کانون فرهنگی کوروش کبیر

این کانون از تشکل های یهودی دوره پهلوی"کانون فرهنگی کوروش کبیر" بود. این تشکیلات با برخورداری از پروانه رسمی فعالیت از شهربانی کل کشور، به موازات دیگر کانون های یهودی و هماهنگ با آنها در میان اقلیت یهود جامعه ایران مشغول فعالیت بود.

همان گونه که در اساسنامه "کانون فرهنگی کوروش کبیر" مندرج بود؛ هدف سازمان مذکور آشنا ساختن جامعه یهود ایران با فرهنگ یهودی و ایجاد محیط مناسب برای فعالیت های هنری، فرهنگی و اجتماعی آنان بود.

سازمان های یهودی، تحت پوشش عناوین مورد اشاره، فعالیت خود را آغاز و گسترش می دادند، اما به واقع در مسیر اهداف و برنامه های مجامع مرموز یهودی و مؤسسات صهیونیستی حرکت می کردند.

الف ـ تلاش های صهیونیستی:

کانون فرهنگی کوروش کبیر نه تنها به وسیله تعدادی از یهودیان آن زمان اداره و رهبری می شد؛ بلکه این سازمان، با هماهنگی محافل صهیونیستی، ضمن شرکت در مجامع آشکار و محرمانه صهیونیسم جهانی، نسبت به جمع آوری اخبار و اطلاعات مورد نیاز سازمان های صهیونیستی اقدام می کردند و از هرگونه مساعدت و پشتیبانی صهیونیست ها نیز برخوردار بودند. در سند مورخ 20/7/1337 ساواک درباره ماهیت کانون مزبور و روابط سران و اداره کنندگان آن با محافل اسرائیلی و صهیونیستی چنین نوشته شده است:

"کلوپ کوروش که ظاهرا یک مؤسسه فرهنگی است در حال حاضر به صورت مؤسسه اطلاعاتی یهودیها درآمده است و منوچهر امیدوار، سلیمانحیم، ابراهیم موره، ربی عزری، موسی کرمانیان و چند نفر دیگر که قبلاً اسامی آنها به عرض رسیده امور این مؤسسه را اداره می کنند. موسی کرمانیان مدت 7 ماه است که با خرج آژانس یهود در کشورهای اسرائیل، سوئیس، در کنفرانس های یهودیان ساکن این کشورها اطلاعات لازم را کسب می نماید، کمااینکه تاکنون سه نوبت برای شرکت در کنفرانس های بین المللی صهیونیست جهانی به اسرائیل عزیمت و در تهران نیز توسط اعضای کانون کوروش کبیر اطلاعاتی کسب و در اختیار مقامات مربوطه در اسرائیل می گذارد.

ضمنا از دو هفته قبل مرتبا کمیسیون های کاملاً محرمانه ای با حضور هاتلکی (Hatalky)نماینده اعزامی اسرائیل و چند نفر از اعضای کلوپ کوروش کبیر تشکیل و مذاکراتی صورت می گیرد که مأمور ویژه به علت محرمانه بودن کمیسیون فوق به کسب اطلاعاتی نگردیده است.

سلیمان حیم از اول سال 37 تاکنون دو نوبت به تل آویو عزیمت و در کمیسیون های بین المللی حزب صهیونیست شرکت کرده است.ابراهیم موره نیز دو نوبت به تل آویو مسافرت کرده و عضویت کلوپ جوانان، انجمن کلیمیان و انجمن اوتصر هتورا، اُرت ایران ـ آژانس یهود در تهران و انجمن روحانیون یهودی را دارد و بین جوانان و پسران دستجات مختلف یهود دارای نفوذ است و روی این اصل استفاده های سرشاری نصیب او شده و اخیرا نیز با شرکت در جشن دهمین سال استقلال اسرائیل و کنگره صهیونیست بین المللی بین دوستان اهمیت و منزلتی بیشتر کسب نموده است. ابراهیم موره عضو انجمن مدارس آلیانس کوروش و انجمن جوینت امریکن در تهران و کانون خیرخواه نیز می باشد و از گردانندگان اصلی کلوپ کوروش کبیر محسوب می شود.

ربی عزری اهل اصفهان در 9 سال گذشته در اسرائیل به سر می برده و در صدای اسرائیل کارمند بود و عضویت یکی از احزاب آن جا را نیز داشته استولی اخیرا از طرف دولت اسرائیل مأموریتی در ایران به وی محول گردیده و به عنوان عضو کانون کوروش کبیر و همکاری نزدیک با دکتر دوریل نماینده بازرگانی اسرائیل به فعالیت های خود ادامه می دهد." (سند ساواک، شماره 2ـ3ـ3015، مورخ 20/7/1337)

برخی سران و سرکردگان کانون فرهنگی کوروش کبیر از عناصر فعال احزاب صهیونیست در ایران و خارج از کشور بودند، که پیوسته از ایران به دیگر مناطق جهان، به ویژه فلسطین اشغالی تردد داشتند:

"روز 15/5/37 منوچهر امیدوار رئیس کلوپ کوروش کبیر و عضو فعال حزب صهیونیست با دسته اول 30 نفری جهت شرکت در سمینار بین المللی یهود و حضور در جلسات حزبی با هواپیمای العال و با خرج دولت اسرائیل به فلسطین عزیمت نموده است.

