وزارت امور خارجه اسرائیل

مقدمه:

وزارت امور خارجه به عنوان مجری اهداف و کارکردهای سیاست خارجی کشورها، محصول تعامل کنشها و واکنشها واحدهای مستقل سیاسی در نظامبین المللی است. هرچه تنوع و کمیت روابط گسترده تر باشد نیاز به ایجاد بخشهای تخصصی تر ضرورت بیشتری پیدا می کند. رژیم صهیونیستی اسرائیل با هدف تعمیق و گسترش روابط خارجی خود در محیط بین الملل، سعی کرده تا با بهره گیری از حوزه های کوچک و تخصصی تر، زمینه های لازم برای پذیرش خود از سوی جامعه بین المللی را فراهم سازد ضمن آنکه با صدور فعالیتهای علمی و فرهنگی، نوعی امکان ایجاد صلح با کشورهای هم مرز با ایران و سوریه را نیز فراهم آورد.

الف ـ ساختار کلی و عمومی:

وزارت امور خارجه اسرائیل مرکب از یک وزیر، یک معاون وزیر و یک مدیرکل به همراه 22 اداره، دفتر و بخش است که از مجموع این ادارات سه اداره مستقیما تحت نظر وزیر امور خارجه مشغول فعالیت بوده و دیگر ادارات، دفاتر و بخشها تحت نظر مدیر کل و به طور غیرمستقیم تحت نظر وزیر امور خارجه قرار دارند.

ب ـ اداره های تحت نظر وزیر امور خارجه:

سه اداره ای که مستقیما از سوی وزیر امور خارجه اسرائیل کنترل و هدایت می شوند عبارتند از:

1 ـ اداره همکاری (Bureau For Coordination) .

2 ـ اداره طراحی سیاست (Policy Planning Bureau) .

3 ـ اداره آموزش و گسترش کارمندان (Bureau for Personal Training and Development) .

اداره همکاری خود به دو زیرمجموعه "بخش همکاری" (Coordination dept.) و "مرکز فوریتها و مدیریت بحران"Mangment Center) تقسیم شده است. اداره آموزش و گسترش کارمندان نیز تحت عنوان بخش آموزش کارمندان (Personal Training Dept.) مشغول فعالیت است. این اداره که در نتیجه رشد و توسعه روابط خارجی اسرائیل و تغییرات ساختاری در خاورمیانه فعال تر شده است، برای تضمین امور مربوط به استخدام و آموزش دیپلماتهای جدید و آموزش کارمندان وزارت امور خارجه در داخل و خارج اسرائیل تأسیس شد. رئوس سیاستها و اهداف این اداره عبارتند از:

ـ طراحی مواد آموزشی مربوط به صلح و همکاری منطقه ای در خاورمیانه.

ـ تضمین آموزش کارمندان و گسترش مطالعات مربوط به مسائل جاری وزارتخانه.

ـ ارزیابی منظم تأثیرات آموزش.

ـ یکپارچگی روشهای آموزشی.

"کمیسیون خدمات عمومی" با کار ویژه استخدام دیپلماتها و تصدی پستهای دیپلماتیک در وزارت امور خارجه.

ج ـ اداره های تحت نظر مدیرکل:

مدیرکل از طریق یک رئیس (Head) یا یک معاون ارشد (Senior Deputy Director General) یا معاون (Deputy D.G.) ، قدرت و نظارت خود بر مجموعه 19 گانه حوزه های زیردست را اعمال می کند که عبارتند از:

1 ـ مرکز تحقیقات سیاسی:

مرکز تحقیقات سیاسی (center For Political Research) که به واسطه یک رئیس (Head)تحت نظر مدیرکل اداره می شود، حوزه های تحقیقاتی خود را به سه اداره مجزا تقسیم کرده است:

1) اداره امور خاورمیانه(Bureau forMiddle East Affairs) : اداره مذکور به دلیل گستردگی مباحث و موضوعات به چهار بخش دیگر تقسیم شده است.

