زندانیان فلسطینی زندانهای اسرائیل

مقدمه:

مقامات اسرائیل با زندانیان فلسطینی به عنوان "تروریست" و یا "خرابکار" برخورد می کنند نه زندانی سیاسی و اسیر جنگی. علت این رفتار اسرائیل ایناست که اصرار دارد فلسطینیان را از امتیازاتی که قراردادهای 1949 ویژه اسرای جنگ به آنان داده است محروم سازد. زیرا اگر چنین امتیازاتی را بدهند باید قانونی بودن مبارزه مسلحانه فلسطینیان را به رسمیت بشناسد.

به همین خاطر زندانیان فلسطینی زندانهای اسرائیل در معرض برخوردهای غیر انسانی و وحشیانه قرار گرفته و گاهی زیر شکنجه و بازجویی به قتل می رسند.

به طوری که تا سال 1981 در نتیجه اعمال شکنجه حدود 40 مبارز فلسطینی به شهادت رسیدند.

علاوه بر این، زندانهای اسرائیل فاقد شرایط زندگی انسانی از نظر مکان، خواب، غذا، هوا (هوای مناسب و لازم برای تنفس) درمان، ملاقات با نزدیکان، تهیه مطبوعات و کتب می باشد. و به زندانیان اجازه گردش در هوای آزاد محوطه زندان و همچنین به نمایندگان صلیب سرخ جهانی اجازه ملاقات و گفت وگو با زندانیان داده نمی شود.

الف ـ وضعیت زندانیان فلسطین:

فلسطینیانی که بازداشت می شوند را ابتدا به مراکز بازجویی منتقل و تحت فشار و شکنجه مجبور به اعتراف کرده و سپس به زندان منتقل می شوند.

سربازان اسرائیلی به دلیل حمایت قوانین اسرائیل از آنها، به راحتی فلسطینیان را بازداشت و تحت شکنجه قرار می دهند. سربازان اسرائیلی بدون نیاز به تفهیم اتهام و حکم دادگاه می توانند فلسطینیان را تا شش ماه در بازداشت نگه دارند و در بسیاری موارد نیز بازداشت این افراد که اغلب در پستهای بازرسی، خیابان، مدارس و دانشگاهها صورت می گیرد به خانواده هایشان اطلاع داده نمی شود.

1 ـ تعداد زندانیان فلسطینی:

اسرائیل از زمان اشغال سایر اراضی فلسطین در سال 1967، صدها هزار فلسطینی را دستگیر کرده، به طوری که تعداد آنها از 650 هزار مورد گذشته و تنها طی 20 سال (1967 تا 1987) بالغ بر 380 هزار دستگیری صورت گرفته است.

از زمان انتفاضه اول فلسطین تا به امروز، اسرائیلیها عملیات دستگیریهای گسترده ای را در روستاها، شهرها و حتی اردوگاههای فلسطینی شروع کردند به طوری که زندانهای اسرائیل ظرفیت این تعداد زیاد زندانی را نداشتند و اسرائیلیها برای این منظور، بازداشتگاههای وابسته به ارتش را نیز همچون بازداشتگاه "انصار 3" در صحرای نقب را که در سال 1988 افتتاح شد، مورد استفاده قرار دادند. این بازداشتگاهها از نظر معیارهای زندگی شبیه بازداشتگاههای نازیهای آلمانی بود و اسرائیل دهها هزار فلسطینی را به داخل این مکانها افکند.

پس از توافق اسلو، اسرائیل هزاران زندانی را آزاد کرد و میزان دستگیریها را نیز کاهش داد. همچنین زندانهایی را که طی انتفاضه فلسطینیان بنا کرده بود و نیز زندانهای مرکزی را تعطیل کرد. زندانهایی را نیز که از نظر جغرافیایی در مناطقی قرار داشتند که اسرائیل آن مناطق را در چارچوب توافق اسلو تحویل تشکیلات خودگردان فلسطین داده بود همچون زندان مرکزی غزه، زندان انصار 2 در غزه، زندان جنید در نابلس و زندان الخلیل در منطقه الخیل، تعطیل کرد.

در زمان آغاز انتفاضه دوم معروف به انتفاضه الاقصی در 28 سپتامبر سال 2000 تنها حدود 1150 زندانی فلسطینی در زندانهای اسرائیل به سر می بردند که تعدادی از آنها در جریان انتفاضه الاقصی به دلیل پایان یافتن مدت محکومتشان آزاد شدند و ازآن تعداد در سال 2005 تنها حدود 460 نفر زندانی بودند که از این تعداد، 180 زندانی از نوارغزه، 329 زندانی از کرانه باختری و 131 زندانی از قدس و مناطقی بودند که در سال 1948 اشغال شد.

طی انتفاضه الاقصی، اسرائیل سیاست گذشته خود را از سر گرفت و عملیات دستگیری گسترده ای را آغاز کرد و اگرچه این بار میزان دستگیریها کمتر از زمان انتفاضه اول فلسطینیان بود، اما در عوض ترورها و کشتار خارج از چارچوب قانون و پاکسازی فلسطینیان را افزایش داد، و همزمان با تشدید انتفاضه و گسترش عملیات مقاومت فلسطینیان، عملیات دستگیری و بازداشت بسیار گسترده ای را در اواخر مارس و اوایل آوریل 2003 آغاز کرد، چنانکه از زمان اشغال اسرائیل بر مناطق فلسطینی در سال 1967، این گسترده ترین عملیات دستگیری بود، تا جایی که طی سه ماه حدود پنج هزار فلسطینی دستگیری و بازداشت شدند.