در غیاب نامبرده ربی عزری کارمند صدای اسرائیل و مأمور اعزامی دولت مزبور به تهران امور مربوط به کلوپ را عهده دار و جلسات و کنفرانس های جوانان یهود را نیز به اتفاق سلیمان حیم عضو فعال دیگر حزب صهیونیست در تهران که اخیرا از فلسطین به تهران مراجعت نموده اداره می کند.

توضیح آن که جلسات و کنفرانس های سازمان جوانان و بانوان یهود در تهران مرتبا و بدون وقفه تشکیل می گردد و در جلسه عصر روز 16/5/37 هم که با حضور عده ای از اعضاء سازمان جوانان یهود در کلوپ کوروش کبیر تشکیل بوده و کهن یزدی هم انتظامات کلوپ را برعهده داشته در پیرامون سیاست بین المللی و دولت اسرائیل صحبت و گفتگو شده است.

دومین دسته سمینار مرکب از 10 نفر از اعضای سازمان جوانان با هواپیمای العال در روز 15 و سومین دسته روز پنجشنبه 16/5/37 مرکب از 15 نفر از اعضاء سازمان بانوان یهود به سرپرستی بانو نهمودی (NEHMOODY) با هواپیمای ارفرانس بهاسرائیل عزیمت نموده اند." (سند ساواک، شماره 2ـ3ـ1845، تاریخ 18/5/1337)

درباره تأمین بودجه سالانه کانون کوروش کبیر از سوی رژیم صهیونیستی و آژانس یهود و نیز مأموریت اصلی این تشکیلات در جهت تبلیغات صهیونیستی و ترغیب جوانان یهودی برای اعزام به فلسطین اشغالی، اسناد ساواک اطلاعات قابل توجهی را ارائه می دهند:

"منوچهر امیدوار رئیس کلوپ کوروش کبیر از طرف رادیو تل آویو اسرائیل برای گویندگی فارسی رادیو مزبور دعوت شده بود ولی مشارالیه از قبول این دعوت خودداری نموده است.

امیدوار و اغلب اعضاء هیئت مدیره کلوپ کوروش کبیر عضو حزب مپام (MEPAM)اسرائیل به رهبری بن گوریون نخست وزیر آن کشور می باشند. توضیح آن که قسمت عمده بودجه کلوپ کوروش کبیر را دولت اسرائیل و قسمتی را هم آژانس یهود می پردازد و یکی از وظایف اصلی این کلوپ تبلیغ بین دانشجویان و دانش آموزان یهودی ایرانی جهت تحصیل در دانشگاه های کشاورزی، طب و حرفه ای شهر اولپام (OLPAM)می باشند که دانشجویان داوطلب بایستی مدت شش ماه در این دانشگاه به فراگرفتن زبان عبری مشغول باشند و اغلب نیز پس از گذرانیدن این مدت و اتلاف وقت آنها با ایرادات بی جا از آزمایش زبان عبری مردود و به کشور خود بازگشت می نمایند و طبق تحقیق تاکنون از دانشجویان داوطلب یهودی کشورهای مختلف فقط یکصدو پنجاه نفر پس از طی دوره شش ماهه کلاس زبان عبری از آزمایش قبول و به دانشکده های این شهر وارد شده اند.

از چهار ماه قبل تاکنون کلیه کارهای سیاسی دولت اسرائیل در ایران به دست ربی مئیر عزری کارمند وزارت امور خارجه اسرائیل و مدیر روزنامه ستاره شرق که در تل آویو به زبان فارسی چاپ و در تهران نیز منتشر می گردد با کمک دکتر دوریل اداره و حل و فصل می شود عزری دارای دو گذرنامه ایرانی واسرائیلی و عضو رسمی حزب مپام اسرائیل و از فعالین مؤثر صهیونیست است.

