خلوتص

خلوتص (Halouth) عنوان عبری سازمان پیشاهنگی یهود و یکی از تشکل های کاملاً وابسته بهآژانس یهود در ایران بود. براساس گزارش ها و اسناد ساواک، رؤسا و مسؤولان و متصدیان خلوتص در ایران معمولاً توسط رژیم صهیونیستی و آژانس یهود انتخاب و از فلسطین اشغالی به ایران اعزام می شدند. این سازمان اگرچه با پوشش پیشاهنگی جوانان یهود، در تهران و برخی دیگر از شهرهای ایران فعالیت می کرد، اما اهداف پس پرده و پنهانی آن حداقل بر ساواک و رژیم پهلوی پوشیده نبود. در سند شماره 661/312 ساواک، به تاریخ 20/2/1341، در خصوص پیوند تشکیلاتی مؤسسه خلوتص ایران با صهیونیسم چنین آمده است:

"شمعون حناساب یکی از افراد یهودی است که مدت 5 سال در اسرائیل جهت تعلیمات جاسوسی به سر برده به ایران مراجعت و عهده دار تصدی خلوتص که شعبه پیش آهنگی یهود نیز جز آن می باشد گردیده است و سعی دارد جوانان یهود را در تهران به نام پیش آهنگی تعلیم داده و تربیت نماید و عکس هرصل (هرتصل) رهبر یهود را بالای تمثال اعلیحضرت همایونی نصب کرده که این عمل سر و صدای زیادی به راه انداخته [است] .

توضیح آن که اداره خلوتص اسرائیل کلیه مخارج خود را از آژانس یهود و دکتر حی دوریل سفیر اسرائیل در ایران دریافت می دارد و دستورات جاسوسی را از یعقوب ناموردی (نیمرودی) سرهنگ وابسته نظامی اسرائیل در ایران کسب می نماید و ارتباط مستقیم با نامبردگان دارد."

درباره وجه تسمیه، پیشینه و چگونگی فعالیت خلوتص در ایران، در گزارش مورخ 12/12/46 ساواک چنین آمده است:

"کلمه خلوتص عبری و معنی آن فدایی می باشد. کیبوتسم(Kibouthsisme) عبارت از مزارع و نواحی آباد و حاصلخیزی است که از 75 سال قبل ابتدا یهودیان روسیه سفید به فلسطین مهاجرت کرده و نواحی و آبادی های حاصلخیزی را به وجود آوردندکه به نام کیبوس [کیبوتص] خوانده می شوند. اولین آبادی های آنها به نام کیبوتس شهر تسع تیکوا [پتح تیکواه ]می باشد. کارکنان این نواحی به نام خلوتص (Halouth) خوانده می شوند که تمام هم خود را صرف عمران و آبادی این کیبوس ها می نمایند و کلیه درآمد از این کیبوس ها پس از مصرف خوراک و پوشاک و بهداشت بقیه که مبالغ هنگفتی را تشکیل می دهد صرف توسعه و آبادی کیبوس ها می شود.

از 12 سال پیش دولت اسرائیل و مقامات آژانس یهود به فکر تأسیس کیبوس (کیبوتص) و تربیت جوانان از سن 15 سالگی افتادند و چون موضوع تا حدی با پیش آهنگی کشور اسرائیل مطابقت داشت توأم کردند و از همان موقع نمایندگان تربیت شده به خارج از اسرائیل اعزام داشتند. حاجی عبداله نام مراکشی که کاملاً به زبان فارسی و عربی آشنایی کامل داشت (جهت مهاجرت یهودیان به اسرائیل) به ایران اعزام و حتی پست ریاست آژانس یهود در ایران که اوایل استقلال اسرائیل بود به عهده گرفت.

نامبرده با آقای الیاهو شمطوب کارگزار و همه کاره آژانس یهود که فعلاً نیز مشغول کار است همکاری نزدیکی داشت و پس از او تشکیلات آژانس یهود رو به توسعه نهاد و عده ای از جوانان یهودی ایرانی جهت تربیت و آموزش به اسرائیل اعزام شدند، از آن جمله دو نفر به نام اوریل حاسید و حناساب می باشند.