این عملیات دستگیری، تمام شهرها و روستاهای فلسطینی حتی مناطقی را که تحت نفوذ کامل فلسطینیان بود دربرگرفت و شامل دستگیری کودکان، زنان، مردان، پیر و جوان و حتی دستگیریهای خانوادگی نیز می شد. نیروهای اشغالگر طی انتفاضه الاقصی در یک مرحله تعداد از رهبران سیاسی و اعضای مجلس قانونگذاری فلسطین را نیز همچون مروان برغوثی، عبدالرحیم ملوح، حسام خضر، حسن یوسف و رکاد سالم و در مرحله دیگر پس از تشکیل دولت حماس تعدادی از وزیران دولت و مجلس قانونگذاری فلسطین را بازداشت کرده اند. شهروندان فلسطینی به هنگام عملیات دستگیری مورد انواع اهانتها قرار می گیرند که بستن دستها از پشت، بستن چشمها، اجبار آنها به لخت شدن در مقابل دیگران، اجبار به دولا شدن، عدم اجازه به آنهابرای رفتن به دستشویی و قدغن کردن غذا و گاهی هم آب از آنها از جمله این اهانتهاست.

در آوریل سال 2002 اسرائیل زندانهای سابق خود را که پس از انتفاضه اول فلسطینیان تعطیل کرده بود، بازگشایی کرد و این بار ارتش بر این زندانها همچون زندان "انصار 3" در نقب، "عوفر" در رام الله، "رامون" در حیفا و غیره نظارت کرد تا جایی که تعداد موارد دستگیری به حدود 35 هزار مورد طی چهار سال و نیم از انتفاضه الاقصی (28 سپتامبر 2000 تا 28 مارس 2005) رسید.

در مقایسه میان انتفاضه اول و دوم فلسطینیان این نکته قابل ذکر است که تعداد موارد دستگیری طی شش سال و نیم انتفاضه اول 200 هزار مورد بود یعنی میانگین 30 هزار مورد در هر سال، در حالی که طی چهار سال و نیم انتفاضه دوم، 35 هزار مورد دستگیری صورت گرفت، یعنی میانگین تقریبی 8 هزار و 500 مورد در یک سال.

براساس گزارش اداره مرکزی آمار فلسطین که در 17 آوریل 2006 منتشر شد از سال 1967 تا سال 2006 بیش از 650 هزار فلسطینی توسط اسرائیل دستگیر شده اند. از آغاز انتفاضه الاقصی نیز 40 هزار نفر بازداشت شده اند که در سال 2006 نه هزار و چهارصد نفر از آنها در زندانهای اسرائیل به سر می بردند که توزیع جغرافیایی آنها به شرح زیر است: 6/86 درصد از کرانه باختری، 2/7 درصد از نوارغزه و 2/6 درصد ساکن بیت المقدس.

براساس این گزارش 810 نفر از آنها (از 9 هزار و 400 نفر زندانی) از اتهام خود خبری نداشتند و سه هزار و 908 زندانی نیز محاکمه نشده اند. از کل زندانیان فلسطینی 555 نفر (9/5 درصد) از پیش از انتفاضه الاقصی در زندان بوده اند که 369 نفر آنها قبل از معاهده اسلو و 186 نفر نیز در فاصله امضاءمعاهده اسلو تا شروع انتفاضه الاقصی زندانی شده اند. همچنین در فاصله فوریه 2005 تا مارس 2006 که گروههای فلسطینی آتش بس اعلام کرده بودند، بیش از 4 نفر فلسطینی دستگیر شده اند.

ـ زنان زندانی: براساس گزارش مذکور، از سال 1967 تا سال 2006 حدود ده هزار زن توسط ارتش اسرائیل دستگیر شده اند که بازداشت 500 نفر از آنها طی انتفاضه الاقصی بوده است و 120 نفر از آنها تا سال 2006 در بازداشت باقی مانده اند. در سال 2005 نیز 18 زن بازداشت شده اند.

از 120 زنی که در سال 2006 در زندانهای اسرائیل به سر می بردند، 110 نفر از کرانه باختری، چهار نفر از نوارغزه و شش نفر نیز از بیت المقدس دستگیر شده اند. همچنین 5 نفر از آنها کمتر از 18 سال و 16 نفر نیز نوزاد دارند.

زنان در کل 3/1 درصد از کل زندانیان فلسطینی را تشکیل می دهند.

ـ کودکان زندانی: سربازان اسرائیلی را آغاز انتفاضه الاقصی تا سال 2006 چهار هزار کودک فلسطینی که بین 13 تا 18 سال داشته اند را دستگیر کرده اند که 330 نفر از آنها (5/3 درصد کل زندانیها) هنوز در زندان به سر برده و حدود هفتاد نفر از این کودکان به دلیل کمبود مراقبتهای پزشکی بیمار بوده و نیاز به مداوا داشته اند. در 3 ماه اول سال 2006 تعداد 350 کودک فلسطینی توسط نیروهای اسرائیل بازداشت شده اند.

ـ زندانیان کشته شده: از سال 1967، تعداد 183 زندانی در پی شکنجه های سخت در حین بازجویی یا سهل انگاری در ارائه خدمات پزشکی جان خود را از دست داده اند. 72 تن از این افراد پس از دستگیری عمدا به قتل رسیده و 69 تن از آنها نیز به علت اعمال شکنجه و 42 نفر هم در اثر فقدانمراقبتهای پزشکی جان باخته اند. از 60 نفری که در طول انتفاضه کشته شده اند 48 نفرشان به دلیل قتل عمد یا طی بازجویی جان خود را از دست داده اند.

2 ـ کودکان و نوجوانان زندانها:

یکی از مظاهر دستگیریها، دستگیری و بازداشت کودکان و نوجوانانی است که هنوز دوران کودکی را به طور کامل پشت سر نگذاشته و کمتر از 18 سال می باشند. چنانکه نیروهای اشغالگر هزاران کودک و نوجوان فلسطینی بین 11 تا 18 سال سن را دستگیر و بازداشت کرده اند و تنها طی انتفاضه الاقصی، نیروهای اسرائیلی بیش از سه هزار و پانصد کودک و نوجوان را دستگیر کردند و در حال حاضر 304 نفر از آنها در بازداشت به سر می بردند که از این تعداد، 296 نفر از کرانه باختری و قدس و تنها 8 نفر از نوارغزه هستند. این تعداد کودک و نوجوان در 9 زندان اسرائیلی پخش شده اند و بیش از 4500 تن از آنها به هنگام دستگیری کودکی بیش نبوده اند. 39 تن از این کودکان و نوجوانان در سال 2003، 216 تن در سال 2004 و 49 تن نیز در سال 2005 دستگیر شده اند. مکان حبس اغلب آنها به این شرح است: 105 نفر در زندان تلمود، 63 نفر در زندان عوفر، 57 نفر در زندان مجدو و 39 نفر نیز از زندان نقب تحت بازداشت هستند.