نامبرده با سایر اعضاء کلوپ کوروش کبیر مجددا برای شناسایی دولت اسرائیل از طرف دولت ایران فعالیت می نماید. دو سه ماه اخیر نیز به دستور و اشاره دکتر دوریل نماینده تام الاختیار تجارتی اسرائیل برای توسعه فعالیت تجاری یهود چند شرکت توسط یهودیان ایرانی و اسرائیل در تهران تشکیل شده که مهمترین آنها شرکت آلومینیوم، شرکت روشن و شرکت راه و بنا می باشد و مهندسین یهودی در شرکت اخیر به کار مشغول شده اند و از این شرکت ها گذشته از نظر تجارتی استفاده سیاسی و اطلاعاتی به عمل می آید." (سند ساواک، شماره 2ـ3ـ188، تاریخ 23/1/1338)

برقراری روابط فرهنگی، برگزاری مسابقات ورزشی بین ایران و اسرائیل و تهیه بورس تحصیلی از اسرائیل برای جوانان مسلمان و یهود ایران از دیگر فعالیت های کانون فرهنگی کوروش کبیر در جهت مطامع صهیونیستی در ایران دوره پهلوی بود. سند شماره 2ـ3ـ4205، مورخ 11/12/1338 ساواک در این باره چنین حکایت می کند:

"ساعت 30/18 روز سه شنبه جلسه هیئت مدیره کانون کوروش کبیر با حضور 20 نفر از اعضاء از جمله کرمانیان، عطاءاله امیریان، فیروز طالع، مهندس یاحید، صیون منظوراله ایزاکی از مدارس آلیانس، اسحاقیان پور در سالن کوروش کبیر تشکیل شد.

در این جلسه ابتدا درباره تهیه محل برای کلوپ مذاکره و قرار شد ساختمانی که در خیابان کاخ در نظر گرفته شده اجاره شود و سپس درباره تشکیل جمبوری پیش آهنگی کشورهای خارجی در تهران مذاکره به عمل آمد و با دعوت از پیشاهنگان اسرائیل مخالفت گردید و گفته شد در آن صورت پیش آهنگان عرب دعوت دولت ایران را رد خواهند کرد و بعد درباره مسابقه فوتبال بین تیم ایران و اسرائیل، اعزام نماینده کانون کوروش کبیر به اسرائیل جهت مذاکره بااولیاء دانشگاه تل آویو به منظور برقراری بورس تحصیلی برای جوانان یهودی و مسلمان ایرانی گفتگو و قرار شد عطااله امیریان عضو هیئت مدیره که خود بازرس وزارت فرهنگ است برای مدت 15 تا 20 روز به اسرائیل برود.

جمع آوری اخبار اطلاعاتی و سیاسی مورد نظر و ارسال آنها برای مراکز اطلاعاتی ذی ربط در اسرائیل، از دیگر وظایف کانون فرهنگی کوروش کبیر بود:

فیروز طالع عضو فعال کانون کوروش کبیر اخیرا کلیه اخبار سیاسی ایران و نیز اخبار مربوط به اسرائیل مندرج در جراید کشور و مخابره شده از خارج را جمع آوری و هر هفته برای مقامات دولتی اسرائیل ارسال می داد." (سند ساواک، شماره 1767/ج ـ 23، تاریخ 18/8/1318)

ب ـ عملکرد:

عمده سازمان های یهودی ایران، بخصوص آن تعداد که بودجه سالیانه آنها به طور مستقیم و خالص از محافل صهیونیستی تأمین می گردید و مورد حمایت مالی مستقیم و آشکار سازمان های جهانی صهیونیسم قرار داشتند، موظف بودند هر از چند گاهی، گزارش عملکرد فعالت خود را به همراه برنامه ها و طرح های آتی به طور مشخص و مکتوب برای دولت صهیونیستی و صهیونیسم جهانی ارسال کنند.

سند مورخ 27/10/1339 ساواک که یک نسخه از گزارش"کانون فرهنگی کوروش کبیر" نیز ضمیمه آن است چنین حکایت می کند:

"پس از تکمیل کنگره صهیونیست بین المللی در استکهلم [سوئد] اغلب از مؤسسات یهود در ایران گزارشات و برنامه هایی از کارهای گذشته و آینده خود تهیه نموده و برای روشن کردن ذهن یهودیان جهانی و دولت اسرائیل نسخ آن را به خارج فرستاده اند و یک نسخه از گزارش کانون فرهنگی کوروش کبیر دراین مورد به ضمیمه تقدیم می گردد."

در گزارش هفت صفحه ای مزبور که از سوی کانون فرهنگی کوروش کبیر تهیه و تدوین و سپس برای دولت صهیونیستی و تشکیلات مرکزی صهیونیسم جهانی ارسال شده بود؛ به اهداف، برنامه ها، سوابق فعالیت و طرح های آینده این تشکیلات یهودی به طور نسبتا مبسوط اشاره شده است. در بخشی از گزارش ارسالی کانون فرهنگی کوروش کبیر به مجامع صهیونیستی، ضمن اشاره به وجه تسمیه، فلسفه وجودی، سوابق و اهداف و برنامه های این تشکیلات و وابستگی آن به جهان خارج از ایران، چنین آمده است:

"وضع یهودیان جهان [و] سازمان های آنها بعد از جنگ حکم می نمود که برای برقراری ارتباط معنوی و فرهنگی بین قدیمی ترین جامعه یهودی دنیا یعنی ایران و سایر جامعه های یهودی جهان و مخصوص اسرائیل سازمانی به وجود آمد [آید] و این امر [را ]فقط یک سازمان جوانان می توانست انجام دهد.

