وای ریور، توافقنامه ـ 2000

پس از نه شبانه روز مذاکره فشرده و سخت و فراز و نشیب های بسیار در تفرجگاه "وای ریور" در ایالت مریلند آمریکا، نتانیاهو و عرفات به موافقتنامه ای برای پایان بخشیدن به اختلافات خود دست یافتند. هرچند تعدادی از نمایندگان راستگرای پارلمان اسرائیل این موافقتنامه را تا عدم کسب رضایت آنها از سوی نتانیاهو، به رسمیت نشناختند،اما با تدابیری که از قبل اندیشیده شد، نظیر به کارگیری شارون و شرط آزادی جاناتان پولارد (جاسوسی اسرائیلی زندان در آمریکا) نتانیاهو موفق شد نظر اکثریت اعضای پارلمان را برای اجرای موافقتنامه به دست آورد.

اهم مواردی که روی آنها توافق صورت گرفته است، به شرح ذیل می باشد:

الف ـ مفاد توافقنامه:

1 ـ عقب نشینی اسرائیل از کرانه باختری:

2/27% از سرزمین های کرانه باختری در اختیار فلسطینی ها قرار می گیرد. از این مجموع، 2/14% هم اکنون در اختیار تشکیلات فلسطینی می باشد.

کنترل امنیتی این مناطق نیز به فلسطینی ها واگذار می شود. همچنین 1% از سرزمین های کرانه باختری از کنترل کامل اسرائیل به کنترل کامل فلسطینی ها منتقل می شود. ضمن اینکه 12% از سرزمین های کرانه باختری که هم اکنون در کنترل کامل اسرائیل است به کنترل غیرنظامی تشکیلات خودگردان منتقل می شود که از این مقدار (12%) از سرزمین های کرانه باختری که هم اکنون در کنترل کامل اسرائیل است به کنترل غیرنظامی تشکیلات خودگردان منتقل می شود و از این مقدار (12%) 2% آن مناطق حفاظت شده خواهد بود که فلسطینی ها حق هیچ گونه عملیات ساختمان سازی در آن نخواهد داشت.

2 ـ مرحله سوم عقب نشینی:

دو طرف باید کمیته ای تشکیل دهند که سومین مرحله عقب نشینی از کرانه باختری (که در توافقنامه های موقت امضاء شده) را بررسی کرده ونتایج بحث های این کمیته به طور مرتب به آمریکا اطلاع داده شود.

3 ـ امور امنیتی:

دو طرف توافق کردند تمامی اقدامات لازم جهت جلوگیری از اقدامات تروریستی، جنایت و عملیات نظامی بر علیه یکدیگر را به اجرا بگذارند.

بر این اساس، تشکیلات خودگردان باید یک طرح امنیتی تهیه کرده و به اطلاع آمریکا برساند. همچنین همکاری های امنیتی اسرائیل و تشکیلات خودگردان از سرگرفته شود و یک کمیته فلسطینی ـ آمریکایی نیز برای بررسی مجدد اقدامات فلسطینی ها برعلیه گروه های تندرو تشکیل شود.

سپس تشکیلات خودگردان باید افرادی را که احتمالاً مظنون به انجام اعمال خشونت بار می باشند دستگیر کرده و پس از بازجویی آنان را محاکمه کند.

ضمنا تشکیلات خودگردان می بایست با کمک آمریکا دارندگان سلاح های شخصی را جریمه کرده و سلاح های غیرمجاز را از مناطق تحت کنترل خود جمع آوری کند.

همچنین بخشنامه ای صادر کند که براساس آن با تمامی اقدامات تحریک آمیز و تروریستی مثل قوانین اسرائیلی موجود، برخورد شود.

کمیته ای متشکل از نمایندگان اسرائیلی، فلسطینی و آمریکایی مسئله تحریک به اقدامات خشونت بار را زیرنظر خواهند داشت و کمیته بلندپایه ای از آمریکایی ها، فلسطینی ها و اسرائیلی ها، هماهنگی های فراگیر امنیتی و سرکوب تندروها را ارزیابی می کند.