2) اداره امور بین الملل (Bureau for international Affairs) که خود به چهار بخش مجزا تقسیم می شود.

3) اداره امور استراتژیک و اقتصادی (Burean for Strategic and Economic Affairs) ، این اداره نیز بنابر نیاز و ضرورت به سه بخش مدیریت تهیه اسناد (Documination Managment Dept) بخش امور استراتژیک و بخش امور نظامی (Dept. For Strategic and Military Affairs) تقسیم شده است.

2 ـ معاون ارشد مدیرکل:

معاون ارشد مدیرکل، ریاست دو اداره امور ادیان و اداره پروتکل و مهمانهای رسمی را برعهده دارد.

1) اداره امور ادیان (Religious Affairs Burean) تحت عنوان بخش امور ادیان، به مسائل و امور مذهبی می پردازد.

2) اداره پروتکل و مهمانهای رسمی (Bureau of Protocol and official Guests) : این اداره مسئول سازماندهی و هماهنگی مراسم رسمی مهمانان و مقامات عالی رتبه خارجی و ملاقاتهای مقامات اسرائیل در خارج، مشاور وزارتخانه ها و نهادهای حکومتی در امور مربوط به مراسم بین المللی و مسئول روابط مستقیم دیپلماتها و مقامات کنسولی با سازمانهای بین المللی است. انتشار فهرست دیپلماتها و اسناد ویژه دیپلماتیک از دیگر وظایف این اداره است. برحسب تنوع و نیاز، این اداره نیز به چهار بخش زیر تقسیم شده است:

ـ بخش پروتکل (Protocol Dept.) : بخشپروتکل مسئول ارتباط با جوامع دیپلماتیک در داخل اسرائیل به محض ورود دیپلماتها به اسرائیل و تا زمان خروج آنان از کشور، ثبت جزئیات فعالیت و زندگی دیپلماتها و خانواده های آنان، حل مسائل مربوط به قوانین داخلی، انتصاب سفرا، وابستگان نظامی و... است. ضمنا این بخش مسئول سازماندهی ملاقات مهمانان و مقامات عالی رتبه با مقامات اسرائیلی است.

ـ بخش مهمانان رسمی (Official Guests Dept.): مسئول رسیدگی به امور مقامات و مهمانهای خارجی است که هر ساله از اسرائیل دیدن می کنند. این بخش براساس حوزه جغرافیایی به چند حوزه تقسیم می شود: آمریکا، اروپای غربی، اوراسیا، آفریقا، آسیا و پاسیفیک و آمریکای لاتین. هر حوزه مسئول آماده و هماهنگ کردن برنامه ملاقات مقامات رسمی خارجی است که توسط یک سازمان دهنده (Orgonizer) اداره می شود.

ـ دفتر خدمات زبانی (Language Service Dept.)که مسئول تحریر، ترجمه و ویرایش اسناد تمامی بخشهای وزارت امور خارجه و طراح و تهیه کننده نامه های رسمی، ترجمه سخنرانیها، طراحی بیانیه ها و اطلاعیه ها و آماده کردن اسناد مختلف رسمی از جمله نطقهای مقامات است.

ـ دفتر مدیریت و بودجه (Management and Budget Dept) که مسئولیت حمایت و پشتیبانی نیازها و انتظارات مقامات رسمی از دولت اسرائیل و کلیه مسائل مربوط به مقامات و مهمانهای خارجی در زمان حضور در اسرائیل از جمله: هتل، وسایل نقلیه، هزینه های جاری و دریافت دیپلماتهای خارجی که در اسرائیل خدمت می کنند را برعهده دارد.

3 ـ بازرس کل:

بازرس کل (Inspector General) تحت نظرمدیرکل وزارت امور خارجه و تحت عنوان بخش بازرسی به فعالیت می پردازد.