چون کار مجانی بود و درآمد آن صرف عمران و آبادی می شد یهودیان ایران چندان رغبتی از خود نشان ندادند و در دو سال گذشته آقای شلومو رکنی برادر اسحق رکنی حسابدار آژانس یهود متصدی خلوتص ایران بود و انتشارات خلوتص به وسیله او پایه گذاری شد پس از عزیمت رکنی به محل کیبوس خود در اسرائیل فرد دیگری به نام یوسف کهِن که اسرائیلی می باشد به ایران آمد و امور مربوطه راتحویل گرفت. خلوتص در اصفهان، شیراز، یزد، آبادان، خرمشهر، اهواز، همدان و سایر شهرستانهای یهودی نشین دارای شعبه بوده و مشغول تعلیمات و تدریس زبان عبری می باشند." (سند ساواک، شماره 34702/20 ه 4، تاریخ 12/12/1346)

به گواهی اسناد ساواک، خلوتص از طریق تشکیل اردو و برگزاری مراسم ویژه، زمینه تبلیغات صهیونیستی در میان یهود ایران را فراهم می کرد. این تشکیلات از سال 1344 نشریه ماهانه "ندای برکوخبا" را به عنوان ارگان خلوتص منتشر کرد. این مؤسسه در تهران، اصفهان، شیراز، یزد، آبادان، اهواز، خرمشهر، همدان، سنندج، و برخی دیگر از شهرهای ایران شعباتی دایر کرده بود و از این طریق جوانان یهودی را تحت پوشش تعلیمات صهیونی قرار می داد.

در گزارش دیگر ساواک، اطلاعات نسبتا مبسوطی درباره ماهیت، ساختار و سوابق حضور خلوتص در ایران درج شده است:

"از یکصد سال قبل عده ای از یهودیان روسیه به فلسطین سابق مهاجرت کرده و زمین های خریداری شده به وسیله قرن قیمت را با سرمایه های یهودیان محلی آباد نموده مزارع بزرگ و دهکده و آبادی به نام کیبوتص یا دهکده کشاورزی اشتراکی به وجود می آورند این مهاجرین که به نام خلوتص یا فدایی نامیده می شوند خوراک و پوشاک و کلیه مایحتاج زندگی خود را از این مزارع و دهکده ها برداشت و در سال نیز 136 لیره برای مخارج تفننی و تفریحی خود ذخیره می نمودند و بقیه درآمد حاصله از فروش محصولات به سرمایه اصلی این مزارع افزوده می شد.

این افراد یا (فداییان) روزها در مزارع کار کرده و در شب به نوبت تعلیمات نظامی را برای حفاظت [کیبوتص به عهده ]می گرفتند.

این دهکده ها عموما در مرزها به وجود می آید و به تدریج این افراد سرمایه و املاکی برای خود تهیهکرده و در آنها حتی مدرسه و بیمارستان به وجود آوردند به طوری که در حال حاضر حداکثر رجال و شخصیت های معروف و نمایندگان مجلس اسرائیل از فداییان سابق بوده و می باشند. دسته ای از این فداییان فعلاً در تهران هستند که نمایندگی (نماینده ای) از کیبوتص برای رسیدگی به کار آنان اعزام شده که به صورت دسته های پیش آهنگی در تهران فعالیت دارند و به طور کلی افراد و کارکنان کیبوتص که به نام خلوتص خوانده می شوند دستجات حمله، ترور و هاگانی (هاگاناه) و ارتش فعلی اسرائیل را تشکیل می دهند در تهران تحت نظر (نوری الحاسیه) نماینده اعزامی یکی از دهکده های اشتراکی اسرائیل اداره می شوند.

