پاسفیلد، کتاب سفید ـ 1930

لرد پاسفیلد ـ که در مجامع جهانی به سدینی وب معروف است ـ و همسرش، هر دو، به داشتن تعصب تئوریک و عملی به سوسیالیسم اولیه که به سمت جهان شمولی و رعایت حقوق همگان راهگشا می باشد مشهور هستند. وی پیشتر در تأیید مردم، آفریقا علیه سفیدپوستان نظریات روشنی داده بود. زمانی که رمزی ماکدونالد ریاست دولت کارگری انگلیس را به سال 1929 به عهده گرفت، وزارت مستعمرات را به پاسفیلد سپرد. البته در آن زمان که هنوز حزب کارگر انگلیس در خدمت صهیونیسمدرنیامده بود، پاسفلید به جهت توجهش به مسایل انسانی، از سایر وزیران متمایز بود. وی چشمداشتهای صهیونیستها را تجاوز آشکار علیه حقوق ملتهای دیگر دانست لذا صهیونیستها او را سرسخت ترین دشمن خود در میان اعضای دولتهای انگلستان می انگاشتند.

پس از گذشت چند ماه از وزارت پاسفیلد، از سوی دو کمیته که از جانب انگلیس مأمور تحقیق درباره اوضاع فلسطین شده بودند، دو گزارش مهم منتشر شد. یکی از آن دو، کمیته "سر والتر شو" بود که از حکومت خواسته بود سیاست روشنی در قبال حقوق اعراب و مشکل مهاجرت (یهودیان) و مسأله زمین در پیش گیرد (نک: شو، کمیته) و دیگری کمیته "سرجان هوپ سمپسون" که خواستار محدود کردن مهاجرت یهودیان بود به شکلی که بر زندگی اقتصادی فلسطینیان تأثیری نداشته باشد (نک: سمپسون، گزارش) سپس لرد پاسفیلد به تاریخ 21/10/1930 به انتشار کتابی به نام "کتاب سفید" مبادرت کرد که به نام خودش معروف شد. وی در این کتاب، مفاد دو کمیته یادشده را مورد تأیید قرار داد.

این کتاب سفید در موضوعات نظری خود که بخشهای طولانی از سند تحت الحمایگی و [[چرچیل، کتاب سفید|کتاب سفید چرچیل]] درباره تعهدات دو طرف متخاصم (نک: [[چرچیل، کتاب سفید]]) را شامل می شود چنین نتیجه گرفت که این تعهدات، یکسان هستند، و قابل توافق و سازش می باشند. ولی بر اساس پیشنهاد چرچیل در سال 1922، درباره برپایی مجلس قانونگذاری متشکل از 22 عضو که 12 تن آنان انتخابی باشند و حق شرکت در جامعه ملل را داشته باشند در زمینه سیاسی معتقد به دادن خودمختاری است.

پاسفیلد، پیگیری و پیشرفت و توسعه کشاورزی را پیشنهاد نمود و برای این منظور خواستار ثبت مالکیت زمینها شد. این گزارش، نظام سنتی زمینهای مشارکتی اعراب را مانعی در راه پیشرفت می دانست و معتقد بود که در هر شرایطی نقل مالکیت فقط با برنامه ریزی و موافقت اداره (دولت) باید صورت گیرد.

این کتاب، مسأله مهاجرت یهودیان را در رابطه مستقیم با وضعیت اشتغال در فلسطین، می بیند و می نویسد در مسأله مهاجرت یهودیان، باید به بیکار شدن فلسطینیان نیز داشت و تعداد مهاجران را با توجه به ظرفیت پذیرش فلسطین، معین نمود.

کتاب سفید همچنین سیاستهای آژانس یهود و اتحادیه سندیکاها (هیستادروت) در برخورد با کارگران عرب را مورد انتقاد قرار می دهد و می گوید که آژانس یهود، جزو حکومت نیست اگر چه همکاری با آن ضروری باشد.

