یونان ـ اسرائیل، روابط

الف ـ روابط سیاسی:

تاریخچه روابط یونان و اسرائیل به حدود 1960 سال پیش باز می گردد. این روابط با شناسایی دو فاکتوی اسرائیل از سوی یونان آغاز شد، اما در سال 1991 تغییرات عمده ای روی داد و روابط مذکور به سطح سفیر ارتقاء یافت. در همین راستادیدارها و مذاکرات سیاسی بین مقامات دو طرف برگزار شده و به انعقاد قراردادهای گوناگون انجامید.

دیدار کنستانتین استفانوپولوس (Constantin Stephanopoulos) رئیس جمهور یونان، از اسرائیل در 14 می 2000، اولین بازدید یک مقام بلندپایه یونان از اسرائیل بود. وی در بازدید خود که به دعوت عزر وایزمن رئیس جمهور وقت اسرائیل صورت می گرفت، با عده ای از مقامات اسرائیلی و همچنین سخنگوی کنست ملاقات کرد. در ادامه این دیدار و بنابه درخواست استفانوپولوس، وی به بازدید از یاد واشم (Yad vashem) پرداخت، مقام یونانی در خاتمه دیدار خود با حضور بر سر مزار اسحاق رابین، نسبت به فعالیتهای وی در حوزه مذاکرات سازش ادای احترام کرد. در این سفر حدود 140 نفر از مقامات دولتی یونان رئیس جمهور این کشور را همراهی می کردند.

بعد از سال 2000 نیز دیدارهای مشابهی صورت گرفته است که بیانگر تمایل طرف یونانی به مشارکت در مسائل منطقه ای و به ویژه روند مذاکرات سازش است. چنانکه در دعوتنامه ارسالی یونان برای بازدید نخست وزیر رژیم صهیونیستی (شارون) از این کشور اعلام شده بود: طرف یونانی علاقه مند به پیشرفت صلح در خاورمیانه است. در مقدمات این بازدید طرف اسرائیلی نیز از همتای یونانی خواسته بود تا با شناسایی حماس به عنوان یک گروه تروریستی بین المللی از فرایند مذاکرات حمایت کند.

مواضع یونان در قبال مسائل خاورمیانه مواضعی دوپهلو و مبتنی بر ملاحظات دوجانبه است. به نحوی که از یک سو سیاستهای سرکوبگرانه اسرائیل را تحت عنوان مبارزه با تروریسم تأیید کرده و از سوی دیگر، تأمین نیازهای بشردوستانه فلسطینیها را ضروری می شمارد.

در همین راستا یونان معتقد است که فلسطینیها باید به گونه ای عمل کنند که به مذاکرات صلح لطمه ای وارد نشود.

ب ـ روابط فرهنگی ـ اجتماعی:

بنابر ادعای منابع یهودی، حضور یهودیان دریونان به دوران باستان باز می گردد. اولین اسکان در نزدیکی آتن کنونی صورت گرفته است. یهودیان معتقدند از آن پس هر ساله بر جمعیت یهودیان یونان افزوده شده است.

بعد از کشتار یهودیان در اسپانیان در سال 1942 شمار زیادی از یهودیان اسپانیا در نواحی شمالی یونان ساکن شدند. یکی از این مناطق شهر کنونی سالونیک (Salonick) است که اکثر جمعیت آن (حدود 85%) یهودی اند.

بنابر ادعای منابع یهودی، در نخستین دهه قرن بیستم، جمعیت یهودیان یونان در حدود صدهزار نفر بود و پیش از شروع جنگ جهانی دوم 27 گروه یهودی با جمعیت بالغ بر 77 هزار و 377 متر در شهرهای مختلف یونان حضور داشتند، اما به ادعای منابع یهودی در جریان هولوکاست، 67 هزار و 151 نفر از یهودیان (حدود 86% کشته شدند. در حال حاضر پنج هزار یهودی در یونان سکونت دارند که اغلب آنها در شهرهای شمالی یونان مستقر شده اند. به ادعای منابع یهودی بسیاری از بازماندگان یهودی یونان پس از ماجرای هولوکاست به آمریکا و اسرائیل مهاجرت کردند.

