برزیل ـ اسرائیل، روابط

برزیل از جمله کشورهای پرجمعیت و پر وسعت در آمریکای لاتین می باشد. این کشور با جمعیتی در حدود 150 میلیون نفر دارای گروههای قومی و نژادی متعددی می باشد. یهودیان از جمله اقلیتهای قومی و نژادی تأثیرگذار و مهم در جامعه برزیل به شمار می آیند. یهودیان با جمعیتی در حدود 150ـ130 هزار از سازماندهی نسبتا خوبی در این کشور برخوردارند. تمامی اعضای این جامعه یهودی در این کشور توسط سازمانها و کمیته های ویژه ای که در اقصی نقاط این کشور پراکنده شده اند، به یکدیگر متصل گردیده اند.

جامعه یهودیان برزیل که خود برآیند تمامی مراکز و نهادهای یهودی برزیل می باشد، خود جزئی از جامعه یهودیان جهان و همسوی با آن است. وجود این سازماندهی قوی و منسجم است که سبب شده تا این جمعیت در عین کوچک بودن، خود را همچون اکثریتی قوی و تأثیرگذار نشان بدهد.

الف ـ جمعیت یهودی برزیل:

جمعیت یهودی کشور برزیل چیزی در حدود 130 هزار نفر تخمین زده می شود. این کشور به لحاظ تعداد یهودی ساکن در آن در مقام نهم و پس از کشورهای ایالات متحده آمریکا، اسرائیل، فرانسه، روسیه، اکراین، کانادا، بریتانیا و آرژانتین قرار دارد. شبیه تمامی کشورهای دیگر که یهودیان را در خود جای داده است، در کشور برزیل نیز طیف مختلفی از یهودیان به لحاظ مذهبی وجود دارد. در این طیفیهودیان لیبرال، ارتدوکس، سفاردی و اسکنازی دیده می شوند. بیشتر یهودیان این کشور از اشکنازیها هستند که عمدتا در دو شهر بزرگ سائوپائولو و ریودوژانیرو تمرکز یافته اند. تعداد یهودیان شهر سائوپائولو چیزی در حدود 60 هزار نفر و شهر ریودوژانیرو حدود 40 هزار نفر می باشند. بقیه جمعیت 130 هزار نفری یهودیان یهودیان در اجتماعات کوچکتری در شهرهایی همچون باهیا (Bahia) ، بلم (Belem) ، مانوس (Manous) ، پورتوآلگر (Porto Alegre) ، و رسیف (Recife) و سایر مناطق زندگی می کنند.

ب ـ سازمانها و نهادهای یهودی:

برزیل کشوری است که به صورت فدرالی اداره می گردد. یهودیان در هر 12 ایالت برزیل یک سازمان یهودی ایجاد کرده اند. هر ایالت به سایر سازمانها و نهادهای یهودی، از طریق یک سازمان اصلی و مرکزی با عنوان کنفدراسیون یهودیان برزیل CONB (Confederacao Israelita do brasil) ، متصل می گردد. در واقع کنفدراسیون یهودیان برزیل هماهنگ کننده و حلقه مرکزی سازمانهای یهودی در جامعه برزیل می باشد. این سازمان که در سال 1951 تأسیس گردیده در هر 12 ایالت برزیل شعبه دارد در مجموع قریب به 200 سازمان یهودی را تحت چتر حمایتی خود قرار می دهد.

هدف تمامی این سازمانها ارتقاء فعالیتهای صهیونیستی در جامعه برزیل می باشد. آموزش، فرهنگ، فعالیتهای خیریه و سایر فعالیتهای یهودیان بیشتر در کلوپهای ویژه یهودیان که به طور انحصاری در اختیار خود آنها می باشد، انجام می پذیرد.

همه سازمانهای بزرگ صهیونیستی و بین المللیدر برزیل نیز حضور فعال دارند. در جامعه برزیل بالغ بر 40 کنیسه فعال و چندین سوپرمارکت و رستوران با غذاهای یهودی وجود دارد. مناطقی که جمعیت زیادی از یهودیان را در خود جای داده، دارای یکسری سازمانهای رفاهی و بیمارستانها برای حفظ و کنترل سلامتی و رفاه اعضای خود می باشند. بیمارستانها برای حفظ و کنترل سلامتی و رفاه اعضای خود می باشند. بیمارستان یهودیان آلبرت انیشتین که توسط جامعه یهودیان سائوپائولو حمایت می شود، از جمله بهترین نمونه های این مراکز محسوب می گردد. شهر ریودوژانیرو دارای حوزه ویژه ای مربوط به یهودیان است که اطلاعات و مدارک مهمی را از فرهنگ یهودیان برزیل در خود جای داده است.

