/11/1336)

به لحاظ اهمیت ویژه پایگاه های یهودی ایران برای صهیونیسم جهانی، نمایندگان و رؤسای بلندپایه آن سازمان پیوسته در ایران حضور پیدا می کردند و در تقویت و تحکیم مناسبات بین یهود ایران و رژیم صهیونیستی از هیچ کوششی فروگذار نمی کردند:

"ساعت 10 صبح روز مذکور یهودا دومینیت(Yehouda Dominith) دبیرکل آژانس یهود مقیم تل آویو وارد تهران گردید و اعضاء آژانس یهود در فرودگاه از نامبرده استقبال نمودند.

قرار است مشارالیه چند روز در تهران توقف کرده و با سیگل رئیس اداره مهاجرت جهت تشویق مهاجرت یهودیان ایرانی به اسرائیل و کمک سرمایه داران یهودی در این مورد مذاکره و تبادل نظر کنند." (گزارش ساواک، شماره 2ـ3ـ1497، تاریخ 8/4/1338)

ساعت 5/9 صبح روز سه شنبه گذشته جلسه ای با حضور سیگل رئیس کل مهاجرت یهود، یهودا دومینیت مدیرکل آژانس یهود، دکتر دوریل نماینده بازرگانی اسرائیل در ایران، ربی مئیر عزری کارمند وزارت امور خارجه اسرائیل و نویسنده روزنامه فارسی ستاره شرق چاپ اسرائیل. ساخور نماینده اعزامی اسرائیل به ایران، مهندس یافیه عضو صهیونیست جهانی و مهندس ساخور رئیس آژانس یهود در ایران در محل آژانس یهود تشکیل و درباره مهاجرت یهودیان اصفهان و شیراز مذاکراتی انجام گرفته است.

قرار است مأمورین اعزامی دولت اسرائیل به تهران به عنوان گردش و هواخوری مسافرتی به بندر پهلوی [انزلی ]بنمایند." (گزارش ساواک، شماره 2ـ3ـ1574، تاریخ 12/4/1338)

این حرکت، چندی بعد نیز به گونه ای دیگر و با پوشش فرهنگی، تکرار می شود:

"از ساعت 30/18 روز مذکور به دعوت قبلی آژانس یهود و به مناسبت ورود دکتر هامیل مسئول امور فرهنگی و مذهبی آژانس کل جهت سرکشی به مؤسسات فرهنگی یهود در تهران عده ای در حدود 400 نفر از جوانان و دانش آموزان یهود به اتفاق اولیاء خود و معلمین مؤسسات فرهنگی یهود، اعضاء هیئت انجمن کوروش کبیر و دکتر بروخیم رئیس دبیرستان کوروش کبیر، ناس رئیس آژانس یهود در تهران، ذبیحی نماینده اعزامی از اسرائیل و دکتر دلیجانی رئیس امور مهاجرت آژانس یهود در دبیرستان کوروش کبیر حضور یافته اند.

بدوا دکتر بروخیم رئیس انجمن کوروش کبیر به مدعوین خیرمقدم گفته و از اولیاء اطفال تقاضای همکاری با دبیرستان را نمود و دکتر هامیل درباره شروع فصل درختکاری بهاری مطالبی اظهار و سپس دو پرده رقص از طرف دسته مدرسه خلوتص به سرپرستی حاسیه گوئل رئیس خلوتص انجام شد که مورد توجه حضار قرار گرفت و اشعاری از حضرت سلیمان خوانده شد.

دکتر هامیل مجددا مدت نیم ساعت به زبان عبری درباره آزادی یهودیان و لزوم مهاجرت آنان به اسرائیل صحبت کرده و اظهار تأسف کرد که نمی توان [تواند] به زبان شیرین فارسی مطالب خود را بیان نماید [.] بیانات دکتر هامیل به وسیله ذبیحی به فارسی ترجمه می شد.

دکتر دلیجانی نیز مشاهدات خود را در اسرائیل بیان و شمه ای از روابط دبیران و اسرائیل و تاریخ نجات یهودیان و فتح بابل را به دست کوروش کبیر و داریوش هخامنشی شرح داد و در خاتمه نتیجه گرفت که سوابق دیرینه ملت ایران با یهودیان از زمان کوروش کبیر ناجی یهودیان شروع می شود و کلیه یهودیان جهان بخصوص یهودیان ایران و اسرائیلیباید جشن دوهزار و پانصدمین سال شاهنشاهی ایران را هر قدر می توانند مجلل تر و آبرومندتر برگزار کنند که درخور مقام شاهنشاهی ایران باشد و رشد ملی خود را بنابه وظیفه مذهبی خود ثابت نمایند. در خاتمه سه حلقه فیلم به زبان فرانسه از جشن های ده ساله ارتش اسرائیل و مراسم مذهبی و درختکاری و پذیرایی های رسمی از نمایندگان دول خارجی در اسرائیل و پیشرفت های ورزشی که توسط آژانس یهود شده بود به معرض نمایش گذارده شده است." (گزارش ساواک، شماره 2ـ3ـ5026، تاریخ 1/12/1338)

رفت و آمدهای مکرر سران آژانس جهانی یهود به ایران نشانگر فعالیت های بی وقفه، مستمر و چند منظوره آن تشکیلات صهیونیستی در ایران بود:

"یهودا دومینیت دبیرکل آژانس یهود در اورشلیم پس از یک هفته اقامت در تهران و شرکت در جلسات محرمانه ای که با حضور سران یهود و مسئولین مؤسسات یهودی در تهران به منظور توسعه فعالیت سیاسی و اقتصادی یهود در ایران تشکیل می گردید. صبح روز دوشنبه برای شرکت در کنفرانس عمومی نمایندگان یهودیان کشورهای مختلف جهان که از طرف دولت اسرائیل در ژنو تشکیل خواهد شد با هواپیما به اروپا عزیمت نموده است." (گزارش ساواک، شماره 2ـ3ـ5026، تاریخ 1/12/1338)

فعالیت اداره آژانس یهود در تهران، برنامه ها و مأموریت آن کاملاً تحت نظر و مراقبت آژانس جهانی یهود بود. بدین لحاظ هر از چندگاهی فرستادگان این تشکیلات و حتی رؤسای آن جهت بررسی و ارزیابی تشکیلات مستقر در ایران به تهران سفر می کردند. در گزارش اردیبهشت ماه سال 1337 ساواک، چنین آمده است:

"آقای ذب دوانی تبعه اسرائیل رئیس کل آژانس یهود بین المللی هفته قبل خیلی محرمانه به تهران وارد شده و مشغول مسافرت در شهرستان ها می باشد تا به وضعیت یهودیان شهرستان ها رسیدگی نماید. نامبرده معاون وزیر امور خارجه کشور انقلابی اسرائیل است که برای کشورهایی که تاکنون کشور اسرائیل را به رسمیت نشناخته اند به نام سازمان سخنوت جهانی بین المللی انجام وظیفه می نماید.

آژانس یهود از هر فرصتی برای تبلیغ اهداف صهیونیستی در میان جامعه یهود ایران بهره برداری می کرد. برپایی جلسات ماهانه و دعوت از اقشار مختلف یهودی برای شرکت در آن، ابزار و پوشش بسیار مهم برای آژانس یهود در ایران بود که از طریق آن نسبت به تبلیغ اندیشه و آرمان های صهیونیستی مبادرت می ورزید

"بنابه دعوت آژانس یهود از سال 30/20 روز گذشته کنفرانس ماهانه آژانس یهود با حضور عده ای در حدود 250 نفر از رؤسا و اعضاء آژانس و کانون کوروش کبیر و طبقات مختلف یهود در کنیسای آژانس تشکیل شده است. ابتدا ذبیحی نماینده اعزامی اسرائیل از اولیاء آژانس به مناسبت تشکیل جلسات کنفرانس ماهانه تشکر کرد و سپس موسی کرمانیان شمه ای از تاریخ و نجات و آزادی اسرائیل را شرح داده و از روابط ایران و یهود در قدیم و نجات یهودیان توسط ایرانیان صحبت نمود و به حضار توصیه کردند در جشن دوهزار و پانصد و پانصدمین سال سلطنت شاهنشاهی ایران شرکت کنند و به اینوسیله قدردانی ملت یهود را به ثبوت برسانند و سپس از ترقیات و پیشرفت های اسرائیل و گرفتاری های فعلی دولت اسرائیل مطالبی اظهار داشت و در خاتمه دو حلقه فیلم از جنگهای آزادی اسرائیل و اعلام استقلال و شناسایی و موجودیت اسرائیل و جشن یازدهمین سال استقلال یهود به مورد نمایش گذارده شد." (گزارش ساواک، شماره 2ـ3ـ187، تاریخ 10/1/1339)

آژانس یهود در ایران، از برخی جنبه ها، نسبت به دیگر مؤسسات و گروه های یهودی داخل، نقش محوری ایفا می کرد. این سازمان طبق برنامه ریزی قبلی همه ساله افرادی را به عنوان میهمان جهت شرکت در مراسم جشن سالگرد تأسیس رژیم صهیونیستی و نیز آموزش اطلاعاتی و نظامی به فلسطین اشغالی دعوت می کرد، تا این افراد پس از بازگشت علاوه بر انجام مأموریت های محوله درباره آرمان صهیونیسم در میان جامعه یهود ایران تبلیغ نمایند:

"بنابه دعوت قبلی عصر روز یکشنبه گذشته جلسه ای با حضور دکتر دوریل ـ ربی مئیر عزری و چند نفر از کارمندان جوینت امریکن و نمایندگان اعزامی از اسرائیل و گنج دانش در آژانس یهود دایر بوده و ضمن آن راجع به اعزام نمایندگانی به اسرائیل جهت شرکت در مراسم جشن دوازدهمین سال استقلال دولت یهود صحبت و مذاکره شده است." (گزارش ساواک، شماره 2ـ3ـ152، تاریخ 16/1/1339)

اعزام یهودیان ایران برای شرکت در مجالس ویژه صهیونیستی در سرزمین های تحت اشغال اسرائیل و همچنین برنامه ریزی و تدارک سفر نمایندگان یهود ایران برای حضور در کنگره صهیونیسم جهانی از جمله اقداماتی بود که آژانس یهود برای تقویت و تحکیم و گسترش روابط بین سران یهود ایران با صهیونیسم هیچ گاه از آن غافل نبود:

"پیرو گزارش فوق، اولیاء آژانس یهود در تهران مشغول فعالیت هستند تا وسایل مسافرت نمایندگان یهودیان ایران به کنگره صهیونیست جهانی در اسرائیل فراهم و آنها را اعزام دارد. ضمنا دکتر رحمیم اهل کاشان و کارمند جوینت که سال گذشته از دانشکده پزشکی تهران فارغ التحصیل شده و به زبان عبری آشنایی دارد به سمت نماینده خلوتص (فداییان اسرائیل) در معیت سه نماینده قبلی بین روزهای دوشنبه تا پنجشنبه هفته جاری به تل آویو اعزام خواهند شد." (گزارش ساواک، شماره 2ـ3ـ4787، تاریخ 27/9/1339)

سند دیگر ساواک نیز در این زمینه حکایت می کند:

"از اوایل هفته گذشته ربی مئیر عزری کارمند وزارت امور خارجه اسرائیل در آژانس یهود به اتفاق دکتر دوریل نماینده تجاری اسرائیل در قسمت سیاسی سازمان آژانس به فعالیت پرداخته و از عده ای از اعضا انجمنهای کلیمیان و طبقات مختلف سرشناس یهود دعوت نموده اند تا در مجلسی که در آژانس تشکیل می شود شرکت و برای انتخاب 25 تا 30 نفر نماینده جهت شرکت در جشن دوازدهمین سال استقلال اسرائیل که در اوایل اردیبهشت ماه 1340 در تل آویو تشکیل می شود اقدام نمایند."(گزارش ساواک، شماره 2ـ3ـ5995، تاریخ 20/2/1339)

توضیح آن که این نمایندگان از افراد یهودی خواهند بود و اسامی آنها در لیستی که قبلاً عزری به تصویب وزارت خارجه اسرائیل رسانیده ذکر شده و اکنون در جشنها و میهمانیهای یهود در تهران از آنها دعوت به عمل می آید.

تبلیغ، تحریک و تطمیع یهودیان ایران برای خروج از کشور و انتقال و اسکان آنان در سرزمین فلسطین، از سوی آژانس یهود تعطیل ناپذیر بود. ساواک نیز نه تنها کوچکترین ممانعتی در این باره به عمل نمی آورد، بلکه برای پیشگیری از هر گونه، عکس العمل منفی از سوی مردم مسلمان ایران و جلوگیری از ایجاد حساسیت در میان امت اسلامی، حتی المقدور تلاش می کرد تا این موضوع چندان علنی نگردد. بدین لحاظ مقامات ساواک به مأموران ذی ربط دستور می دادند تا با تذکر به نمایندگان آژانس یهود نسبت به توجیه و تفهیم این مسأله تلاش کنند.

از سوی دیگر آژانس یهود در تعقیب شیوه های تبلیغاتی خود در میان یهود ایران، حتی المقدور از شخصیت ها و مقامات مختلف یهودی ایران که به انحاء مختلف پایگاه و اعتباری نزد یهودیان داشتند بهره می گرفتند.

ترغیب یهودیان ایران برای مسافرت به اسرائیل، عنوان گزارش ساواک در این باره است:

"محترما در اجرای اوامر مقام مدیریت کل اداره سوم [...] در مورد ترغیب یهودیان ایران جهت مهاجرت به اسرائیل از طرف صهیونیست ها مراتب از شهربانی کل کشور نیز استعلام [گردید] ، پاسخ واصله حاکیست که در مورد ترغیب و تشویق کلیمیان ایرانی برای مهاجرت به اسرائیل اخیرا اطلاعی واصل نشده است ولی به قرار گزارشات واصله در سالهای قبل اغلب اشخاصی به عنوان نماینده آژانس یهود به شهرستان های کلیمی نشین بخصوص شیراز مسافرت [و] از کلیمیانی که مایل به عزیمت به کشور مذکور بودند ثبت نام و درباره وسایل خروج آنها از کشور تسهیلاتی به عمل می آوردند که به موقع خود از طرف مقامات انتظامی به نمایندگان آژانس یهود تذکر داده شده که از تبلیغات علنی در این مورد خودداری نمایند.

ضمنا اضافه شده که جهت تهیه آمار تقریبی و کسب اطلاع دستور لازم صادر گردیده که نتیجه متعاقبا اعلام خواهد شد." (گزارش اداره کل سوم ساواک، با طبقه بندی خیلی محرمانه، تاریخ 24/3/1345)

تلاش آژانس یهود و محافل صهیونیستی برای جذب و انتقال بخشی از یهودیان ایران به فلسطین اشغالی به طور بی وقفه استمرار داشت:

"طبق خبری که از آژانس یهود به دست آمده گرویر رئیس آژانس یهود به اتفاق ناخون نماینده اعزامی دولت اسرائیل به تهران برای تهیه زمینه مهاجرت دستجاتی از یهودیان شهرستان ها به اسرائیل به شهرهای اصفهان، یزد، شیراز عزیمت و پس از یک هفته توقف در این شهرستان ها اخیرا به تهران بازگشت نموده اند."

آژانس یهود برای پیشبرد اهداف خود در ایران ضمن بهره گیری از شخصیت های یهودی یا صهیونیستی خارج از کشور در میان یهود، از موقعیتمقامات یهودی داخل کشور نیز به نحو مقتضی بهره می گرفت. استفاده تبلیغاتی از شخصیت های دینی، سیاسی و... که به هر صورت در میان جماعت یهود مرتبه و منزلتی داشتند به انحاء گوناگون در مسیر مقاصد صهیونیستی، در برنامه اصلی آژانس قرار داشت. سند زیر بخشی از این شیوه آژانس یهود در ایران را بازگویی می کند:

"ساعت 5/19 دیروز دومین جلسه ماهیانه آژانس یهود با حضور یکصد نفر از طبقات مختلف یهودی تهرانی و خراسانی اعضاء انجمن محلی کوی کلیمیان تهران، کارمندان آژانس یهود و همچنین یدیداشوفط [یا شوفط ]روحانی یهودی، دکتر فیشر استاد دانشگاه اسرائیل، خمانی، سپیر گلدن برگ نمایندگان اعزام [اعزامی] اسرائیل، ساروقی مبلغ اداره آژانس مرکزی در مسجد [کنیسه] خراسانی ها واقع در چهارراه عزیزخان پشت اداره بهداری ارتش تشکیل شده است.

ابتدا ساروقی مبلغ اداره آژانس اسرائیل به زبان عبری درباره استقلال کشور اسرائیل و پیشرفت های صنعتی و دفاعی و کشاورزی کشور مزبور صحبت و مردم را تشویق به مهاجرت و دیدن کشور اسرائیل نموده و افزوده در صورت عدم امکان مهاجرت، از اسرائیل دیدن نمایید و دلایل زیادی ارایه نموده که مورد توجه مردم واقع شد و ذبیحی خراسانی بیانات نامبرده را به فارسی ترجمه می کرد [.] سپس یدیدیاشوفط روحانی یهودی پشت میز خطابه رفت و ضمن تشویق مردم از موهبت الهی در مورد تشکیل کشور اسرائیل و آزادی که از این موهبت نصیب ملت یهود شده و آزادی فعلی یهودیان و مقایسه محدودیت های سال های قبل یهودیان ایران و شکایت و گله از آن گفت [؛ ]اسرائیل کشور یهود احتیاج به جوانان و مردان باسواد و هنرمند و کارآزموده دارد چرا پیروان مذهب یهود معطل هستند و اکنون تمام وسایل مجانی از طرف دولت اسرائیل پدر واقعی یهودیان به اختیار آنها گذارده شده و بایستی ملت یهود از آن استفاده نماید.