اسرائیلیها به رغم دارا بودن کودکان و نوجوانان فلسطینی از حقوق بین المللی، آنها را از حقوق اساسی خود محروم کرده اند. کودکان و نوجوانان زندانی فلسطینی صرف نظر از دین و ملیتشان، از آزادی نیز محروم هستند. این در حالی است که در تعاملات انسانی شخصیت کودک باید محترم شمرده شود. گرچه توافقنامه های بین المللی در خصوص حقوق بشر و حقوق کودکان بر ضرورت فراهم کردنحمایت از کودکان و همچنین بر فراهم کردن فرصت برای آنها به منظور بقا و رشد و نمو تأکید کرده و دستگیری آنان را به عنوان آخرین راه توصیه کرده است. اما اشغالگران اسرائیل مبادرت به کشتار کودکان فلسطینی کرده و دستگیری آنها را در اولویت اول خود قرار داده اند.

رژیم اسرائیل با نادیده گرفتن قوانین بین المللی، حقوق کودکان فلسطینی را پایمال می کند و به انحاء مختلف آنها را مورد شکنجه قرار می دهد که از جمله می توان به ضرب و شتم کودکان، ترساندن، محروم کردن آنها از خواب و غذا، تهدید و تجاوز جنسی، محروم کردن آنها از دیدار با بستگانشان، شکنجه های سخت جسمی و روانی به منظور شستشوی مغزی آنها برای خدمت در سازمان اطلاعات اسرائیل اشاره کرد. کودکان فلسطینی در بدترین شرایط در زندانهای اسرائیل به سر می برند تا جایی که حتی کوچکترین معیارهای بین المللی حقوق کودکان و زندانیان در حق آنها رعایت نمی شود. این کودکان محروم از حق تعلیم نیز هستند و برخی از آنها با زندانیان جنایتکار در زندان تلمود هم اتاق هستند تا جایی که از سوی این جانیان هم مورد ضرب و شتم و حتی اذیت و آزار جنسی قرار می گیرند.

3 ـ زنان زندانها:

طبق گزارش آماری وزارت اسرای فلسطین از زمان انتفاضه الاقصی تا سال 2005، 350 زن فلسطینی دستگیر شده اند که در این سال 137 تن از آنها در بازداشت به سر می بردند. از این تعداد، 124 زندانی از استانهای شمالی فلسطین و قدس و 3 زندانی دیگر از استانهای جنوبی بودند.

وضعیت اجتماعی زنان زندانی فلسطینی در سال 2005 عبارتست از: 14 نفر متأهل، 2 نفر بیوه، 7زن مطلقه، 100 نفر مجرد، یک دختر دوشیزه و از سرنوشت 3 زن دیگر اطلاعی در دست نیست.

از نظر میزان سن، 76 زن زندانی بین 16 تا 25 سال هستند و 9 نفر هم کمتر از 18 سال سن دارند. از 127 زن زندان فلسطینی، 31 نفر در زندان "الرمله"، 92 نفر در زندان "تلموند"، دو نفر در زندان "الجلمه" و از مکان بازداشت دو زندانی دیگر اطلاعی در دست نیست.

زنان و دختران زندان فلسطینی هدف آزار و اذیت از سوی نظامیان اسرائیلی قرار می گیرند که از آن جمله زندانهای انفرادی طولانی مدت، ضرب و شتم، محرومیت از خواب، آزار جنسی و غیره است. این در حالی است که ماده 14 فصل دوم توافقنامه ژنو به صراحت می گوید: "اسیران جنگی باید مورد احترام قرار گرفته و با زنان زندانی باید با تمام معیارهای جنس خود برخورد شود."

4 ـ سالخوردگان زندانها:

در میان زندانیان فلسطینی در بند رژیم صهیونیستی در سال 2005 بیش از 50 تن از آنها بالای 50 سال سن دارند که وضعیت جسمانی این افراد به دلیل سستی مقامات اسرائیلی در معاینات پزشکی آنها، نادیده گرفتن معالجات لازم آنها و بازگشت امراض مختلف روز به روز وخیم تر می شود و این در حالی است که ماده 30 توافقنامه ژنو می گوید:

"اسیران جنگی هر ماه حداقل یک بار باید تحت معاینه قرار گیرند و این معاینات باید شامل ثبت وزن تک تک زندانیان باشد که هدف از آن مراقبت از وضعیت عمومی و سلامت زندانیان، تغذیه سالم آنها و نظافت آنهاست."

طی انتفاضه الاقصی، دستگیری بیماران ومجروحان در هنگام انتقال به بیمارستانها در آمبولانسها و یا در جریان معالجه در بیمارستان از سوی نظامیان اسرائیلی افزایش یافته است.

زندانهای اسرائیل عاری از تیمهای پزشکی است و حتی برخی از آنها یک پزشک نیز ندارد تا جایی که اگر یک زندانی مریضی حاد داشته باشد در کمتر از دو ساعت تلف خواهد شد. سستی در خدمات پزشکی در زندانهای اسرائیلی یکی از ابزارهای مورد استفاده اسرائیلیها برای از بین بردن زندانیان است.

خطرناک تر از تمام این مسائل، موضوعی است که "دالیا ایزیک" رئیس کمیته علوم در پارلمان اسرائیل (کنست) در سال 1997 فاش ساخت. وی اعلام کرد، اسرائیل هر سال حدود یک هزار آزمایش خطرناک پزشکی بر روی زندانیان فلسطینی انجام می دهد.