ج ـ جایگاه یهودیان در جامعه برزیل:

یهودیان این کشور با سازماندهی مشخصی که مخصوص یهودیان می باشد، توانسته اند به اقلیتی تأثیرگذار در جامعه برزیل تبدیل شوند. یهودیان به لحاظ سیاسی نقش مهمی را در جامعه برزیل ایفا می کنند. در سال 1994، جیم لرنر (Jamie Lerner) ، به عنوان فرماندار ایالت صنعتی بزرگ پارانا (Parana) انتخاب گردید. او اولین فرماندار یهودی است که چنین سمتی را عهده دار گردیده است. در سال 1998 نیز دکتر اوا آلترمن بای (Eva Alterman Boy) ، اولین زن یهودی بود که وارد مجلس سنای برزیل شد. یهودیان همچنین در کابینه هم حضور دارند.

در حوزه اقتصادی نیز یهودیان از جایگاه خوبی برخوردارند. آنها صاحب دو شرکت بزرگ چاپ و نشر و جواهرآلات، 6 بانک بزرگ و مدیر بسیاری از شرکتها و مؤسسات می باشند. اقلیت یهودیان در هنگام انتخابات نمایندگی مجلس یا ریاستجمهوری مورد توجه کاندیداها قرار می گیرند و کاندیداها به خاطر نفوذ یهودیان سعی می کنند جملات و کلمات ناسنجیده ای در خصوص آنها یا مجامع صهیونیستی و همچنین اسرائیل بیان نکنند. ناگفته پیداست که با وجود اکثریت بالای مسیحیان این کشور، رفتار محتاطانه دولت برزیل در برخورد با یهودیان که در اقلیت قرار دارند، حاکی از اهمیت جایگاه یهودیان در این کشور می باشد. یهودیان همواره در عرصه های مختلف اجتماعی و سیاسی حضوری فعال دارند.

در انتخابات ریاست جمهوری سال 2002 که منجر به پیروزی لوئیز لولاداسیلوا گردید، یهودیان همواره نسبت به انتخاب او هشدار داده بودند. البته ترس آنها نه از خود لولاداسیلوا بلکه به خاطر حزب او بود که مواضعی ضداسرائیلی داشت. در همان زمان مواضع سخت و تند یهودیان در قبال یک کاندیدای ریاست جمهوری که اعلام کرده بود "اسرائیل باید برای حل بحران موجود در خاورمیانه، فلسطین را ترک کند"، باعث عقب نشینی و عذرخواهی او از اظهاراتش گردید.

خوزه النکار سرا (Jose Alencar) که رقیب لولا داسیلوا در انتخابات ریاست جمهوری برزیل بود، در خصوص حل بحران خاورمیانه گفته بود که اسرائیل اگر منطقه را ترک کند و به آمریکای شمالی برود منطقه آرام خواهد شد. سخنان او موجی از اعتراض را در میان جامعه یهودیان ایجاد کرد و فشارهای وارده بر او سبب گردید تا او طی نامه ای به سازمانهای یهودی، از آنها عذرخواهی کند و از یک کنیسه نیز دیدن به عمل آورد.

عقب نشینی خوزه النکار سرا حاکی از حضور پررنگ یهودیان در جامعه برزیل است. همچنین گفتهمی شود که مالک دومین شبکه بزرگ تلویزیونی در برزیل که فردی به نام "سیلیوسانتوز" می باشد نیز فردی یهودی است. درواقع نفوذ یهودیان در جامعه برزیل باید در راستای نفوذ یهودیان در سایر نقاط جهان و به ویژه ایالات متحده آمریکا بررسی شود. وجود شبکه های ارتباطی منسجم در بین یهودیان در سطوح مختلف سبب گردیده تا همه اجزای این مجموعه در خود توان بالایی را برای تأثیرگذاری احساس کنند.

جامعه یهودی برزیل به دلیل ارتباطات بین المللی خویش، هویت پررنگ و قدرتمندی یافته به طوری که به صورت یک اقلیت تأثیرگذار در این کشور ظاهر گردیده است، زیرا فارغ از مناسبات و پیوندهای بین المللی، این اقلیت، همچون سایر اقلیتهای نژادی و مذهبی از گروه اندکی تشکیل شده است.