مشارالیه در حدود پنج سال است که به تهران آمده و سعی می کند که افراد یهودی را به امور کیبوتص و روش خلوتص آشنا کرده و آنها را به مزرعه های اشتراکی اعزام دارد و به طوری که مشاهده شده در این چند سال از طرف یهودیان ایرانی علاقه نشان داده نشده است (نوری الحاسیه) نماینده اعزامی کیبوتص سعی می کند افراد تقریبا بی سواد و ساده لوح و ایده آلیست را برای چنین کارهایی انتخاب کند و دفتر کار خود را از دو سال قبل تاکنون در محل آژانس یهود قرار داده و با قسمت سیاسی (سفارت اسرائیل) دکتر دوریل، ناموردی (نیمرودی) و ربی مئیر عزری مأمورین سابق آژانس همکاری نزدیک دارد و مشارالیه مجاز است در هر موقع شب و حتی بعد از نیمه شب به آژانس مراجعه و گزارش های خود را تسلیم کند.

توضیح آن که افراد خلوتص دارای فرماندهان زن و مرد می باشند و در همان کارگاههای کشاورزی و صنعتی اشتراکی ازدواج می نمایند و هر یک از این مؤسسات کیبوتص تابع مرکز دسته کل کیبوتص اورشلیم می باشند و کلیه محصول خود را تحویل نمایندگان دولت داده و هر نوع کمک یا وجهی برایآبادانی این مزارع اشتراکی از دولت دریافت می دارند.

طبق اطلاع نماینده خلوتص در تهران قریبا ایران را ترک خواهد کرد و یک نفر یهودی ایرانی به نام "حقاساب" (حناساب) که چند سال قبل به ایران مهاجرت کرده و تعلیمات کافی در این مورد دیده است پست مشارالیه را تحویل خواهد گرفت." (گزارش ساواک، شماره 21799/333)

تشویق جوانان یهودی برای سفر به اسرائیل و انجام فعالیت های تبلیغی با اهداف صهیونیستی تحت پوشش برگزاری اردوهای دانش آموزی و غیره، عمده فعالیت مؤسسه خلوتص در میان جامعه یهود ایران بود.

در گزارش مورخ 23/4/39 ساواک در این باره چنین آمده است:

عصر روز 18 ماه جاری به مناسبت پایان دوره چهارم اردوی تابستانی خلوتص بنا به دعوت مؤسسه مزبور عده ای در حدود 1500 نفر از طبقات مختلف یهود از جمله راب لوی رئیس انجمن فرهنگی گنج دانش، نوری ال خاسیه (نوری الحاسیه) رئیس خلوتص، فِتِر رئیس جوینت، دکتر ایلخانی عضو انجمن کانون خیرخواه در کاظم آباد کرج حضور یافته اند.

ابتدا سرود شاهنشاهی و سرود ملی اسرائیل توسط صفحه (گرامافون) نواخته شد و بعد دختران پیش آهنگ نمایشاتی دادند که مورد توجه واقع شد و سپس نوری الحاسیه رئیس خلوتص و نماینده اعزامی اسرائیل شرح مفصلی از خدمات مؤسسه خلوتص ایراد (کرد) و افزود در نتیجه فداکاری و جانبازی جوانان خلوتص توانسته سرزمین اسرائیل را از دست اجانب حفظ و خارج نماید.

فِتِر رئیس انجمن جوینت امریکن به زبان انگلیسی ضمن سپاسگزاری از مؤسسه خلوتص [از] تشکیل این جشن تشکر نمود و از زحمات اعضاء سپاسگزاری کرد و نطق او توسط بانو سپیر ترجمهشد سپس نمایشی به وسیله افراد خلوتص [اجرا شد که ]درباره درختکاری، عمران و آبادی و خشکانیدن باطلاق، مبارزه با مالاریا و تشویق جوانان به مهاجرت به اسرائیل بود.

مؤسسه خلوتص ابزاری در دست آژانس یهود در ایران بود که در ابعاد گوناگون، اغراض و مطامع صهیونیسم جهانی در میان جامعه یهود را تعقیب می کرد:

"بنا به دعوت قبلی مؤسسه خلوتص وابسته به سازمان آژانس یهود ساعت 17 روز 24/5/39 مجلس جشنی با حضور چهارصد نفر از یهودیان طبقه 3 و 4، ناسن رئیس آژانس یهود، کارمندان مؤسسه خلوتص، اعضاء آژانس یهود در کنیسای سه راه طرشت تشکیل شد.