5 ـ شیوه های کسب اطلاعات از زندانیان:

رژیم صهیونیستی برای زندانیان فلسطینی محدودیتهای زیادی قائل شده و برای کسب اطلاعات و گرفتن اعترافات از شیوه های گوناگونی استفاده می کند.

شکنجه های جسمی یکی از راههای گرفتن اعتراف است.

نیروهای اسرائیلی برای گرفتن اعتراف و تضعیف روحیه زندانیان از روشهای مختلفی استفاده کرده و حتی زنان را تهدید به تجاوز جنسی می کنند و همچنین گاهی مادران، همسران و خواهران مبارزان فلسطینی را بازداشت می کنند تا بستگان آنها خود را تسلیم یا به جرایمی اعتراف کنند. در برخی موارد نیز والدین را پس از دستگیری تهدید می کنند که اگر اطلاعات ندهند، فرزندانشان را مورد اذیت و آزار قرارداده و خواهند کشت. یکی دیگر از روشهای اعمال فشار بر فلسطینیان استفاده از سگهای وحشی است تا آنها را به اعتراف وادار کنند.

همچنین در برخی موارد زندانیان فلسطینی را در بخشهای مشترک با زندانیان جنایی و بزهکار قرار می دهند و حتی کودکان بین 16 تا 18 سال را در این بخشها و در کنار قاتلین و بزهکاران جای می دهند. زنان زندانی سیاسی فلسطینی را نیز معمولاً در بخشهای مشترک با افراد دارای جرایم قتل، دزدی، مصرف مواد مخدر، فاحشه گری و... نگهداری می کنند که اغلب باعث درگیری در زندان می شود.

بازجویان اسرائیلی حتی به منظور تحت فشار قرار دادن فلسطینیان ارائه مراقبتهای پزشکی به زندانیان را مشروط به دادن اطلاعات و اعتراف می کنند که به عنوان نمونه می توان به ماهر علی الرای اهل قلقیلیه اشاره کرد که مداوای دست مجروحش را به دادن اطلاعات مشروط کرده بودند.

فقدان امکانات پزشکی یکی دیگر از شیوه های مذکور است. اسرائیل، زندانیان فلسطینی را از امکانات پزشکی مناسب محروم کرده است و زندانها رژیم غذایی زندانیانی که بیماریهای قلبی، دیابت و... دارند را رعایت نمی کنند. اتاق قرنطینه برای زندانیانی که بیماریهای ویروسی و واگیردار دارند ایجاد نمی کنند و حتی در برخی موارد پزشکان بدون وارد شدن به سلولها و سؤال از بیماران از پشت در و پنجره سلول آنها را معاینه می کنند. و در برخی موارد حتی اگر بیمار دچار مشکلات شدید باشد به او مرخصی نمی دهند مانند مورد مراد ابوزیده که با وجود دچار بودن به سرطان خون، استفاده از صندلی چرخدار و دستگاه تنفس برقی، امکان مرخصی از زندان به او داده نشد.

در سال 2006 حدود هزار و 200 نفر اززندانیان فلسطینی از بیماریهای مختلف و مزمن رنج برده و حتی برخی از آنها تیر خورده و بدون معالجه زندانی شده اند و زندگیشان در خطر قرار گرفته است.

اعمال فشار اسرائیل بر زندانیان به موارد فوق محدود نمی شود، نگهداری در سلولهای شلوغ و انفرادی، ممنوعیت از دیدار با اعضای خانواده، نداشتن لباسهای مناسب فصلی، محرومیت از امکانات آموزشی برای کودکان، ممنوعیت مکاتبه و نامه نگاری با خارج زندان، گرفتن غرامت مالی از زندانیان به دلایل واهی، تفتیش غیرمنتظره سلولها، حملات شبانه به آنها و... از دیگر روشهای مورد استفاده اسرائیل برای تحت فشار گذاشتن فلسطینیان محسوب می شود.

6 ـ شکنجه زندانیان:

نک: زندانها و بازداشتگاههای اسرائیل

7 ـ قتل عمد زندانیان:

یکی از سیاستهای اسرائیل در قبال فلسطینیان، از بین بردن آنها پس از دستگیری است. نظامیان اسرائیلی در بسیاری موارد اقدام به تیراندازی مستقیم به سوی فلسطینیان دستگیر شده از مسافت بسیار نزدیک کرده اند، چنانکه از سال 1967 تاکنون 71 فلسطینی به این روش کشته شده اند. اسرائیلیها برای توجیه این اقدام خود اعلام می کنند که این گونه افراد پس از دستگیری در تلاش برای فرار بوده اند و به همین دلیل هدف تیراندازی قرار می گیرند.

اما واقعیت آن است که فلسطینیان دستگیر شده سلاح به همراه ندارند و دستگیری آنها به سهولت انجام می گیرد. البته خود اسرائیلیها نیز به این مسئله واقف هستند.

8 ـ منزوی کردن زندانیان:

در انزوا قرار دادن زندانیان فلسطینی یکی از خشن ترین سیاستها و سخت ترین شکنجه ها از سوی اسرائیل است. برخی از زندانیان فلسطینی سالها به صورت انفرادی در زندانهای اسرائیل زندگی می کنند و به آنها اجازه داده نمی شود حتی با دیگر زندانیان نیز صحبت یا دیدار داشته باشد. این گونه زندانیها در زندانهای انفرادی کوچک که درب آهنی آنها با قفلهای بزرگ بسته شده اند و تنها روزنه ای کوچک در این اتاقها وجود دارند به سر می برند. در این اتاقهای کوچک دستشویی و توالت نیز وجود دارند و زندانی مجبور است در همان اتاق استراحت و نشیمن خود، رفع حاجت کند. سیاست انزوا مربوط به یک دوره زمانی خاص نیست، بلکه به طور سازمان یافته و منظم در زندانهای اسرائیل بر ضد زندانیان فلسطینی اجرا می شود، چنانکه برخی از این زندانیان بیش از ده سال در زندانهای انفرادی به سر برده اند.

