پرتس، عمیر

عمیر پرتس (Amir Peretz) در سال 1952 درشهر بوجاد (Boujad) مراکش متولد شد. هشت سال پس از اشغال فلسطین یعنی در سال 1956 خانواده او مراکش را به مقصد فلسطین اشغالی ترک کرده و به محض ورود به اسرائیل (مناطق اشغالی 1948) در اردوگاه معابره (Maabarah) واقع در غرب نقب (که بعدها سدروت نام گرفت) سکنی گزیدند.

پدر پرتس که یکی از رؤسای جامعه یهودیان مراکش بود، پس از ورود به اسرائیل در کارخانه ای نزدیک کیبوتص روهاما (Ruhama)مشغول فعالیت شد و پرتس نیز در همان شرایط سخت زندگی، آموزش ابتدایی و متوسطه خود را در شهر "سدروت" (Sderot) پشت سر گذاشت. وی پس از اتمام دوره دبیرستان و اخذ مدرک بگروت (دیپلم) وارد ارتش شد و پس از گذراندن دوره های افسری، به عنوان افسر ارشد توپخانه مشغول خدمت شد. در جنگ یوم کیپور (1973) از ناحیه پا به شدت مجروح شد و به دلیل شدت جراحات وارده به مدت یک سال در بیمارستان بستری بود. پس از آن با درجه سروانی (Captain) از ارتش خارج شد. پرتس پس از ترک ارتش، مزرعه ای در روستای نیر آکیوا (Nir Akiva) در نزدیکی شهر سدروت خریداری کرد و در آنجا مشغول پرورش گل و سبزیجات شد.

وی در سال 1983 به منظور شرکت در انتخابات ریاست شهرداری سدروت، کار کشاورزی را رها کرد و پس از پیروزی در این رقابت، به عنوان شهردار سدروت مشغول فعالیت شد. پرتس در دوران تصدی ریاست شهرداری سدروت، خدمات بسیاری را در زمینه های مختلف آموزشی، فرهنگی، بهداشتی و اجتماعی به ساکنان این شهر ارائه داد و اقدامات وی موجب شد تا از محبوبیت بسیاری در نزد مردم این شهر برخوردار شود.

پرتس از جانب حزب کارگر مسئول بررسی راههای پر کردن شکاف و اختلاف طبقاتی جامعه اسرائیل می شد. نماینده یهودیان شرقی بوده و خواستار توسعه شهرها شد. وی مخالف کنار گذاشتن انجام اصلاحات در سازمانها و نهادهای دولتی می باشد. رئیس کمیسیون کار و رفاه اجتماعی مجلس از ژوئیه 1992 به بعد بود. در انتخابات هیستادروت، به فهرست "حییم رامون" ـ که با حزب کارگر به مقابله برخاست ـ پیوست، و پیروز شد.

الف ـ سوابق سیاسی ـ اجتماعی:

پرتس فعالیتهای سیاسی خود را در اوایل دهه 1980 با ورود به حزب کارگر آغاز کرد. وی در جریان انتخابات کنست دوازدهم در سال 1988 از سوی حزب کارگر برای اولین بار به کنست راه یافت و در کمیسیونهای دفاع و امور خارجه و کار و رفاه اجتماعی به فعالیت پرداخت. پرتس از سال 1988 تا 2005 در همه دوره های کنست (پارلمان اسرائیل) حضور داشته که بالغ بر پنج دوره است. حضور پرتس در دوره های مختلف کنست همراه با عضویت در کمیسیونهای مختلف زیر بوده است.

ـ کنست سیزدهم (1996ـ1992)، رئیس کمیسیون کار و رفاه اجتماعی.

ـ کنست چهاردهم (1999ـ1996)، عضو کمیسیون قانون، حقوق و دادگستری.

ـ کنست پانزدهم (2003ـ1999)، عضو کمیسیونهای امور پارلمانی، وضعیت زنان و کارگران خارجی.

ـ کنست شانزدهم (2005ـ2003)، عضو کمیسیون امور پارلمانی.