سپس دکتر فیشر استاد دانشگاه اسرائیل پشت میز خطابه رفت و به زبان عبری ضمن اظهار خوشوقتی از این که در ایران خود را بین برادران یهودی با آزادی تمام می بیند یدیدیاشوفط را روحانی بزرگ خطاب و شمه ای از تاریخچه مسافرت 24 سال قبل خود را به ایران شرح و وضع یهودیان آن وقت و اکنون را مقایسه کرده و از دیداری که از یهودیان خراسان و نمازگزاری آنها در 24 سال قبل و لقب جدیدالاسلام که به یهودیان می دادند و مراسم مذهبی اسلامی و یهودی در زیرزمین های تنگ و تاریک خراسان صحبت نمود. به علاوه عده ای از این طبقه در تهران هستند و از مشاهده آنها بسیار خرسند است.

در خاتمه از آزادی یهودیان ایران تمجید و موقعیت فعلی آنها را متذکر شد و با دو کلمه یادآور شد [،] در موقع نماز هر روز سه بار خوانده می شود [: ]یهودی شهادت می دهد به یگانگی خداوند و یادآوری می نماید دولت اسرائیل وجود دارد و ذبیحی خراسانی بیانات دکتر فیشر را به فارسی ترجمه نمود. ساعت 30/21 جلسه خاتمه یافت و برای مدعوین یک حلقه فیلم که توسط منظور مدیر فتوفلاش درباره جشن یازدهمین سال استقلال اسرائیل و پیشرفتصنعتی و علمی و کشاورزی تهیه شده بود نمایش داده شد." (سند ساواک، شماره 2ـ3ـ3787، تاریخ 9/9/1338)

علی رغم مصلحت اندیشی و پنهانکاری رژیم پهلوی و درخواست ساواک از سازمان ها و مؤسسات صهیونیستی، مبنی بر عدم آشکار شدن فعالیت های سیاسی و تبلیغاتی آنها در نزد مردم ایران، مع الوصف مقامات و مسؤولان کانون های صهیونیستی به توصیه ها و تقاضای مزبور اعتنا نمی کردند و طبق تشخیص و نظر خود اقدام می کردند. در یکی از گزارش های دستنویس ساواک که احتمالاً در اواخر سال 1346 تهیه شده است، ضمن اشاره به علل و اهداف حضور و فعالیت تعدادی از نمایندگان اعزامی رژیم صهیونیستی و سازمان جهانی صهیونیسم در ایران و نیز ارتباط آنها با برخی تشکل های یهودی ایران، به این موضوع به صراحت اشاره شده است. مطالب این گزارش نشانه آمادگی رژیم صهیونیستی برای جنگ شش روزه پنجم ژوئن 1967، 1346 ه . ش. است:

"در دو ماهه اخیر فعالیت دولت اسرائیل و سازمان صهیونیسم در ایران شدت یافته است. در چند سال گذشته فعالیتهای سیاسی ـ حزبی و مهاجرت که در ایران انجام می گردید، تا اندازه ای مخفی و آرام بود. ولی در دو ماه گذشته این گونه فعالیت ها علنی تر شده است.

1 ـ [با] مسافرت دکتر سیلورستون معاون وزارت کشور اسرائیل به ایران که در امور مهاجرت به اسرائیل رسیدگی می کند، بار دیگر مسئله مهاجرت یهودیان به اسرائیل را در بین یهودیان ایران شدت یافته است.

2 ـ دکتر سیلورستون هنگام اقامت در ایران به کار مؤسسه (سوخونت) در ایران به دقت رسیدگی کرد. در این مؤسسه اختلافاتی بین یهودیان ایران و اتباع اسرائیل و نماینده سازمان سوخونت به وجود آمده است. انجمن کلیمیان ایران که تحت نظارت مستقیم سفارت اسرائیل کار می کند، عقیده دارد که کنترل این مؤسسه را به عهده بگیرد و حال آن که سازمان سوخونت معتقد است که همچنان باید مستقل باشد. دکتر سیلورستون به این مسئله رسیدگی کرد. دومین مسئله دیگر که مورد توجه او قرار گرفت تصمیم وزارت خارجه ایران برای دادن عدم روادید ورود مجدد یهودیان مهاجر به اسرائیل می باشد.

در حال حاضر عده ای از یهودیان که تابعیت اسرائیل را قبول کرده اند در ایران به سر می برند و با در دست داشتن شناسنامه ایرانی از پرداخت مالیات و مقرراتی که برای خارجیان وجود دارد شانه خالی می کنند و در عین حال در مواقع ضروری از گذرنامه ایرانی و شناسنامه استفاده می نمایند. این عملیات سبب شده که وزارت خارجه تصمیم جدیدی بگیرد و تصمیم مذکور موجب عصبانیت این دسته از یهودیان قرار گرفته است.

3 ـ مسافرت دوبیکن یکی دیگر از سران دولت اسرائیل به ایران و سخنرانی او در انجمن کوروش کبیر واقع در خیابان آقا شیخ هادی تا اندازه ای فعالیت دولت اسرائیل را در ایران علنی کرد. او در سخنرانی که در هفته گذشته در این انجمن کرد به طور علنی درباره بحران دولت اسرائیل با اعراب سخن گفت و در حدود بیست دقیقه درباره قدرت نظامی اسرائیلسخنرانی کرد. او قدرت نظامی اسرائیل را21 X+X+Xنامید. گرچه درباره بمب اتمی اسرائیل به طور صریح مطلبی نگفت ولی از مجموع بیانات او در این باره اشاره شد و هنگامی که اشاره به داشتن بمب اتمی اسرائیل کرد برای او کف زدند.

4 ـ مأموریت دیگر این مأمور دولت اسرائیل این است که اعلام کرد از این پس فقط حزب اکثریت کشور اسرائیل که هم اکنون زمامدار است امور مؤسسه (گنج دانش) [را ]که تبلیغات مذهبی و ملی [در میان] یهودیان می کند در ایران ه عهده دارد. در حالی که در چند سال اخیر همه احزاب موجود در اسرائیل حتی حزب کمونیست در ایران نماینده داشت. نمایندگان احزاب مختلف اسرائیل در بین یهودیان ایران به خصوص طبقه جوان تبلیغ می کردند تا عضویت آن احزاب را بپذیرند. که هنگام مسافرت به اسرائیل به عضویت آن احزاب درآیند. در ضمن نمایندگان احزاب مذکور هنگام مسافرت به ایران مورد استفاده سازمان امنیت و سازمان های جاسوسی و ضد جاسوسی اسرائیل قرار می گرفتند.

او اعلام کرد که از این پس سالی 200 هزار دلار کمک به مؤسسه انجمن گنج دانش به 100 هزار دلار تخفیف می یابد و بقیه 50% را بایستی خود ایرانیان برای تدریس معلمین مدارس ـ مبلغین مذهبی و سایر عمال اعزامی بپردازند.

5 ـ [[صهیونیسم جهانی، سازمان|سازمان صهیونیسم جهانی]] به سازمان های یهودیان ایران اطلاع داده که در سال جاری 15 دانشجو به اسرائیل برای تحصیل بفرستند. منتهی مخارج تحصیل این عده صدی 60 (60 درصد) آن دولت اسرائیل و صهیونیسم جهانی و بقیه را سازمان بانوان کلیمی ایران تقبل و تعهد پرداخت کرده است.

6 ـ منوچهر امیدوار تبعه اسرائیل و کرمانیان تبعه اسرائیل که سابقا ایرانی بودند دوره مأموریتشان در ایران تا شش ماه دیگر تمام می شود ولی تشبث کرده اند که دوره مأموریت او [آنها] تمدید شود.

در سخنرانی در انجمن کوروش کبیر پس از این که دوبیکن این مسئله را عنوان کرد بلافاصله موج اعتراض جمعیت (که تحریک خود این دو نفر بود) بلند شده، حتی این عده گفتند که در صورت رفتن این دو نفر اعتصاب می کنند.

7 ـ نماینده دیگری برای رسیدگی به امور سوخونت به نام Herotz برای تبلیغات سیاسی و حزبی و سروسامان دادن به این مؤسسه [آژانس یهود] تا دو هفته دیگر به ایران می آید.پس از عزیمت او نماینده دیگری به تهران خواهد آمد.

8 ـ انتخابات انجمن کلیمیان ایران روز 26 اسفند در کاخ بالا در مسجد [کنیسه] و مدرسه آقاجان ابریشمی تشکیل می شود. قبلاً برای انتخاب اشخاص تبانی های داخلی صورت گرفته است.

9 ـ کاندیدای نمایندگی مجلس شورای ملی از جامعه کلیمیان ایران دو نفر هستند.

1 ـ دکتر لقمان امینی دانشیار دانشگاه عضو حزب مردم

2 ـ لطف اله حی بازرگان که عضویت حزب ندارد.

سفارت اسرائیل و انجمن کلیمیان ایران به این دو نفر اخطار کرده که اگر می خواهند در انتخابات موفق شوند بایستی عضویت حزب اکثریت اسرائیل (مپای) را بپذیرند. لطف اله حی عضویت حزبمذکور را قبول کرده ولی دکتر لقمان امینی در جواب گفته من کاندیدای حزب مردم هستم و حاضر به قبول عضویت حزب دیگری نمی شوم."