9 ـ انتخابات شورای قانونگذاری فلسطین و زندانیان فلسطین:

زندانیان فلسطینی که بسیاری از رهبران گروههای مبارز نیز در بین آنها حضور دارند، حضوری فعال در انتخابات شورای قانونگذاری فلسطین داشتند، به طوری که 31 نفر از زندانیان، نامزد شرکت در این انتخابات و از بین آنها 15 نفر پیروز شدند (معادل 4/11 درصد از کل نمایندگان شورای قانونگذاری فلسطین). از معروف ترین رهبران فلسطینی اسیر در زندانهای اسرائیل که در انتخابات شورای قانونگذاری فلسطین انتخاب شدند، می توان از احمد سعدات دبیرکل جبهه خلق برای آزادی فلسطین، مروان برغوثی از رهبران فتح و شیخ حسنیوسف از رهبران حماس نام برد. در مارس 2006 نیروهای اسرائیل با حمله به زندان اریحا که سعدات و چند تن از فلسطینیان تحت نظر نیروهای آمریکایی و انگلیسی بودند، آنها را با خود به داخل اراضی اشغالی 1948 منتقل کردند.

10 ـ وضعیت زندانیان فلسطینی پس از انتفاضه الاقصی:

پس از آغاز انتفاضه الاقصی در سپتامبر 2000 فشار مضاعفی بر زندانیان فلسطینی وارد شده است از یک طرف تعداد زندانیان فلسطینی بالا رفت به طوری که از 9 هزار و 400 زندانی (فلسطینی) حاضر در زندانهای اسرائیل، تنها 555 نفر معادل 9/5 درصد از کل زندانیان مربوط به قبل از انتفاضه الاقصی بوده اند و بقیه در طی سالهای انتفاضه دستگیر شده اند و از طرف دیگر با شروع انتفاضه محدودیتهای بیشتری بر زندانیان وارد شد و نیروهای اسرائیلی آنها را از برخی امکانات محروم کردند. به عنوان نمونه تا پیش از انتفاضه کودکان فلسطینی که بین 16 تا 18 سال داشتند، علاوه بر اینکه از امکانات آموزشی برخوردار بودند در بخش جدا از سایر زندانیان نگهداری می شدند، ولی پس از انتفاضه، این کودکان را به بخش زندانیان جنایی و بزهکار منتقل کرده و از امکانات آموزشی نیز محروم کردند.

11 ـ تخریب خانه های زندانیان:

سیاست تخریب منازل زندانیان به رغم سکونت خانواده های آنها در این خانه ها یکی دیگر از سیاستهای اسرائیل از آغاز اشغالگری است. این سیاست با آغاز انتفاضه الاقصی افزایش یافت و به بخشی از مجازاتهای عمومی بر ضد خانواده های زندانیان فلسطینی تبدیل شد. هدف از این اقداماسرائیل، در تنگنا قرار دادن خانواده های زندانیان از جنبه اقتصادی، اجتماعی و روانی است.

اسرائیل از زمان اشغال سرزمینهای فلسطینی، هزاران خانه را در کرانه باختری و نوارغزه ویران کرده و به تبع آن هزاران خانواده بی خانمان شده اند. فقط در سال 2004 به علاوه تخریب 1443 باب خانه، 13 هزار و 590 فلسطینی بی خانمان شدند.

ب ـ تقسیم بندی میزان محکومیت زندانیان:

میزان درصدی محکومیت زندانیان فلسطینی به شرح زیر است:

1 ـ زندانیان در انتظار محاکمه 8/34 درصد.

2 ـ محکومین 9/49 درصد.

3 ـ محکومین 50 سال زندان به بالا 2/16 درصد.

4 ـ محکومین بین 15 تا 50 سال زندان 5/18 درصد.

5 ـ محکومین بین 10 تا 15 سال زندان 11 درصد.

6 ـ محکومین کمتر از 10 سال زندان 3/54 درصد.

تعداد زندانیانی که تا سال 2005 بیش از ده سال، عمر خود را در زندان سپری کرده اند و همچنان در زندانهای اسرائیل به سر می برند 432 نفر و به ترتیب زیر هستند:

1) کسانی که بیش از 25 سال در زندان هستند، 5 نفر.

2) کسانی که بیش از 20 و کمتر از 25 سال در زندان هستند، 13 نفر.

3) کسانی که بیش از 15 و کمتر از 20 سال در زندان هستند، 124 نفر.

4) کسانی که بیش از 10 و کمتر از 15 سال در زندان هستند، 290 نفر.

بیشتر زندانیان فلسطینی مجرد هستند، چنانکه 72 درصد از کل زندانیان را مجردها و 28 درصد بقیه را افراد متأهل تشکیل می دهند.

ج ـ زندانیان فلسطینی از نگاه آمار و ارقام:

1 ـ شمار زندانیان فلسطینی زندانهای اسرائیل از 1967 تا 1983:

یکی از نتایج جنگ 1967 و متعاقب آن اشغال سرزمینها، افزایش غیر قابل باور تعداد زندانیان است به طوری که از سال 1967 تا 1983، حدود 6 درصد فلسطینیان از سوی مقامات اسرائیلی بازداشت شده اند (در شرایطی که کسانی را نیز که برای یک شب در زندانهای اسرائیل زندانی شده اند به شمار آوریم).

در سال 1983 (تا ژوئیه)، 387 فلسطینی بازداشت شده اند.

در این لیست، زندانیان لبنانی و فلسطینی مقیم جنوب لبنان که پس از اشغال لبنان توسط اسرائیل بازداشت شده اند و نیز زندانیان زندانها و بازداشتگاههای جنوب لبنان ذکر نشده اند. همچنین بازداشت شدگانی که برای مدتهای کوتاه در کرانه غربی و نوارغزه دستگیر شدند و پس از چند روز آزاد گردیدند، ذکر نشده است.