روابط فرهنگی یونان با اسرائیل نیز بسیار فعال بوده و دو کشور مبادلات بسیاری در زمینه فرهنگی - اجتماعی دارند. از سال 1992 توافقنامه های متعددی در زمینه های فرهنگی، آموزشی و علمی بین دو کشور منعقد شده است. اعطای بورس تحصیلی به اساتید و مقامات علمی و تعامل هنرمندان، دانشمندان و نویسندگان، مهمترین مفاد توافقات دوجانبه مذکور را تشکیل می دهند. تأسیس و راه اندازی یک بخش یونان شناسی در دانشگاه حیفا (Haifa)در اسرائیل با هدف مطالعه فرهنگ و تاریخ یونان، از دیگر اقدامات و تعاملات فرهنگی دوجانبه است.

در زمینه هنری نیز رابطه خوبی بین دو کشور برقرار شده است، به طوری که هنرمندان یونانی اقدام به برگزاری برنامه های هنری در اسرائیل کرده اند. این برنامه با اقبال عمومی و استقبال گسترده شهروندان اسرائیلی مواجه شده است. در حوزه آنتی سمیتیسمنیز، گزارشهایی مبنی بر اشاعه فعالیتهای آنتی سمیتیک از سال 2003 منتشر شده است و در سالهای بعدی آن آنتی سمیتیسم در یونان در حال افزایش و گسترش بوده است. منابع مذکور بر این عقیده اند، این تفکر که رفتار اسرائیل در قبال فلسطینیان با اعمال نازیها در مورد یهودیان اروپا در جنگ جهانی دوم شباهت دارد. یکی از عوامل محوری گسترش آنتی سمیتیسم در یونان است.

ج ـ روابط اقتصادی:

کشور یونان با توجه به بدهی خارجی زیاد، نرخ بالای بیکاری و اقتصاد مبتنی بر کشاورزی خود از روابط تجاری قابل ملاحظه ای با کشورهای اروپایی به طور اعم و اسرائیل به طور اخص برخوردار نیست به گونه ای که تنها حدود 50 درصد از تولید ناخالص داخلی آن مربوط به تجارت خارجی است اما همگام با صنعتی شدن اقتصاد این کشور تحولات عمده ای در تجارت خارجی این کشور صورت گرفته است.

یونان و اسرائیل در چارچوب روابط آزاد تجاری به تعاملات اقتصادی با یکدیگر می پردازند. به همین لحاظ یونان در زمره 32 کشوری است که تعاملات تجاری آن با اسرائیل، مشغول تعرفه های گمرکی نمی شود. آمریکا، آلمان، انگلیس، فرانسه، استرالیا، کانادا و ترکیه نیز دیگر کشورهای دارای تجارت آزاد با اسرائیل محسوب می شوند.

روابط اقتصادی اسرائیل و یونان در سال 1985 روند روبه رشدی را آغاز کرد. به طوری که میزان صادرات اسرائیل به یونان در این سال به رقم 53 میلیون دلار رسید. در طول سالهای 1990 تا 2003 صادرات اسرائیل به یونان به ارقام: 105 میلیون دلار در سال 1990، 168 میلیون دلار در سال 2000، 157 میلیون دلار در سال 2002 و 222 میلیون دلار در سال 2003 ارتقاء یافت.

حجم واردات اسرائیل از یونان نیز طی سالهای مذکور از رشد قابل توجهی برخوردار بود. در این رابطه می توان به ارقام زیر اشاره کرد: 17 میلیون دلار در سال 1985، 48 میلیون دلار در سال 1990، 139 میلیون دلار در سال 2000، 136 میلیون دلار در سال2002 و 155 میلیون دلار در سال 2003. علی رغم فقدان آمار رسمی درباره حجم معاملات اقتصادی دو کشور طی سالهای 2004 و 2005 روند تعاملات تجاری فوق از وضعیت مطلوبی بهره مند بوده است.