گرچه شماری از تشکل های یهودی در ایران، کاملاً با اهداف و برنامه های آژانس یهود هماهنگ و همسو بودند و در مسیر خواست آن، در میان جامعه یهود ایران تلاش فراوانی را مبذول می داشتند، لیکن به علت برخی ناکامی ها و مشکلات، آژانس یهود از طریق نامه های ارسالی برای تقریبا کلیه خانواده های یهودی ایران، ضمن شرح و توصیف و تبلیغ موقعیت اسرائیل، به آنها توصیه می کرد تا جهت اعزام فرزندان خود به فلسطین اشغالی از مزایا و امتیازات در نظر گرفته شده در این خصوص استفاده نمایند.

آژانس یهود از طریق این قبیل نامه ها و تبلیغات به شدت سعی داشت تا با ترغیب و یا تطمیع والدین یهودی آنها را ناگزیر نماید تا با اعزام و انتقال کودکان و نوجوانان خود به فلسطین اشغالی موافقت کنند.

نامه ای که در سال 1348 توسط مناخم الدار رئیس اداره سخنوت در ایران جهت ترغیب خانواده های یهودی ایران ارسال شده، از برخی زوایا خواندنی است:

"نامه ای به والدین

والدین محترم

سال تحصیلی (جاری) نزدیک به اتمام و پایان است. شما فکرهای زیادی درباره تحصیل فرزندانتان اعم از دختر و پسر در سال آینده مخصوصا و سال های بعد به طور کلی می کنید.

از این که سال های آینده را خاطرنشان می سازم منظوری دارم زیرا مطمئنا می دانم که در قلوب شما برنامه های فراوانی است که نحوه زندگی خود را تغییر دهید. بسیاری از شما به فکر این هستید که به دنبال نزدیکان و دوستان خود که سال های پیش راه مسافرت را انتخاب نموده اند نیز این راه را انتخاب نمایید.مسلما عده ای از شما کاملاً [از] ضعف و کمبود برنامه های تحصیلی و حیاتی یهودیان که در این جا به فرزندانتان داده می شود آگاه هستید و مایلید که در زمینه یهودیت کاملی برای فرزندانتان تربیت شده آنچه که مورد نیاز و حیات آنان است در اختیارشان گذاشته شود.

بنابراین به این منظور ما می خواهیم به شما پیشنهادی کنیم که در مورد ادامه تحصیل و تعلیم و تربیت فرزندان خود در کشور اسرائیل بیندیشید. در آنجا فرزندان شما تعلیم و تربیتی فراخور حال، لیاقت و موقعیت خود به منزله یک یهودی و انسان کاملی دریافت خواهند کرد علاوه بر این فرزند شما در همین تکامل و تعلیم و تربیت و استقرار در اسرائیل تکیه گاهی برای شما و سایر افراد خانواده در ساعتی که قصد علیا [مهاجرت ]به اسرائیل را داشته باشید خواهد شد.

برای این که به فرزندانی که هنوز والدین آنها در خارج از کشور اسرائیل زندگی می نمایند وسایل پرورش و تحصیل فراهم گردد در اداره سخنوت (آژانس یهود) دایره ای به اسم علیت هنوعر دایر است که این دایره با تجربیات فراوانی که در زمینه تعلیم و تربیت و پرورش دارد مسئول تحصیل [، ]پیشرفت و سلامت فرزندان شما است تا این که فرزندان شما بزرگ شده و به سنی برسند که بتوانند مستقلاً زندگیکرده روی پای خود بایستند.

دایره علیت هنوعر چه پیشنهاداتی به شما می کند:

این دایره آماده پرورش هر بچه ای است که مشغول تحصیل مداوم در مدرسه است و از نظر جسمی نیز سالم می باشد. از سن 13 سالگی (دختران 12 سالگی) تا سن 16 سالگی.

در اسرائیل فورا فرزند شما به محض رسیدن به آنجا برنامه اش تنظیم می گردد برنامه درس او در کلاسی که در خور حالش باشد شروع می شود به طوری که از نظر صنعت و هنر [به] فرزند شما هیچ گونه لطمه ای وارد نخواهد شد.

فرزند شما در پانسیونی با سایر بچه های هم سنش زندگی خواهد کرد و در طی 24 ساعت (تمام شبانه روز) تحت مراقبت و مواظبت کامل خواهد بود.

فرزند شما می تواند تحصیلاتش را در این دایره تا سن 18 سالگی ادامه دهد.

رشته های مختلفه تحصیلی در اختیار فرزندان شما خواهد بود.

بچه شما می تواند وارد مدرسه متوسطه (دبیرستان) شده و تا دریافت دیپلم که از طرف دولت رسمیت دارد تحصیلات خود را ادامه دهد.

بچه شما می تواند وارد مدرسه متوسطه ای شده که علاوه بر درس های شفاهی (نظری) به او صنعت مورد دلخواهش را نیز یاد می دهند.

انتخاب صنعت با عمل و استعداد فرزند شما بستگی دارد. امکان فراگیری صنعت در رشته های مختلفه زیر وجود دارد:

تراشکاری، ماشین آلات، اتومبیل، هواپیما، الکترونیک در درجه عالی و ممتاز.

در تمام رشته های هنری والدین و خود بچه ها می توانند تعلیم و تربیت در زمینه مذهبی و یا عمومی را انتخاب نمایند. در ضمن امکان تحصیلات دبیرستانی در زمینه مدارس مذهبی (تلمود) وجود دارد.

والدین عزیز، ساعتی رسیده است که شما باید واقعا درباره آینده عزیزانتان خوب و درست فکر کنید و تصمیم بگیرید. بیایید و حداقل یکی از فرزندان خود را بفرستید و هم خود و هم فرزندانتان از این کار بهره برداری کرده و نتیجه بگیرید.

ما در اختیار شما می باشیم و در تمام ایام هفته در ساعات صبح و بعد از ظهر آماده پاسخگویی به سؤالات شما هستیم و در تصمیماتی که گرفته اید شما را کمک و یاری می نماییم.

از آمدن پیش ما و شنیدن و پرسیدن پیشنهادات دریغ نکنید امیدواریم که هر چه زودتر شما را در اداره سخنوت که در خیابان سفارت فرانسه، خیابان خارک، کوچه صائب شماره 40 واقع می باشد زیارت کنیم.

با تقدیم احترام فراوان

مناخم الدار

رئیس اداره سخنوت در ایران و نماینده علیت هنوعر"

(گزارش ساواک، شماره 3246/ه 4، تاریخ 25/12/1345)

رؤسای جدید آژانس یهود پس از ورود به ایران طی مراسمی که از سوی محافل یهودی داخل کشورو معمولاً از طریق انجمن کلیمیان تهران برگزار می شد، معرفی می گردیدند. در سند شماره 20499/20 ه 4، مورخ 29/6/46، در خصوص تغییر رئیس آژانس یهود در ایران آمده است:

"ورود آقای ندار رئیس آژانس یهود

روز چهارشنبه 22/6/46 آقای ندار اهل آلمان به سمت رئیس آژانس یهود در ایران تعیین و با هواپیمایی العال به تهران وارد و از صبح روز 26/6/46 مشغول کار گردیده است. نمایندگان آژانس یهود در شهرستان ها به تهران عزیمت و مشغول تحویل و تحول می باشند. ضمنا آقای شویتزر رئیس موقت آژانس روز چهارشنبه 29/6/46 به اسرائیل مراجعت خواهد نمود و تاکنون مراسم رسمی جهت معرفی آقای ندار از طریق انجمن کلیمیان تهران به عمل نیامده است.

ارتباط آژانس یهود با محافل یهودی داخل کشور اگرچه امری عادی تلقی می شد اما از نکات بسیار قابل توجه در سند مزبور آن است که مسؤول ذی ربط ساواک پس از دریافت این گزارش در زیر آن اضافه کرده است:

انجمن کلیمیان تهران یک انجمن ایرانی است. ولی آژانس یهود یک آژانس اسرائیلی است. ارتباط این انجمن را با آن آژانس از اداره هشتم سؤال کنید و گزارش نتیجه آن را بدهید."