در سال 1994 پرتس به همراه "حایم رامون" (Haim Ramon)، حزب رام (Ram Party) راتشکیل داد و این تشکل به رقابت بر سر ریاست هیستادروت (Histadrut) پرداخت. در این رقابت رامون به عنوان رئیس هیستادروت و عمیر پرتس به عنوان معاون رامون و رئیس بخش سازماندهی فنی و حرفه ای (هیستادروت) انتخاب شد تا این که در دسامبر 1995 پس از کناره گیری حایم رامون از پست خود، پرتس به عنوان رئیس هیستادروت مشغول فعالیت شد.

پرتس در خلال ریاست اتحادیه کارگری (هیستادروت) به ویژه پس از اجرای طرح "ریاضت اقتصادی" نتانیاهو که تبعات ناگواری را برای قشر آسیب پذیر جامعه اسرائیل از جمله کارگران به همراه داشت، مبارزات و اعتصابات فراوانی را سازماندهی و رهبری کرد که منجربه اختلالات بسیاری در اقتصاد اسرائیل شد. وی در چارچوب هیستادروت، همکاری و ارتباط نزدیکی را با بسیاری از سازمانهای فلسطینی از جمله فدراسیون اتحادیه های تجاری فلسطین (PGFTU) برقرار کرد و در این راستا نیز دو توافقنامه را طی سالهای 1995 و 1997 به منظور تسهیل شرایط ورود کارگران فلسطینی به اسرائیل با PGFTU به امضاء رساند.

پرتس در سال 1999 پس از جدایی از حزب کارگر، حزب مستقلی را با هدف حمایت از حقوق کارگران تشکیل داد. این حزب جدید تحت عنوان "ام آحاد" (Am Ehad) توانست در کنست پانزدهم با کسب 9/1% از کل آراء دو کرسی را به خود اختصاص دهد.

در جریان انتخابات سراسری ژانویه 2003 نیز این حزب (ام آحاد)، موفق به کسب 3 کرسی از 120 کرسی کنست (شانزدهم) شد.

در اواسط سال 2004 عمیر پرتس رهبر حزبچیگرای ام آحاد، پس از انجام مذاکراتی با شیمون پرز رئیس پیشین حزب کارگر، با این حزب (کارگر) ائتلاف کرد و بدین ترتیب وی به عنوان رئیس تشکل دو نفره ام آحاد (عضو سوم ام آحاد، به دلیل مخالفت با الحاق به کارگر از این تشکل خارج شد) به حزب کارگر پیوست.

تشکیل جنبش سوسیال ـ دموکراتیک "آدام" (Adam Movement) را می توان از اولین اقدامات پرتس پس از پیوستن او به حزب کارگر به شمار آورد که وی این جنبش را با هدف ایجاد عدالت و برابری اجتماعی در جامعه اسرائیل تأسیس کرد.

شرکت در انتخابات درون حزبی کارگر و اعلام نامزدی وی برای تصدی ریاست حزب، از دیگر فعالیتهای پرتس پس از حضور مجددش در حزب کارگر بود که وی در جریان این مبارزه انتخاباتی توانست با اختلاف کمی (2 درصد)، از رقیب خود شیمون پرز رهبر کهنه کار اسرائیل، پیشی گرفته و تصدی ریاست حزب کارگر را به دست آورد.

عمیر پرتس دوازدهمین رئیس حزب کارگر، تنها یهودی سفاردی (شرقی تبار) است که توانسته است به ریاست یکی از بزرگترین احزاب اسرائیلی دست یابد.

