جریان دینی اسرائیل، مرکز
براساس اهداف اولیه تئودور هرتزل، طراح و پدر معنوی دولت یهودی، اسرائیل باید یک دولت سکولار و دارای هویت دموکراتیک و مشارکتی باشد.
هرچند بنیانگذاران این رژیم مدعی تشکیل چنین دولتی (سکولار) شدند، اما در عمل آموزه هایدینی نقش مهمی در اسرائیل ایفا کرده، به طوری که رهبران اسرائیل هرگز نتوانسته اند دخالت این عنصر در سیاستگذاریهای خود را نادیده بگیرند.
پس از شروع انتفاضه اول فلسطین در سال 1987 نفوذ دینداران یهودی در جامعه اسرائیلی و عرصه های مختلف سیاسی نظیر: پارلمان و تحولات اجتماعی تقویت شده است به طوری که اسرائیل پس از گذشت نیم قرن از زمان تأسیس آن به عنوان یک دولت سکولار، به آرامی به سوی آنچه دینداران یهودی می خواهند حرکت کرده است.
پس از گذشت پنج دهه از تأسیس این رژیم، ائتلاف راست و مذهبی با شعار اصولگرایی تقویت شده و تا حدودی جایگزین تفکر چپ و سکولار حاکم بر دهه های آغازین تأسیس این رژیم شده است.
البته رقابت جریانهای سکولار و مذهبی در اسرائیل، علی رغم ریشه های جامعه شناختی و برآمده از ساختار پرشکاف این رژیم، در نهایت به خدمت تفکر صهیونیسم سیاسی درآمد و در مقاطع زمانی مختلف از پتانسل جریانهای مذکور به عنوان ابزاری برای تحقق اهداف توسعه طلبانه این رژیم استفاده شد. در عین حال تقویت جایگاه احزاب و گروههای اصولگرا و به ویژه مذهبی، همواره با مخالفت گروهها، احزاب و سازمانهای اصلاح طلب و سکولار روبه رو شده است.
احزاب مذکور (سکولار) ضمن اعتراض به نفوذ جریان مذهبی در دولت اسرائیل، سعی کرده اند با استفاده از ابزارهای حقوقی، سیاسی و فعالیتهای اجتماعی به اصلاح و تعدیل قوانین و سیاستگذاریهای تبعیض آمیز و همسو با منافع و اهداف ارتدوکسهای تندرو یهودی بپردازند.
یکی از این گروههای معترض و اصلاح طلب، مرکز جریان دینی اسرائیل(Israel ReligiousAction cente) با کلمه اختصاری IRAC (ایراک) است.
محتویات
الف ـ تاریخچه:
مرکز جریان دینی اسرائیل (ایراک) یک سازمان اصلاح طلب است که در سال 1987 در بیت المقدس و توسط یوری رگو (Uri Regev)ـ حقوقدانان و حاخام اصلاح طلب اسرائیلی ـ تأسیس شد.
یوری رگو که علاوه بر ریاست مرکز ایراک، عضو مرکز شیمشون/بت شموئل (Merkez Shimshon/Beth Shamuel) در بیت المقدس و رئیس هیأت مدیره اتحادیه جهانی یهودیت مترقی نیز بوده، به عنوان یک شخصیت برجسته و فعال اجتماعی در مسائل حقوق مدنی و دفاع از پلورالیسم دینی در جامعه اسرائیل مطرح است.
همچنین رگو، به عنوان استاد دانشگاه وحدت عبری، مؤسسه یهودی ادیان در قدس و برخی دانشگاههای خارجی در موضوعات صهیونیسم، پلورالیسم و یهودیت تدریس کرده و سالها در سمت سخنگوی جنبش اصلاحات در رسانه های عمومی اسرائیل خدمت کرده است.
مرکز جریان دینی اسرائیل، شاخه حقوقی و اجتماعی جنبش اصلاحات معروف به جنبش اسرائیل برای یهودیت مترقی JMPJاست. جنبشی که با هدف توسعه و ترویج برابری و مساوات، پلورالیسم، اخلاق، عدالت اجتماعی و رساندن پیام یهودیت مترقی به عموم اسرائیلیان فعالیت می کند.
