حایم هرزوگ، مرکز مطالعات خاورمیانه ای و دیپلماسی

مرکز مطالعات خاورمیانه ای و دیپلماسی حایم هرزوگ (The chaim Herzog Center for Middle East Studies$$Diplomacy) یکی از مهمترین مراکز تحقیقاتی اسرائیل در زمینه مطالعه منطقه خاورمیانه است. در سال 1988 در دانشگاه بن گوریون (Ben-Gurion) نقب تأسیس شد.

این مرکز به مثابه یک نهاد علمی درون دانشگاهی، نقطه تمرکز فعالیتهای پژوهشی خویش را بر مباحث دیپلماتیک و مسائل مرتبط با منطقه خاورمیانه - به ویژه روند صلح در منطقه و حل منازعات اعراب و اسرائیل - قرار داده است. مرکز حایم هرزوگ بخشی وابسته به دانشکده تاریخ دانشگاه بن گوریون است که با دانشکده های دیگر این دانشگاه نیز ارتباط دارد.

توسعه و گسترش سطح همکاری با مؤسسات و مراکز تحقیقاتی داخل و خارج، اسرائیل، برگزاری سمینار و کنفرانسهای بین المللی و جلسات مباحثه و تبادل آراء در سطح کارشناسان، اندیشمندان و صاحب نظران داخلی و خارجی اسرائیل، از دیگر حوزه های فعالیت مرکز است. در مجموع این مرکز به لحاظ کمی و کیفی، حجم قابل توجهی از فعالیتهای علمی و تحقیقاتی حول موضوع دیپلماسی و همکاریهای منطقه ای را به خود اختصاص داده، ضمن این که همکاری مرکز مزبور با دانشگاه بن گوریون (نقب)، توانمندی علمی و داده های پژوهشی آن را دوچندان کرده است.

از دیگر امتیازات مرکز، برگزاری کارگاههای آموزشی است که در آنها ضمن آن که کارآموزان و پژوهشگران با فنون دیپلماسی، مذاکره و سایر موضوعات مرتبط با مرکز آشنا می شوند، حضور کارشناسان و صاحب نظران به رونق و تداوم این مباحث کمک شایان توجهی می کند.

الف ـ تاریخچه شکل گیری:

مرکز مطالعات خاورمیانه ای حایم هرزوگ در سال 1988 با حمایت "حایم هرزوگ" (Chaim Herzog) رئیس جمهور وقت اسرائیل بنیان نهاده شد.

تحقیقات، پژوهشها و آموزشهای این مرکز روی تاریخ، فرهنگ و جوامع منطقه خاورمیانه (اززمان ظهور اسلام در قرن هفتم میلادی تا زمان حاضر) متمرکز است. این مرکز همچنین با ارائه دوره های آموزشی و مطالعاتی عالی (کارشناسی ارشد و دکتری)، تصویری از این منطقه همراه با فرهنگها، زبانها و تاریخ آن را در اختیار دانشجویان قرار می دهد. کشورهایی چون مصر، ترکیه، مراکش، تونس و همچنین مسئله گسترش اسلام در اسپانیا را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است.

موضوعات دیگری نظیر دیپلماسی و تاریخ معاصر خاورمیانه، جنبشهای اسلامی در دنیای عرب، جمعیت شناسی و سیاست، اسلام و شیعه، اقلیتها در خاورمیانه، روابط اعراب و اسرائیل، وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی اقلیتهای عرب در جامعه اسرائیل، روند صلح در منطقه و... در دستور کار مؤسسان مرکز قرار دارد.

این مرکز با گردهم آوردن اساتید و محققان رشته های مختلف از جمله تاریخ، سیاست، روابط بین الملل، فلسفه اسلامی، ادبیات و مطالعات دینی و مذهبی، به اجرای پروژه های تحقیقاتی و پژوهشی، برپایی سمینارها و کارگاهها و دوره های آموزشی و تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری می پردازد و محصولات علمی و تحقیقاتی خود را در اختیار تصمیم گیرندگان سیاسی و دولتمردان اسرائیلی جامعه علمی، دانشگاهی و مطبوعاتی قرار می دهد.

ب ـ ساختار تشکیلاتی:

ساختار تشکیلاتی این مرکز از اجزاء ذیل تشکیل شده است:

1 ـ هیأت مدیره:

پرفسور یورام میتال (Yoram Meital) ، پرفسور آویشای براورمن (Avishay Braverman) رئیس دانشگاه بن گوریون پرفسور آویشا هنیک (Avisha HeniK) و پرفسور دیوید نیومن(DavidNewman) از اعضای هیأت مدیره مرکز محسوب می شوند.

