کنفرانس برلین

در روزهای 28 و 29 آوریل 2004 کنفرانسی برای "مقابله با آنتی سمیتیسم" در برلین برگزار شد. سازمان امنیت و همکاری اروپا برگزارکننده این کنفرانس بود.

سازمان امنیت و همکاری اروپا که در اواسط دهه 1970 به عنوان یک سازمان حافظ حقوق بشر تشکیل شد متشکل از 55 عضو شامل کشورهای اروپایی، ایالات متحده، کشورهای مسلمان آسیای مرکزی (قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و آذربایجان و چند کشور عربی می باشد. این سازمان براساس اجماع اعضای تصمیم گیری می کند.

بعد از فروپاشی شوروی سازمان مذکور بر روی حقوق اقلیتها متمرکز شد و از آن زمان به بعد آنتی سمیتیسم را به عنوان یکی از موضوعات نگران کننده در عرصه جهان معرفی کرد، اما هیچ کشوری توجه چندانی به این موضوع مبذول نداشت. با روی کار آمدن [[بوش، جورج، فرایند صلح با اسرائیل در دوره ریاست جمهوری|جورج بوش]] در سال 2000، دولت ایالات متحده تلاشی را برای جلب نظر جهانیان نسبت به پدیده آنتی سمیتیسم آغاز کرد که نتیجه آن تاکنون تشکیل کنفرانسی در سال 2003 توسط سازمان امنیت و همکاری اروپا در وین و تشکیل کنفرانس برلین در 28 و 29 آوریل 2004 بوده است.

سخنگوی سازمان امنیت و همکاری اروپا در مورد هدف از تشکیل کنفرانس برلین گفته است: "ما در این کنفرانس به بررسی پدیده آنتی سمیتیسم و راههای مقابله با آن می پردازیم. ما از زوایای مختلف به این موضع می پردازیم." وی در ادامه اظهار داشت هدف از این کنفرانس صرفا بحث و مذاکره نیست، بلکه ما در صددیم تا به توافقی در زمینه انجام اقدامات عملی توسط 55 کشور عضو در مبارزه با آنتی سمیتیسم دست پیدا کنیم".

الف ـ نحوه برگزاری:

مجموع شرکت کنندگان در این کنفرانس بالغ بر 800 نفر می شدند که شامل نمایندگان عالیرتبه کشورهای عضو سازمان امنیت و همکاری اروپا، سازمانهای بین المللی غیردولتی و سازمانهای صهیونیستی بودند. رئیس جمهور اسرائیل و رئیس جمهور آلمان، عالی رتبه ترین مقامات شرکت کننده در این کنفرانس بودند. بسیاری از کشورها نیز در سطح وزیر در این کنفرانس شرکت کرده بودند که از آن جمله می توان به وزیر امورخارجه بلغارستان به عنوان رئیس کنفرانس اشاره کرد. پنج کشور مسلمان موسوم به "شرکای مدیترانه ای" (مصر، اردن، مراکش، الجزایر و تونس) نیز که عضو "شریک" سازمان امنیت و همکاری اروپا می باشند در این کنفرانس شرکت داشتند.

از ماهها قبل از برگزاری این کنفرانس گروههای صهیونیستی تلاش می کردند تا اعضای سازمان امنیت و همکاری اروپا را برآن دارند که در سطح مقامات عالی رتبه در این کنفرانس شرکت کنند تا این کنفرانس از توجه بیشتر جامعه بین الملل برخوردار شود و چنین به ذهن آید که آنتی سمیتیسم یک مشکل بین المللی است. در راستای همین سیاست بود که کالین پاول وزیر امورخارجه آمریکا، نیز در کنفرانس مذکور شرکت کرد. پاول در ابتدا تصمیم به شرکت در این کنفرانس نداشت. اما در اثر اصرار گروههای صهیونیستی در آن شرکت نمود.

ب ـ اهداف صهیونیستها از برگزاری کنفرانس:

سازمانهای صهیونیستی در کنفرانس مذکور اهداف زیر را دنبال می کردند:

1 ـ معرفی آنتی سمیتیسم به عنوان یک مسئله و مشکل بین المللی، به ویژه مشکلی که گریبانگیر اروپا می باشد.

2 ـ محکوم کردن تمامی اشکال آنتی سمیتیسمتوسط کشورهای شرکت کننده به رسمیت شناخته شدن مفهومی به نام آنتی سمیتیسم اسلامی و محکوم نمودن آن توسط شرکت کنندگان، و تصدیق این نکته که مبارزه با اسرائیل نیز نوعی آنتی سمیتیسم می باشد.

