حوزه دینی یهودیت
محتویات
مقدمه:
یهودیان جهان از لحاظ مذهبی به دو گروه عمده تقسیم بندی می شوند. دسته اول یهودیانی هستند که ارتباط خود را کاملاً با عقیده و آیین یهودیت و رهبران مذهبی آن قطع کرده و معتقدند یهودیت آنان در اسلوب و شیوه زندگی شان نهفته است. هم اکنون بیش از نیمی از یهودیان جهان جزء این گروه به شمار می آیند. به این دسته از یهودیان، یهودیان لائیک گفته می شود. دسته دوم یهودیانیهستند که به آیین یهود ایمان دارند، این دسته از یهودیان به چند گروه تقسیم می شوند.
اولین گروه از این دسته یهودیت ارتدوکس می باشد. این گروه که خود را وارث یهودیت حاخامی با تلمودی می داند، از قرون وسطی تا پایان قرن نوزدهم نسبت به سایر گروههای مذهبی از جاذبه بیشتری برخوردار بود. پیروان این فرقه اعتقاد دارند تورات کتابی است که از سوی خداوند فرستاده شده و هر آنچه در این کتاب آمده لازم الاجراست. به همین دلیل لازم است یک یهودی تمام شعائر، اوامر و نواهی یهودیت را به صورت کامل انجام داده و نسبت به ضرورت انجام آن ملتزم باشد.
گروه دوم از این دسته، یهودیت اصلاح طلب نام دارد. این مذهب، اولین مذهب یهودی است که اندیشه های سنتی حاخامهای یهودی را به مبارزه طلبیده است. این فرقه تلاش می کند تا بیانگر رویکرد جدیدی باشد و خود را با مقتضیات زمان و مکان تطبیق دهد. بنابراین حکم عقل را در تمام مسائل پذیرفته و سعی می کند که فکر و ایده یهودیت را از عوامل قومی و نژادی جدا نماید. لذا در این مذهب فقط التزام به مذهب یهود، مهم و ضروری جلوه می کند و هر نوع تفسیر قومی و نژادی از عقایدی مانند بازگشت و تبعید از بین می رود.
آخرین گروه از یهودیان معتقد، یهودیان محافظه کار (Conservative Jewish) هستند. یهودیت محافظه کار، مجموعه ای از جریانهای فکری است و از این عقیده نشأت می گیرد که آیین یهودیت روح ثابت ملت یهود است که این عقیده در گذر زمان متحول شده و اشکال مختلفی به خود گرفته به طوری که می تواند خود را با شرایط تاریخی منطبق سازد، بدین ترتیب یهودیت مجموعه عقاید ثابتی نیست،بلکه میراثی برگرفته شده از تغییر و تحول دایمی این مذهب است، اما هر تغییر و تحولی که بر این عقیده وارد می شود، باید از درون آن سرچشمه گرفته و نشان دهنده روح ملت یهود و هویتش باشد.
به این تعبیر می توان گفت یهودیت محافظه کار معتقد است، دین یهود درواقع برگرفته از روح قومیت یهودیان است، و به همین دلیل نیز در این بینش به راحتی ایده صهیونیست مشاهده می شود. به عبارتی دیگر یهودیان محافظه کار به نزول کتاب مقدس از سوی خدا اعتقادی ندارند، بلکه کتاب مقدس را مجموعه ای از سخنان حکیمانه و عبرت آموزانه می دانند که خداوند برخی از آنان را به پیامبر خویش الهام نموده است، بنابراین مخلوق حق دارد که برحسب آنچه که مقتضای زمانه اش است، عمل نماید.
از آنجا که هر یک از این گروهها، مذهب خود را بهترین مذهب یهودیت می دانند. سعی می کنند با ایجاد مؤسسات تبلیغی و آموزشی آراء و افکار خود را به بهترین نحو ترویج دهند. یکی از این مجموعه های آموزشی یهودیت محافظه کار "حوزه دینی یهودیت" (Jewish theological Sebato Morais)می باشد.