مهمترین پارامترهایی که موجب شدند تا عمیر پرتس رهبر حزب ام آحاد و رئیس هیستادروت بتواند در یک رقابت تنگاتنگ با شیمون پرز رهبر و سیاستمدار کهنه کار حزب کارگر، به پیروزی رسیده و ریاست یگانه حزب پیشرو در جناح چپ را در آستانه انتخابات پارلمانی کنست هفدهم در اختیار گیرد را می توان به شرح ذیل برشمرد:

1 ـ اصرار و تأکید پرتس بر اعاده هویت چپگرایانه حزب کارگر در شعارهای انتخاباتی خود،به گونه ای که وی در تبلیغات انتخاباتی خود خروج حزب کارگر را ائتلاف دولتی را از مهمترین اولویتهای کاری خود پس از تصدی ریاست حزب کارگر عنوان کرد و در پی تحقق این وعده خود در اولین گام پس از پیروزی (در انتخابات)، اقدام به خارج کردن حزب کارگر از ائتلاف دولت راستگرای شارون کرد.

پرتس در این راستا بر این عقیده بود که رویه پرز رهبر پیشین حزب کارگر منجر به کاهش اعضاء و هواداران این حزب شده است.

2 ـ تأکید پرتس بر مسائل داخلی رژیم صهیونیستی، به ویژه حل معضلات اقتصادی و اجتماعی این رژیم و طرح شعارهای پوپولیستی در مبارزات انتخاباتی خود.

3 ـ ریاست پرتس بر اتحادیه کارگران اسرائیلی (هیستادروت) ـ به عنوان یک تشکل فراحزبی در جامعه اسرائیل ـ و اقدامات مثبت وی در این سازمان.

پیروزی پرتس در این انتخابات که بسیاری از تحلیلگران و ناظران سیاسی اسرائیل از آن به عنوان یک "انقلاب و دگرگونی" در حزب کارگر یاد می کنند، با واکنشهای متفاوتی از سوی احزاب و جناحهای سیاسی اسرائیل روبه رو شد.

شیمون پرز ضمن تبریک به پرتس اظهار داشت: "من به نتیجه این انتخابات احترام می گذارم و فراموش نکنید که من در جذب عمیر پرتس به حزب کارگر سهم دارم و تمام تلاش خود را نیز به کار می گیرم تا این حزب (کارگر) از انتخاب پارلمانی (آینده) برنده بیرون آید".

مئیر شطریت وزیر حمل و نقل از حزب لیکود نیز در واکنش به پیروزی عمیر پرتس گفت: زلزله تنها در حزب کارگر به وقوع نپیوسته، بلکه در تمام دستگاه سیاسی (اسرائیل) روی داده است. چراکه انتخابپرتس به عنوان رهبر جدید حزب کارگر، وضعیت کنونی دستگاه سیاسی را تغییر می دهد. او خواهان خروج از ائتلاف دولتی و سقوط کابینه است.

یوسف لاپید رئیس حزب شینوی نیز اعلام کرد که عمیر پرتس قصد دارد ما را به وضعیت سابق بازگرداند و هیستادروت را بر کشور مسلط کند، لذا در چنین شرایطی شینوی تنها نماینده قشر متوسط جامعه باقی خواهد ماند.

یوسی بیلین رئیس حزب میرتس ـ یاحد نیز در واکنش به پیروزی پرتس گفت: امیدوارم که به ائتلاف سال 1992 که متشکل از حزب کارگر، میرتس به همراه عربها بود دست یابیم، یعنی ائتلافی که (در کابینه بیست و پنجم) ما را از نظر سیاسی و اجتماعی متحول ساخت.

پرفسور افرایم اینبار (Efraim Inbar)رئیس مرکز مطالعات استراتژیک بگین ـ سادات و استاد مطالعات سیاسی دانشگاه بارایلان نیز پرتس را "یک مرد جوان با سیاستهای کهنه توصیف کرد". به اعتقاد اینبار، "پرتس دیدگاههای خود را با ایده آلهای مورد نیاز قرن 21 تطبیق نداده است". وی در ادامه از بازگشت به روند اسلو سخن می گوید که اگر با این سیاست پیش رود فکر نمی کنم بتواند بطن جامعه اسرائیل را با خود همراه کند".