مأموریت عمده "ایراک"، پیشبرد اهداف پلورالیسم، آزادی دینی، انتقادپذیری مذهبی، رعایت حقوق انسانی و عدالت اجتماعی در جامعه اسرائیل است. زیرا به اعتقاد این مرکز علی رغم آنکه اسرائیلخود را تنها کشور دموکراتیک منطقه معرفی می کند، اما هنوز نتوانسته با مسئله آزادی ادیان کنار آمده و آن را بپذیرد. از این رو، "ایراک" درصدد تغییر و اصلاح این وضعیت و جلوگیری از اعمال تهدیدات دینی و بی عدالتی در دولت یهودی و همچنین فشار بر دولت برای تکمیل و اجرای تعهداتش در عمل به مواد اعلامیه استقلال اسرائیل است. ایراک با ارجاع افکار عمومی به بخشهایی از این اعلامیه به عنوان راهنمای اهداف مرکز معتقد است:
"دولت اسرائیل براساس اصول آزادی، عدالت و صلح به عنوان آرمان و آرزوی پیامبران یهود تشکیل شده است... دولت برابری کامل در حقوق سیاسی و اجتماعی اسرائیلیان را قطع نظر از دین، طبقه و جنسیت تضمین خواهد کرد... دولت اسرائیل باید آزادی کامل در دین، اعتقادات، زبان، آموزش و فرهنگ را در جامعه محقق سازد."
علاوه بر حمایتهای گسترده جنبش اصلاحات از ایراک، این مرکز از سوی برخی سازمانهای صهیونیستی و یهودی نیز کمک و مساعدت مالی دریافت می کند که برخی از آنها عبارتند از: مؤسسه صهیونیستهای اصلاح طلب آمریکا (ARZA) ، اتحادیه جهانی آمریکای شمالی، صندوق اسرائیل جدید و...
ب ـ اهداف:
ایراک به عنوان بخش حقوقی و دفاعی "جنبش اسرائیل برای یهودیت مترقی" اهدافی را در جهت تغییر و اصلاح جامعه اسرائیل پیگیری می کند که در ذیل به برخی از آنها اشاره می شود:
ـ احیای ارزشهای یهودیت مترقی در جامعه اسرائیل
ـ تلاش در جهت تثبیت جامعه ای مبتنی براحترام به اشخاص، گروهها، حقوق اجتماعی افراد، عقاید و افکار عمومی.
ـ استفاده از ابزار حقوقی و اجتماعی به منظور ترویج آزادی دینی، اعتقادی و پلورالیسم مذهبی.
ـ استقرار نظام سیاسی دموکراتیک.
ـ پیشبرد و توسعه یهودیتی که براساس برابری زنان و مردان در ازدواج، عبادت، تشریفات ... و زندگی اجتماعی بنا شده است. تفکری که صهیونیست، دموکرات و حامی تمام ارزشهای جهانی و انسانی باشد.
ـ توسعه و تحکیم فعالیتهای جنبش اصلاحات اسرائیل، گروهها و بخشهای مختلف آن و... به منظور توسعه عدالت و خدمات اجتماعی و بهبود اوضاع جهان.
ج ـ ساختار:
بخشهای مختلف مرکز ایراک عبارتند از: ریاست، هیأت مدیره و گروهی از حقوقدانان و فعالان اجتماعی که در جهت اهداف و برنامه های این سازمان فعالیت می کنند.
1 ـ رئیس:
آنت هافمن (Anat Hoffman) رئیس مرکز جریان دینی اسرائیل و عضو سابق انجمن شهری بیت المقدس است. او که یک اسرائیلی و متولد شهر قدس است، بعد از پایان خدمت نظامی به دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس وارد و موفق به اخذ مدرک لیسانس در رشته روان شناسی شد.
وی ضمن ادامه تحصیل در دانشگاه بار ـ ایلان (Bar-Ilan) ، رهبری بخشی از جنبش فمینیستهای اسرائیل را برعهده گرفت.
هافمن یکی از اعضای تشکیل دهنده جنبش "زنان دیوار" (ندبه) است. جنبش مذکور، جنبشی یهودی و فمینیست است که در جهت احقاق حقوق زنان اسرائیلی برای عبادت در کنار دیواره غربی معبد سلیمان (مسجدالاقصی) فعالیت می کنند.
او سالها عضو هیأت رئیسه مؤسساتی چون "شبکه زنان اسرائیل (IWN) "، "انجمن حقوق مدنی اسرائیل" و بسیاری از سازمانهای مدافع عدالت و حقوق اجتماعی بوده است.
وی در راستای استقرار برابری، صلح، عدالت اجتماعی و حقوق بشر در اسرائیل فعالیت کرده و درپی این فعالیتها و خدمات حقوقی و اجتماعی گسترده ای که در فرمانداری و انجمن شهر قدس داشته است به عنوان یک چهره برجسته و آشنا در دیوان عالی کشور (اسرائیل) شناخته می شود.