پرفسور یورام میتال مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه ای حایم هرزوگ، ریاست هیأت مدیره این مرکز را نیز برعهده دارد.

2 ـ هیأت مشورتی:

این هیأت مرکب از دو بخش مشاوران داخلی و خارجی است و به ارائه خدمات مشورتی در زمینه موضوعات مرتبط با فعالیت مرکز، به سیاستمداران، تصمیم گیرندگان سیاسی، دانشگاهیان، روزنامه نگاران و دانشجویان می پردازد.

1) هیأت مشاوران داخلی:

این هیأت متشکل از هشت عضو است که در میان آنها چهره های برجسته و سرشناس سیاسی اسرائیل از جمله ایهود باراک (Ehud Barak)نخست وزیر اسبق اسرائیل، شیمون پرز (Shimon Peres) از رهبران قدیمی و کهنه کار حزب کارگر اسرائیل و رئیس جمهور اسرائیل از سال 2007، شلومو بن عامی (Shlomo Ben-Ami) و دان مریدور (Dan Meridor) از نمایندگان کنست به چشم می خورند.

2) هیأت مشاوران خارجی:

اعضای این هیأت را اندیشمندان و محققان برجسته ای از دانشگاههای معتبر جهان نظیر؛ پرفسور آیراهام آدوویچ (Abraham Adovitch)از دانشگاه پرینستون آمریکا، پرفسور والتر فالکون (Walter Falkon) از دانشگاه استانفورد آمریکا، دکتر کنت استین (Kenet Stein) از دانشگاه ایمودی کانادا، دکتر آلن باتکین (Alan Batkin)از دانشگاه نیویورک و دکتر لود ولفسون (Lord Wolfson) از دانشگاه لندن تشکیل می دهند.

3 ـ کمیته نظارت:

این کمیته که مسئولیت نظارت بر روند اجرایپروژه های تحقیقاتی مرکز را برعهده دارد، دارای پنج عضو است که اعضای آن عبارتند از: پرفسور آویشای براورمن رئیس دانشگاه بن گوریون نقب، دکتر یورام میتال رئیس مرکز، اسحاق هرزوگ (Yitzhak Herzog)نماینده کنست، پرفسور آویشا هنیک رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه بن گوریون و پرفسور دیوید نیومن رئیس دپارتمان علوم سیاسی دانشگاه بن گوریون.

4 ـ کمیته علمی:

اعضای کمیته علمی مرکز مطالعات خاورمیانه ای حایم هرزوگ، مجموعه ای متشکل از افراد زیر است:

دکتر یورام میتال، دکتر هجایی رام (Haggui Ram) ، پرفسور استیون روزن (Steven Rosen) ، دکتر آمنون راز ـ کراکوتزکین (Amon Raz-Krakotzkin) و دکتر دنیلا تالمون (Daniella Talmon) .

ج ـ اهداف و برنامه ها:

بنابر ادعای مسئولان مرکز مطالعات حایم هرزوگ، محور برنامه ها و فعالیتهای این مرکز، بر اهداف سه گانه ذیل متمرکز شده است:

1) تلاش در راستای پیشبرد روند صلح خاورمیانه و ارتقای دانش سیاسی مردم منطقه در این زمینه (صلح).

2) ایجاد شبکه ارتباطی میان مؤسسات و مراکز تحقیقاتی دانشگاههای داخل و خارج از اسرائیل در جهت همکاری و تبادل اطلاعات و پژوهشهای آنها پیرامون مسائل مرتبط با خاورمیانه.

3) فراهم کردن بستر مناسبی برای نشستهای تخصصی در عرصه مسائل سیاسی و دیپلماتیک منطقه.

در این چارچوب، مرکز در راستای نیل بهاهداف خویش برنامه ها و فعالیتهای متنوع و گسترده ای را تدارک دیده است. فعالیتهای عمده مرکز به شرح ذیل دسته بندی می شود:

1 ـ سازماندهی و برگزاری همایشها، جلسات سخنرانی و کنفرانسهایی در سطح داخلی، منطقه ای و بین المللی با موضوعاتی نظیر: منازعات اسرائیل و فلسطین، روابط اسرائیل با کشورهای عرب منطقه، جنبشهای اسلامی، بنیادگرایی اسلامی، مسائل سیاسی جمهوری اسلامی ایران (از جمله مسئله پرونده هسته ای ایران) و اوضاع اعراب در اراضی اشغالی 1948.