4 ـ اصلاح منشور ملی فلسطین:

کمیته مرکزی ساف و شورای مرکزی فلسطینباید بار دیگر آنچه را که در زمینه اصلاح منشور ملی فلسطین آمده و خواستار نابودی اسرائیل است مورد اصلاح قرار دهد. یاسرعرفات باید از شورای قانونگذاری فلسطینی ها بخواهد که این تصمیم را مورد تأیید قرار دهند.

5 ـ مسائل موقت اقتصادی:

دو طرف توافق کردند که یک منطقه صنعتی و فرودگاه در نوار غزه احداث گردد. همچنین باید بلافاصله مذاکرات ویژه در مورد گذرگاه های امن برای فلسطینی هایی که میان کرانه باختری و نوارغزه تردد می کنند، آغاز شود.

این مذاکرات باید تا دو ماه دیگر یعنی تا زمان افتتاح بندر غزه به پایان برسد. پس از آن می بایست دو طرف مذاکرات اقتصادی استراتژیک تازه ای را شروع کنند.

6 ـ مذاکره در مورد اوضاع نهایی:

دو طرف توافق کردند بلافاصله مذاکرات برای بررسی اوضاع نهایی که شامل مسائل تعیین مرزها، بیت المقدس، شهرک های یهودی نشین و پناهندگان فلسطینی می باشد را آغاز کنند.

7 ـ اقدامات یکجانبه:

دو طرف توافق کردند که از هر گونه اقدام یک جانبه ای که منجر به تغییر اوضاع در کرانه باختری و نوارغزه می شود. اجتناب کنند.

جدول زمانبندی اجرایی

ـ یک جدول زمانبندی شده همراه این توافق تهیه شده که براساس آن تمامی اقدامات امنیتی لازم الاجرا باید ظرف دو هفته انجام شود.

در همین حال به گزارش فرانس پرس (22/7/77) یک منبع دولتی اسرائیل اعلام کرد، نتانیاهو برای دستیابی به توافق با فلسطینی ها در نشست واشنگتن، 9 شرط تعیین کرده بود. بنابراین گزارش لیست خواست های اسرائیل قبل از شروع مذاکرات از این قرار بوده:

1 ـ هر توافقی باید تمام موضوعات را دربرگیرد و فقط شامل عقب نشینی اسرائیل از کرانه باختری نباشد. عقب نشینی، مرحله به مرحله انجام می شود و اسرائیل باید در هر مرحله از پایبندی فلسطینی ها به تعهداتشان اطمینان یابد.

2 ـ حکومت خودگردان به طور منظم با تروریسم مبارزه کند و مظنونین را دستگیر و به زندان افکند.

3 ـ مقامات فلسطینی بدون هیچ گونه محدودیتی با اسرائیل در امور امنیتی همکاری نمایند.

4 ـ کمیسیونی مرکب از اسرائیل و فلسطین و با شرکت آمریکا، برای نظارت بر مبارزه علیه "تحریک به خشونت" تشکیل شود.

5 ـ کاهش تعداد پلیس فلسطینی طبق نظر اسرائیل.

6 ـ حکومت خودگردان باید سلاح هایی را که مبارزان در مناطق تحت کنترل خود به طور غیرقانونی در اختیار دارند، توقیف نماید.

7 ـ حکومت خودگردان باید افرادی را که مظنون به سوءقصدهای ضد اسرائیلی هستند و توسط دادگستری اسرائیل، تحت تعقیب قرار می گیرند، به این کشور تحویل دهد.

8 ـ شورای ملی فلسطین باید بندی که به نابودی اسرائیل مربوط می شود را از منشور خود حذف نماید.

9 ـ تأسیس سازمانی برای ایجاد روشی کهفلسطینی ها مطابق آن ضرورت های امنیتی خود را رعایت کنند.

ب ـ موضع پارلمان اسرائیل:

پارلمان رژیم صهیونیستی با اکثریت آراء قرارداد وای ریور با حکومت خودگردان را که در 23 اکتبر منعقد شد و در کابینه اسرائیل با شوروی به تصویب رسیده بود تصویب کرد.

از مجموع 120 نماینده پارلمان رژیم صهیونیستی 75 نماینده به این قرارداد که مربوط به عقب نشینی نظامی این رژیم از کرانه باختری است رأی مثبت، نوزده رأی منفی و نه نماینده به آن رأی ممتنع دادند.