براساس مندرجات اسناد ساواک، رئیس و کارمندان آژانس یهود پس از اتمام دوره مأموریت خود، با برگزاری مراسمی، مأموران جدید را به محافل یهودی داخل کشور معرفی می کردند.این حرکت حتی شهرستان های یهودی نشین دور و نزدیک را نیز شامل می شد:

"موضوع: رئیس جدید آژانس یهود

برابر اطلاع واصله الدار رئیس آژانس یهود در ایران تعویض و به جای وی صادوق اهل یمن 55 ساله تعیین و به اتفاق خانواده خود وارد و مشغول انجام وظیفه گردیده است. ضمنا کارمندان آژانس یهود پس از خاتمه خدمت به اتفاق مأمور جدید به شهرستان های یهودی نشین مسافرت و ضمن معرفی آنان به یهودیان از نزدیک با رؤسای انجمن های مورد بحث آشنا می شوند." (سند ساواک، شماره 1498/321، تاریخ 26/5/1348)

کاهش آمار داوطلبان یهودی برای انتقال به فلسطین اشغالی براساس آنچه که مورد نظر و توقع آژانس یهود بود و همچنین بروز برخی اختلاف سلیقه ها بین انجمن کلیمیان تهران و دست اندرکاران آژانس یهود ایران در بعضی مقاطع زمانی، و به علاوه اهمیت و جایگاه ایران شاهنشاهی در استراتژی صهیونیسم جهانی، پیوسته موجب می شد تا بالاترین مقامات و رؤسای سازمان جهانی صهیونیسم و آژانس جهانی یهود به ایران سفر کنند و از نزدیک نسبت به موقعیت و وضعیت و نحوه فعالیت کانون های وابسته آشنایی پیدا کنند. سفر عوزی نارگیس رئیس کل آژانس یهود مستقل در فلسطین اشغالی به تهران در سال 1351 نمونه ای در این مورد است:

"ساعت 10/12 روز سه شنبه 10/5/51 [به] وسیله هواپیمای اندیا ژنرال نارگیس رئیس کل آژانس یهود در اسرائیل به اتفاق بانو به تهران وارد گردید. مشارالیه مدت 30 ساعت در تهران توقف خواهد نمود سپس به بمبئی مسافرت می کند.

آقایان شمطوب و صادوک رئیس آژانس یهود در ایران و آقای رفیعی در فرودگاه از نامبردگان استقبال به عمل آورده اند.

ژنرال نارگیس روز پنج شنبه 12/5/51 با هواپیمای العال تهران را به مقصد بمبئی ترک خواهد نمود." (گزارش ساواک، شماره 40822/20 ه 21، تاریخ 12/5/1351)

در گزارش دیگر ساواک با موضوع؛ "جلسه در نمایندگی اسرائیل با حضور ژنرال عوزی نارگیس" که در همان مقطع زمانی تهیه شده، چنین آمده است:

"بنابه دعوت اداره آژانس یهود (سخنوت) از ساعت 17 روز 11/5/51 در محل نمایندگی اسرائیل در ایران 19 نفر به اسامی آقایان: لطف اله حی، شمطوب کارمند آژانس یهود، عطااله یمطوب، آقایی کارمند بانک ملی، صادوک رئیس آژانس یهود، ژنرال عوزی نارگیس رئیس آژانس یهود اسرائیل، یوسف کهن وکیل دادگستری و عضو انجمن کلیمیان، آقای عزری نماینده سیاسی اسرائیل، دکتر ملامد، بن یوحنا معاون عزری، حبیب اله القانیان، مهندس برال، خانم الیاسی، خانم کشفی، [و] ناخن حضور داشتند ابتدا ژنرال نارگیس اظهار داشت؛ در حدود سی یا چهل نفر از اطباء یهودی ایرانی در سمیناری که در اسرائیل تشکیل شده بود شرکت کردند جهت آموزش و کاریابی آنها بسیار مفید می باشد، مهاجرینی که از فرانسه به اسرائیل می آیند 50% کاهش یافته است و در ایران هم تعداد مهاجرین بسیار کم شده است.

سپس آقای حبیب القانیان اظهار داشت که مهاجرین ایرانی 90% کاهش یافته است و ادامه داد بعد از شوروی محلی که مورد تهدید و خطر واقع شده است ایران است که بایستی هرچه زودتر مهاجرت صورت پذیرد.بایستی در مورد مهاجرت تشویق بیشتری به عمل آید و صادوک رئیس آژانس یهود کاری انجام نمی دهد و مهاجرت یهودیان ایران برنامه صحیحی ندارد و یهودیانی که در پل چوبی و دروازه شمیران و باغ صبا ساکنند بایستی آنها را وادار کرد که به اسرائیل مهاجرت نمایند نه این که [در بین] چند خانواری که مقیم پل ذهاب و یزد [هستند] که حاضر نیستند به مهاجرت بروند تبلیغ نمود. سپس افزود که یهودیان ایرانی در اسرائیل بسیار سرمایه گذاری نموده اند و [اگر ]متناسب با جمعیت یهودی بررسی شود، یهودیان ایرانی بیشتر از هر کشوری در اسرائیل سرمایه گذاری نموده اند.

آقای لطف اله حی از ژنرال عوزی نارگیس سؤال نمود آیا در اسرائیل اتحادیه ای از یهودیان ایرانی وجود دارد یا خیر [؟] ژنرال نارگیس اظهار داشت بله اتحادیه ای از ایرانیان یهودی وجود دارد." (گزارش ساواک، شماره 40843/20 ه 21، تاریخ 22/5/1351)

صرف نظر از کنترل و ارزیابی نحوه فعالیت و سنجش میزان توفیق آژانس یهود ایران، از سوی آژانس جهانی یهود، رؤسا و نمایندگان اعزامی آن تشکیلات در مسیر برنامه های تبلیغاتی برای جلب توجه سران یهود ایران و جذب و تطمیع یهودیان برای کوچ به فلسطین اشغالی، به دفعات وارد تهران و شهرهای یهودی نشین ایران می شدند و با افراد و مجامع یهودی ارتباط برقرار می نمودند. حضور و ارتباط مستقیم مسؤولان و نمایندگان آژانس جهانی یهود در میان یهودیان ایران یک حرکت تبلیغاتی برایجلب اعتماد و تطمیع جوانان یهود و ایجاد انگیزه در آنها برای انتقال به فلسطین بود؛ از سوی دیگر این واقعیت بر ساواک نیز پوشیده نبود که نمایندگان صهیونیستی در ایران غیر از مهاجرت یهود، اغراض پس پرده دیگری را نیز پی گرفته و مأموریت های پنهانی دیگری نیز به عهده داشته اند.

در سند شماره 3708/312 ،مورخ 26/9/41 درباره ورود رئیس آژانس یهود و نماینده اعزامی رژیم صهیونیستی به تهران، اصفهان و شیراز آمده است:

"از تاریخ دهم آبان ماه گذشته تاکنون گرویر رئیس آژانس یهود و ناخون نماینده اعزامی دولت اسرائیل به تهران سه بار به اصفهان و شیراز عزیمت نموده و اخیرا پس از 8 روز توقف در اصفهان و شیراز به تهران بازگشته اند.

اگرچه مسافرت های این دو نفر به استان های مزبور برای مطالعه و اعزام خانواده های اسرائیلی مقیم این دو استان به اسرائیل است ولی با توجه به برنامه عادی مهاجرت یهودیان شیراز و اصفهان به اسرائیل احتمال داده می شود که رفت و آمدهای این دو نفر روی منظورهای خاص دیگری است."

بنابر ارزیابی ساواک، تعویض و تغییر پی درپی مسؤولان آژانس یهود ایران علت های گوناگونی داشت که از جمله آن، عدم توفیق آنان در جلب و جذب مهاجرین جوان یهودی و یا افزایش آمار داوطلبان به مهاجرت بود.

گزارش ساواک در این خصوص چنین است:

"ساعت 30/17 روز 11/5/51 بنا به دعوت قبلی آقای مئیر عزری نماینده سیاسی اسرائیل جهت معارفه با آقای اوزی نارگیس ژنرال فاتح اورشلیم و رئیس جهانی آژانس یهود(مهاجرت) عده ای در حدود 18 نفر از جمله آقای صادوک رئیس آژانس یهود در ایران، آقای القانیان، آقای موره، آقای لطف اله حی، آقای کهن، آقای هارونیان، آقای کرمانشاهچی، آقای کرمانیان، آقای شمطوب، خانم الیاسیان، آقای یمطوب در دفتر آقای عزری نماینده سیاسی اسرائیل در ایران حضور به هم رسانیده اند. ابتدا آقای عزری ژنرال اوزی نارگیس را به حضار معرفی نمود و از ایشان درخواست نمود که سخنرانی نماید. آقای ژنرال اوزی نارگیس شروع به سخنرانی نمود که به وسیله آقای عزری ترجمه می گردید. ژنرال اوزی نارگیس اظهار داشت که وضع مهاجرت یهودیان ایران خوب نیست و افزود که برای مدت دو ماه دیگر با قدرتی بیشتر مجددا به تهران خواهد آمد و ضمن بازدید از تشکیلات آژانس یهود وضع مهاجرت را سرو سامانی خواهد داد.

بعد از خاتمه جلسه آقایان عزری و القانیان و موره و ژنرال نارگیس تشکیل جلسه خصوصی داده اند تا وضع آقای صادوک رئیس آژانس یهود ایران را معلوم نمایند. گویا تقصیر اصلی شکست مهاجرت یهودیان از ایران را به گردن ایشان گذارده اند." (گزارش ساواک، شماره 40842/20 ه 21، تاریخ 22/5/1351)

حضور مکرر و پی درپی نمایندگان و شخصیت های اعزامی از سوی آژانس جهانی یهود به ایران اگرچه در جهت تقویت، گسترش و پشتیبانی از اهداف و برنامه های آژانس یهود ایران بود، لیکن در پس این تحرکات اسراری وجود داشت که بعضا خود گزارشگران و دست اندرکاران ساواک نسبت به آنهااذعان کرده اند.