2 ـ برنامه تبادل استاد و دانشجو بین دانشگاه بن گوریون با سایر نهادهای علمی و دانشگاهی منطقه.

3 ـ سازماندهی گروههای تحقیقاتی به منظور تحلیل و بررسی مهمترین تحولات منطقه خاورمیانه.

4 ـ انتشار نشریه دانشجویی.

5 ـ اعطای بورس تحصیلی به دانشجویانی که در زمینه مسائل مرتبط با منطقه خاورمیانه مطالعه و تحقیق می کنند.

6 ـ حمایت مالی از تحقیقات علمی و پژوهشی در زمینه خاورمیانه از جمله تاریخ و فرهنگ کشورهای منطقه، بنیادگرایی اسلامی، وضعیت سیاسی و اقتصادی کشورهای منطقه، روند صلح و...

7 ـ برنامه توسعه اجتماعی شهرهای عرب نشین منطقه نقب ـ به ویژه اعراب بدوی ـ و ارائه خدمات آموزشی به ساکنین این منطقه.

د ـ پروژه های تحقیقاتی:

سال 2005 بیش از ده عنوان پروژه تحقیقاتی در مرکز مطالعات خاورمیانه ای حایم هرزوگ به انجام رسیده است که مهمترین آنها عبارتند از:

1 ـ "رسانه ها و نقش آنها در افکار عمومی منطقه (خاورمیانه)": این پروژه تحقیقاتی توسطپرفسور آویشا هنیک (رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه بن گوریون) انجام شده است.

2 ـ "تأثیرات جهانی شدن، بر منطقه": عنوان پروژه تحقیقی دیگری است که پرفسور استیون روزن عهده دار انجام آن بوده است.

3 ـ "روند دمکراتیزاسیون در کشورهای منطقه خاورمیانه": "این پروژه با همکاری مشترک دکتر دنیلا تالمن و پروفسور موشه ماوز (Moshe Maoz) انجام شده است.

4 ـ "وضعیت اعراب در جامعه اسرائیل": پرفسور دیوید نیومن، پروژه مزبور را عهده دار بود.

5 ـ "فرانسه و خاورمیانه": این پروژه توسط جرالد آرود (Gerald Araud) سفیر اسبق فرانسه در اسرائیل ـ که با مرکز همکاری دارد ـ انجام شده است.

6 ـ "حوادث 11 سپتامبر و تأثیر آن بر منطقه": این پروژه تحقیقاتی توسط پرفسور پورام میتال رئیس مرکز حایم هرزوگ به رشته تحریر درآمده است.

7 ـ "فرهنگ و هنر اسلامی در خاورمیانه": امیل حبیبی (Emil Habibi) محقق و تهیه کننده پروژه فوق الذکر است.

8 ـ "جنبشهای اسلامی در دنیای عرب": عنوان پروژه تحقیقی دیگری که دکتر هجایی رام متولی انجام آن بوده است.

ه ـ نشریه تخصصی:

نشریه تخصصی مرکز مطالعات خاورمیانه ای و دیپلماسی حایم هرزوگ تحت عنوان "جماعه" (Jamaa)مشتمل بر مقالات تحلیلی در مورد خاورمیانه، معرفی و نقد کتاب، آثار ادبی، مقالات هنری، ترجمه متون از زبانهای خارجی به زبان عبری و همچنین شامل موضوعات مرتبط با کشورهای منطقه نظیر اسرائیل، ترکیه، ایران و کشورهای عرب منطقه است.

و ـ آرشیو:

بنابر ادعای مسئولان مرکز حایم هرزوگ، آرشیو این مرکز، یکی از کامل ترین و جامع ترین آرشیوهای مطبوعات و نشریات جهان عرب در منطقه خاورمیانه به شمار می رود که شامل مجموعه گسترده ای از کتب، نشریات و مجلات جهان عرب و مقالات و گزارشهایی درباره حوزه های موضوعی مورد مطالعه مرکز است. این مرکز همچنین اسناد و مدارکی حاوی اطلاعات سیاسی، دیپلماتیک و حقوقی را به زبانهای فارسی و ترکی (به صورت میکروفیلم) در آرشیو خود دارد.

مآخذ

1. بولتن رویداد و گزارش اسرائیل، 6/11/1384، شماره 282.
2. www.bgu.ac.il/chcenter/shop/front/Gategory.asp
3. www.gesource.ac.uk/roads/cgi-bin/fullrecordsql.pl