ملاحظات:

1 ـ دانی ناویه دبیر هیئت دولت پس از جلسه کابینه اسرائیل گفت:

"امروز هیئت دولت اولین مرحله عقب نشینی در یهودا و سامره را طبق قرارداد وای ریور تصویب کرد. این کار پس از قرائت گزارش های مربوط به اجرای تعهدات فلسطینی ها در چهارچوب زمان بندی شده در این قرارداد در زمینه امنیتی و زمینه های دیگر، انجام یافت.

به موجب این تصمیم، جدول زمان بندی برای اجرای قرارداد به صورت ذیل خواهد بود:

ـ عقب نشینی از منطقه جنین.

ـ افتتاح فرودگاه بین المللی رفح در روزهای آینده به صورت آزمایشی و به مدت 3 ماه و تصمیم گیری قطعی در مورد راه اندازی آن پس از این مدت.

ـ آزاد نمودن 250 زندانی (فلسطینی).

این در حالی است که کابینه اسرائیل به طور مشروط توافق wye را تصویب کرده است.

تعداد هفده وزیر با اکثریت توافق wye را که 23 اکتبر با نظارت کلینتون به امضای نتانیاهو و عرفات رسیده بود، تصویب نموده اند.

وزراء همچنین مناطقی را که اسرائیل مطابق توافقنامه باید در کرانه باختری تخلیه نماید، تصویب کرده اند. به گفته مقامات مسئول اسرائیلی، نتانیاهو به همراه هفت تن از وزراء به توافق رأی مثبت داده اند، چهار تن از وزراء با آن مخالفت کرده و پنج تن دیگر نیز غایب بوده اند. در میان کسانی که به توافق رأی مثبت داده اند، آریل شارون وزیر خارجه و رهبر متعصبین دست راستی به چشم می خورد.

دولت اسرائیل در عین حال تصمیم گرفته است که عقب نشینی را به حذف منشور ملی فلسطین (مبنی بر نابودی اسرائیل) توسط شورای ملی فلسطین مشروط نماید، لازم به ذکر است که این امر در توافق wye پیش بینی نشده بود.

کابینه همچنین تأکید کرده است که عقب نشینی پیش بینی شده بعدی از کرانه باختری از 1% سرزمین، تجاوز نخواهد کرد؛ این موضوع نیز در توافق نیامده بود. چهار وزیری که مخالف توافق wye بوده اند. عبارتند از:

اسحاق لوی وزیر (آموزش و پرورش) و شائول یهلوم وزیر (حمل و نقل). هر دو از حزب ملی مذهبی، همچنین پولی ادلشتاین وزیر (مهاجرت)، از حزب اسرائیل بعالیا، و رافائل ایتان وزیر (کشاورزی) از حزب افراطی دست راستی تسومیت.

2 ـ وقتی کابینه تصویب توافقنامه وای را اعلام نمود، هزاران تظاهرکننده در میان رابین در تل آویو جمع شدند تا با سر دادن شعار "وفاداری به سرزمین اسرائیل"، مخالفت خود را با این توافقنامه را اعلام نماید. این تظاهرات توسط انجمن جوامع یهودی دریهودیه، سامریه و غزه، جبهه سرزمین اسرائیل، و دیگر جنبش های دست راستی سازماندهی شده بود و صدها اتوبوس کار انتقال تظاهرات کنندگان را انجام دادند. طرفداران از طرف رهبرانشان تشویق به شرکت در این تظاهرات شده بودند.

یوزی لانداو، رئیس کمیسیون امنیت و امور خارجه پارلمان نیز در این زمینه گفت:

"تیم وای (اعضای کابینه اسرائیل که این موافقتنامه را امضاء و تصویب کرده است) دیگر رهبری اردوگاه ناسیونالیستی در اسرائیل را برعهده نخواهد داشت."

