کمیته وینوگراد، گزارش

کمیته وینوگراد، کمیته ای حقیقت یاب درباره دلایل و زمینه های شکست اسرائیل در جنگ 33 روزه لبنان است که به دنبال افزایش اعتراضات سیاسی و اجتماعی به نتایج جنگ و پس از مقاومت های فراوان اولمرت در برابر مطالباتی مبنی بر تشکیل "کمیسیون رسمی" برای بررسی عملکرد مقامات ارشد سیاسی و نظامی، تشکیل شد. وجوه تمایز کمیته وینوگراد از کمیسیون رسمی را می توان در ماهیت دولتی، عدم الزام به انتشار گزارش در سطح جامعه و محدودیت دامنه اختیارات آن، خلاصه کرد. در حالی که تقاضای جناح اپوزیسیون برای تشکیل کمیسیون رسمی در هر سه حوزه فوق، در تقابل با عملکرد کمیته وینوگراد قرار داشت.

با این حال، کمیته وینوگراد سرانجام به منظور ارزیابی واقعیت های آشکار و پنهان جنگ، با انتصاب الیاهو وینوگراد ـ قاضی بازنشسته اسرائیلی ـ از سوی اولمرت تشکیل شد، و فعالیت خود پیرامون وقایع جنگ 33 روزه را آغاز کرد.

نتایج کمیته مذکور، طی دو مرحله منتشر شده است که در مرحله نخست، انتشار شایعاتی پیرامون نتایج اولیه تحقیقات ـ مبنی بر مسئولیت دان هالوتصدر شکست نظامی مذکور ـ منجر به استعفای ریاست ستاد مشترک ارتش اسرائیل، پیش از انتشار رسمی گزارش اولیه شد.

دومین مرحله از انتشار نتایج تحقیقات وینوگراد، در تاریخ 7 می 2007 نیز موج جدیدی از اعتراضات و واکنشها را به دنبال داشت که در زیر به اهم موضوعات و واکنش ها اشاره می شود.

الف ـ محتوای گزارش نهایی وینوگراد:

الیاهو وینوگراد در تبیین محتوای گزارش مذکور اظهار داشت: "در این گزارش آمده است: تصمیمات اتخاذ شده از سوی دولت اسرائیل، از زمان ربوده شدن 2 سرباز اسرائیلی توسط حزب الله تا پایان جنگ 33 روزه و نیز سخنرانی ایهود اولمرت (نخست وزیر) در کنست، در تاریخ 17 ژوئیه 2007 که در آن اهداف جنگ را مطرح کرد، اشتباه بود."

براساس گزارش مذکور، بخش عمده مسئولیت شکست اسرائیل در جنگ با لبنان بر عهده ایهود اولمرت نخست وزیر، عمیرپرتس وزیر دفاع و دان هالوتص رئیس سابق ستاد کل ارتش قرار گرفته است. نکات برجسته گزارش مذکور را می توان در قالب موارد زیر مشاهده کرد.

1 ـ مسئولیت ها و اشتباهات اولمرت:

مسئولیت کامل تصمیم گیری های دولت و عملیات ارتش بر عهده اولمرت است.

وی بدون تفکر و بررسی راههای جایگزین جنگ، اقدام به آغاز نبرد کرده است.

علی رغم تجربه اندک اولمرت در زمینه نظامی، وی در مورد گزینه جنگ با دیگران مشورت نکرد.

اولمرت مسئول عدم تعیین اهداف جنگ به طور واضح و آشکار است.

اولمرت در تعیین اهداف مبهم جنگ نیز به صورت شخصی و بدون مطالعه کافی درباره ارتباط اهداف و برنامه های عملیات، اقدام کرده است.

2 ـ اشتباهات پرتس:

وی از دانش و تجربه اندکی در زمینه مسائل سیاسی، نظامی و دولتی برخوردار و از درایت کافی در زمینه نحوه استفاده از قوای نظامی به عنوان ابزاری برای تحقق اهداف موردنظر بی بهره بود.

پرتس علی رغم ضعفهای فوق، بدون مشورت و رایزنی با عناصر مجرب، تصمیم گیری کرد.

وی میان اهداف تعیین شده و راههای تحقق آنها و نیز اقدامات نظامی و سیاسی، تناسب و هماهنگی برقرار نکرد. لذا می توان گفت، عملکرد پرتس در جنگ 33 روزه بسیار ضعیف بود.