4 ـ دفتر آفریقا:

دفتر آفریقا (Africa Division)مسئول تنظیم روابط اسرائیل با 39 کشور آفریقایی جنوب صحرا و حفاظت از منافع ملی رژیم صهیونیستی در آنجاست. دفتر آفریقا مرکب از دو بخش است: بخش آفریقای یک (مرجع امور مربوط به کشورهای آفریقای شمالی، ساحل عاج، کامرون، اتیوپی، کنیا، نیجریه، زئیر، کنگو و تانزانیا) و بخش آفریقای دو (مرجع امور مربوط به کشورهای آفریقای جنوبی، سوازیلند، نامیبیا، بوتسوانا، آنگولا، زامبیا، مالاوی، موزامبیک، موریتانی و ماداگاسکار).

5 ـ دفتر آسیا و پاسیفیک:

این دفتر (Division For Asia and Pacific) نیز از سوی معاون مدیرکل در امور آفریقا اداره می شود. برحسب حوزه جغرافیایی به سه بخش تقسیم شده است: اقیانوسیه (شامل استرالیا، نیوزیلند و جزایر پاسیفیک)، بخش آسیای یک (Asia Dept 1)شامل: هند، نپال، میانمار، تایلند، ویتنام، سنگاپور، فیلیپین، لائوس، کامبوج، سریلانکا، مالدیو، اندونزی، بنگلادش و پاکستان و بخش آسیای دو (Asia Dept 2)شامل: چین، ژاپن، مغولستان و کره جنوبی).

6 ـ دفتر اروپای مرکزی و اوراسیا:

این بخش (Division For Centeral Eurrope and Eurasia) نیز تحت نظر معاون مدیرکل (Deputy. D.G) سرپرستی و اداره می شود و به مقتضای حوزه فعالیت، به دو بخش اروپای مرکزی و اوراسیا تقسیم شده است.

7 ـ دفتر آمریکای مرکزی و جنوبی و حوزه کارائیب:

رئیس این دفتر (Division For Central and South America and the Caraibben)رئیس این دفتر نیز معاون مدیرکل بوده و دو بخش مستقل و مجزا با عنوان بخش آمریکای جنوبی و بخش آمریکای مرکزی و کارائیل را شامل می شود.

8 ـ دفتر آمریکای شمالی:

این دفتر (North American Division) مشتمل بر دو بخش آمریکای شمالی یک (ایالات متحده آمریکا) و بخش آمریکای شمالی دو (کانادا) به سرپرستی معاون مدیرکل آمریکای شمالی است.

9 ـ دفتر اروپای غربی:

این دفتر (Western Europe Division) به چهار بخش تقسیم شده است: بخش اروپای غربی یک (شامل پرتغال، اسپانیا، فرانسه، ایرلند، انگلیس، کشورهای بنلوکس، ایتالیا و آلمان)، بخش اروپای غربی دو (شامل ترکیه، قبرس، یونان، مالتا، سوئد، دانمارک، سوئیس، نروژ، ایسلند و فنلاند)، بخش اروپای غربی سه (امور اتحادیه اروپا) و بخش اروپای غربی چهار (شامل سازمانهای اروپایی ناتو و شورای اروپا).

10 ـ دفترخاورمیانه:

این دفتر (Middle East Division) که از سوی معاون مدیرکل امور خاورمیانه رهبری و هدایت می شود تنوع حوزه گسترده ای را به خود دیده است. هشت بخش، زیر مجموعه این دفتر محسوب می شوند که عبارتند از: بخش اردن (Jordan Dept)، بخش آفریقای شمالی، سوریه و لبنان(Dept. For North Affrica, Syria and Lebanon)، بخش دولتهای خلیج (Gulf States Dept)بخش مصر (Egypt Dept) بخش امور فلسطین (Palestinian Affairs Dept) بخش امورشلیم (Jerusalem Affairs Dept)بخش پروژه های خاورمیانه (Middle East Progects Dept) و بخش همکاری چندجانبه (Multinatural Coordination).