رهاوام زییفی از نمایندگان پارلمان و عضو مسالدت، حکومت را به خاطر بستن چشم های خویش به روی برادران و خواهرانش در یهودیه، سامریه و غزه به شدت سرزنش کرد و حکومت را متهم ساخت که قصد دارد شهرک ها را به حال خود رها کند و کشته شدن افراد بی گناه را نادیده بگیرد. رهاوام گفت:

"بی بی (نتانیاهو) به وای (آمریکا) رفت و با مونیج (آلمان) بازگشت".1

3 ـ روزنامه (هاآرتس، در سرمقاله روز یکشنبه 15 نوامبر 1998) با عنوان آرای ممتنع و دشواری های نتانیاهو نوشت: بنیامین نتانیاهو در یک حرکت زمان بندی شده ظریف، موافقتنامه وای را بلافاصله پس از برگزاری انتخابات شهرداری ها برای تأیید به کابینه تسلیم نمود. وی از یک اکثریت تضمینشده برخوردار بود. هشت وزیر کابینه، از جمله چهار وزیر عضو کابینه آشپزخانه 2(Kitchencabinet) از وی حمایت کردند. چهار وزیر متعلق به احزاب اقلیت ائتلاف رأی مخالف و پنج تن نیز رأی ممتنع دادند. اکنون مسیر برای نتانیاهو هموار شده است تا موافقتنامه را برای تصویب به جلسه عمومی پارلمان ارائه نماید. به نتانیاهو اطمینان داده شده است که وی از یک اکثریت قاطع برخوردار خواهد بود، اگرچه خضر پیدایش اکثریتی از نمایندگان برای انحلال پارلمان و برگزاری انتخابات پیش از موعد نیز وجود دارد.

پس از یک دوره طولانی از پیشرفت آهسته و کند، اکنون نتانیاهو به خاطر امضای موافقتنامه و نیز کسب تأیید کابینه، شایسته احترام ملت اسرائیل است. امید است که وی در مراحل دشوارتر، به خصوص مرحله اجرای موافقتنامه نیز قاطعیت مشابهی از خود نشان دهد. تأیید موافقتنامه از سوی لیکود، از اهمیتی بنیادین برخوردار است و اهمیت این اقدام زمانی تشدید خواهد شد که فرایند اجرای موافقتنامه آغاز شود.

با تمام این تفاصیل، جای تأسف است که موافقتنامه وای (wye) تنها از سوی هشت تن از مجموع هفده وزیر کابینه تأیید شد. برای اسرائیلی ها عدم احساس ناراحتی از اینکه اکثریت مطلق و قاطعی برای حمایت از موافقتنامه وای در کابینه وجود نداشت، کار دشواری است. به علاوه رأی ممتنع پنج تن از وزرای لیکود مستحق محکومیت شدید است. موضوعی نظیر موافقتنامه وای که به مدت 18 ماه به شدت مورد بحث بود و نقشی تا این اندازه محوری در مناقشه فلسطینی ـ اسرائیلی ایفا می کند، تمامی سیاستمداران دارای قدرت اجرایی را ملزم و موظف می سازد تا موضعی روشن و آشکار اتخاذ کنند.

رأی ممتنع این احساس ناخوشایند را ایجاد می کند که فرد ممتنع یک دستاویز و بهانه مؤثر سیاسی آماده کرده است که می تواند برای نامزدهای (انتخاباتی) لیکود استفاده شود. اما وقتی در جریان رأی گیری در جلسه پارلمان اعضای کابینه دریابند که رأی ممتنع دادن یا حاضر نشدن در پارلمان بسیار دشوار است، آن وقت این بهانه و دستاویز به بهانه ای کاملاً ضعیف و به دردنخور تبدیل خواهد شد.

این وزراء تساهی هانگبی وزیر دادگستری، لیمور لیفنات وزیر ارتباطات، یهوشاماتسا وزیر بهداشت، موشه کتساف معاون نخست وزیر و وزیر جهانگردی، با دادن رأی ممتنع یک رفتار سیاسی بی ارزش و فقدان شهامت و شجاعت را به نمایش گذاشتند. همگان برخی از شرایطی که دولت برای تأیید موافقتنامه وای مطرح کرده است را به عنوان اهرمی برای کاستن از مشکلات عدیده ای تلقی می کنند که لیکود در تأیید موافقتنامه مبتنی برعقب نشینی از اراضی اشغالی در کرانه باختری با آنها روبه رو بوده است. طرح برخی از قیود و شرایط خاص، با اینکه جز صورت ظاهری ارزش دیگری ندارند، برای دولت ضروری است؛ به ویژه با تظاهرات انبوهی که از سوی جناح راست در روز چهارشنبه به تل آویو سازماندهی شد. برخی از رهبران این تظاهرات از اعضای پارلمان بودند که نتانیاهو برای اطمینان از کسب اکثریت در پارلمان برای موضوعاتی که به موضوع موافقتنامه وای هم ربطی ندارند، به آراء آنها نیازمند است.