نمونه بارز دیگر در این ارتباط سفر پینهاس سپیر وزیر دارایی سابق رژیم صهیونیستی و رئیس وقت آژانس جهانی یهود به ایران است که از زوایای گوناگون قابل تأمل است:

"موضوع: آقای پینهاس سپیر مرد نیرومند اسرائیل

آقای پینهاس سپیر وزیر دارایی سابق اسرائیل و مرد نیرومند حزب کارگر (پوالیم) قرار است در تاریخ 4 آوریل 1975 برابر 16 فروردین ماه 1354 به ایران مسافرت و از شهرهای اصفهان و شیراز دیدن نماید.

به همین مناسبت قرار است از طرف آقای لطف اله حی نماینده اقلیت یهود در مجلس شورای ملی و حبیب القانیان رئیس انجمن کلیمیان تهران ضیافتی به افتخار نامبرده در منزلشان برگزار نمایند به طوری که آقای لوبرانی نماینده سیاسی اسرائیل در ایران اظهار داشته است قرار است ترتیب ملاقات آقای پینهاس سپیر را با آقای جمشید آموزگار وزیر کشور و امور استخدامی و دکتر یگانه رئیس بانک مرکزی را بدهد.

آقای سپیر سپس از طریق ایران عازم استرالیا خواهد شد.

نظریه سه شنبه: 1 ـ ورود نامبرده در تاریخ مذکور به ایران صحت دارد 2 ـ آقای پینهاس سپیر در حال حاضر امور مربوط به مگبیت و آژانس یهود را به عهده دارد و بازدید نامبرده از ایران به طور یقین رسیدگی به وضع ادارات فوق در ایران می باشد." (گزارش ساواک، شماره 60956/20 ه 21، تاریخ 28/11/1353)

در گزارش های دیگری ساواک درباره چگونگی حضور و فعالیت پینهاس سپیر رئیس وقت آژانس یهود، در ایران، چنین آمده است:

"پینهاس سپیر وزیر سابق دارایی و رئیس فعلی آژانس یهود می باشد نامبرده در برگ درخواست روادید علت مسافرت به ایران را بازدید ذکر کرده است ولی هدف اصلی جمع آوری اعانه از ثروتمندان یهودی ایران می باشد و از جمله شخصیتهای درجه اول و مورد توجه مردم است و با فعالیتی که در زمینه جمع آوری اعانه و کمک به اقتصاد بحرانی کشور [اسرائیل] می کند سعی دارد زمینه نخست وزیری خود را فراهم نماید." (گزارش ساواک، شماره 78/232، تاریخ 2/2/1354)

دستگاه ها و مقامات ذی ربط در ایران شاهنشاهی، طبق سیاست تعیین شده از سوی رژیم، انتقال یهودیان ایران به فلسطین اشغالی را بلامانع تلقی می کردند، اما در عین حال، از علنی شدن موضوع و ایجاد هر گونه سر و صدا در این باره به شدت پرهیز داشتند. نامه طبقه بندی شده رئیس وقت ساواک در پاسخ به ریاست شهربانی کل کشور در این باره قابل توجه است:

"از: ساواک

به: ریاست شهربانی کل کشور (اداره اطلاعات)

درباره [:] آژانس یهود

بازگشت به شماره 8ـ5ـ 5276ـ 25/7/52

عزیمت یهودیان ایران به کشور اسرائیل به صورت دسته جمعی به مصلحت نمی باشد ولی چنانچه انفرادی انجام گیرد از نظر این سازمان بلا مانع می باشد."

رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور

ارتشبد نصیری (امضا از طرف، توسط ثابتی)

(سند ساواک، شماره 1962/341، تاریخ 5/8/1352)

رؤسای آژانس یهود جز در موارد اضطراری، معمولاً یک تا دو سال در سمت خود باقی بودند. آن گونه که در سند شماره 65628/20 ه 21، مورخ 18/5/1354، ساواک آمده است:

"آقای مردخای زر رئیس آژانس یهود در ایران که مدت دو سال از طرف اسرائیل در تهران انجام وظیفه می نماید به طوری که افراد آژانس یهود اظهار می دارند مدت مأموریت وی در ایران خاتمه یافته و به اسرائیل مراجعت خواهد نمود و یک نفر دیگر به عوض وی به ایران خواهد آمد."

در گزارش تکمیلی ساواک در این باره، در سند شماره 62269/20 ه 21، مورخ 27/5/1354، آمده است:

"آقای اسحاق تبیان (برکینزکی) به جای آقای مردخای رز مسؤول آژانس یهود در ساعت 15/11 روز 26/5/54 با هواپیمایی ال آل (العال) همراه زن و 3 فرزند خود به تهران وارد و در هتل کمادور اقامت نمود."

آژانس یهود پس از جذب و انتقال بعضی از یهودیان محلی و بومی به فلسطین اشغالی، آنان را در رشته های مورد نیاز تحت تعلیم و آموزش قرار می داد و در مواقع مقتضی نیز آنها را به محل زیست قبلی اعزام و از آنان به عنوان مأمور رسمی استفاده می کرد. لازم به یادآوری است که این دسته از مأموران صهیونیستی به دلیل آشنایی با فرهنگ و جغرافیای محلی، بیش از مأمورین دیگر برای اجرای برنامه های تدارک شده توان،امکان و آمادگی داشتند:

"موضوع: آژانس یهود

آقای یعقوب اسحاقیان اهل کردستان که مدتی قبل به اسرائیل مهاجرت کرده بود و در وزارت فرهنگ و هنر اسرائیل به سمت دبیری مشغول کار بود، دو سال قبل جهت انجام وظیفه در آژانس یهود تهران اعزام شده بود، اخیرا دو سال خدمت نامبرده تمام شده و به او اطلاع داده اند خود را جهت رفتن به اسرائیل آماده کند. آقای اسحاقیان با این که به اسرائیل مهاجرت کرده بود از ایرانیان علاقه مند به ایران و وطن پرست می باشد که در دوران خدمت به مهاجرین ایرانی در تهران کمک های شایانی نموده، از این رو با این که سایر افراد اعزامی 5 سال در تهران اقامت و سپس مراجعت می نمایند نامبرده فقط دو سال در ایران انجام وظیفه و قریبا حرکت خواهد کرد.

به جای نامبرده آقای بنیامین سینای اهل تهران که نامبرده به اسرائیل مهاجرت نموده و در قسمت جذب مهاجرت آژانس یهود خدمت می کند به جای آقای اسحاقیان به تهران خواهد آمد." (سند ساواک، شماره 20763/20 ه 4، تاریخ 24/7/1346)

مجامع صهیونیستی با برپایی یک سری کلاس های زبان فارسی در سرزمین های تحت اشغال رژیم صهیونیستی، سعی داشتند با ایجاد این قبیل تسهیلات، دانش آموزان یهودی ایرانی را برای مهاجرت به فلسطین تحت تأثیر قرار دهند. آژانس یهود از طریق پخش اطلاعیه در میان جوانان یهودی، تبلیغات گسترده ای در بین دانش آموزان به راه انداخته بود.

سند شماره 60719/20 ه 21، مورخ 24/4/53، نمونه روشن این قبیل فعالیت های آژانس یهود است:

"اداره آژانس یهود در ایران ـ دایره علیت هنوعر، طی اطلاعیه ای اعلام داشته است که ثبت نام برای ادامه تحصیل در کلاس های فارسی دبیرستان هدسیم در ناتانیا آغاز شده، فارغ التحصیلان کلاس های چهارم می توانند تحصیلات خود را از کلاس پنجم دبیرستان در اسرائیل به زبان فارسی ادامه دهند."

آژانس یهود و دیگر سازمان های صهیونیستی، پس از ورود یهودیان ایرانی به فلسطین اشغالی فورا اوراق هویت و گذرنامه آنان را ضبط کرده و از این طریق از خروج آنها از سرزمین های تحت اشغال رژیم صهیونیستی ممانعت به عمل می آوردند. بدین ترتیب آن تعداد از یهودیان ایرانی که تحت تأثیر تبلیغات صهیونیستی جذب آژانس یهود می شدند و به فلسطین منتقل می گردیدند، در صورت نارضایتی و ندامت به هیچ عنوان قادر به خروج از آنجا نبودند. از سوی دیگر آژانس یهود با ضبط و توقیف گذرنامه های افراد یاد شده، از مدارک آنان برای انتقال تعداد دیگری از یهودیان ایرانی به فلسطین اشغالی بهره می گرفت.