به این ترتیب 10 سال قبل این سازمان به وجود آمد و با توجه به اهمیت و مقام کوروش کبیر پادشاه ایران و "مسیح خداوندی نام خود را کوروش کبیر گذاشت" و طی جریان مفصلی با حسن نظر اولیای امور اجازه رسمی را از مقامات دولتی دریافت کرد.

[...] اساس و هدف کار همان ایجاد وحدت و هماهنگی بین جوانان یهودی و توسعه فرهنگی یهودی و علاقه به یهودیت و اسرائیل و پرورش جوانان برای فعالیتهای آینده اجتماع ماست.

در حال حاضر در داخل اجتماع یهودی ایران کانون فرهنگی کوروش کبیر وزنه مهمی را تشکیل داده و تقریبا در تمام فعالیت های داخلی مستقیم و غیرمستقیم دخالت دارد و در نظر یهودیان ایران [،] مرکز فرهنگی یهودیت [، ]مرکز ارتباط با یهودیت جهانی و اسرائیل و مرکز زبده جوانان فعال و پرشور اجتماع است. در نظر هموطنان مسلمان تظاهر روح فعال یهودیت و ارزش های فرهنگی و معنوی آن و حتی به منزله مرکز روابط فرهنگی ایران و اسرائیلاست.

در نظر سازمان بین المللی یهودیان و یهودیان جهان (تا آنجا که در ارتباطند) مرکز مهم یهودیان ایران است."

در گزارش کانون فرهنگی کوروش کبیر، همچنین درباره فعالیت های جهت دار صهیونیستی آن تشکیلات در میان جوانان دختر و پسر یهود ایران و حمایت از پیدایش تشکل های مشابه به صراحت چنین اشاره شده است:

تمام کوشش های به عمل آمده در چارچوب کانون، دسته و صنف های مختلف جوانان اعم از دختر و پسر و دانش آموز و فارغ التحصیل و هر دسته با افکار و تمایلات مخصوص خود، آزادی عمل نسبی داشته و بتوانند حتی سازمان های نسبتا مجزایی مثل سازمان دانشجویان، دانش آموزان، دوشیزگان، طرفداران مطالعات ادبی ـ علمی ـ مذهبی ـ صهیونیستی و غیره را به وجود آوردند.

کانون کلیه مایحتاج و مخارج آنها را تأمین می کند. دراین راه سازمانهای متعددی به تدریج به وجود آمده و بعضی از آنها مستقل شده اند و برخی تغییر کرده و در حال حاضر دو سازمان بسیار جالب توجه و قوی از دانشجویان و دانش آموزان و سازمان های دیگر وابسته مشغول فعالیت هستند."

در این گزارش یهودی درباره اهداف کانون چنین تأکید شده است:

"لازم به تذکر است که مقتضای هدف اصلی کانون و مؤسسین و رهبران آن کلیه این سازمان ها و جریان فعالیت آنها اصولاً با روح نزدیکی و تفاهم اسرائیل و آرمانهای یهودیت جهانی، وحدت و یگانگی اسرائیل به وجود می آیند و به فعالیت ادامه می دهند [.] محفل خود را با در پرتو نور فرهنگ و علاقه اسرائیل به عنوان مرکز روحانی و ملی روشن می سازند و در عین حال بدیهی است که به معنای آن که یهودی با ایمان و خوب، به آب و خاک و زادگاه خویش بهتر وفادار است، به پادشاه واقعا مهربان و زادگاه تاریخی خود ایران صمیمانه و قلبا عشقمی ورزد."

در بخش دیگر این گزارش به تکاپوی بی وقفه کانون فرهنگی کوروش کبیر نسبت به ایجاد کلاس های آموزش و ترویج زبان و ادبیات عبری در ایران اشاره و به آن افتخار شده است:

"ترویج زبان عبری از 20 سال قبل یک هدف مقدس مؤسسین و رهبران این کانون بوده و امروز به منزله ستون فقرات فعالیت های این خانه فرهنگی است [...] در حال حاضر کلاسهای مختلف عبری هر روز دراین کانون برقرار است که با متدهای مدرن و با استفاده از کتب مخصوص اسرائیلی و برنامه های جالب و معلمین تعلیم گرفته اداره می شود."