2 ـ جدول آماری زندانیان فلسطینی:

جداول ذیل که در ماه فوریه 2004 توسط

وزارت امور زندانیان فلسطینی تشکیلات خودگردان فلسطین تهیه شده است سکونت جغرافیایی زندانیان، جنسیت، تعداد محکومان، نوع حکم و غیره را نشان می دهد.

%%%محل جدول%%%

تعداد کل

زندانیان قبل ازمنطقه

انتفاضه الاقصی

%%%محل جدول%%%

نسبت

درصدیکل تعداد

کل تعدادزندانیانمنطقه

زندانیان

%%%محل جدول%%%

نسبتتعدادوضعیت

درصدیاجتماعی

%%%محل جدول%%%

نوع حکمتعدادنسبت

زندانیاندرصدی

%%%محل جدول%%%

نوع حکمتعدادنسبت

زندانیاندرصدی

%%%محل جدول%%%

%%%محل جدول%%%

%%%محل جدول%%%

%%%محل جدول%%%

%%%محل جدول%%%

د ـ تحلیل اهداف اسرائیل:

سیاست بازداشت فلسطینیها یکی از مهمترین اقدامات اسرائیل علیه فلسطینیها محسوب می شود. موضوع زندانی کردن فلسطینیها به حدی گسترده است که به یکی از پیش شرطهای اساسی مذاکرات صلح تبدیل شده است. در همین رابطه مجلس قانونگذاری فلسطین اعلام کرده است: "قضیه زندانیان در بند اسرائیل از اولویتهای قانونی، سیاسی و دیپلماتیک ماست و این مجمع تمام تلاش خود را در همه سطوح به منظور آزادی آنها به کار می گیرد." به علاوه شخصیتهای مهم فلسطینی نیز همواره بر این موضوع تأکید کرده اند. فارون قدومی رئیس بخش سیاسی جنبش فتح در این رابطه خواستار اقدام فوری جامعه بین المللی برای آزادی فلسطینیها شده است.

در واقع زندان یکی از چند ابزار مهم اسرائیل برای اعمال فشار به فلسطینیان است. شرایط سخت زندان و دوره های نامشخص که بخش عمده آن در زندانهای اداری طی می شود، باعث فشار روحی سنگینی بر فلسطینیها می شود. این وضعیت برای زنان، کودکان و افراد مسن بسیار سخت تر است. اگرچه براساس مجموعه قوانین بین المللی بازداشت چنین افرادی ممنوع است، اما اسرائیل بر این سیاست همچنان ادامه می دهد.

اسرائیل از افزایش تعداد زندانیان فلسطینی و اعمال فشار بر آنها اهدافی را دنبال می کند که عبارتند از:

1 ـ تعداد و ارعاب فلسطینیان:

اسرائیل با بازداشت گسترده فلسطینیان و اعمال شکنجه و فشار بر زندانیان به تهدید مردم فلسطین دست زده است تا بدین طریق از روند مبارزهدست بکشند و از ادامه انتفاضه استقبال نکنند.

2 ـ کنترل رهبران فلسطینی:

رژیم صهیونیستی با این روش تلاش کرده رهبران فلسطینی که به عنوان مغز متفکر و هدایت کنندگان روند مبارزه اند را تحت کنترل گرفته و آنها را از صحنه کنار بزند. در این راستا، اسرائیل از یک طرف با توسل به ترور این افراد و از طرف دیگر با زندانی کردن آنها قصد دارد هدایت جریان مبارزه را از بین ببرد که نتیجه آن تضعیف روند مبارزات است. با توجه به اینکه زندانی کردن رهبران فلسطینی کم هزینه تر از ترور آنهاست، تل آویو را مورد توجه قرار داده است.

3 ـ استفاده از زندانیان به عنوان اهرم فشار در مذاکرات:

اسرائیل از زندانیان فلسطینی به عنوان اهرم فشاری در مذاکرات و توافقاتی که در آینده رخ خواهند داد استفاده کرده و از طریق معامله بر سر آنها از فلسطینیان امتیاز می گیرد. در سالهای گذشته نیز بارها مسئله آزادی زندانیان فلسطینی مورد مذاکره و بحث قرار گرفت و مذاکراتی نیز در این باره صورت گرفت، که اسرائیل آزادی آنها را به مواردی نظیر توقف شلیک موشکهای مبارزان فلسطینی و توقف عملیات ضداسرائیلی مشروط کرده بود.

4 ـ بن بست در مسئله آزادی زندانیان:

تا اواسط سال 2005 جلساتی بین طرفین اسرائیلی و فلسطینی برای آزادی اسرای فلسطینی انجام می شد و دو طرف کمیته های مشترکی در این باره تشکیل دادند که البته به نتیجه قابل توجهی دست نیافتند. تشکیلات خودگردان، در آن مقطع،آزادی تمامی زندانیان فلسطینی که پیش از قرارداد اسلو بازداشت شده بودند و نیز تعدادی دیگر را خواستار بود که در این مورد، طرف اسرائیلی سرسختی زیادی از خود نشان می داد.

ه ـ شرایط حاکم بر زندانیان در اسرائیل:

رژیم صهیونیستی از جمله کشورهایی است که یکی از سنگین ترین پرونده های نقض حقوق بشر را به خود اختصاص داده و علی رغم آن، همواره ادعا کرده که به مبانی حقوق بشر در مورد زندانیان احترام می گذارد اما سوابق امر نشان می دهد که رفتار این رژیم نه تنها با زندانیان غیریهودی بلکه با زندانیان یهودی خود نیز مناسب و مطابق موازین اولیه حقوق بشر نبوده است.

دادگاه عالی کشور اسرائیل در ماه سپتامبر 1999، طی یک تصمیم تاریخی هرگونه شکنجه و عمل خشونت آمیز علیه شهروندان را ممنوع اعلام کرد. از جمله اینکه نمی بایست متهمین را به دستگاههای لرزاننده متصل کرد، به وسیله پابند در وضعیت خطرناک قرار داد، مانع خوابیدن متهم به مدت طولانی شد و همچنین نباید زندانی را مدتها در هوای بسیار گرم نگه داشت اما دولت اسرائیل بدون توجه به تصمیم مذکور بسیاری از افراد یهودی و غیریهودی را بازداشت و شدیداً شکنجه کرده است.