سند ساواک در این باره کاملاً گویاست:

"طبق اطلاع، مأمورین اسرائیل (آژانس یهود) در فرودگاه تل آویو به محض ورود یهودیان ایرانی که دارای گذرنامه غیر مهاجرت هستند پس از رسیدگی و ثبت نام آنها در دفاتر مربوطه گذرنامه و مدارک آنها را اخذ و ضبط می نمایند. که مجددا مورد استفاده آنها قرار نگیرد و به طوری که استنباط گردیده دولت اسرائیل حتی الامکان می خواهد از خروج افراد جلوگیری و آن کسانی که از وضع اسرائیل ناراضی هستند از کشور خارج نشوند و مهاجرین یهودی ایرانی را به آن کشور جلب نماید و دوم استفاده از گذرنامه های مزبور در موقع لزوم برای مهاجرت دسته جمعی یهودیان ایرانی می باشد." (سند ساواک، شماره 72/312، تاریخ 28/1/1340)

همان گونه که پیش از این اشاره شد، آژانس یهود در ضمن برنامه جذب و جلب یهودیان برای مهاجرت به فلسطین، مطامع دیگری از جمله شناسایی رسمی و علنی و کامل رژیم صهیونیستی از سوی سلطنت پهلوی را، در زمره اهداف خود قرار داده بود و به طور جدی آن را پی گیری می کرد. این موضوع از دید ساواک و مأموران و کارشناسان آن نیز پوشیده نبود. سند ساواک در این باره کاملاً واضح است:

"بنابه دعوت قبلی آژانس یهود ساعت 15 روز مزبور در حدود 300 نفر از رؤسا و کارگردانان مؤسسات و سرشناسان یهود مقیم تهران در آژانس یهود حضور یافته اند. در این جلسه که به صورت کنفرانس و محرمانه بوده و تا ساعت 21 ادامه داشته صحبت بیشتر پیرامون شناسایی دولت اسرائیل از طرف دولت ایران دور می زده و در پایان جلسه نیز قطعنامه ای دراین مورد تهیه و به امضاء کلیه حضار در جلسه رسیده و قرار است مفاد آن نیز چاپ و بین رؤسا و کارگردانان مؤسسات و سران یهود مقیم تهران و شهرستان ها توزیع گردد و در صورت امکان یک نسخه از آن تهیه و تقدیم خواهد گردید." (سند ساواک، شماره 2ـ3/390، تاریخ 4/2/1338)

در کنار موضوع شناسایی رژیم صهیونیستی از سوی دستگاه پهلوی، مسأله فروش نفت ایران به اسرائیل از دیگر اهداف مورد تعقیب آژانس یهود در ایران بود. در سند ساواک در این خصوص چنین آمده است:

"پس از ورود (ساخور) رئیس جدید آژانس یهود در تهران فعالیت و جنب و جوش بی سابقه ای بین سران یهود مشاهده شده و اغلب شب ها چند نفر از آنها از جمله دکتر دوریل، ربی عزری، منوچهر امیدوار، موسی کرمانیان و در حدود 7 نفر از مأمورین جدیدالورود اسرائیلی که مدت 10 روز است به تهران وارد و در هتل فردوسی اقامت نموده اند جلساتی تشکیل داده و به مذاکرات محرمانه می پردازند.

هدف اصلی این اشخاص که اغلب مأمورین سیاسی اسرائیل به شمار می روند جلب موافقت دولت ایران با فروش نفت به اسرائیل و به رسمیت شناختن دولت اسرائیل از طرف دولت شاهنشاهی است." (سند ساواک، شماره 2ـ3/390، تاریخ 4/2/1338)

فعالیت های اطلاعاتی و جاسوسی در داخل کشور، تلاش دیگر آژانس یهود در ایران عصر پهلوی بود.جذب و استخدام مأمور از دستگاه های اطلاعاتی و سیاسی رژیم پهلوی، بخشی از عملیات پنهانی آژانس یهود در این بخش محسوب می شود.

یک نمونه از این قبیل اقدام آژانس یهود در سند شماره 2ـ3ـ4116، به تاریخ 22/10/1336، کاملاً گویا است:

"محمدرضا عسگری رئیس خبرگزاری اداره انتشارات و تبلیغات و مأمور ساواک کماکان اخبار و اطلاعات غیر منتشره رادیویی را که به وسیله دستگاه های تله تایپ اداره انتشارات کسب می گردد و همچنین اخبار رادیویی ساواک را به آژانس یهود می دهد.

اخیرا نیز کلیه امور مربوط به تهیه بولتن های غیر منتشره اداره رادیو را شخصا به عهده گرفته و برگ وسط کاغذهای استنسیل را که به وسیله ماشین نویس اداره برای پلی کپی کردن تهیه می شود از اداره خارج می نماید.

پیش نویس اخبار رادیویی ساواک نیز غالبا در دست وی بوده و پس از تکمیل، تحویل فینزی می گردد. ضمنا چند روز قبل برای انعقاد قراردادی با آژانس یهود وارد مذاکره شده و اظهار داشته که تصمیم دارد ضمن مذاکره با تیمسار سرلشگر بختیار امتیاز تشکیل یک آژانس خبری را به دست آورد و برای جلب نظر تیمسار پیشنهاد خواهد کرد که آژانس مذکور به وسیله ساواک رهبری گردد و پس از تشکیل آژانس و جمع آوری اخبار گوناگون طبق قراردادی که با آژانس یهود منعقد خواهد کرد یک نسخه از اخبار مهم سیاسی را نیز در اختیار آنان قرار خواهد داد. محمدرضا عسگری بین کارمندان اداره انتشارات و مدیر کل تبلیغات غالبا از موقعیت و اهمیت کار خود در ساواک صحبت می کند و کارت شناسایی ساواک را به اکثر کارمندان ارایه داده و چند روز قبل نیز در حدود 10 برگ از کاغذهای مارک ساواک را همراه داشته است. محمدرضا عسگری غالبا اخبار مکتسبه را در اختیار روزنامه های مهر ایران و فرمان و یکی دو روزنامه دیگر می گذارد."

آژانس یهود برای تطمیع مقامات عالی مرتبهساواک اخبار و اطلاعاتی را که برای سیستم اطلاعاتی ایران جاذبه داشت از طریق جاسوسان خود تهیه و در اختیار آنان می گذاشت. این حرکت یک شگرد صهیونیستی برای تحت تأثیر قرار دادن مسؤولان ساواک از زوایای گوناگون بود.

سند ساواک در این زمینه خواندنی است:

"رجبی عضو تربیت بدنی و سردبیر آسیای جوان از قول ربی مئیر عزری عضو مؤثر آژانس یهود که با وی دوستی نزدیک دارد می گفت [؛] با شروع اختلافات مرزی بین دولت شاهنشاهی ایران و عراق و تغییر نام شط العرب به اروندرود، جاسوسان اسرائیلی مقیم عراق اطلاعات و اخبار مربوط به ایران را در داخل عراق توسط عمال خود تهیه و برای جاسوسان یهود در تهران ارسال می دارند.

ضمنا مدتی است بین ربی مئیر عزری و تیمسار سپهبد علوی مقدم نزدیکی و صمیمیت برقرار شده و ملاقات هایی نیز بین آنها صورت گرفته و دراین ملاقات ها عزری اطلاعات و اخبار مذکور را به تیمسار سپهبد علوی مقدم داده است و اخبار و اطلاعات مذکور برای دولت ایران ارزش زیاد داشته است حتی گفته می شود دستگیری سرهنگ عراقی در خرمشهر بر اثر اطلاعاتی بوده که این سازمان در اختیار دولت ایران گذارده است." (گزارش ساواک، 2ـ3ـ4193، تاریخ 1/10/1338)

سند شماره 2ـ3/67، به تاریخ 15/1/1338، نیز گویای نمونه دیگری از ترفندهای اطلاعاتی آژانس صهیونیستی است:

"امیدوار کارمند آژانس یهود اظهار داشته اخیرا یکی از اولیای آژانس مذکور که با آقای علی اصغر حکمت وزیر امور خارجه دارای روابط نزدیکی می باشد با ایشان تماس گرفته و اخبار و اطلاعاتی در مورد فعالیت محرمانه عمال ملامصطفی بارزانی و طرفداران عبدالکریم قاسم در نقاط کردنشین ایران و پخش اسلحه توسط آنان بین عشایر ایران در اختیار آقای وزیر امور خارجه گذارده است."