تعدادی از شخصیتهای برجسته سیاسی عرب 48 از جمله طلب الصانع نماینده عرب کنست نیز از لیست متحده عرب، ضمن تبریک پیروزی پرتس، از این پیروزی به عنوان یک تغییر و تحول مثبت در فرایند سیاسی اسرائیل یاد کردند.

تعدادی از رهبران کشورهای عرب منطقه نظیر اردن، مصر و سوریه نیز از پیروزی عمیر پرتس استقبال و آن را حرکت مهمی در جهت پیشبرد روندصلح (خاورمیانه) عنوان کردند.

اما دیدار پرتس رهبر جدید حزب کارگر با آریل شارون و توافق با وی بر سر برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی، خروج حزب کارگر از ائتلاف دولتی و دیدار وی با تعدادی از سران و رهبران احزاب و جناحهای مختلف اسرائیل از جمله تامی لاپید رهبر حزب شینوی و ایلی یشای رهبر حزب مذهبی شاس و همچنین دیدار با حسنی مبارک رئیس جمهور مصر و پیوستن آن به دولت ائتلافی "ایمود اولمرت" رئیس حزب جدید کادیما و شرکت در کابینه او به عنوان وزیر دفاع جدید اسرائیل از مهمترین اقدامات پرتس پس از تصدی ریاست حزب کارگر است.

پرتس پس از شکست رژیم صهیونیستی در تجاوزگسترا، 33 روزه به لبنان در تابستان 2006 از سوی محاف داخلی این رژیم مورد انتقاد شدید قرار گرفت به گونه ای که پس از چند ماه مجبور به استعفا از سمت وزیر دفاع اسرائیل شد.

ب ـ دیدگاهها و مواضع:

افکار و اندیشه های عمیر پرتس درباره مسائل و موضوعات مختلف جامعه اسرائیل و همچنین موضوعات مورد مناقشه طرفین اسرائیلی و فلسطینی (از جمله قدس، آوارگان، شهرکها و...) بالطبع برگرفته از خط مشی و اصول حزبی "کارگر" است که وی جز مقاطعی محدود، همواره عضو آن بوده و از اعضای برجسته آن به شمار می آمد.

1 ـ توافقنامه اسلو و مذاکرات صلح:

پرتس که در زمان امضای قرارداد صلح اسلو (در سپتامبر 1993) به عنوان نماینده حزب کارگر درکنست سیزدهم (1996ـ1992) حضور داشت، از موافقان این پیمان بوده و ضمن حمایت از پیشبرد مذاکرات سازش میان طرفین اسرائیلی و فلسطینی آن را کلیدی برای همزیستی مسالمت آمیز میان دو ملت (عرب و یهود) می داند.

پرتس که از حامیان سرسخت صلح با فلسطینیان است، بر این اعتقاد است که اسرائیل برای دستیابی به صلح، بیشتر به یک نقشه راه اخلاقی نیاز دارد تا یک نقشه راه سیاسی.

2 ـ قدس:

پرتس در نخستین اظهارات خود پس از پیروزی در انتخابات درون حزبی کارگر، تأکید کرد که قدس به صورت متحد و یکپارچه پایتخت ابدی اسرائیل و شهری تفکیک ناپذیر است که تحت حاکمیت اسرائیل باقی خواهد ماند. وی همچنین خاطرنشان ساخت که اگر در انتخابات آتی به عنوان نخست وزیر انتخابات شود، در آن صورت از ایده یکپارچه سازی قدس (تلفیق قدس شرقی و غربی) حمایت خواهد کرد.

3 ـ آوارگان فلسطینی:

از آنجا که پرتس، اسرائیل را یک کشور یهودی می داند، مطلقا با حق بازگشت آوارگان فلسطینی به اسرائیل ـ مطابق قطعنامه 194 سازمان ملل متحد ـ مخالف است.

4 ـ شهرکها:

وی پس از دستیابی به مقام ریاست حزب کارگر و پیش از کناره گیری شارون از حزب لیکود، ضمن حمایت از تخلیه شهرکهای یهودی نشین کرانه باختریاعلام کرده بود، در صورتی که شارون بخواهد بخشهایی از کرانه باختری را به طرف فلسطینی بازگرداند، از وی حمایت می کند.