در این رابطه، باید گفت که شرایط بازداشتگاهها و زندانها ـ علی الخصوص در مورد فلسطینیانی که به جرم اتهامات امنیتی بازداشت شده اند ـ به گونه ای بوده که علی رغم ادعاهای اسرائیل مبنی بر مطلوب جلوه دادن شرایط زندانهای خود، زندانیان به قدر کافی فضا، غذا و دسترسی به تسهیلات پزشکی نداشته اند.

بنابر شکایت یکی از بازداشت شدگان زندانایلات به دفتر مدعی العموم ـ که مسئول نظارت بر شرایط حاکم بر بازداشتگاهها و زندانهای اسرائیل است ـ زندانبانان اسرائیلی تمام طول شب دست وپای وی را به تختخواب بسته و اجازه خوردن، آشامیدن و استحمام را به وی نمی دادند. در بازداشتگاه نقب، نوجوانان مظنون به ارتکاب جرائم خفیف از افرادی که به دلیل ارتکاب جرایم شدیدتر زندانی شده اند، جدا نیستند و از این رو نوجوانانی که تقریباً به طور تصادفی سر از زندان در می آورند، اغلب مورد سوءاستفاده نوجوانان دیگر قرار می گیرند.

دفتر مدعی العموم معمولاً هر سال گزارشی را در مورد شرایط اسف بار حاکم بر زندانها و بازداشتگاههای اسرائیل، منتشر می کند که همچون گزارش فقر یک بار در سال توجه عموم را به خود جلب می کند اما شواهد نشان داده است که تشریح وضعیت غیرانسانی حاکم بر زندانهای اسرائیل مانند موضوع فقر مورد توجه جامعه اسرائیل قرار نمی گیرد.

گزارش مذکور آخرین بار در می 2004 منتشر شد و در این گزارش که پس از 15 بار بازدید از وضعیت بازداشتگاهها و زندانهای اسرائیل توسط مقامات دفتر مدعی العموم منتشر شد، وضعیت کلی زندانها بسیار نامناسب توصیف شد. براساس گزارش مذکور، در بازداشتگاههای اسرائیل زندانیان روی زمین می خوابند، مساحت سلولها با تعداد زندانیان همخوانی ندارد، حائلی میان حمام و سرویس بهداشتی وجود ندارد، وضعیت تهویه نامساعد است، بازداشت شدگان از حق استراحت کوتاه در فضای باز محرومند و حتی حق مکالمه تلفنی یا ملاقات را نیز ندارند، نور سلولها بسیار ضعیف است، وضعیت بهداشتی و درمانی افراد بسیار نامطلوب است و تأخیر زیادی در انتقال بازداشت شدگان به مراجع قضایی زندانها وجود دارد.

زندانهای اسرائیل نیز وضعیت بهتری از بازداشتگاهها ندارند. مقامات دفتر مدعی العموم طی بازدید از سه زندان شتاء، زالمون و هرمون اعلام کردند که فضای بسیار کمی در این زندانها برای زندانیان وجود دارد و تعداد زیادی از آنها مجبورند کنار هم روی زمین بخوابند. علاوه بر این اعمال خشونت توسط مأموران زندان به زندانیان بسیار مشاهده می شود. زندانیان زندانهای مذکور همچنین در بسیاری از مواقع نظیر هنگام دیدار با وکیل، ملاقات با اعضای خانواده، مراجعه به بیمارستان و انتقال از یک زندان به زندان دیگر مورد بازرسی و تفتیش بدنی به شیوه خشونت آمیز قرار می گیرند.

علاوه بر این، رژیم صهیونیستی برای زندانیان فلسطینی نیز محدودیت های زیادی قائل شده و به منظور کسب اطلاعات و اخذ اعترافات، از شیوه های گوناگونی استفاده می کند که یکی از این راهها شکنجه های جسمی است. تاکنون حدود 90 درصد زندانیان فلسطینی و 99 درصد کودکان، در زندانهای اسرائیل تحت شکنجه قرار گرفته اند. یکی دیگر از راههای اعمال فشار بر زندانیان، تهدید به تجاوز جنسی به نوامیس آنان است. اسرائیلی ها در بسیاری از مواقع مادران، همسران و خواهران مبارزان فلسطینی را بازداشت می کنند تا بستگان آنها خود را تسلیم یا به جرائمی اعتراف کنند.

عدم ارائه امکانات پزشکی و استفاده از سگهای وحشی نیز از جمله روشهای دیگر مقامات اسرائیلی برای اعتراف گیری است. بازجویان اسرائیلی به منظور تحت فشار قرار دادن فلسطینیان ارائه مراقبت های پزشکی را مشروط به دادن اطلاعات و اعتراف می کنند.

رفیق حمدونه سخنگوی جمعیت اسرا و آزادگان "حسام" از افزایش اقدامات خشونت بارنیروهای اشغالگر علیه اسرا و استفاده از تسلیحات ممنوعه برای به زانو درآوردن آنها هشدار داد. حمدونه در یک کنفرانس مطبوعاتی در مقر صلیب سرخ غزه اعلام کرد طی ماه جاری سربازان اسرائیل سه بار به زندان النفحه حمله کرده و با استفاده از تسلیحات جدید ممنوعه، مواد خطرناکی را علیه آنان به کار بردند.

وی افزود: نیروهای اسرائیلی همچنان اسرا را مورد انواع شکنجه قرار داده و وضعیت "مرگ تدریجی" را برای آنان به وجود آورده اند. گفتنی است در ادامه سیاست شکنجه اسرا، نیروهای اسرائیلی اجازه ملاقات اسرای اهل غزه با خانواده هایشان را به بهانه های امنیتی نمی دهند.