آژانس یهود تعدادی از یهودیان ایرانی را پس از انتقال به فلسطین اشغالی تحت آموزش اطلاعاتی و جاسوسی قرار می داد و پس از مدتی آنها را وارد کشور می نمود. این تعداد از یهودیان جاسوس، معمولاً دارای دو گذرنامه با تابعیت ایرانی و اسرائیلی بودند و تحت پوشش های مختلف از طریق آژانس یهود، مأموریت های جاسوسی در داخل ایران را انجام می دادند:

"به طوری که قبلاً گزارش شد آژانس یهود عده ای از یهودیان ایرانی را به طور ترانزیت با گذرنامه ایرانی به اسرائیل اعزام می دارد و پس از اخذ تعلیمات سیاسی و جاسوسی با گذرنامه اسرائیلی به ایران مراجعت می دهد این افراد دارای دو گذرنامه ایرانی و اسرائیلی بوده که در موقع لزوم از هر کدام که بخواهند استفاده می نمایند از جمله الیاس خاکشور اهل اصفهان که شغل او راننده تراکتور است و اکنون در قسمت سیاسی آژانس راننده دکتر دوریل نماینده تجاری اسرائیل می باشد و دارای قدی بلند و لاغر اندام و با خانواده ناسی لوازم برق فروش اهل اصفهان ازدواج نموده با گذرنامه توریست به اسرائیل رفته و گذرنامه اسرائیلی نیز دریافت داشته و اکنون به عنوان یک نفر خارجی در ایران به سر می برد و به فعالیت سیاسی می پردازد." (سند ساواک،شماره 2ـ3ـ34،تاریخ 8/1/1340)

"در بخشی از سند دیگر ساواک در این مورد آمده است:

در این مورد به فرموده الیاس خاکشور احضار و از وی بازجویی به عمل آمد. اظهار می دارد که در سن 15 سالگی با گذرنامه ایرانی به اسرائیل عزیمت و پس از طی کلاس مکانیکی و کشاورزی [؟] در تاریخ 28/7/39 با اخذ گذرنامه اسرائیلی به ایران مراجعت و نزد دکتر دوریل و مئیر عزری که هر دو متهم به فعالیت سیاسی برای آژانس یهود می باشند مشغول خدمت بوده است." (سند ساواک، تاریخ 25/2/1340)

بی تردید اغراض سیاسی و اطلاعاتی آژانس یهود در ایران برای ساواک هم آشکار بود. سند شماره 27584/33، مورخ 1/10/1341، در این زمینه واضح است:

"از تاریخ دهم آبان سال جاری گرویر رئیس آژانس یهود و ناخون نماینده اعزامی دولت اسرائیل چند با ربه اصفهان و شیراز عزیمت و به تهران مراجعت نموده اند. گفته می شود ظاهرا مسافرت های دو نفر مزبور به منظور آماده کردن زمینه جهت مهاجرت خانواده های یهودی مقیم استان های مزبور صورت گرفته است ولی باطنا منظورهای خاص دیگری نیز در بین بوده است."

جمع آوری پول و اعانه برای اهداف صهیونیستی از دیگر اقدامات آژانس یهود در ایران عصر پهلوی بود. آژانس یهود با پوشش های مختلف دراین باره اقدام می کرد.

سند شماره 2ـ3ـ737، مورخ 19/2/1339، ساواک گویای نمونه ای از این حرکت آژانس یهود است:

"از طرف آژانس یهود و مؤسسه قرن قیمت به منظور جمع آوری کمک جهت تکمیل جنگل داریوش و کوروش کبیر که قرار است به مناسبت جشن دو هزار و پانصد ساله شاهنشاهی در اسرائیل افتتاح شود بلیط هایی بین یهودیان توزیع و به نسبت وسع آنها اعانه جمع آوری می گردد."

حضور رئیس کل آژانس جهانی یهود (سخنوت) در تهران و برخی دیگر از شهرهای ایران با اهداف جمع آوری پول در سند شماره 2ـ3ـ4694، تاریخ 30/11/1336، مندرج است:

"صبح روز مزبور سیگال رئیس کل جلب مهاجرین یهود به اسرائیل با هواپیما از تل آویو به تهران وارد شده است.

صبح روز جمعه گذشته جلسه محرمانه ای با حضور نامبرده، بن نیسان رئیس آژانس یهود و معاونش یاکوب ناموردی [یعقوب نیمرودی ]نماینده دکتر دوریل در محل آژانس تشکیل شده و در اطراف مهاجرت یهودیان به اسرائیل مذاکرات مفصلی انجام و تصمیماتی گرفته شده ولی از جزئیات آن اطلاعی به دست نیامده و این جلسه تا ساعت 13 ادامه داشته است.

سیگال که از سرمایه داران معروف و مأمور جمع آوری کمک از یهودیان مقیم کشورهای مختلف جهان می باشد در مدت اقامت 15 روزه خود در ایران به شهرستانهای اصفهان، یزد، شیراز، کرمانشاه، همدان، گلپایگان و خلاصه به اغلب شهرستان های یهودی نشین ایران مسافرت و به وضع یهودیانرسیدگی خواهد کرد."

از اسناد ساواک این گونه برداشت می شود که دستگاه اطلاعاتی و امنیت ایران شاهنشاهی نسبت به فعالیت های جاسوسی و اطلاعاتی آژانس یهود در ایران مطلع بوده است. از سوی دیگر براساس اسناد ساواک، آژانس یهود تنها تحت پوشش این عنوان در تهران و شهرستان ها فعالیت نمی کرد، بلکه از طریق پایه گذاری و سازماندهی، حمایت و تقویت برخی تشکل های یهودی و یا از طریق نفوذ بر بعضی از آنها نیز اهداف گوناگون خود را تعقیب می کرده است.

طبق سند شماره 32051/315، مورخ 24/2/1347، ساواک حتی بعضی از سازمان ها و کانون های یهودی داخل کشور را به صراحت تحت نفوذ آژانس یهود اعلام و تصریح می کند که بعضی افراد ایرانی غیریهودی نیز به عنوان عامل این آژانس مورد بهره برداری سیاسی و اطلاعاتی قرار گرفته و از آنها در مسیر مطامع صهیونیسم در ایران استفاده شده است:

"یکی از دانشجویان یهودی عضو فعال سازمان دانشجویان یهود ایران در مصاحبه ای مطالبی در مورد فعالیت آژانس یهود به شرح زیر اظهار نموده است:

1 ـ در مورد نحوه ارتباط و تماس سازمان دانشجویان یهود با آژانس یهود اظهار داشته که سازمان دانشجویان به دلیل آن که آژانس یهود مایل بود کلیه انجمن های یهودی تحت نفوذ آژانس یهود که رئیس آن یک نفر اسرائیلی بود، باشد، از آژانس فاصله گرفت و به این علت از طرف مسئولین مربوطه چندین بار نامبرده را تهدید کرده اند که اگر به خواسته آنها توجهی نکند، توسط مقامات امنیتی ایران وی را متهم به همکاری با کمونیست ها خواهند کرد ولی مشارالیه از این تهدیدها نهراسیده و صریحا به دانشجویان اظهار داشته است که آژانس یهود بایستی وظایف مربوط به یهودیانی [را] که تصمیم دارند به اسرائیل مسافرت کنند انجام دهد ولی آژانس یهود علاوه بر وظیفه خود می خواهد نظارت کامل بر یهودیان سراسر ایران داشته باشد.

2 ـ درباره اطلاعاتی که سازمان دانشجویان جهت آژانس یهود کسب می کند اضافه نمود معمولاً این نوع اطلاعات دستوری و به طور کتبی نبوده بلکه در مصاحبه ها از دانشجویان یهود تقاضا می کردند که در گروه های سیاسی مختلف رخنه کرده و با بعضی از اعضاء احزاب مصاحبه نموده و نظر آنها را در مورد اسرائیل و اعراب بخواهند و به آژانس اعلام دارند. ضمنا این عملیات معمولاً توسط سازمان جوانان وابسته به آژانس یهود انجام می گیرد و به طوری که شنیده شده آژانس یهود توسط ایرانیان غیر یهود نیز نظرات بعضی از مقامات مؤثر کشور در مورد اعراب و اسرائیل خواستار گردیده است.

3 ـ در حال حاضر سازمان جوانان تحت نفوذ کامل آژانس یهود بوده و یهودی ایرانی که در آژانس یهود مؤثر و صاحب نظر می باشد و به طور مستقیم با اسرائیل ارتباط دارد منوچهر امیدوار است.

4 ـ انجمن کلیمیان تهران تحت نفوذ آژانس یهود نبوده و تحت نظر مستقیم عوامل اسرائیل است به طوری که در انتخابات گذشته عوامل اسرائیل کوشش کردند مراد اریه که حرف شنوی از آژانس یهود و عوامل اسرائیل ندارد به نمایندگی مجلس انتخاب نشود و انجمن کلیمیان تهران را وادار کردنداقداماتی علیه وی بنماید. چون مراد اریه عقیده داردآژانس یهود نمی تواند در کلیه شئون و خواسته های انجمن های کلیمی ایران دخالت و اظهار نظر کند.

به طوری که گفته می شود نماینده فعلی یهودیان دربست در اختیار آژانس و عوامل اسرائیل است.

5 ـ در مورد ایرانیان غیر یهود که با آقای امیدوار همکاری دارند آقای ناصر خدایار را معرفی، ضمنا اضافه کرد که علاوه بر رئیس ایرانی یک نفر رئیس اسرائیلی دارد که اخیرا وارد کشور شده است.

6 ـ نامبرده بالا متذکر شد که آژانس یهود اقداماتی در جریان جنگ اعراب و اسرائیل انجام داد و یک مسئله بسیار مهم تدارک خون بود که قبل از جنگ فراهم شده بود و بعد از جنگ موضوع جمع آوری پول و لباس و تبلیغات آژانس در مورد موجه جلوه دادن اقدامات اسرائیل و دعوت خبرنگاران و اعزام نمایندگی به اسرائیل بود."

مأخذ:

1. سازمان های یهودی و صهیونیستی در ایران، مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، تهران، بهار 1384.