د ـ مناسبات اسرائیل و برزیل:

دو کشور اسرائیل و برزیل از یک رابطه نسبتا خوبی با یکدیگر برخوردار می باشند. دو کشور همکاریهایی را با یکدیگر داشته اند. برزیل، اسرائیل را در عرصه بین المللی در سال 1949 مورد شناسایی قرار داد و آن را به رسمیت شناخت. لذا در همین راستا با این کشور از سال 1959 روابطی را در سطوح مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی برقرار کرد. شهردار شهر سائوپائولو در آگوست 2004 شهر خود را خواهرخوانده شهر تل آویو نامید. او در این زمینه گفته بود که این امر باعث استحکام روابط دو کشور در عرصه های مختلف شهری، فرهنگی، علمی، توریستی و اقتصادی خواهد بود.

نکته ای که در خصوص روابط و مناسبات دوکشور اسرائیل و برزیل حائز اهمیت است این است که همواره دو کشور در خصوص قضیه فلسطین اختلاف نظراتی را با یکدیگر داشته و دارند. ریشه این اختلاف نظر نیز به رئیس جمهور، معاون و هیأت دولت و در نهایت به دیدگاهها و مواضع حزب کارگر باز می گردد. حزب کارگر در برزیل از جمله حزبهای قومی و قدرتمندی است که از جایگاه بالایی در جامعه برزیل برخوردار است.

این حزب عمدتا از مواضع و دیدگاههای چپگرایانه برخوردار بوده و با توجه به این که چپگرایان همواره بلوک غرب را به رهبری ایالات متحده و به خاطر سیاستهای تبعیض آمیزشان در قبال جهان سوم مورد نقد و انتقاد قرار می دهند. این حزب در خصوص بحران خاورمیانه همواره سیاستهای ایالات متحده را در حمایت از اسرائیل مورد نقد و انتقاد قرار می دهد. حزب کارگر برزیل، اسرائیل را بارها و بارها به خاطر حملات بی رحمانه علیه مردم فلسطین مورد انتقاد قرار داده و همواره از مردم فلسطین حمایت کرده است. اگرچه لولاداسیلوا رئیس جمهور این کشور فردی با گرایشات بیشتر نسبت به اسرائیل در حزب کارگر می باشد و این را یهودیان جامعه برزیل نیز اذعان دارند، اما در هر صورت، روی کار آمدن او یهودیان را نیز نگران کرده است. سیاستهای انتقادی دولت برزیل در دوران ریاست جمهوری لولاداسیلوا حاکی از مواضع مستقلانه دولت برزیل می باشد.

دولت برزیل از دولت مستقل فلسطینی حمایت کرده و خواستار تشکیل آن بدون سلطه و حاکمیت اسرائیل می باشد. پارلمان برزیل نیز با دولت این کشور در حمایت از فلسطینیان همسو است. در همین رابطه می توان به سفر تعدادی از نمایندگانبرزیل به فلسطین در این دوره اشاره کرد که ضمن محکوم کردن ترور دکتر رنتیسی (از رهبران فلسطین) حمایت همه جانبه خود را از مردم فلسطین در مبارزه با صهیونیستها اعلام کردند.

سرپرست این هیأت گفته بود که هرچند ما در مبارزه با صهیونیستها حضور مستقیم نداریم، ولی به خاطر دستیابی این ملت ستمدیده به استقلال و آزادی، از مبارزان فلسطینی حمایت کرده و خواهیم کرد. وی همچنین گفته بود که رسانه های برزیل در منعکس ساختن مشکلات و گرفتاری فلسطینیان نهایت تلاش خود را کرده و آنها را به شهروندان برزیلی منتقل می کنند.

مآخذ:

1. بولتن رویداد و گزارش صهیونیسم، (آمریکای لاتین) 5/7/1383، شماره 3 ـ 53.
2. بولتن رویداد و گزارش، 14/12/1380، شماره 123.

- http://www.Jewishvirtual Iibrary.org/Jsource/judaism/jewpop.html.

1. http://www.worldjewish congress.org/communities/world/latinamerrica/brazil.cfm.
2. http://www.Jewish virtuallibrary.org/Jsource/vjw/Brazil.html.