اغلب محصولات صادراتی یونان به اسرائیل شامل فلزات، تولیدات حیوانی، چوب، مواد معدنی و کاغذ و واردات یونان از اسرائیل نیز شامل انواع کودهای شیمیایی، سموم آفت کش، پلاستیک و سیستمهای تهویه هواست.

توریسم یکی دیگر از جاذبه های اقتصادی در روابط دوجانبه است. به طوری که هر ساله حدود 170 تا 2000 هزار توریست اسرائیلی از یونان بازدید می کنند.

در سال 2006، حجم مبادلات تجاری یونان و اسرائیل حدود 522 میلیون دلار برآورد شد که در مجموع، این کشور را در فهرست شرکای تجاری اسرائیل در داخل اتحادیه اروپا در جایگاه دهم قرار داد. مهمترین اقلام صادراتی یونان را تنباکو و مواد غذایی و عمده ترین کالاهای وارداتی آن از اسرائیل را ماشین آلات، تجهیزات الکترونیکی و فراورده های دارویی تشکیل می دهند.

د ـ روابط امنیتی و دفاعی:

روابط دو کشور در این شاخه به تدریج در حال توسعه است. درواقع این توسعه از زمان امضای پروتکل نظامی در سال 1994 آغاز شد که برطبق آن طرفین متعهد به تبادل اطلاعات نظامی در شاخه های مختلف مانند جنگهای هوایی، دریایی و انجام مانورهای مشترک و غیره شدند.

ارائه و انتقال خدمات امنیتی اسرائیل به یونان در زمان برگزاری بازیهای المپیک آتن 2004، یکی دیگر از تعاملات امنیتی اسرائیل و یونان در سالهای اخیر است. در این رابطه سازمان اطلاعات اسرائیل (موساد) نقش برجسته ای در تدوین و اجرای برنامه امنیتی بازیهای المپیک آتن در سال 2004 برعهده داشت.

در این ارتباط یونان بودجه ای بالغ بر 750 میلیون دلار صرف هزینه های مسائل امنیتی مسابقاتمذکور کرد. اسرائیل نیز با فرستادن تیمی از نیروهای امنیتی خود به سرپرستی شلومو آهارونسکی (Shlomo Aharonishky) به همکاری با یونان پرداخت. مقامات یونانی دلیل همکاری با موساد را تمایل به استفاده از تجربیات خوب و روزآمد اسرائیل در مقابله با حملات تروریستی دانستند. در کنار موساد سرویسهای اطلاعاتی شش کشور آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، استرالیا و اسپانیا نیز پروژه "امنیت بازیهای المپیک آتن" (2004) را حمایت می کردند.

در حوزه دفاع غیرنظامی نیز یک قرارداد دوجانبه بین دو کشور برای انجام تمرینات و مانورهای نجات منعقد شده است که مواردی چون: امدادرسانی در حوادث و بلایای طبیعی و شبیه سازی زلزله را شامل می شود که آخرین مانور مشترک آن در نوامبر سال 2005 انجام شد.

مآخذ:

1. بولتن رویداد و گزارش اسرائیل، مؤسسه تحقیقات و پژوهشهای سیاسی ـ علمی ندا، 24/10/1384، شماره 280.
2. www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/politics/greece.html
3. www.mfa.gov.il/MFA/About+the+ Ministry/MFA+spokeman/200/Greek...
4. www.president.gov.il/prnews/prnews/prevmes-en.asp?c=2andi=424
5. www.Hellenic Republic/Ministry of foreign Affairs.com
6. www.kis.gr/main-en.html
7. www.Greecetours.com/2004
8. www.Hellenic Repuplic/ministry of foreign Affairs.com
9. www.fita.org/countries/greece.htm
10. www.cbs.gov.il/fr_trade/td1.htm