وی پیش از انحلال کنست (شانزدهم)، با همکاری یولی تامیر نماینده کنست از حزب کارگر و ایلنا کوهن از ائتلاف آم آحاد ـ کارگر پیش نویس قانونی را در کنست مطرح کردند که خواستار ادامه اجرای طرح جداسازی در کرانه باختری بود. براساس این پیش نویس به ساکنان هر شهرک (در کرانه باختری) که 60 درصد از اهالی آن با تخلیه موافقت کنند، غرامتهایی پرداخت خواهد شد. ارائه دهندگان پیش نویس مذکور، همان معیارهای مشخص شده برای تخلیه شهرکهای نوارغزه و چهار شهرک شمال کرانه باختری را در چارچوب قانون "تخلیه و غرامت" پیشنهاد کردند.

5 ـ طرح تخلیه:

پرتس از جمله حامیان سرسخت طرح شارون مبنی بر عقب نشینی یکجانبه از نوارغزه و تخلیه شهرکهای یهودی نشین این منطقه بود و شارون را به دلیل اجرای این طرح (تخلیه) قابل ستایش می داند. وی معتقد است که عقب نشینی از غزه سبب شده تا اسرائیلیها ناگهان بفهمند، رؤیای "اسرائیل بزرگ" رؤیایی است که به خاطر آن بهای سنگینی را پرداخته اند، در حالی که امکان تحقق آن نیز وجود ندارد.

6 ـ شهروندان عرب 48:

دیدگاه عمیر پرتس رهبر منتخب حزب کارگر در مورد شهروندان عرب 48 ـ به عنوان بزرگترین گروه اقلیت در جامعه اسرائیل ـ بر این اساس است که اینگروه از شهروندان باید در حکومت جایی داشته باشند و تنها با مشارکت آنها در حکومت است که تنشها و بحرانهای موجود در این زمینه از جامعه اسرائیل رخت برمی بندد.

وی در این باره در مصاحبه ای با کانال 2 تلویزیون اسرائیل اظهار داشت: "اعراب اسرائیلی خارج از ائتلاف قرار نخواهند گرفت و چنانچه در آینده ریاست کابینه اسرائیل را به دست آورد، ائتلافی را با احزاب عربی تشکیل خواهد داد".

عمیر پرتس در سال 1952 در مراکش متولد شد. در سال 1956 به اسرائیل مهاجرت کرد. وی از کنست دوازدهم به عنوان یکی از اعضای حزب کارگر در پارلمان حضور داشته است، اما در میانه کنست چهاردهم به همراه دو تن دیگر از اعضای حزب از ترکیب کارگر انشعاب کرد و حزب ملت یکپارچه را تشکیل داد. حزب مذکور در کنست پانزدهم با کسب 2 کرسی و در کنست شانزدهم با کسب 3 کرسی به حضور خود در پارلمان ادامه داد. پرتس به همراه ایلان کوهن و علی رغم مخالفت دیوید تال و با حفظ هویت حزبی به ترکیب کارگر پیوست. در ضمن "پرتس" از دسامبر 1995، ریاست اتحادیه عمومی کارگران را نیز برعهده داشته است.

مآخذ:

1. شریدة، محمّد: رهبران اسرائیل، بیژن اسدی و مسعود رحیمی، انتشارات کویر، 1378.
2. بولتن رویداد و گزارش اسرائیل، مؤسسه تحقیقات و پژوهشهای سیاسی ـ علمی ندا، 30/4/1384، شماره 256 و 13/9/1384 شماره 275.
4. www. amirperetz.co.il/English2nd.htm.
5. www. Knesset.gov.il/mk/eng/mk-print-eng.asp? mk.
6. www. Yale.Edu/hellel/Ymik/Amechoel.html.
7. Palestinian General Unions (PGFTU).
8. www. amirperetz.co.il/English2nd.htm.