این قید که در مرحله سوم از عقب نشینی و تجدید آرایش نیروها، عقب نشینی بیش از یک درصد نباشد، یک اقدام سیاسی برای آرام کردن حساسیت های موجود در اردوگاه راست است که با موافقتنامه وای مخالف است و این امر لزوما نباید به عنوان تعهدی برای دولت تلقی شود. تصمیم برای انتشار اوراق مناقصه عمومی برای کار ساختمان سازی در هارحوما را نیز می توان در همین راستا تلقی نمود. امید است که قبل از فرارسیدن مرحله اجرای موافقتنامه، موافقتی کتبی یا حداقل تفاهمی نانوشته و شفاهی در زمینه پروژه هارحوما با فلسطینی ها به دست آید مبنی بر اینکه این منطقه نه تنها به روی ساخت و ساز خانه هایی برای یهودیان باز خواهد شد، بلکه این امکان برای فلسطینی ها و به منظور ایجاد یک همسایگی عربی نیز وجود دارد. نباید به سه تقاضای اصلی اسرائیلی ها به دیده موانعی غیر قابل رفع و غیر قابل تفوق در مسیر اجرای موافقتنامه وای نگاه کرد. یاسر عرفات، رهبر فلسطینی ها در جلسه ای با روزنامه نگاران و خبرنگاران اسرائیلی در رام الله که همزمان با جلسه کابینه اسرائیل برای تأیید موافقتنامه، تشکیل شد. این کنایه را مطرح کرد که این احتمال وجود دارد، یعنی این نیاز باید پیش بیاید که شورای ملی فلسطین بهابطال منشور فلسطین رأی دهد. همچنین عرفات به این موضوع اشاره کرد که بازداشت سی فلسطینی مظنون به کشتن یهودیان بدون هیچ پیش شرطی انجام خواهد شد و بازداشت این افراد به توان حکومت خودگردان فلسطینی برای دستگیری این افراد بستگی دارد. وی (عرفات) تقاضای اسرائیل از فلسطین برای خودداری از اعلام یک دولت مستقل (فلسطینی) در چهارم می 1999 را درک می کند. ظاهرا عرفات تعهد کرده است که چنین کاری نکند، اما وی در مرحله کنونی روابطش با اسرائیل، آمادگی آن را ندارد که این تعهد را به طور آشکار اعلام و آن را تأیید نماید.

ج ـ مواضع احزاب اسرائیل:

از آنجا که احزاب و جناح های سیاسی مختلف اسرائیل نسبت به مذاکرات مریلند و توافقنامه حاصله از آن مواضع مختلفی دارند؛ تبیین مواضع اصولی این احزاب و جناح ها و بررسی میزان احتمال عملی شدن چنین توافقنامه ای با توجه به اختلافات جناحی و حزبی و تأثیر آن بر جامعه داخل اسرائیل حائزاهمیت است.

احزاب دست چپی اسرائیل با مرکزیت حزب کار تقریبا موضع واحدی نسبت به مذاکرات مریلند و توافقنامه حاصله از آن دارند. این حزب که مبتکر قراردادهای اسلو است به طور کلی از هر گونه مذاکره ای که در راستای صلح و اجرای قراردادهای اسلو باشد حمایت می کند و در مورد مذاکرات مریلند نیز همین موضع خود را حفظ نموده و توافقنامه حاصل از آن را تلویحا در راستای قراردادهای اسلو تلقی نموده است.

رهبران این حزب اعلام کرده اند که در کنیست به این توافقنامه رأی مثبت خواهند داد و در جریان رأی گیری با هر تلاشی که مفهوم آن به شکست کشاندن توافقنامه اخیر باشد همکاری نخواهند کرد.

هنگامی که مذاکرات در مریلند برای رسیدن به توافق در جریان بود حگای میروم یکی از نمایندگان حزب کار در کنیست گفت: "در هنگام دستیابی به یک توافقنامه جدی و بدون نیرنگ و طبق جدول زمانی، باید از دولت پشتیبانی شود. آن هم نه یک پشتیبانی لحظه ای بلکه یک تأیید ادامه دار".