ابتدا یوسف حاسید رئیس خلوتص تاریخچه خلوتص و پیدایش دولت اسرائیل را شرح داد سپس چند پرده نمایش و فیلم حاکی از استقلال و پیشرفت عمرانی در اسرائیل به معرض نمایش گذارده شد. جلسه ساعت 22 خاتمه یافت.

توضیح آن که بنابه تصمیم آژانس یهود قرار بود ماهیانه جلساتی در مساجد یهود [کنیسه ]تشکیل شود که چند جلسه تشکیل و بعد قطع شد ولی در حال حاضر مؤسسه خلوتص هر ده روز یک بار به جای آژانس یهود این جلسات را در مساجد [کنیسه ها ]یهودی تشکیل می دهد." (گزارش ساواک، شماره 2ـ3ـ379/، تاریخ 26/5/1339)

در تمام مراسم، جلسات و اردوهای مؤسسه خلوتص یا کانون پیشاهنگان یهود ایران، موضوع مهاجرت جوانان یهود به فلسطین اشغالی و لزوم حمایت از آرمان صهیونیسم و رژیم صهیونیستی تبلیغ می گردید:

"از طرف مؤسسه خلوتص اسرائیل به مناسبت فرار رسیدن عید فطیر کارت های تبریکی برای توزیع بین جوانان یهود به شعبه تهران واصل شده است.

توضیح آن که اخیرا از طرف شعبه خلوتص در تهران برای جلب نظر جوانان بین 13 تا 18 ساله جهت شرکت در اردوی تابستانی پیش آهنگی و کمپ های مهاجرین فعالیت شدیدی ابراز می شود و همان طوری که سال گذشته به استحضار رسیده در این کمپ ها و اردو [ها ]زبان عبری و تعلیمات صفی [آرایش نظامی] به جوانان آموخته می شود و منظور اصلی هم مهاجرت جوانان و استفاده از وجود آنها در ارتش اسرائیل می باشد.

چندی قبل مؤسسه خلوتص وابسته به آژانس یهود شعبه ای در شیراز تأسیس نمود ولی به علت مخالفت اسحاق لوی رئیس گنج دانش و نداشتن بودجه آن را منحل کرد ولی اخیرا به عنوان این که عده یهودیان مقیم شیراز زیاد شده اند در هفته گذشته نوریل حاسیه (نوری الحاسیه) رئیس خلوتص ایران به شیراز عزیمت نمود. وی در نظر دارد که با گماردن مأمور [، ]مؤسسه جوانان یهودی را در شیراز تأسیس [کند] تا جوانان یهودی ضمن فراگرفتن تعلیمات ورزش و امور پیش آهنگی به اسرائیل اعزام گردند." (سند ساواک، شماره 2ـ3ـ426، تاریخ 5/2/1338)

"در اثر عدم استقبال از مهاجرت یهودیان مؤسسات منتسب به آنان (کلوپ فرهنگی کوروش کبیر، مؤسسه خلوتص، آژانس یهود) می کوشند به عناوین مختلف دانشجویان و افراد تحصیل کرده را عازم اسرائیل نمایند. [...]

سمینار دانشجویان یهود در تاریخ 24/3/39 تصمیم می گیرد که 15 نفر از جوانان یهود را به اردوی تابستانی و سمینار دانشجویان برای مدت سه ماه به اسرائیل بفرستد و مؤسسه خلوتص نیز در نظر دارد در شهرستان ها به عنوان باشگاه ورزشی و پیش آهنگی و تعلیمات جوانان یهود به آنان تعلیمات نظامی داده و مهیای مهاجرت به اسرائیل می نمایند. در سال جاری از طرف مجمع جهانی صهیونیست کمک مالی زیادی جهت مهاجرت یهودیان می شود و سرهنگ ارتشاسرائیل که در آژانس یهود عضو می باشد در تهران ساکن است، مدام به شهرهای شیراز، اصفهان، اهواز... که یهودی نشین می باشد مسافرت کرده و کلیمیان امکنه [مناطق] مزبور را جهت مهاجرت تهییج و تبلیغ می نماید.