3 ـ ایجاد مکانیسمی برای کنترل آنتی سمیتیسم به ویژه انتخاب فردی به عنوان کمیسر عالی بین المللی در امور آنتی سمیتیسم از سوی سازمان همکاری و امنیت اروپا.

4 ـ ملزم شدن کشورهای عضو به مبارزه جدی علیه آنتی سمیتیسم، وضع قوانین مؤثر در این زمینه و همچنین درج وقایع هولوکاست در کتب تحصیلی خود.

با این اهداف بود که گروههای صهیونیستی در کنفرانس برلین شرکت کردند. این کنفرانس در محل وزارت خارجه آلمان که محل بانک مرکزی آلمان نازی بوده است تشکیل گردید. یوشکا فیشر، وزیر خارجه آلمان، در این باره گفت: "بسیار مهم است که چنین کنفرانسی در این محل یعنی جایی که زمانی یکی از مرکز مهم آلمان نازی (و آنتی سمیتیسم) بوده است تشکیل گردیده است". ریاست کنفرانس برلین برعهده سالمن پس، وزیر امور خارجه بلغارستان قرار داشت. پسی یک یهودی است.

ج ـ مفاد سخنرانیها:

در ابتدای کنفرانس یوهان رائو، رئیس جمهور آلمان، سخنرانی کرد. او گفت: "مایه تأسف است که در سال 2004 باید چنین کنفرانسی برگزار شود تا به مبارزه با آنتی سمیتیسم بپردازد". وی در سخنان خود از کشورهای اروپایی خواست گامهای ویژه ای را برای ثبت وقایع آنتی سمیتیک و مبارزه با این پدیده بردارند. یکی از بحثهای مطرح در این کنفرانس در خصوص "رابطه میان احساسات ضد اسرائیلی و ضد صهیونیستی بود که در رابطه با آن بحث زیادی میان کشورهای عربی و غربی انجام شد. رائو در این باره گفت: "گاهی این دو با هم همپوشانی می کنند و محکومیت اسرائیل اغلب ناشی از احساسات ضدصهیونیستی می باشد".

پس از رائو، کتساف، رئیس جمهور اسرائیل به ایراد سخن پرداخت. او از همه کشورها خواست در مخالفت با تروریسم و آنتی سمیتیسم با هم متحد شوند. او گفت: هیچ کشوری امروزه از ترور مصون نیست و آنتی سمیتیسم نه تنها یهودیان بلکه دموکراسی را هدف قرار داده است.

یوشکا فیشر، وزیر امور خارجه آلمان نیز از دیگر سخنرانان در این کنفرانس بود. وی نیز هدف از برگزاری این کنفرانس را افزایش آگاهی از مشکل آنتی سمیتیسم و اتخاذ تصمیماتی مؤثر در این زمینه دانست.

سالمن پسی نیز طی سخنانی گفت سطح بالای شرکت کنندگان که شامل بسیاری از وزرای خارجه می باشد حاکی از نگرانی عمیق اعضاء از گسترش آنتی سمیتیسم می باشد. او ادامه داد: "ما به ویژه نگران این هستیم که دشمنی با یهودیان، چه به صورت فردی و چه به صورت جمعی در قالب حملات لفظی و فیزیکی روبه افزایش است".

پاول نیز در سخنان خود گفت: "امروزه ما شاهد هستیم که آنتی سمیتیسم نه فقط بخشی از تاریخ بلکه یک حقیقت می باشد. حقیقتی که هم اکنون وجود دارد". پاول ادامه داد: "انتقاد از اسرائیل الزاما به معنای آنتی سمیتیسم نیست، مگر اینکه رهبران اسرائیلی با سمبلهای نازیستی مورد حمله قرار گیرند".

آبراهام فاکسمن، مدیر انجمن ضد افترا، با اشاره به نظرسنجی اخیری که توسط سازمان متبوعش انجام گرفته از کاهش احساسات آنتی سمیتیک در اروپا و افزایش احساسات ضد اسرائیلی در این قاره خبر داد و افزود: "تفاوت نظر مردم اروپا در مورد آنتی سمیتیسم و اسرائیل نشان می دهد که مردم اروپا حساب اسرائیل را از یهودیان جدا کرده اند".

پاول بیگل رئیس شورای مرکزی یهودیان آلمان نیز طی سخنان گفت: "حملات آنتی سمیتیک باید ازبین برود، از هر نوع و با هر انگیزه ای که باشد." او در سخنان خود مستقیما به آنتی سمیتیسم اسلامی اشاره کرد. بحث تبلیغات آنتی سمیتیک در اینترنت و رسانه ها نیز یکی دیگر از موارد مطرح شده در این کنفرانس بود که به ویژه گروههای صهیونیستی در این مورد مطالب بسیاری را مطرح کردند.