پس از امضای موافقتنامه صلح نیز شیمون پرز، یکی از اعضای کلیدی حزب کار، در یک گفتگوی اختصاصی با خبرنگار شبکه تلویزیونی سی ان ان ضمن اشاره به اینکه موافقتنامه واشنگتن یک پیروزی برای موافقتنامه اسلو است، گفت:

"امیدوار است که نتانیاهو پس از بازگشت به اسرائیل بتواند مخالفان این موافقتنامه را راضی کند".

نمایندگان عرب کنیست نیز که در حزب حداش و حزب متحد عربی پراکنده هستند اعلام کرده اند که هر توافقنامه ای که عرفات آن را امضاء کند، آنها نیز هنگام رأی گیری در کنیست برای تصویب آن توافقنامه، به آن رأی مثبت خواهند داد، هر چند که این توافقنامه ممکن است تنها بخش اندکی از خواسته های فلسطینیان را برآورده سازد.

در خصوص مواضع جناح راست اسرائیل راجع به مذاکرات مریلند و توافقنامه حاصله آن باید گفت که این جناح موضع واحدی در این خصوص ندارند. جناح میانه رو حزب لیکود و احزاب ائتلافی آن در جریان مذاکرات، از تداوم آن برای رسیدن به صلح و امضای توافقنامه در این زمینه مبنی بر عقب نشینی 13 درصدی از کرانه باختری اتفاق نظر داشتند و احتمالاً از توافقنامه حاصله حمایت خواهند کرد و در کنیست به آن رأی مثبت خواهند داد ـ البته این کار را پس از ارزیابی همه جوانب موارد مورد توافق همراه با احتیاط انجام خواهند داد. اما جناح افراطی حزب لیکود و احزاب ائتلافی آن، همچون احزاب مولیدت، مفدال، شاس و جبههسرزمین اسرائیل مسئله امنیت را بهانه قرار داده و با پیگیری مذاکرات و امضای توافقنامه صلح مبنی بر عقب نشینی از کرانه باختری مخالفت می کنند.

افراطیون اعلام کرده اند که به چنین توافقنامه ای در جریان رأی گیری در کنیست رأی منفی خواهند داد و ترتیباتی نیز به منظور به زیر کشیدن نتانیاهو از اریکه قدرت اتخاذ خواهند کرد.

هنگامی که مذاکرات در مریلند در جریان بود حنان پورات نماینده حزب مفدال در کنیست و رئیس کمیسیون قانون اساسی، حقوق و دادگستری، در طی یک سخنرانی در کنیست گفت: "در صورتی که نتانیاهو در مذاکرات نسبت به مسئله اصلاح منشور ملی فلسطین و تحویل قاتلان فلسطینی از سوی عراق به اسرائیل انعطاف نشان دهد، احزاب راستگرا برای سرنگونی نتانیاهو و برگزاری انتخابات زودهنگام طرح را در مجلس مطرح خواهند کرد.

بینی آلون، یکی از دو نماینده حزب مولیدت در کنیست نیز ضمن اشاره به اینکه نتانیاهو قصد دارد مرحله دوم عقب نشینی را اجرا کند، او را متهم به خرید و فروش زمین های اسرائیل کرده و گفته است طرحی را برای سرنگونی نتانیاهو در کنیست در دست تهیه دارد.

پس از امضای توافقنامه صلح اخیر گزارشات حاصله حاکی از آن است که افراطیون اسرائیل معتقدند که نتانیاهو نسبت به اصلاح همه جانبه و قطعی منشور ملی فلسطین و تضمین های امنیتی عرفات به اسرائیل از خود انعطاف نشان داده است.

آنها همچنین توافقنامه اخیر را مقدمه ای برای تشکیل کشور فلسطینی تلقی کرده اند و به این طریق نتانیاهو را آماج انتقادات خود قرار داده اند و اعلام کرده اند که حداکثر تلاش خود را برای عدم تصویب آن در کنیست خواهند کرد و در غیر این صورت نتانیاهو را از قدرت ساقط خواهند کرد.