2 ـ کارمندان:
غیر از ریاست هیأت مدیره مرکز ایراک ـ آنت هافمن ـ از دیگر اعضای برجسته این مرکز، می توان به افراد زیر اشاره کرد:
حاخام گیلعاد کاریو (Gilad Kariv) معاون مرکز و رئیس بخش سیاست عمومی.
دکتر تئودور وینبرگر (Theodor Weinberger) رئیس بخش منابع در حوزه روابط خارجی.
یول کاتز (Joel Katz) مدیر روابط خارجی مرکز.
ربکا کاریاتی (Rebbeca Cariati) معاون مدیر روابط خارجی.
نیکول مااُر (Nicole Maor) رئیس بخش حقوقی مرکز.
د ـ برنامه ها و فعالیتها:
فعالیتهای ایراک در راستای اصلاح جامعه اسرائیل و تحقق برابری و عدالت اجتماعی در پنج حوزه عمده ذیل متمرکز شده اند:
1 ـ حوزه دفاع حقوقی:
از آنجا که بخشی از زندگی شخصی و اجتماعی شهروندان اسرائیلی تحت کنترل مؤسسات سیاسی و مذهبی ارتدوکس قرار دارد، بخش حقوقی مرکز جریان دینی اسرائیل سعی کرده است با استفاده از ابزارهای قانونی و طرح دعاوی و دادخواستهایی در دیوان عالی اسرائیل، در جهت توسعه و تحکیم آزادی دینی و اعتقادی، پلورالیسم، حقوق بشر و عدالت اجتماعی گام بردارد.
از جمله موضوعاتی که توسط این بخش در دادگاه عالی اسرائیل مطرح شده و تا حدودی نیز موفقیت آمیز بوده، عبارتند از: بررسی و اصلاح قانون تغییر مذهب، پاسخ به پرسش یهودی کیست؟ اعطای حقوق شهروندی به مهاجرین طبق قانون بازگشت، قانون تابعیت، عضویت غیرارتدوکسها و زنان در انجمنهای دینی، سرمایه گذاری دولت در بخش آموزش غیرارتدوکسها و مؤسسات و سازمانهای فرهنگی...
همچنین این بخش برای احقاق حقوق شهروندان غیریهودی یا یهودی غیرارتدوکس در حوزه مسائلی چون ازدواج، طلاق، تدفین و... که طبق قوانین و عرف جامعه اسرائیل برعهده حاخام اعظم و بر مبنای نگرشهای ارتدوکسی در مورد فقه یهودی بوده و از این رو مشکلاتی را برای غیرارتدوکسها و غیریهودیان فراهم ساخته است، مبارزه می کند.
علاوه بر این، ایراک برای بهبود وضعیت ساکنان اسرائیل در امور مختلف اجتماعی چون بهداشت، مسکن، اشتغال و... تلاش بسیاری داشته است.
این گونه فعالیتهای مرکز سبب شده تا نمایندگان دولت مجبور شوند برخی قوانین نابرابر و استثنائات نابجا که در جهت منافع جماعات یهودی افراطی به تصویب رسیده اند را اصلاح و جبران کند.
2 ـ حوزه دفاع قانونی برای مهاجران ـ لاکو (LACO) :
سازمان ایراک در سال 1992 مراکزی را با هدف حمایت از مهاجران جدید اسرائیل و رفع مشکلات آنها در زمینه برخورداری از حقوق کامل شهروندی در داخل اسرائیل تأسیس کرد.
حقوقدانان لاکو در جهت احقاق حقوق مهاجران تازه وارد و مبارزه با بوروکراسی و تشریفات اداری زائد در زمینه قانون بازگشت و استثمار مهاجران توسط نمایندگان دولتی و شهروندان نظامی به ویژه در موضوعات مسکن و اشتغال تلاش بسیاری کرده اند.
به ادعای مرکز ایراک چهار مرکز عمده لاکو که سراسر کشور را پوشش می دهند و در شهرهای قدس، تل آویو، حیفا و بئرسبع دایر شده اند. تنها مراکز در نوع خودشان محسوب می شوند که خدمات مشاورتی، وکالتی، شخصی و فعالیتهای جامعی را برای مهاجران جدید، مطابق با زبان محال مهاجرت و منافع و مصالح این مهاجران ارائه می کنند.