الف ـ معرفی:
حوزه دینی یهودیت، با سازمان دینی یهودیت در سال 1886 با تلاش دو حاخام برجسته آمریکایی به نامهای دکتر ساباتو مورایس (Sabato Morais)و دکتر پریرا اچ. متداس (Pereira H. Mendas) از رهبران کنگره سفاردی فیلادلفیا و نیویورک با هدف حفاظت از آیین یهودیت محافظه کاری در نیویورک تأسیس شد. اولین فعالیت این حوزه دینی، با برگزاریکلاس آموزشی برای ده نفر از دانش آموزان پرتغالی و اسپانیایی مقیم آمریکا شروع شد.
از آن زمان تاکنون این حوزه دینی توسعه بسیاری یافته است، به طوری که امروزه این حوزه دینی دارای چندین مدرسه و دانشکده آموزشی و چندین مؤسسه و مرکز پژوهشی است که فعالانه به آموزش و تحقیق در زمینه یهودیت محافظه کار مشغول است. حوزه دینی یهودیت دارای اختیار عمل برای انتصاب حاخامها و اعطای مدارک درجه بندی شده به آنان در رده های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتراست و همچنین درجه استادی حاخامها در رشته های فلسفه، هنر، موسیقی مذهبی و ادبیات عبری از سوی این مرکز اعطا می شود.
با این وجود مدارکی که این حوزه دینی اعطاء می کند باید توسط "انجمن دانشکده ها و مدارس ایالات مرکزی" (Middle States Association of Colleges and Schools)تأیید شود. علاوه بر مرکز اصلی حوزه دینی یهود که در نیویورک قرار دارد. این حوزه دفاتر منطقه ای دیگری به ویژه در آمریکای شمالی، اروپای غربی و اسرائیل نیز دارد که مؤسسه شچتر (Shechter) به عنوان یکی از مهمترین دفاتر منطقه ای آن در بیت المقدس فعالیت می نماید.
ب ـ اهداف و برنامه ها:
حوزه دینی یهودیت، مرکزی برای نخبگان آیین یهودیت محافظه کار است که به ظاهر در راستای حفظ و اشاعه ارزشهای یهودیت محافظه کار چهار هدف عمده را دنبال می نماید:
1 ـ فراهم کردن امکانات پژوهش:
در اختیار گذاشتن امکانات و شرایط تحقیق وپژوهش برای محققان و پژوهشگرانی که می خواهند در مورد آیین یهود، به ویژه یهودیت محافظه کار به مطالعه بپردازند.
در این راستا حوزه دینی یهودیت به عنوان مرکزی که فعالیتهایش در خارج از اسرائیل متمرکز است می کوشد تا به تقویت ایده های صهیونیستی بپردازد. لذا بدین منظور کتابخانه ها و مؤسسات تحقیقاتی مدرنی را برای پژوهشگران و محققان فراهم نموده تا آنان با آسودگی به تحقیق و مطالعه در این زمینه بپردازند.
2 ـ آموزش آیین یهودیت:
در زمینه آموزش آیین یهودیت محافظه کار به یهودیان و همچنین رهبران غیرروحانی یهودی حوزه دینی یهودیت، از طریق برنامه های رسمی و غیررسمی با انجام پروژه های مطالعاتی در سراسر جهان به ویژه آمریکای شمالی، اروپای غربی و حتی روسیه می کوشد نسل جوانی از یهودیان محافظه کار را در اقصی نقاط جهان برای پایداری و حفاظت از این آیین تربیت نماید.
3 ـ حفظ و اشاعه ارزشهای یهودیت محافظه کار:
با آغاز هزاره سوم میلادی و توسعه وسایل ارتباطی، رهبران حوزه دینی یهودیت، به دنبال آن هستند که ارزشها و مبانی یهودیت محافظه کار را به عنوان مهمترین فرقه یهودی، در سراسر دنیا گسترش دهند.
4 ـ ایجاد مذهبی بی بدیل برای ایدئولوژی صهیونیسم:
"حوزه دینی یهودیت" عمیقا معتقد است که دیگر مذاهب یهودی، باعث از بین رفتن ایدهصهیونیسم و آرمانهای قوم یهود می شوند. لذا می کوشد تا با معرفی و تبیین یهودیت محافظه کار به یهودیان سراسر جهان، به تقویت ایده صهیونیسم بپردازد.