11 ـ دفتر سازمانهای بین المللی و سازمان ملل متحد:

این دفتر (Division For International Organizations and the Un) به سه بخش اصلی تقسیم می شود که عبارتند از: بخش سازمانهای بین المللی یک (شامل سازمانهای بین المللی: کار، بهداشت، یونسکو، جهانگردی، مهاجرت، ارتباطات، پناهندگان، یونیسف، کمیته سه جانبه سازمان ملل)، بخش سازمانهای بین المللی دو (مسائل سیاسی مربوط به شورای عمومی و کمیته های سازمان ملل، شورای امنیت، روابط سازمان ملل با اسرائیل، نیروهای حافظ صلح، آنروا) و بخش سازمانهای بین المللی سه (شامل جهان سوم، سازمانهای اقتصادی آنکتاد، سازمانهای غیردولتی و حقوق بشر، مسائل مربوط به حقوق بشر، کمیسیونهای سازمان ملل مربوط به حقوق بشر و روابط با سازمانهای حقوق بشر).

12 ـ دفتر امور استراتژیک:

سرلوحه اصلی برنامه ها و مأموریتهای این دفتر (Division For Strategic Affairs) ، مسائل مربوط به امور نظامی، امنیتی و اقدامات تروریستی است. بر همین اساس DSAبه سه بخش کنترل تسلیحات (Arms control Dept) ، ش امنیت منطقه ای (Regoinal Security Dept)و بخش مبارزه باتروریسم و سلاحهای کشتارجمعی (Counter-Terrorism and Non- proliferation Detp)تقسیم می شود.

13 ـ دفتر امور یهودیان جهان:

رئیس این دفتر (Division for world Jewish Affairs) مشاور وزیر امور خارجه در امور یهودیان جهان است که مسئول حفظ روابط با جوامع یهودی سراسر جهان و نماینده وزیر امور خارجه در کمیته وزارت مهاجرت، جذب و امور یهودیان مهاجر است.

این دفتر نیز سه بخش زیرمجموعه شامل: بخش امور مهاجران یهودی (Diaspora Affairs Dept) بخش امور یهودیان جهان و بخش پروژه ها را در برمی گیرد.

14 ـ دفتر حقوقی

دفتر حقوقی (Legal Division) وزارت امور خارجه تحت ریاست مشاور وزیر در زمینه حقوق بین الملل، مسئول ارائه مشاوره به وزیر امور خارجه، دفاتر و بخشهای وزارت، نمایندگان اسرائیل در خارج، تمامی مقامات و سازمانهای فعال در اسرائیل، مأموران خارجی، سازمانهای بین المللی و شعبات و نمایندگان آنان در زمینه حقوق بین الملل است. به دلیل گستردگی حوزه فعالیت، این دفتر به دو اداره امور کنسولی (Consular Affairs Bureau) و دفتر مشاور ارشد حقوقی (Senior Deputy Legal Adviser)تقسیم می شود که هر کدام نیز زیرمجموعه ای دارند.

از مهمترین فعالیتهای دفتر حقوقی، فعالیت در حوزه فرایند صلح است. تنظیم قرارداد کمپ دیوید، قرارداد صلح با اردن در سال 1994، دیگر توافقات اسرائیل و فلسطین و مذاکرات دوجانبه با لبنان و سوریه نمونه هایی از فعالیتهای دفتر حقوقی به شمارمی آیند. دفتر حقوقی دو زیرمجموعه زیر را شامل می شود:

1) دفتر امور کنسولی: برحسب نیاز، این دفتر به بخشهایی چون: نمایندگان اسرائیلی (Dept of Israelies Abroad)بخش پاسپورتها و ویزاهای رسمی، بخش خدمات کنسولی و بخش آموزش و کامپیوتریزه کردن تقسیم شده است.

2) دفتر مشاور ارشد حقوقی، به پنج بخش زیرمجموعه تقسیم می شود که عبارتند از:

ـ بخش حقوق دیپلماتیک و اداری (Dept for Diplomatic and Administrative Law).