3 ـ حوزه سیاست عمومی و اجتماعی:
با توجه به اهداف مرکز ایراک در توسعه و ترویج عدالت اجتماعی و آزادیهای مدنی و دینی درجامعه اسرائیل، این بخش سعی در شکل دهی سیاستهای عمومی و اجتماعی در راستای این اهداف و به ویژه در زمینه مسائل مربوط به دین و دولت داشته و در این زمینه حتی از بسیاری از کمیسیونهای کنست نیز پیشتازتر بوده است.
این بخش از طریق برخی فعالیتها و پروژه های اجتماعی نظیر فراهم کردن امکانات لازم برای خانواده های کم درآمد، حمایت از افراد ناتوان در جامعه، بهبود اوضاع آموزشی و تحصیلی دانش آموزان نیازمند و... در جهت تحقق اهداف مرکز ایراک تلاش می کند.
4 ـ حوزه آموزش همگانی:
حوزه آموزش همگانی در راستای گسترش و نیل به اهداف و آرمانهای مرکز و رساندن پیام یهودیت مترقی و آزادیخواه به همگان، از طریق مطبوعات، رسانه ها، سخنرانی، اعلامیه ها، برگزاری کارگاههای آموزشی و ایجاد مراکز اطلاعات به فعالیت می پردازد.
5 ـ حوزه اطلاع رسانی:
این بخش یک پایگاه اطلاع رسانی در زمینه دین، دولت و عدالت اجتماعی است. موجودی این مرکز شامل کتب، رسالات، ویژه نامه های خبری، داده پراکنی های تلویزیون و رادیو، جزوات و... است.
این اطلاعات در پنجاه گروه و زیرگروه فهرست بندی و تحت عناوین و موضوعات مختلفی جمع آوری شده اند که به برخی از آنها اشاره می شود:
حقوق شهروندان، وضعیت زنان، مسائل شخصی چون ازدواج، طلاق و فوت، مشروعیت، قانون شابات (تقدس روز شنبه)، مؤسسات دینی، دین و دولت، سیاستهای دولتی، بودجه، احزاب سیاسی، شخصیتهای اسرائیلی، حاخام اعظم، نظارتعمومی، آراء و نظراتی درباره آزادی مدنی و عدالت اجتماعی، حقوق شهروندان، روابط اعراب و یهودیان، قانون مراقبتهای بهداشتی و پزشکی، مبارزه با ایدز (Aids) ، ترور و...
ه ـ سایت و انتشارات:
سایت مرکز ایراک با هدف آموزش یهودیان داخل و خارج اسرائیل و در جهت دفاع از برابری و آزادی، اصلاحات ضروری در جامعه، حمایت از حقوق اجتماعی، تأکید بر آزادی دینی و... دایر شده است.
مرکز ایراک در جهت ارتقاء سطح آگاهی عمومی جامعه نسبت به شرایط مطلوب حقوقی که مبتنی بر برابری و عدالت اجتماعی است، علاوه بر انتشار مقالات و گزارشهایی در مورد موضوعات مختلف اجتماعی، اقدام به انتشار نشریاتی کرده است که عبارتند از:
ـ نشریه هفتگی (هفته نامه) مرکز که در مورد موضوعات دین، دولت، پلورالیسم دینی، دستاوردهای اخیر ایراک به اضافه برخی اخبار ویژه و منتخب منتشر می شود.
ـ ماهنامه ایراک که جدیدترین اخبار درباره دعاوی و دادخواستهای مرکز در دیوان عالی کشور، دفاع از سیاست مطلوب عمومی، پروژه های اجتماعی و حمایت قانونی مراکز از مهاجران جدید را در اختیار جامعه قرار می دهد.
ـ نشریه دوره ای مرکز: این نشریه حاوی اختصاصی ترین و جدیدترین اخبار درباره کنست و مسائل مهم آن، فعالیت کارگزاران و لابیهای ایراک در کنست، لوایح پیشنهادی، ائتلاف سازمان با دیگر گروههای همسو برای توسعه عدالت اجتماعی، مبارزات مرکز در جهت تحکیم پلورالیسم دینی وهمچنین مهمترین اقدامات و پروژه های مرکز است.
مآخذ:
- بولتن رویداد و گزارش اسرائیل، 27/3/1385، شماره 299.
- www.giving wisely.org/cgi-bin/xg wexpandf-pl? language=e$$amula=125.
- www.elearning.huc.edu/jointcomm/programs/minicourses/coursepromo. php? content=2002 mclwr.html.
- www.jafi.org.il.ie fund/projects.asp? id=480.
- www.te-atl.com/israel/index.htm
- www.irac.org/we2-ehtml.
- www.rac.org/advocacy/irac/e-newsletter- subscribe.