در بخشی دیگر از این گزارش ارسالی، ضمن تشریح و توصیف کتابخانه و قرائت خانه یهودی کانون و تأکید بر اهمیت آن آمده است:

"قرائتخانه ما از گوشه و کنار دنیا مطبوعات یهودی و اسرائیلی را (تا آن جا که ممکن است). جمع آوری و به اتفاق مطبوعات داخلی در اختیار افراد که به همین منظور هر روز بدانجا می آیند می گذارد."

اشاره به همکاری مشترک سلیمان حیم و رئیس رژیم صهیونیستی و کانون فرهنگی کوروش با یکدیگر، در جهت تهیه و انتشار فرهنگ عبری ـ فارسی، بخشی از دیگر گزارش مزبور را تشکیل می دهد:

"با تشویق و تقاضای کانون، آقای سلیمان حیم دانشمند فرهنگ نویس مشهور ما از دو سال قبل با کمکهای مختصر این کانون و با همکاری و حمایت جناب رئیس جمهور اسرائیل مشغول (تهیه و تدوین) دیکسیونر (لغتنامه) عبری به فارسی هستند که امتیاز آن متعلق به کانون است."

تأسیس "انجمن دوستداران دانشگاه عبری" از دیگر افتخارات کانون فرهنگی کوروش کبیر در این گزارش است که درباره اهداف فعالیت آن در مسیر جذب دانشجویان ایرانی آمده است:

"تأسیس انجمن دوستداران دانشگاه عبری بههمت بهترین افراد کانون ما انجام گرفته و درآن به طور مرتب جمعی حتی از شخصیتهای علمی ایرانی عضویت دارند. هدف ما در این قسمت شناساندن ارزش معنوی و فرهنگی دانشگاه یهودی و تشویق جوانان یهودی و حتی غیر یهودی ایران است [...] امیدواریم عنقریب تا [با] اقداماتی که در جریان است علی رغم عدم روابط سیاسی از طریق وزارت فرهنگ و خارجه ایران تحصیل در این دانشگاه ها را به مرحله رسمی برسانیم که دانشجویان علاقه مند ما بتوانند از کمک های دوستی [دولتی] هم برخوردار شوند."

در این گزارش فعالیت های هنری و ورزشی تحت اهداف مورد نظر صهیونیستی از دیگر تلاش های کانون فرهنگی کوروش کبیر در ایران عنوان شده است:

"کانون ما مروج هنر و رقص و سرودهای عبری و اسرائیلی است به طوری که جنبه عمومی به خود گیرد و به همین خاطر کلاس مخصوص هم برای خردسالان برای رقص و سرود اسرائیلی در کانون برقرار است. [... ]توسعه ورزش و اجتماع جوانان یهودیی که دوستدار ورزش هستند به دور هم [...و] گرفتن امتیاز رسمی کلوپ ورزشی کوروش به نام یکی از اعضای هیئت مدیره محلی از دیگر فعالیتهای کانون است."

درباره روابط، هماهنگی و فعالیت های مشترک کانون فرهنگی کوروش کبیر با دیگر مؤسسات یهودی ـ صهیونیستی مستقر در ایران آمده است:

"کانون ما خود را موظف می داند با مؤسسات خیریه و فرهنگی بین المللی یهودی و اسرائیلی که در ایران فعالیت دارند از جمله با جوینت [آمریکن] ، اُرت، الیانس و مخصوصا سخنوت [آژانس یهود] تا آنجا که ممکن است همکاری نماید و در [... ]آماده نمودن افکار نقش مؤثری دارد و به همین ترتیب بود که برحسب تمایل ریاست وقت جوینت بزرگترین عمل تاریخی از لحاظ تشکیلاتی برای یهودیان ایران انجام داد و آن هم این بود که طی شش ماه فعالیت مداوم اولین کنگره یهودیان ایران را تشکیل داد و باآبرومندی اداره نمود. ضمنا این مرکز به منزله همکار صدیق پیشروان مهاجرین ایرانی در اسرائیل است که با آنها همه نوع همکاری می کند."

درباره روابط و همکاریهای مشترک کانون و سخنوت (آژانس یهود) در مسیر اهداف و مطامع صهیونیستی و برگزاری جشن های شاهنشاهی، گزارش مزبور چنین حکایت کرده است:

"به منزله آشنا نمودن بهتر جوانان یهودی مخصوصا معلمین و متصدیان تربیت جوانان با فرهنگ و تمدن اسرائیل و انعکاس آن در بین سایر جوانان کانون ما موفق شده با کمک اداره سخنوت (آژانس یهود) در سه ساله اخیر سه دسته 30 نفری دختر و پسر را برای سمینارهای دو ماهه به اسرائیل بفرستد و از وجود قسمتی از آنها در بازگشت در شهرستانها و تهران استفاده نماید."