ـ بخش قراردادها (Tv eaties Dept)مسئول رسیدگی به امور مربوط به فرایند انعقاد کلیه قراردادهای اسرائیل از جمله ابداع، طراحی مقدماتی، مذاکره، نهایی کردن، توشیح، تصویب، ثبت و انتشار است. از دیگر فعالیتهای این بخش، شرکت فعال در کنفرانسهای مربوط به قراردادهای اسرائیل و ارائه مقاله است. ضمنا تمامی اطلاعات مربوط به قراردادها و توافقات بین المللی اسرائیل در این بخش نگهداری شده و برای عموم قابل دسترس است.

ـ بخش حقوق بین الملل (International LawDept)متولی مسائل مربوط به حقوق بین الملل مخصوصا ارتباط اسرائیلی ها با سازمانهایی از قبیل سازمان ملل و سازمانهای وابسته به آن، حقوق دریاها، حقوق بشر، کنترل تسلیحات و مسائل مربوط به فرایند صلح بین اسرائیل و همسایگانش ـ به ویژه در مورد مرزهاـ است.

ـ بخش قوانین اقتصادی (Economic Law Dept)در زمینه روابط اقتصادی بین المللی و تجارت خارجی و همچنین سازمانهای اقتصادی، همکاریهای اقتصادی بین المللی، ریسکهای مشترک و پروژه های منطقه ای که عمدتا به فرایند صلح خاورمیانه ارتباط دارند، فعالیت می کند.

بخش حقوقی عمومی (General Law Dept)به تنظیم مسائل مربوط به قراردادها و توافقات دوجانبه و چندجانبه در زمینه های هواپیمایی مسافربری، کشتی سازی (حمل و نقل، تجارت، استانداردسازی، گمرکها و مالیات) امنیت داخلی، پلیس، عملیات پلیسی در مورد تروریسم بین المللی، کارگران (از جمله کارگران مهاجر) و داروسازی می پردازد.

15 ـ دفتر امور اقتصادی:

همزمان با پایان جنگ سرد و آغاز مسابقه تسلیحاتی و نظم نوین جهانی، سیاست خارجی اسرائیل با صورتبندی دولتهای زیادی مواجه شد. این تغییر و تحول منجر به حضور و نقش آفرینی فعال عنصر اقتصاد در رأس تمامی مأموریتهای داخلی و خارجی اسرائیل شد. کنفرانس مادرید و فرایند صلح خاورمیانه این نکته را روشن ساخت که اقتصاد و روابط اقتصادی دوجانبه و چندجانبه دولتها مبتنی بر منافع ملی، جزئی جدانشدنی از فعالیتهای مربوط به فرایند صلح است. بر همین اساس این دفتر مسئول مدیریت و راهبری سیاست خارجی اسرائیل در امور اقتصادی است. این دفتر با همکاری وزارتخانه های صنعت و تجارت، امور اقتصادی، زیربنایی، کشاورزی و ارتباطات به همراه نگرش سیال به مسائل اقتصادی، سیاست بین المللی کاملی را برای اسرائیل فراهم می آورد. برحسب حوزه و نیاز نیز این دفتر به چهار بخش (حوزه) تقسیم شده است: بخش امور اقتصادی یک (شامل آسیا، آفریقا، آمریکای لاتین، قبرس، ترکیه و مصر) بخش امور اقتصادی دو (شامل اروپای غربی) بخش امور اقتصادی سه (شامل اروپای شرقی، نفت و تحریم اعراب) و بخشامور اقتصادی خاورمیانه.

16 ـ مرکز همکاری بین المللی:

کلیه فعالیتهای این مرکز (Center for Interantional Cooperation) تحت نظارت سازمان مشاو (MASHAV) طراحی و اجرا می شوند. این مرکز نیز دارای چهار بخش جداگانه است که عبارتند از: بخش بودجه و مدیریت، بخش آموزش خارجی، بخش پروژه های خارجی و بخش طراحی و روابط خارجی.

