مفدال، حزب

الف ـ پیشینه تاریخی:

حزب ملی ـ مذهبی (مفدال) در سال 1956 از اتحاد دو حزب همزراحی و هابوعیل همزراحی به وجود آمد. حزب همزراحی در سال 1902 در روسیه و حزب هابوعیل همزراحی در سال 1922 در فلسطین تشکیل گردیده بودند. حزب مفدال تا سال 1977 مبتنی بر ائتلاف با حزب ماپای و بعدها کارگر در کلیه کابینه های تشکیل شده مشارکت داشت. اهداف مفدال در این دوران بر مسائل داخلی و دینی استوار بود که در قالب تصدی دو وزارتخانه ادیان و کشور از سوی این حزب تعقیب می گردید. تا این زمان حزب ملی ـ مذهبی (مفدال) از دخالت در سیاست خارجی، امنیت و مسائل کلان اقتصادی و اجتماعی پرهیز می کرد.

اما به دنبال تحولات سیاسی سال 1977 و دستیابی لیکود به قدرت، ائتلاف مفدال و کارگر دچار تنش شد و مواضع میانه روانه مفدال از اواسط دهه 70 به سوی گرایشات فومگرایی افراطی سوق یافت. در این دوران مفدال با گسست از عقاید سه دهه پیش، به جای اهتمام به امور دینی صرف، توجه به مقوله "سرمین بزرگ اسرائیل" را در رأس اهداف و برنامه های خود قرار داد. نفوذ اندیشه های جنبش گوش آمونیم مبنی بر قداست رژیم صهیونیستی از منظر مذهبی، و متأثر گردیدن سیاستهای حزب از برنامه های انتخاباتی حزب نوظهور و حاکم لیکود نقش قابل توجهی را در تغییر اهداف و برنامه های مفدال ایفا نمود. مجموعه تحولات مذکور زمینه سازانشعاب و اختلافات درون حزبی در مفدال طی سالهای 1981 و 1983 گردید.

مجموعه اختلافات مذکور با تغییر گرایش سنتی و میانه رو حزب نسبت به سیاست، حزبی تندرو و افراطی را به وجود آورد که در سال 1992 با اعلام اهداف و برنامه های زیر وارد رقابت انتخاباتی گردید. اهم اهداف و برنامه های مفدال در این دوره عبارت بودند از:

1 ـ هیچ بخشی از سرزمین اسرائیل به بیگانگان مسترد نخواهد شد.

2 ـ هیچ یک از شهرکهای یهودی برچیده نخواهد شد.

3 ـ قدس غیرقابل تقسیم و پایتخت ابدی اسرائیل است.

4 ـ ملت اسرائیل هیچ حکومت مستقل عربی را در اراضی الحاقی نمی پذیرد.

5 ـ مقابله با تروریسم و انتفاضه از طریق ارتش، نیروهای امنیتی و هر وسیله دیگر صورت خواهد گرفت.

6 ـ جولان بخش لاینفک اسرائیل بوده و نباید در مذاکرات صلح بحثی از آن به میان آید.

با محوریت یافتن حفظ و توسعه شهرکها در لیست اهداف و برنامه های حزب مفدال، این حزب به یکی از مهمترین نمایندگان شهرک نشینان در عرصه نظام حزبی اسرائیل تبدیل شد. چنانکه در میان اهداف و برنامه های اعلام شده این حزب برای شرکت در انتخابات شانزدهم نیز مواردی چون:

1 ـ مطالبه حق تاریخی یهود در سرزمین فلسطین.

2 ـ مطالبه الحاق مناطق عربی (کرانه باختری و غزه) و پیاده نمودن قانون اسرائیل بر این مناطق و تحقق بخشیدن به ادغام کامل اقتصاد آن در اقتصاد اسرائیل.

3 ـ مخالفت با ایجاد کشور مستقل فلسطینی.