مسائل و موضوعات مختلفی در خصوص آنتی سمیتیسم و راههای مقابله با آن در کنفرانس برلین مطرح شد. نتیجه این بحثها صدور یک بیانیه نهایی بود که به تصویب اعضای سازمان امنیت و همکاری اروپا نیز رسید. در این بیانیه ضمن محکوم کردن همه اقداماتی که ناشی از آنتی سمیتیسم یا اشکال دیگر تنفر مذهبی و قومی می باشد اقدامات عملی خاصی برای مقابله با این موضوع مطرح شده است.

براساس بیانیه مذکور مقرر شد کشورهای عضو سازمان امنیت و همکاری اروپا اطلاعات و آمار مربوط به اقدامات آنتی سمیتیک را در کنار اقدامات ناشی از تنفر دیگر را به "دفتر نهادهای دموکراتیک و حقوق بشر" این سازمان که مقر آن در ورشو است گزارش دهند. دفتر نهادهای دموکراتیک و حقوق بشر این اطلاعات را جمع آوری می کند و سالی یک بار آنها را به اطلاع سایر اعضاء می رساند. همچنین این دفتر وظیفه دارد فهرستی از بهترین اقدامات انجام گرفت از سوی اعضاء در مبارزه با آنتی سمیتیسم را تهیه کرده و به اطلاع سایر اعضاء برساند.

در بیانیه برلین همچنین به اقدامات عملی دیگری نیز اشاره شده است که از آن جمله است:

1 ـ اصلاح نظامهای حقوقی کشورهای عضو، به گونه ای که محیطی ایمن از اقدامات آنتی سمیتیک، خشونت و یا تبعیض پدید آید.

2 ـ کشورهای عضو برنامه های آموزشی چندی را برای مبارزه با آنتی سمیتیسم و زنده نگه داشتن تاریخ هولوکاست به اجرا بگذارند.

این بیانیه همه آن چیزی را که گروههای صهیونیستی دنبال می کردند برآورده نساخت.گروههای مختلف صهیونیستی با اشاره به شرایط موجود و به ویژه انتقادهای شدید وارده بر اسرائیل، این بیانیه و در واقع نفس تشکیل چنین کنفرانسی را یک موفقیت می دانند، اما نظر آنها در خصوص لفظ آنتی سمیتیسم اسلامی در بیانیه، رابطه میان اسرائیل ستیزی و آنتی سمیتیسم و همچنین انتخاب فردی به عنوان کمیسر عالی بین المللی در امور آنتی سمیتیسم برآورده نشد.

آندرو بارکر، رئیس کمیته یهودیان آمریکا در امور بین الملل، در این باره گفت: "اگرچه مصالحه هایی انجام گرفت، اما این سند موفقیت آمیز بود. دو مسئله وجود دارد. یکی اینکه این بیانیه چه چیزی گفته است و دیگر آنکه چه چیزی را مطرح نکرده است. با این حال می توان گفت این بیانیه با توجه به چیزهایی که مطرح نموده ارزشمند و شایان توجه است". فاکسمن، مدیر انجمن ضد افترا، نیز با تأیید این عقیده اظهار داشت: "اگرچه بیانیه نهایی اشاره ای به آنتی سمیتیسم اسلامی ندارد، اما از این موضوع در کنفرانس بحث زیادی شد و مسلما در کنفرانسهای بعدی می توان این بحثها را به صحنه عمل کشاند".

آژانس یهود نیز این بیانیه را مطلوب نظر خود نمی داند، اما در عین حال آن را شایسته توجه معرفی کرده و اظهار می دارد: "اگرچه در بیانیه پایانی اشاره مستقیمی به آنتی سمیتیسم اسلامی نشده است، اما آمده است که: "تحولات بین المللی یا مسائل سیاسی مثل آنچه در اسرائیل یا دیگر مناطق خاورمیانه می گذرد هیچ گاه آنتی سمیتیسم را توجیه نمی کند". به نظر آژانس یهود "ذکر نام اسرائیل در این بیانیه چنین نشان می دهد که یکی از عوامل اصلی آنتی سمیتیسم در اروپا تحولات اسرائیل می باشد".

مأخذ:

1. بولتن رویداد و گزارش اسرائیل، مؤسسه تحقیقات و پژوهشهای سیاسی ـ علمی ندا، شماره 4/44، 23/2/1383.