یهودیان اتیوپی، انتقال ـ به اسرائیل

انتقال یهودیان اتیوپی (فلاشا) به فلسطین اشغالی اولین بار در اواسط دهه 50 شروع شد و در سال 1955 اولین مجموعه آنها وارد اسرائیل شدند. تعداد این مجموعه 15 تن از جوانان یهودی 17ـ11 ساله بود. مجموعه دوم یهودیان اتیوپی در سال 1956 وارد اسرائیل شدند. هدف این مجموعه این بود که با گذراندن یک دوره آموزشی در اسرائیل مجددا به اتیوپی بازگردند تا فرزندان طایفه یهودی این کشور را آموزش دهند.

در پی سقوط "هایلاسلاسی" در اتیوپی و روی کار آمدن "منگستوهایلا ماریام" در سال 1974 اسرائیل تبلیغات گسترده ای به منظور نجات یهودیاناتیوپی از دست رژیم مارکسیستی جدید آغاز کرد. این تبلیغات اسرائیل درپی پذیرش یهودیت طایفه یهودیان اتیوپی از سوی حاخام "عوفودیا یوسف" حاخام بزرگ یهودیان در سال 1977 صورت گرفت.

با روی کار آمدن ائتلاف "لیکود" در سال 1977، اسرائیل فشارهای خود را بر رژیم منگستو هایلا ماریام افزایش داد تا دولت اتیوپی مجوز انتقال یهودیان این کشور به اسرائیل را صادر کند. این فشارهای اسرائیل در سالهای 1984 ـ 1981 نتیجه داد و در اثر بحرانی شدن اوضاع سیاسی ـ اقتصادی اتیوپی، هفت هزار تن از یهودیان اتیوپی طی عملیاتی که به نام "عملیات موسی" معروف شد به طور مخفیانه به اسرائیل منتقل شدند. این تعداد از مهاجران یهودی اتیوپی از مجموع ده هزار مهاجری بودند که در اردوگاههای مخصوص در جنوب سودان تجمع کرده بودند تا به اسرائیل منتقل شوند. حدود سه هزار تن باقی مانده در اثر گرسنگی و بیماری جان خود را از دست دادند.

عملیات انتقال یهودیان اتیوپی در ماه ژانویه 1989 و به دنبال افشای آن توسط رسانه های گروهی متوقف شد. درپی این عملیات، جعفر نمیری رئیس جمهوری سودان به دلیل همکاری در این عملیات به قاهره گریخت و بدین ترتیب حکومت وی در سودان پایان یافت.

سرانجام تعداد مهاجران یهودی اتیوپی از سال 1955 تا مرحله شروع "عملیات سلیمان" به حدود 17 هزار تن رسید.

برای اجرای عملیات انتقال حدود 15 هزار یهودی مهاجر از اتیوپی به اسرائیل، مقدمات وسیعی فراهم شد. این عملیات که به نام "عملیات سلیمان" معروف گردید،از طریق یک پل هوایی به مدت 35 ساعت به مورد اجرا گذاشته شد. این عملیات در اثر تماسهای گسترده میان مقامات اسرائیلی و اتیوپی و با همکاری آمریکا صورت گرفت.

به دنبال پیشروی نیروهای شورشی به سمت "آدیس آبابا" در سال 1991 و بحرانی شدن اوضاع سیاسی و نظامی اتیوپی، "منگستو هایلا ماریام" رئیس جمهور اتیوپی در تاریخ 21/5/1991 ناگزیرشد به "زیمبابوه" پناه ببرد. به محض فرار رئیس جمهور اتیوپی از آدیس آبابا عملیات سلیمان به مورد اجرا گذاشته شد. در جریان این عملیات. دفتر نخست وزیر اسرائیل شاهد مذاکرات لحظه به لحظه با حضور "موشه آرنز" وزیر دفاع، "براک شاهاک" وزیر خارجه، دیوید لوی، وین مرهاف، آریل شارون و دیگر مقامات سازمان جهانی یهود بود. این سازمان علاوه بر پیگیریهای ماجرای یهودیان اتیوپی، مسئولیت فراهم کردن نیازهای مربوط به انتقال مهاجران یهودی را از فرودگاه "بن گورین" به مراکز متعدد جذب مهاجران به عهده داشت.

اوری لوبرانی و سفیر اسرائیل در آدیس آبابا به عنوان دو مقام اسرائیلی با "سافیاگابراکیدن" رهبر جدید اتیوپی مذاکرات ویژه ای به عمل آوردند. به دنبال توافق به دست آمده، وزیر دفاع اسرائیل تصمیم گرفت معاون رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل را به آدیس آبابا اعزام کند تا فرماندهی "عملیات سلیمان" را به عهده گیرد. به هر حال در ساعت 45/4 بعد از ظهر روز جمعه 24/5/1991 اولین هواپیمای حامل مهاجران یهودی اتیوپی در یک فرودگاه نظامی نزدیک به فرودگاه بن گورین به زمین نشست. مقامات بلندپایه اسرائیل و در رأس آنها نخست وزیر از مهاجران استقبال کردند.

هزینه عملیات، 135 تا 150 میلیون دلار آمریکا اعلام شد.37 فروند هواپیما، شامل 18 فروند هرکولس شش فروند بوئینگ 707 نیروی هوایی اسرائیل، سه فروند هواپیمای جمبوجت، چهار فروند هواپیمای بوئینگ 767 و پنج فروند بوئینگ 757 شرکت هواپیمایی "ال عال" اسرائیل و یک فروند هواپیمای اتیوپی از نوع 767 در این عملیات شرکت کردند. این هواپیماها مجموعا از ساعات اولیه بامداد روز جمعه 24/5/1991 حدود 41 پرواز انجام دادند که تا بعد از ظهر شنبه 25/5/1991 حدود 1450 مهاجر را به اسرائیل منتقل کردند. یهودیان اتیوپی پس از رسیدن به اسرائیل به ده منطقه استقرار یهودیان واقع در شمال، جنوب و پایتخت منتقل شدند. بر پایه برخی اطلاعات مربوط به انتقال یهودیان به فلسطین، جمعا از سال 1968 تا سال 1989 حدود 460 هزاریهودی مهاجر وارد اسرائیل شدند. دیگر اطلاعات، حکایت از انتقال 550 هزار مهاجر در همان فاصله دارد.

مآخذ:

1. نشریه مرکز مطالعات علمی و استراتژیک خاورمیانه، شماره 40، شهریور 1372.
2. مجله شؤون فلسطینیة، شماره 22 ـ 219، ژوئن ـ ژوئیه 1990.