شناسایی و جذب جوانان مسلمان ایرانی و اعزام آنها به فلسطین اشغالی تحت عناوین فریبنده و دروغین، حرکتی در جهت مطامع سازمان های صهیونیستی از سوی کانون فرهنگی کوروش کبیر بود. با این حرکت توطئه آمیز جوانان مسلمان را فریب داده و به دام صهیونیسم گرفتار می کردند. کانون مزبور در بخشی از گزارش عملکرد خود برای کنگره صهیونیسم جهانی چنین نوشته است:

"برای دلگرم کردن جوانان خود وظیفه خود می دانیم و دراین راه گام برمی داریم که یک دستگاه کاریابی برای دانشجویان به طور اخص و برای جوانان به طور اعم برقرار سازیم. ضمنا در سال جاری مشغول مذاکراتی هستیم تا بلکه بتوانیم برنامه گردش های تابستانی جوانان را احیانا با شرکت دادن دانشجویان مسلمان در کشور اسرائیل به طوری که شامل چند هفته کار در آبادی های کشاورزی باشد فراهم آوریم.اهمیت این مطلب از نظر نزدیکی و دوستی هموطنان مسلمان ما احتیاج به توصیف ندارد. علاوه بر این اکنون جمعیت دوستداران دانشگاه عبری ما با نهایت پشتکار چه در ایران از طریق وزارت فرهنگ و چه در اسرائیل به وسیله نمایندگان ما مشغول فراهمآوردن وسایل مناسب برای اعزام دانشجویان به اسرائیل است.

در نظر داریم در صورتی که مؤسسات یهودی از جمله جوینت، کنگره جهانی یهود و سخنوت کمک کنند چند نفر از جوانان خود را برای کارآموزی در امور اجتماعی و اداره این نوع کانون ها به خارج بفرستیم."

ترویج فرهنگ صهیونیستی در میان مردم ایران از طریق دعوت از چهره های شاخص یهودی و بعضا رقاصه ها و آوازه خوانان یهودی و تبلیغ آیین ایران باستان از دیگر تحرکات خزنده و مسموم فرهنگی کانون فرهنگی کوروش کبیر در ایران عصر پهلوی بود که در گزارش خود به آن اعتراف کرده اند:

"در نظر داریم در راه شناسایی ارزش های معنوی یهودیان جهان از طریق دعوت هنرمندان و علمای یهودی به ایران و نیز شناسانیدن تمدن قدیم ایران و [...] از طریق نشریات یهودیان جهان کوشش کنیم و در این راه پیشرفت هایی نیز کرده ایم."

در بخش پایانی گزارش با تأکید بر موقعیت کشور ایران و اهمیت تلاش های خزنده فرهنگی، سیاسی و اطلاعاتی کانون، خطاب به سران رژیم صهیونیستی و راهبران صهیونیسم جهانی، به موضوع بودجه و مخارج سالیانه این تشکیلات یهودی چنین اشاره و سپس استمداد شده است:

"در حال حاضر بودجه سالیانه ما در حدود 10 هزار دلار است که قسمت مهمی [از ]آن به وسیله [آمریکن] جوینت و قسمتی هم به وسیله کنگره جهانی و سخنوت [آژانس یهود ]و بقیه هم از عایدات محلی تأمین می شود. [... ]با در نظر گرفتن برنامه های آینده، کانون ناچار است از تمام سازمان های جهانی یهودیان که اهمیت و ارزش این فعالیت ها را دریک جامعه کهنسال پر جمعیت و ساکن مملکت اسلامی درک می کنند استمداد نماید." (پیوست سند ساواک، شماره 2ـ3ـ5320، تاریخ 27/10/1339)

ج ـ اعزام جوانان به اسرائیل:

محافل یهودی و صهیونیستی خارج از کشور نه تنها در تعیین مشی، برنامه و حتی اعضای هیأت مدیره کانون فرهنگی کوروش کبیر دخالت داشتند، بلکه معلمان و مدرسان کانون و شعبه های آن نیز از جانب رژیم صهیونیستی انتخاب و اعزام می شدند. تبلیغ آرمان صهیونیستی از سوی کانون فرهنگی کوروش کبیر و تشویق جوانان یهودی برای رفتن به فلسطین، در ردیف برنامه های مستمر و وقفه ناپذیر سران و گردانندگان این کانون بود:

"بنابه دعوت قبلی [...] در حدود 200 نفر از جوانان یهود در کلوپ کوروش کبیر اجتماع کرده و ربی عزری درباره لزوم مهاجرت جوانان یهود به اسرائیل برای آنها صحبت نموده است." (سند ساواک، شماره 2ـ3ـ0111، تاریخ 29/3/1337)

سند دیگر ساواک درباره تشویق جوانان یهود برای رفتن به اسرائیل چنین حکایت دارد:

"از ساعت 6 بعد از ظهر روز مذکور بنا به دعوت قبلی سازمان جوانان یهود ایران وابسته به کلوپ فرهنگی کوروش کبیر عده ای در حدود 150 نفر از دانش آموزان پسر و دختر در سالن کلوپ مزبور اجتماع نموده اند.