ـ عبدالناصر عونی فروانه پژوهشگر و کارشناس مسائل اسرا و مدیر دایره سرشماری وزارت اسرا و آزادگان نیز اعلام کرد: از سال 1967 تاکنون 2007/8/20) نیروهای اسرائیلی ضمن ارتکاب انواع جرائم در حق ملت فلسطین، با استفاده از قانون موسوم به "قوانین اضطراری" که امکان بازداشت بدون مجوز و محاکمه هر عرب مظنون را برای آنان فراهم می آورد، حدود 700 هزار شهروند فلسطینی را دستگیر کرده اند.

وی با بیان این مطلب که قانون مذکور با ماده 9 اعلامیه جهانی حقوق بشر منافات دارد، افزود: نیروهای اسرائیلی اسرای فلسطینی را در بیش از 30 زندان و بازداشتگاهها نگهداری می کنند. اکثر این بازداشتگاهها در اراضی 48 قرار داشته و بخشی دیگر نیز در اماکن خطرناک و ناامنی اند که در معرض وقوع جنگ قرار دارند. شایان ذکر است این مسئله نیز با ماده 83 فصل دوم توافقنامه ژنو مبنی بر ممنوعیت تأسیس بازداشتگاه در مناطقی که در معرض وقوع جنگ های احتمالی قرار دارند و نیز ماده 49 آن مبنیبر ممنوعیت انتقال یا تبعید گروهی یا فردی مردم منطقه اشغال شده به اراضی کشور اشغالگر یا سایر کشورها تعارض صریح دارد.

عبدالناصر فروانه با اشاره به اینکه 190 اسیر در زندانها و بازداشتگاههای اسرائیل به شهادت رسیده و هزاران مورد آزمایش پزشکی روی اسرا صورت گرفته است، گفت: صدها نفر از اسرای فلسطینی به دلیل سهل انگاری پزشکی غیر مجاز و ابتلا به بیماریهای زندان جان سپرده اند.این امر نیز با ماده 30 توافقنامه ژنو که بر فراهم کردن نظام غذایی مناسب و امکانات پزشکی برای اسرا تأکید می کند، تناقض دارد. وی افزود: زندانهای اسرائیل از مخوف ترین زندانهای جهان به شمار می روند و در صورت تداوم این وضعیت شاهد انتفاضه اسرا خواهیم بود.

در این رابطه باید اذعان داشت که بنا بر ادعای منابع صهیونیستی مؤسساتی در راستای دفاع از حقوق بشر در اسرائیل تأسیس شده اند که از جمله مهمترین آنها می توان کمیته عمومی مقابله با شکنجه (PCATI)بتسلم (نک: بتسلم) و [[بیزشات اسرائیل مرکز حقوق بشر|مرکز حقوق بشر بیزشات]] (Bizchut)(نک: بیزشات) را نام برد.

اسرائیل با تأسیس چنین نهادهایی در عرصه بین المللی داعیه احترام به اصول اساسی حقوق بشر یعنی آزادی، برابری، امنیت و... را دارد.

به طور مثال کمیته عمومی مقابله با شکنجه (PCATI)مدعی است که با هدف حراست از مبانی حقوق بشر تأسیس شده است. این کمیته تنها سازمان اسرائیلی است که به طور خاص به موضوع بازداشت غیرقانونی می پردازد. کمیته مذکور موارد بازداشت غیرقانونی را ثبت و مورد نظارت قرار داده و نسبت به آنها اقدامات لازم را انجام می دهد.

نتایج تحقیقات کمیته عمومی مقابله با شکنجه در اسرائیل نشان می دهد که شکنجه امری نهادینهشده در اسرائیل است و مسئولین بازداشتگاهها برای انجام این کار از مقامات بالا کسب تکلیف می کنند.

با این حال، شواهد امر در اسرائیل ثابت کرده است که سازمانهای حقوق بشری این رژیم تنها یک کارکرد سمبلیک را در عرصه تعاملات جهانی دارند و به نظر می رسد که نمی توانند دولت را به رعایت حقوق بشر مجاب سازند.

مآخذ:

1. شاهاک، ایسرائیل: نژاد پرستی دولت اسرائیل، امان الله ترجمان، انتشارات توس، 1357.
2. نایفه، سمیر: واقع الاعتقال فی السیاسة الاسرائیلیه، بیروت 1980.
3. نایفه، سمیر: یومیات انتفاضه سجن نفحه.
4. عبدالرحمن، اسعد: اوراق سجن، بیروت 1969.
5. رابرتسون، یان، درآمدی بر جامعه، حسین بهروان، چاپ سوم.
6. شؤون فلسطینیة، الاعداد، 67، 87، 88 ، حزیران 1977، فوریه و بیروت مارس 1979.
7. فصلنامه مطالعات منطقه ای، "گزارش وزارت امور خارجه آمریکا درباره حقوق بشر در اسرائیل"، جلد هشتم، 1380.
8. پرونده وزارت امور سرزمینهای اشغالی، عمان.
9. بولتن رویداد و گزارش، مؤسسه تحقیقات و پژوهشهای سیاسی ـ علمی ندا، شماره مسلسل 353، 1/6/1386، سال دهم، شماره 19.
10. بولتن رویداد و گزارش اسرائیل، مؤسسه تحقیقات و پژوهش های سیاسی ـ علمی ندا، شماره 313، 10/7/1385؛ شماره 2/3 17/4/1387؛ شماره 260، 30/5/1384.
11. بولتن رویداد و گزارش فلسطین، مؤسسه تحقیقات و پژوهش های سیاسی ـ علمی ندا، شماره

1، 5/2/1384؛ شماره 51، 13/2/1385.

1. خبرگزاری وفا 16/2/2006، 16/2/2006، 11/7/2006.
2. روزنامه داوار اسرائیلی: 14، 20، 21، اوت 1981.
3. mena/israel0525.htm.
4. www.ips.gov.il/ShabasEng/Prisons/prisons.asp.
5. www.hrw.org/backgrounder/mena/israe l0525.htm.
6. www.Jerusalemtimes.
7. org/reports/7.htm.