نظام سیاسی صهیونیسم قبل از تشکیل اسرائیل
تشکیلات سیاسی صهیونیسم قبل از تشکیل اسرائیل به دوران تحت الحمایگی فلسطین برمی گردد. در آن دوران یهودیان به کارهای مختلفی می پرداختند تا در اداره کشور و امور سیاسی آن تجربه لازم را به دست آوردند. شکل گیری اوضاع سیاسی یهود در این دوران، به وسیله دو سازمان شبه دولتی بود که در فعالیتهایی که معمولاً توسط دولت انجام می گرفت به طور مستقیم دخالت می کردند. این دو سازمان عبارت بودند از: 1ـ حکومت نژاد یهود (مجلس نمایندگی) 2ـ دفتر آژانس یهودیان.
سازمان اخیر به منظور زمینه سازی برای تشکیل وطن ملی یهودیان تأسیس شده بود. این دو سازمان به موازات حکومت قیمومیت بریتانیا نزدیک به بیست وپنج سال به فعالیت خود ادامه دادند و به مثابه حکومت بودند که تصمیمات آنها برای یهودیان فلسطین ضروری است.
1 ـ مجلس نمایندگی:
این مجلس هیئتی است شبیه به پارلمان شهروندان صهیونیست در فلسطین در زمان قیمومیت بریتانیا. پس از صدور پیمان بالفور شهروندان یهودی تصمیم گرفتند مؤسساتی تحت عنوان "وطن ملی یهود "تأسیس کنند و یک هیئت نمایندگی از رهبران محلی صهیونیست برای مذاکره با مقامات بریتانیا تشکیل دهند.
در دوم دسامبر 1918 نمایندگانی از احزاب سیاسی و مؤسسات اقتصادی و آموزش در یافا گردهم آمدند و هیئت موقتی را به منظور بررسی و حل مسائل داخلی و خارجی مهاجران یهودی در فلسطین و همچنین زمینه سازی تشکیل مجلس نمایندگی شهروندان یهودی، انتخاب کردند.
پس از تسلط نیروهای بریتانیایی بر تمام فلسطین، کنگره یهودیان در یافا با تغییر نام هیئت تأسیس شده به "مجلس نمایندگی یهودیان" توافق کردند و اولین انتخابات این مجلس در 19 آوریل 1920 انجام گرفت و 314 نفر از نمایندگان احزاب و جناحهای مختلف راست گرا، چپ گرا و میانه رو انتخاب شدند.
انتخابات مجلس نمایندگی به شیوه رأی گیری مخفی انجام می گرفت. از شرایط نامزدی در آن، یهودی بودن، تسلط کامل بر گفتار و نوشتار زبان عبری، اقامت حداقل یک سال در فلسطین بود. در ضمن شرط سنی نیز برای رأی دهنده لحاظ شده بود.
اختیارات مجلس نمایندگی با توجه به نظر کمیته عالی مهاجران یهودی که عهده دار اداره امور عمومی "ملت یهود در فلسطین "است مشخص شده و تنها نماینده یهودیان فلسطین در مورد حل مسائل داخلی به شمار می رفت.
ارکانی که برای انتخابات مجلس نمایندگی یهود در نظر گرفته شده بود تأثیر بسیار زیادی در ساختار نظام انتخاباتی پس از اعلام تشکیل حکومتداشت.
مجلس نمایندگی به عنوان دولت نژاد یهود تا منحل شدن آن به طور رسمی به کار خود ادامه داد. اما علیرغم اینکه تشکیل آن در سال 1920 بود تا سال 1928 از سوی دولت بریتانیا به رسمیت شناخته نشد. این مسئله از یک سو به خاطر مخالفت یهودیان ارتودوکس افراط گرا و از سوی دیگر مشکلات موجود میان یهودیان و مقامات بریتانیا بود.
کارهای مجلس نمایندگی عبارت بود از نظارتبر مؤسسات آموزشی و بهداشتی، جمع آوری مالیات و ترسیم سیاست یهود. بازوی اجرایی مجلس نمایندگی، مجلس ملی یهود بود.
علی رغم اهمیت تشکیل این مؤسسات و با توجه به اینکه هسته تأسیس دولت اسرائیل به شمار می رفتند، به ویژه از زمان تشکیل کنگره دوازدهم سازمان جهانی صهیونیسم در سپتامبر 1921 که سازمان دهی صهیونیسم از سرگرفته شده در مرحله صوری و ظاهری خود باقی ماند و کمیته اجرایی ویژه (کمیته لندن) در چارچوب بین المللی سرپرستی امور سیاسی را به عهده گرفت و کمیته اجرایی فلسطین امور فلسطین را اداره می کرد.
با این وجود مجلس نمایندگی برای مشخص نمودن دورنمای فعالیت صهیونیست که منجر به تشکیل یک دولت یهودی در سرزمین عربی فلسطین شد فعالیت می کرد.
2 ـ آژانس یهود:
بعد از انتشار سند تحت الحمایگی، به تشکیل دستگاه گسترده ای نیاز پیدا شد که براساس قانون مشخص و بهره گیری از موافقت یهودیان و در راس آنان سازمان جهانی صهیونیست به فعالیت ادامه دهد.
از این رو مقرر شد که یک کمیته اجرایی از کمیته فلسطین پدید آمد و جایگزین کمیته صهیونیست برای عهده داری مسئولیت در فلسطین گردد و به عنوان هسته تشکیل" آژانس یهود "گسترش یابد و اصول اساسی ای به عنوان این آژانس تنظیم گردد.
اهدافی که برای این آژانس اعلام شد عبارت بود از:
1) فعالیت برای تشکیل یک وطن ملی یهود.
2) تشویق به مهاجرت.
3) گسترش زبان عبری و فرهنگ یهودی.
4) تصرف زمین به منظور مالکیت همیشگی یهودیان.
5) گماردن کارگزاران یهودی در تمام مشاغل به وسیله آژانس یهود و زیر نظر این آژانس. البته اهداف دیگری نیز وجود دارد که مجموعا قانون جهانی صهیونیست را طرح ریزی می کند. اما دستگاههای اصلی آژانس یهود عبارت بودند از: مجلس نمایندگی، کمیته اداری و کمیته اجرایی. (ن. ر: آژانس یهود)
مآخذ:
- صفاتاج، مجید: ماجرای فلسطین و اسرائیل، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران 1380.
- مرکز دراسات العالم العربی، النظام السیاسی فی اسرائیل، بیروت 1992.