در موازات این اقدامات از ساواک اصفهان خبر می رسد، عده ای از جوانان (دختر و پسر) یهود جهت طی دوره سمینار عبری به کانون کوروش کبیر معرفی و از آن طریق به اسرائیل مسافرت می نمایند. از این بیوگرافی و عکس متصدیان باشگاه جوانان یهود را از اصفهان ارسال داشته و نسبت به مسافرت این قبیل جوانان کسب تکلیف نموده است. استحضارا به عرض رسید موکول به اوامر عالی است." (سند ساواک، تاریخ 24/12/1339)

"از روز گذشته پنجمین اردوی پیش آهنگی مؤسسه خلوتص ایران (کانون پیش آهنگان یهود) در باغ سرهنگ بنی صدر واقع در کلاک کرج تشکیل و جمعی از جوانان و دانش آموزان یهود در آن شرکت نموده اند و به همین مناسبت از عده ای از اولیاء مؤسسات یهودی و سرمایه داران کلیمی برای شرکت در مراسم افتتاحیه اردو دعوت به عمل آمده بود." (سند ساواک، شماره 1459/316، تاریخ 6/4/1340)

در سند دیگر ساواک در این باره آمده است:

"بنابه دعوت قبلی از ساعت 19 روز شنبه 18/9/40 از طرف خلوتص ایران به مناسبت روز استقلال یهود در دوران مکابی و قیام حنونایم مجلس جشنی با حضور سه هزار نفر از طبقات مختلف یهود و اعضاء سازمان های یهودی ایرانی و خارجی و انجمن های خیریه و آژانس یهود ضمن تشکر از مدعوین به زبان عبری راجع به قیام یهودیان و مبارزات آنها در جنگ دوم جهانی مطالبی اظهار داشت و حاسیه نماینده خلوتص اسرائیل آن را به فارسی ترجمه می کرد و بعد نوری الحاسیه نمایندهسابق خلوتص حاساب شمعون [شمعون حناساب] نماینده جدید را معرفی و آرزو نمود که در مدت مأموریت کارها را با جدیت انجام دهد و آن گاه نوری الحاسیه از وضع خلوتص و تاریخچه گذشته آن صحبت کرد و در خاتمه چند نفر از دختران و پسران سرودهای عبری و فارسی خواندند و سه پرده نمایش یوسف ترومپلدور مؤسس خلوتص به وسیله هنرپیشگان یهودی به معرض نمایش گذارده شد." (سند ساواک، شماره 4167/312، تاریخ 23/9/1340)

در گزارش دیگری چنین اضافه شده است:

"طبق معمول همه ساله پس از پایان امتحانات سال تحصیلی مؤسسه خلوتص ایران برای دانش آموزان یهودی وابسته به خود [خلوتص] و مدارس یهودی اردوهایی برای گذراندن تعطیلات تابستانی ترتیب می دهد. امسال نیز در صدد تهیه باغی برای تهیه مقدمات، نصب چادر و وسایل می باشند و به همین جهت هر سال مبلغی از مؤسسات خیریه یهودی و انجمن ها و افراد خیرخواه به عنوان کمک دریافت می دارند.

آقایان رکنی رئیس خلوتص ایران، ملایم مسؤول خلوتص اصفهان و یزد، اقداماتی جهت برقراری این اردوها نموده اند و ضمنا آقای ملایم مسؤول خلوتص اصفهان اظهار داشت همه ساله از مقامات دولتی برای بازدید از اردوی پیش آهنگی خلوتص اقداماتی انجام می گرفته و در سال جاری نیز قرار است از جناب آقای هویدا نخست وزیر دعوت به عمل آید." (سند ساواک، شماره 4502/ه ، تاریخ 10/6/1346)

مأخذ:

1. اقتباس از: سازمان های یهودی و صهیونیستی در ایران، مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، تهران، بهار 1384.