حال با توجه به جناح بندی ها و موضوع گیری های احزاب پاسخ به دو سؤال زیر ضروری است. سؤال اول این است که آیا این توافقنامه در کنیست تصویب خواهد شد؟ و سؤال دوم نیز این است که در صورت تصویب شدن این توافقنامه در کنیست آیا گروه های افراطی می توانند نتانیاهو را از قدرت ساقط کنند؟

پاسخ سؤال اول مسلما مثبت است. چون با توجه به اینکه احزاب دست چپی اسرائیل اعلام کرده اند که در کنیست به این توافقنامه رأی مثبت خواهند داد و با هر تلاشی که مفهوم آن به شکست کشاندن توافقنامه اخیر باشد، همکاری نخواهند کرد؛ با در نظر گرفتن ترکیب حزبی کنیست به نظر نمی رسد این توافقنامه غیر از 20 درصد آراء منفی افراطیون راست، آراء منفی دیگری داشته باشد.

به علاوه افکار عمومی اسرائیل نیز برای پذیرش این توافقنامه صلح آمادگی دارد، زیرا براساس گزارش خبرگزاری رویتر روزنامه اسرائیلی معاریو در شماره روز جمعه مورخ 16 اکتبر نتایج یک نظرسنجی که توسط مؤسسه گالوپ انجام شده بود به چاپ رساند. در این نظرسنجی که بر روی یک هزار نفر صورت گرفت 82% از پرسش شوندگان خواستار توافق در گفتگوهای مریلند شده بودند. 12% نیز ابراز امیدواری کرده بودند که معامله ای صورت نگیرد، در حالی که 5% از پاسخ به پرسش خودداری کردند. در این نظرسنجی 57% موافق عقب نشینی، 13% نیروهای اسرائیلی و 3% مخالف آن بودند و 13% نیز اظهارنظری نکردند.

اگر اندکی دقیق شویم درمی یابیم که پاسخ سؤال دوم منفی است. ابقای نتانیاهو بر اریکه قدرت را از زوایای گوناگون می توان مورد تحلیل قرار داد. دلیل اول آنکه جناح افراطی ائتلاف لیکود تفسیر واحدی از موارد مورد توافق در موافقتنامه اخیرنخواهد داشت. دو خواسته اصلی جناح افراطی ائتلاف لیکود یعنی اصلاح منشور ملی فلسطین و تضمین های امنیتی به نحوی در موافقتنامه قید شده است.

قید چنین شروطی در موافقتنامه احتمالاً منجر به پراکندگی و اشتقاق در بین جناح افراطی ائتلاف لیکود خواهد شد. چون ممکن است عده ای به همان موارد مندرج قانع شوند و در مقابل عده ای با ادعای اینکه این گونه قیدها کافی نیستند و خواسته های آنها را برآورده نمی کند و یا اینکه عرفان و فلسطینی ها قابل اعتماد نیستند، در مقابل این توافقنامه و متعاقبا در مقابل نتانیاهو طغیان کنند.

در چنین شرایطی اتخاذ موضع واحد و منسجم و همراه با برنامه که بتواند در عمل مؤثر واقع شود؛ از سوی جناح راست افراطی ائتلاف لیکود غیرممکن است.

دلیل دوم آنکه نتانیاهو با دوراندیشی خاص خود در آستانه برگزاری مذاکرات وای پلانشتین در ایالت مریلند اریل شارون را که رهبر افراطیون است، به سمت وزیر امور خارجه برگزیده و او را با خود به آمریکا برد تا در جریان مذاکرات باشد و در صورت حصول توافق آن را امضاء کند.

امضاء شدن چنین توافقنامه ای توسط شارون باعث محدود شدن اقدامات افراطی جناح مخالف خواهد شد؛ چراکه سرکرده و هم گروه آنها یعنی اریل شارون با آن موافقت کرده است. و اما دلیل سوم و نه آخرین آنکه ساقط کردن نتانیاهو به معنای افول ستاره قدرت خود این جناح افراطی نیز هست؛ زیرا در صورت سقوط نتانیاهو و برگزاری انتخابات زودهنگام احتمال دارد حزب کار در آن انتخابات پیروز شود و در نتیجه احزاب افراطی راست نتوانند هیچ سهمی از قدرت را به خود اختصاص دهند؛ چون افراطیون راست با حزب کار اختلاف بنیادیدارند.

مأخذ:

1. بولتن رویداد و گزارش، مؤسسه تحقیقات و پژوهش های سیاسی ـ علمی ندا، شماره 24 و 26.