ابتدا همتی رئیس سازمان راجع به اساسنامه جوانان صحبت کرد و عده ای از جوانان نیز گرد هم آمده و راجع به تشکیل تروپ های هنری مذاکره نموده اند.

سنندجی شروع به صحبت کرده و گفته است ملت یهود پس از دو هزار سال سرگردانی در اسرائیل دولتی تشکیل داده و بر جوانان فرض است که برای احیای ملیت خود حتی المقدور وسیله مهاجرت خود را به آنجا فراهم کنند و فراموش نکنند که یهودی هستند و باید برای هم میهنان خود زحمت بکشند و کانون خود را در اسرائیل تقویت کنند." (سند ساواک، شماره 2698، مورخ 15/5/39)

کانون فرهنگی کوروش کبیر به منظور جلب وتطمیع جوانان یهود جهت انتقال به فلسطین اشغالی از شگردهای گوناگون استفاده می کرد:

"بنابه دعوت انجمن جوانان یهود وابسته به سازمان فرهنگی کوروش کبیر و به مناسبت ورود چهار نفر از پیشاهنگان اسرائیلی جهت شرکت در جمبوری پیش آهنگی ایران ساعت 7 بعد از ظهر روز شنبه 1/5/39 مجلس جشنی با شرکت یکصد نفر از دختران و پسران یهودی در سالن کوروش کبیر برپا بوده است. در این جشن که بر اثر فعالیت همتی و صداقت فر، اعضاء سازمان فرهنگی ترتیب داده شده بود هنگام ورود پیشاهنگان اسرائیلی از طرف یکی از جوانان تبریک ورود گفته شد و در این موقع امیل رئیس فنی پیش آهنگی اسرائیل ضمن اظهار تشکر از انعقاد جشن، جمله ای از تورات را بیان و از این که دور هم در کشور تاریخی خود جمع شده اند و باید یکشنبه 2/5/39 هم به حضور شاهنشاه در جمبوری شرفیاب شوند اظهار خوشوقتی نمودند و بعد مدت دو ساعت پیشاهنگان به خواندن سرود و رقص دسته جمعی پرداخته اند. مجلس مقارن ساعت 30/21 خاتمه یافته است." (سند ساواک، شماره 2ـ3ـ317، تاریخ 3/5/1339)

به هر روی آشناسازی جوانان یهود ایران با برنامه ها و اهداف صهیونیستی از طریق اعزام کوتاه مدت یا بلندمدت آنان به مناطق تحت اشغال صهیونیسم، پیوسته در دستور فعالیت کانون فرهنگی کوروش کبیر قرار داشت:

عصر روز سه شنبه گذشته کمیسیونی با حضور هیئت مدیره کلوپ فرهنگی کوروش از جمله سلیمان حیم، موسی کرمانیان، فیروز طالع، ربی مئیر عزری تشکیل و راجع به اعزام 15 نفر محصل یهودی به اردوی تابستانی و سمینار دانشجویان یهود به اسرائیل مذاکراتی انجام و قرار شد برای 15 نفر از محصلین یهود که مشمول هستند گذرنامه تهیه و برای مدت سه ماه به اسرائیل اعزام و در این مدت در کلاس های زبان عبری هم شرکت نمایند." (سند ساواک، شماره 2ـ3ـ1628، تاریخ 29/3/1339)

گزارش دیگر ساواک در همین سال چنین است:

"پیرو گزارش قبلی در مورد اعزام عده ای محصل یهود (ی) جهت طی دوره سمینار زبان عبری به اسرائیل اخیرا دعوت نامه ای از طرف کانون کوروش کبیر به اصفهان و شیراز فرستاده شده تا داوطلبان مزبور را حاضر و به مرکز اعزام دارند و نماینده [یهود ]اصفهان، سلیمان ابراهیمی و نماینده شیراز، شالم حیم می باشند." (سند ساواک، شماره 2ـ3ـ3158، تاریخ 5/6/1339)

گزارش ساواک اصفهان (سند شماره 39ـ9914/7، تاریخ 26/11/1339) درباره تکاپوی بی وقفه کانون فرهنگی کوروش کبیر جهت اعزام دانش آموزان یهود به اسرائیل چنین حکایت می کند:

"برابر تحقیقات معموله همه ساله عده ای از جوانان یهود (دختران و پسران) در باشگاه جوانان یهود در اصفهان نام نویسی کرده و عده ای از آنها که قرعه تعیین می کردند جهت طی دوره سمینار عبری به کانون کوروش کبیر معرفی و از آن طریق به اسرائیل مسافرت می نمایند. امسال نیز طبق معمول عده ای نام نویسی و پس از قرعه کشی به کانون کوروش کبیر معرفی گردیدند. ضمنا کسی که برای این کار اقدام می کند شخصی است به نام گرشوم و رئیس باشگاه جوانان یهود، سلیمان ابراهیمی است که بدین وسیله یک قطعه عکس و یک برگ بیوگرافی نامبرده به پیوست ایفاد می گردد.