ج ـ فعالیتها و اقدامات:
"حوزه دینی یهودیت" در راستای تحقق اهداف خویش، فعالیت گسترده ای را تدارک دیده است. فعالیتهای این حوزه بیشتر بر برگزاری کلاسهای دانشگاهی و برنامه های علمی متمرکز شده است. فعالیتهای علمی این مرکز، طیف وسیعی از اقدامات را در برمی گیرد. مهمترین این اقدامات عبارتند از
1 ـ برنامه های علمی:
در حوزه دینی یهودیت، رشته های به ظاهر علمی گوناگونی همچون یهودیت باستان، زبانهای سمیتیکی و عبری، فرهنگ هنری یهود، تاریخ، ادبیات و موسیقی مذهبی یهود و آموزشهای تلمودی، تدریس می شود. هر کدام از این رشته ها، در مدارس مختلفی که وابسته به حوزه دینی یهودیت می باشند تدریس می شود که در اینجا می توان به مهمترین آنها اشاره کرد.
1) آموزشگاههای دوره کارشناسی:
1 ـ 1) دانشکده مطالعات یهودی "البرت ای":
در این آموزشگاه (Albert A. List collge of Jewish Studeis) دانشجویان در رشته های هنر، فلسفه، تاریخ و مطالعات یهود به تحصیل مشغول هستند. تمام دروس این مرکز به زبان عبری تدریس می شود. دانشکده "آلبرت. ای" با دانشکده مطالعات عمومی دانشگاه کلمبیا(Columbia universityschool of General Studeis) همکاری دارد.
2) آموزشگاههای دوره های کارشناسی ارشد و بالاتر:
1 ـ 2) دانشکده آموزشهای یهودی "ویلیام ویویدسون":
تحصیل در این دانشکده (William Davidson Graduate of Jewish edueation)برای فارغ التحصیلان دوره کارشناسی هر رشته، بدون توجه به سن، جنس، مذهب یا نژاد آنان مجاز است. دانشکده "ویلیام دیویدسون" برنامه هایش را بیشتر بر روی تحقیق و پژوهش متمرکز نموده است.
لذا دانشجویان این آموزشگاهها وقت قابل توجهی را برای تحقیق و پژوهش در اختیار دارند. و چون رهبران حوزه دینی یهودیت، هسته اصلی فرهنگ و دین یهودیت را زبان عبری می دانند، دانشجویان این دانشکده ملزم به صحبت کردن، نوشتن و درک متون به زبان عبری هستند. علاوه بر همکاری این آموزشگاه با حوزه دینی یهودیت، "دانشکده های دانشگاه کلمبیا" و "اتحادیه حوزه های دینی یهودیت" نیز با دانشکده ویلیام دیویدسون برنامه های مشترکی را برگزار می کنند.
2 ـ 2) دانشکده موسیقی "اچ. ال. میلر":
کار ویژه اصلی این دانشکده (H. L. Miller school and college of Jewish music) آموزش موسیقی مذهبی به دانشجویان است. به عبارتی دیگر این آموزشگاه به کسانی که با موفقیت دوره آموزشی را به پایان برسانند، مدرک موسیقی مذهبی یهودی اعطاء می نماید.
3 ـ 2) آموزشگاه "حاخامی":
در این آموزشگاه، (The Rubbinical school) بالاترین سطوح آموزش، یعنی آموزشحاخامی به زبان و مردان یهودی ارائه می شود. در این آموزشگاه است که ثمره اصلی آموزشهای حوزه دینی یهودیت، یعنی رسیدن به درجه حاخامی متجلی می شود.