4 ـ دعوت از یهودیان برای اسکان در فلسطین و مواردی از این دست همچنان مشاهده می گردد.

ب ـ طرح تخلیه غزه و تعارضات درون حزبی مفدال

به دنبال طرح تخلیه نوارغزه از سوی آریل شارون و تصویب آن در کابینه این رژیم، حزب مفدال در اتخاذ راهکار مناسب برای مقابله با این اقدام که برخلاف منافع آن در حال شکل گیری بود، دچار اختلاف و تعارض درون حزبی گردید.

با توسعه شهرکها و تقویت فرایند شهرک سازی در چند دهه اخیر ضرورت احداث شهرکها از توجیهات ارزشی و تاریخی خود فاصله گرفته و به واقعیتی تحت عنوان جمعیت روزافزون شهرک نشینان، تغییر چهره داده است. واقعیتی که با وارد نمودن مطالبات شهرک نشینان به عرصه نظام حزبی، ضرورت پاسخگویی به مطالبات این بخش از جمعیت اسرائیل را در دستور کار اغلب دولتهای صهیونیستی قرار داد.

در چنین شرایطی حزب مفدال از یک سو ناچار به تأمین مطالبات شهرک نشینان خشمگین از طرح تخلیه بود و از سوی دیگر جایگاه سیاسی خود در کابینه را در معرض تهدید می دید. نیاز مفدال به موفقیت انتخاباتی در دوره بعدی کنست، مستلزم همسویی با مطالبات اعضاء و هواداران شهرک نشین و اتخاذ رویه های مخالفت آمیز و در صورت لزوم حتی خروج از کابینه بود.

اما واقعیتی سیاسی چنین حکم می کرد که سران حزب آخرین و مؤثرترین ابزار تأثیرگذاری بر مصوبات کابینه که همان حضور در کابینه بود را از دست نداده و با غلبه بر جو احساسی حاکم بر مطالبات، مبارزه با کابینه ترجیح دهند.

با تصویب طرح تخلیه در کابینه و تدوین شرایط اجرای طرح، سازماندهی پیرامون هر دو راهکار فوق الذکر جنبه عملی به خود گرفت و افی ایتام رهبر حزب به همراه معاون خویش اسحاق لوی از کابینه استعفا نمود. با این حال اکثریت اعضای حزب با اعتقاد به کارآمدی راهکار دوم، حضور در کابینه تا پیش از اجرای طرح را برگزیدند و بدین صورت حزب مفدال به دو پاره متعارض تقسیم شد.

چنانچه افی ایتام رهبر حزب مفدال نیز اعلام کرده است: اعضای حزب مفدال در مورد لزوم توقف طرح تخلیه غزه متفق القول، اما درباره نحوه مقابله با پروسه اجرایی شدن آن دچار اختلاف می باشند. در جبهه مخالفان ایتام نیز زفلون اورلیف بر این باور است که: هدف حزب از باقی ماندن مفدال در کابینه، کند کردن روند اجرایی طرح و تأثیرگذاری در تصمیمات کابینه جهت جلوگیری از تخلیه شهرکهاست. چنانکه از مواضع فوق الذکر مشهود است، اختلافات درون حزبی مفدال هیچ گاه در حوزه اصول و اهداف اساسی نبوده و هیچ یک از جناحهای موجود درصدد عقب نشینی از اصول و اهداف کلی حزب که همان حمایت از توسعه و مخالفت با تخلیه شهرکهاست، نمی باشند.

مآخذ:

1. مؤسسه مطالعات فلسطین، سیاست و حکومت رژیم صهیونیستی، مترجم: مرکز مطالعات و تحقیقات اندیشه سازان نور، تهران: انتشارات مرکز انقلاب اسلامی، 1378.
2. بولتن رویداد و گزارش اسرائیل، 31/5/1383، شماره 7 ـ 224.
3. www.yale.Eddw/hillel/yfiwik/nrp.html.
4. www.Japantoday.com (2004/6/9).