رئیس سازمان اطلاعات و امنیت استان دهم." احمد واثقی

اعزام دانش آموزان و دانشجویان به اسرائیل، صرفا به منظور تحصیل یا طی دوره های کوتاه مدت آموزشی نبود، بلکه کانون فرهنگی کوروش کبیر به دلیل وابستگی و پیوستگی شدید به کانون های صهیونیستی، اغراض سیاسی و اطلاعاتی غیر آشکاری را نیز مدنظر داشت و تعقیب می کرد. این کانون در برخی مواقع حتی از جوانان مسلمان نیز به عنوان طعمه سوءاستفاده می کرد:

"در جلسه بعد از ظهر روز سه شنبه 2/12/39هیئت رئیسه کانون فرهنگی [کوروش کبیر] مرکب از آقایان امیریان، فیروز طالع، منظور اله، (رفیع القانیان، همتی، لاهیجی، نعیم، مبصری، سرژ (سورژ) و اعضاء هیئت اجرائیه) که در محل کانون تشکیل شده بود در مورد سمینار سه ماهه اول خرداد 1340 مذاکره شد و تصمیم گرفتند که سی نفر در این سمینار به این ترتیب 10 نفر مسلمان و 20 نفر از افراد یهودی که 5 نفر از شهرستان ها و 15 نفر از مرکز طبق شرایطی که بعدا تعیین خواهد شد به تل آویو اعزام شوند. یهودیان قبل از مسلمانان اعزام خواهند شد. جلسه ساعت 10 خاتمه یافته است." (سند ساواک، شماره 2ـ3ـ5894، تاریخ 9/12/1339)

مطابق مندرجات اسناد و گزارش های ساواک، کانون فرهنگی کوروش کبیر به مثابه یک سازمان کاملاً صهیونیستی در میان جامعه یهود ایران عمل می کرد و سران و رهبران کانون سعی می کردند دراین مسیر از یکدیگر پیشی بگیرند:

"هر هفته روزهای جمعه [جلسه ]دوستاران [دوستداران] اسرائیل در محل کانون [فرهنگی] کوروش کبیر تشکیل می شود و روز گذشته این جلسه با حضور فیروز طالع، رفیع اسحاقیان پور، بانو دانیال، دکتر رحمیم، یوآب، ابراهیمیان، فرخ نیک و چند نفر دیگر تشکیل گردید و منظور از تشکیل این جلسات جلب نظر اعضای کانون به طرفداری از صهیونیست یهود و به دست آوردن آراء بیشتری در انتخابات صهیونیست ایران و خارج کردن پستهای حساس از دست هیئت رئیسه فعلی کانون کوروش کبیر می باشد." (سند ساواک، شماره 4545/312، تاریخ 16/10/1340)

وابستگی کانون به رژیم صهیونیستی در حدی بود که اعضاء و سران آن بخشی از حقوق خود را از اسرائیل دریافت می کردند، یکی از اسناد ساواک دراین باره چنین می گوید:

"ساعت 19 روز سه شنبه 22/10/40 جلسه هیئت رئیسه کانون فرهنگی کوروش کبیر با حضور امیریان، فیروز طالع، منظوراله، فرخ نیک، سورژ،نعیم، لاهیجی، مبصری، القانیان، همتی و رفیع در محل کانون واقع در خیابان فرانسه نزدیک چهارراه امیراکرم تشکیل شد.

دراین جلسه راجع به تأسیس خانه فرهنگی یهودیان ایران مشورت شد، قرار شد اوراق قرضه 100، 250، 1000 ریالی چاپ و بین یهودیان پخش شود. منصور القانیان معلم عبری کانون نسبت به حقوق خود که 1300 تا 4000 ریال از اسرائیل و صندوق کانون دریافت می دارد اعتراض نمود. قرار شد جلسه ای تشکیل و نسبت به آن رسیدگی شود و قبل از آن همتی و رفیع با وی تماس گرفته و گزارش به هیئت مدیره بدهند. جلسه ساعت 21 ختم شد." (سند شماره 227/316، تاریخ 27/1/1340)

مأخذ:

1. اقتباس از: سازمان های یهودی و صهیونیستی در ایران، مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، تهران، بهار 1384.