3 ـ اشتباهات هالوتص:

هالوتص در تصمیم گیریهای خود شخصی عمل کرده و از هماهنگی لازم با مسئولان سیاسی، برخوردار نبوده است.

عملکرد وی کاملاً بی پروا بوده و محافل سیاسی را در جریان پیچیدگی های جنگ قرار نداده است.

وی نیز گزینه های غیرنظامی را مورد بحث و بررسی قرار نداد.

وی به دروغ به نخست وزیر و وزیر دفاع اعلام کرده بود که ارتش از آمادگی و برنامه ریزیهای کامل برخوردار است.

4 ـ مسئولیت مقامات کابینه های پیشین:

افزایش قوای حزب الله، پس از عقب نشینی یکجانبه اسرائیل از جنوب لبنان نیز یکی از عوامل شکست اسرائیل در جنگ 33 روزه محسوب می شود.

عملکرد نخست وزیران و وزرای سابق دفاع نیز در این شکست بی تأثیر نبود، چرا که تلاش این افراد می توانست باعث بهبود سطوح نظامی و سیاسی اسرائیل شود.

ب ـ واکنش های احزاب و مقامات اسرائیلی:

1 ـ جناح حاکم:

در این بخش به واکنش احزاب سیاسی حاضر در کابینه به عنوان اعضای جناح حاکم اشاره می شود:

1) حامیان اولمرت:

نخست وزیر (اولمرت): "هرگز از سمت خویش استعفا نداده بلکه درصدد تشکیل هیئت برای اجرای پیشنهادها و توصیه های کمیته مذکور خواهم بود."

زیپی لیونی (وزیر خارجه): "وحدت کادیما و اجرای توصیه های وینوگراد از اهمیت بسیاری برخوردار است. بنابراین در جهت برکناری اولمرت از سمت خویش تلاش نخواهم کرد."

زیپی لیونی قبلاً در مصاحبه تلویزیونی خود، به اولمرت پیشنهاد داده بود که برای حفظ انسجام کادیما و اجرای توصیه های کمیته وینوگراد، استعفا کند.

شیمون پرز (قائم مقام نخست وزیر): "مسئولیت شکست اسرائیل در جنگ با لبنان یک مسئولیت گروهی است نه فردی".

2) مخالفان اولمرت:

اوفیر پینس ـ پاز (وزیر مستعفی کابینه) از حزب کارگر: "در صورت عدم استعفای اولمرت و پرتس، مردم اسرائیل باید علیه آنان تظاهرات کنند." پینس پاز اقدام به برپایی اعتراض در برابر دفتر نخست وزیری کرده و وعده داده است تا استعفای اولمرت به اعتراض خود ادامه خواهد داد.

آویشای براورمن (حزب کارگر، جناح مخالف پرتس): "شایسته تر است که این ملت رهبری داشته باشد که آن را به سمت بهتر شدن رهبری کند. مردم باید در مورد نخست وزیر و وزیر دفاع حکم دهند."

2 ـ جناح اپوزیسیون:

زفلون اورلیف (حزب ملی ـ مذهبی مفدال:

گزارش کمیته وینوگراد، راهی جز استعفا برای اولمرت بر جای نگذاشته است. اولمرت باعث قتلسربازان و غیرنظامیان اسرائیلی شده است، بنابراین باید از منصب نخست وزیری کناره گیری کند."

زهافا گال آن (از حزب چپ گرای میرتس): "اولمرت و پرتس باید از سمت خود استعفا کنند."

یولی ادلشتاین (از حزب راستگرای لیکود): "اگر اولمرت و عمیر پرتس استعفا ندهند، کنست باید منحل شود."

بنیامین نتانیاهو (رهبر حزب لیکود): "ایهود اولمرت به دلیل اشتباهات خود در جنگ دوم لبنان (33 روزه) و ارتکاب جرائمی که در معاملات تجاری، مرتکب شده، نباید به رهبری اسرائیل ادامه دهد."

مآخذ:

1. بولتن رویداد و گزارش، مؤسسه تحقیقات و پژوهش های سیاسی ـ علمی ندا، شماره مسلسل 338.
2. سایت عرب 48، 11 ـ 10/2/1386.