17 ـ دفتر امور فرهنگی و علمی:

مأموریت اصلی این دفتر (Division for Cultural and Scientific Affairs) ، تحکیم مبانی روند صلح با توسعه و گسترش روابط فرهنگی با جهان عرب و دولتهای مسلمان غیر عرب و همچنین آشنا کردن مردم با دیگر فرهنگها به منظور رسیدن به سطح و جایگاهی است که دنیا اسرائیل را به رسمیت بشنانسد. این دفتر در راستای مأموریتهای خود توجه ویژه ای را بر وقایع فرهنگی جهان متمرکز کرده است و به عنوان مثال: تلاش می کند تا ورود هنرمندان کشورهای عربی برای اجرای برنامه در اسرائیل را سازماندهی و از آن حمایت کند.

برحسب نیاز نیز این دفتر به چند زیرمجموعه تقسیم شده است که عبارتند از: بخش همکاری فرهنگی و علمی، مؤسسه ایبریان (Iberian Institue) ، بخش مدیریت و بودجه و بخش هنرها و ادبیات.

18 ـ مؤسسه رسانه و اطلاعات:

مؤسسه مذکور از 6 بخش زیر تشکیل شده است که عبارتند از: بخش وقایع عمومی، بخش اینترنت و اطلاعات، بخش مطبوعات، بخش روابطخارجی، دفتر سخنگو، دفتر مدیریت و بودجه.

19 ـ معاونت اداری مدیرکل:

ابن معاونت (Deputy D.G for Administration) بیشترین دفاتر و بخشهای زیرمجموعه وزارت امور خارجه اسرائیل (7 اداره و 23 بخش) را به خود اختصاص داده است که عبارتند از:

1) اداره امنیت خدمات خارجی (Forerign Service Security Bureau) که تحت سرپرستی مأمور ارشد امنیتی (Chief Securirty officer) مسئول مستقیم سه بخش "مدیریت و امور اداری"، "اجرائیات" و "بودجه امنیتی" است.

2) اداره مالی: این اداره نیز مسئول رسیدگی به اقدامات بخشهای دستمزدهای محلی، دستمزدهای خارجی، حسابداری، حسابداری خارجی و خدمات است.

3) اداره منابع انسانی که مشتمل بر دو بخش مدیریت کارمندان خارجی و مدیریت کارمندان داخلی است.

4) اداره مدیریت اموال و خدمات نیز مشتمل بر بخش اموال خارجی یک و دو، بخش مرسولات دیپلماتیک، بخش حمل و نقل و بخش نگهداری و عرضه است.

5) اداره خدمات رفاهی و پشتیبانی کارمندان. این اداره به سه بخش فرعی "اعزام" و "استخدام"، کارمندان داخل اسرائیل و بخش "خدمات رفاهی" کارمندان تقسیم می شود.

6) اداره تکنولوژی اطلاعات و خدمات ارتباطی، برحسب نیاز، این اداره نیز به بخشهای "خدمات ارتباطی"، "تکنولوژی ارتباطات"، "آرشیو اطلاعات" و بخش "مدیریت و بودجه" تقسیم شده است.

7) اداره مدیریت بودجه.

مآخذ:

1. بولتن رویداد و گزارش اسرائیل، 21/6/1385، شماره 310.
2. www.mfa.gov.il/mfa Archive/2000-2009/2003/2 Ministry of foreign.
3. www.mfa.gov.il/mfa/About+ Ministry/Structure+and+departments.
4. www.mfa.gov.il/mfa aArchive/2000-2003/2 ministry+of+foreign.
5. www.mfa.gov.il/MFA/and+Ministry/Structure+and+departments/protic.
6. www.mfa.gov.il/MFA/MFA Archive/2000- 2009/2003/2/Ministry+of+foreign.
7. www.mfa.gov.il/MFA/MFA/About+ Ministry/trueture+and+departments/world.