به محض انتشار کتاب سفید، واکنش صهیونیستها نسبت به آن، تند و شدید بود. تبلیغات آنها و فشار سازمان صهیونیسم وارد نبردی سخت علیه لرد پاسفیلد و دولت انگلیس شد. وایزمن به تعرض نوشت که کتاب سفید با مفاد سند قیمومیت هماهنگ نیست. و پاسفیلد اطلاع داد که از دو منصب خود، یعنی ریاست [[صهیونیسم جهانی، سازمان|سازمان صهیونیسم جهانی]] و آژانس یهود، استعفا داده است. صهیونیستها در بعضی از کشورهای غربی دست به تظاهرات زدند و تعدادی از سیاستمداران بزرگ انگلیس در کنارشان ایستاده و آشکارا از آنها حمایت کردند. شایان ذکر است که مناقشات علنی بعدی به خوبی نشان داد که صهیونیستها قادرند نیروی سیاسی عظیمی را در انگلیس بسیج کنند.

شدت بر افروختگی صهیونیستها از این موضوع زمانی کاهش یافت که در ماه نوامبر اعلام شد از آژانس یهود دعوت شده تا در مورد "کتاب سفید" با حکومت انگلیس بحث و مذاکره کند که در واقع، مقدمه بازگشت انگلیس به سیاست طرفداری از صهیونیسم در فلسطین بود.

با آن که رهبران فلسطین از [[پاسفیلد، کتاب سفید ـ 1930|کتاب سفید پاسفیلد]] به هیچ وجه راضی نبودند ولی وقتی معلوم شد که ممکن است حکومت انگلیس روش تازه ای در قبال مهاجرت یهودیان و اسکان آنان در اراضی اعراب در پیش بگیرد، اندکی آسوده شدند و این امید در میانشان به وجود آمد که شاید در آینده تغییرات مطلوب بیشتری در سیاست انگلیس صورت گیرد.

به این ترتیب کمیته اجرایی عرب در آستانه سالگرد صدور اعلامیه بالفور اعلام کرد که برای اولین بار این رویداد بدون اعتصاب عمومی در کشور سپری خواهد شد. ولی مسأله جالب توجه این است که اعلام اعتصاب عمومی به مناسبت این سالگرد شوم، این بار از سوی کمیته عالی دانشجویی صورت گرفت. چیز دیگری که طرز فکر آسان گیرانه رجال سیاسی فلسطین را نشان می داد، موضع جمال حسینی در گفت وگو با مسئولان وزارت مستعمرات انگلیس در ماه دسامبر 1930 بود. او که در این زمان به عنوان نماینده حاج امین حسینی در لندن به سر می برد، در گفت وگوهای مذکور موافقت کرد که کنفرانسی با شرکت نمایندگان یهودی و عرب تشکیل شود، به این شرط که فقط نمایندگان یهودیان فلسطینی در کنفرانس شرکت کنند و وایزمن و دیگر صهیونیستهای غیر فلسطینی در آن شرکت نداشته باشند.

حسینی گفت که هر گونه مذاکره با وایزمن"پذیرش صهیونیسم" است، و این چیزی است که فلسطینیان در هیچ شرایطی قبول نخواهند کرد.

وقتی کمیته اجرایی اعراب از مذاکرات رسمی حکومت انگلیس با صهیونیستها در مورد کتاب سفید آگاه شد، فورا بیانیه ای منتشر کرد و از بیم خود در مورد امکان تجدیدنظر در کتاب سفید به نفع صهیونیستها سخن گفت. حال و هوای این مذاکرات هنوز به درستی معلوم نبود که ترس و خشم، اعراب فلسطین را فرا گرفت زیرا شنیده بودند که حکومت، اجازه وارد کردن 1500 مهاجر را به یهودیان داده است.

پس از آن نیز مکدونالد نخست وزیر انگلیس در مقابل فشار صهیونیستها عقب نشینی کرد و کتاب مخصوصی را به نام کتاب سیاه (نک: [[مک دونالد، کتاب سیاه]]) منتشر کرد و در آن تندرویهای [[پاسفیلد، کتاب سفید ـ 1930|کتاب سفید پاسفیلد]] را کاهش داد.

مآخذ:

1. کیالی، عبدالوهاب: تاریخ نوین فلسطین، محمد جواهرکلام، انتشارات امیرکبیر، تهران 1366.
2. الموسوعة الفلسطینیة: پاسفیلد، المجلد اول، 1984.