2 ـ برنامه های ویژه
علاوه بر آموزشهای علمی در مدارس مختلف حوزه دینی یهودیت این مرکز برنامه های علمی ویژه ای نیز برای علاقه مندان به سنت یهودیت محافظه کاری، تربیت داده که این برنامه ها در قالب دو برنامه آموزش از راه دور و برنامه تابستانی سازماندهی شده است. در برنامه آموزش از راه دور، دانشجو با مراجعه به سایت مرکز در هر هفته به آموزش یک درس می پردازد.
در برنامه تابستانی نیز که در دو دوره پنج هفته ای از اواخر می تا اواخر ژوئن و از اواخر ژوئن تا پایان جولای سازماندهی شده، رشته هایی چون آموزش تلمود، تورات و تاریخ و فلسفه یهودیت تدریس می شود. علاوه بر فعالیتهای فوق الذکر این مرکز برای اطلاع رسانی از نحوه فعالیتهای خود هر ماه جزوه ای را به آدرس پست الکترونیکی اعضایش می فرستد. علاوه بر آنچه گفته شد، این سازمان در طول سال، سخنرانیهای مختلفی در مورد آیین یهودیت محافظه کاری و مسایل مرتبط با آن برگزار می کند. محصولات و انتشارات حوزه دینی یهودیت نیز بیشتر در قالب کتاب از سوی این سازمان ارائه می شود.
د ـ سازماندهی:
حوزه دینی یهودیت توسط مجموعه ای مستقل از کارمندان، هیأت ناظران و هیأت امناء اداره می شود.مهمترین این اعضا عبارتند از:
اسمار اسشورش (Ismar Schorsch) ، رئیس حوزه دینی یهودیت، میخائیل بی. گرین باوم (Green Baum) معاون حوزه، ویلیام. اچ لبو (William H. Lebeau) معاونت توسعه حاخامی، جوزف. ای بوردای (Joseph A. Bordie)معاونت امور دانشجویان و جولی اندرسون (Julie Anderson) رئیس امور مالی.
علاوه بر رئیس و معاون حوزه علمی یهودیت، هیأتی مرکب از رؤسای آموزشگاههای این حوزه دینی به عنوان هیأت ناظران به فعالیت مشغولند. فلوی کامنسکی (Floy Kamenski) رئیس دانشکده ویلیام دیویدسون، رابرت بی. اسلوسبرگ (Rabert B. Slosberg)رئیس دانشکده مطالعات یهودی آلبرت. ای، دورثی تاپر گلدمن (Dorthy Tapper Goldman)رئیس کتابخانه و ند گلدستین (Ned Goldestein)رئیس آموزشگاه حاخامی، اعضای اصلی این هیأت را تشکیل می دهند.
ه ـ مواضع و دیدگاهها در مورد اسرائیل:
علی رغم این که "حوزه دینی یهودیت" فعالیتهایش را اغلب بر برنامه های علمی و تعالیم مذهبی متمرکز نموده است. با این وجود با بررسی نوشته ها و سخنرانی رهبران آنها، موضع گیری آنان در قبال تحولات منطقه ای و بین المللی روشن می شود.
آنچه از نوشته ها، فعالیتها و جوهر تعالیم این مرکز مدعی ترویج ایده های یهودیت محافظه کاری برمی آید، حاکی از این است که آنان به دنبال آن هستند که به یهود، هویتی قومی دهند. لذا فعالیتهای آنان اغلب در راستای پرورش و تقویت ایده صهیونیستیمتمرکز است. به همین دلیل نیز همواره رهبران "حوزه دینی یهودیت" به عنوان بخشی از جنبشی که در قالب یهودیت محافظه کار از صهیونیسم حمایت می کند، نسبت به افول فعالیتهای صهیونیستی حساس هستند که از طریق کنگره جهانی صهیونیسم به عنوان محل تلاقی آراء و اندیشه های مختلف گروههای یهودی و صهیونیستی سازماندهی می شوند، به طوری که فعالیتهای کنگره صهیونیست را در راستای تقویت ایده های صهیونیستی بسیار ناکافی دانسته و عملاً کنگره صهیونیستی را کنگره ای از بین رفته تلقی می نمایند. ولی با این وجود آنها معترف هستند که فعالانه از جنبش صهیونیستی حمایت خواهند کرد.
همچنین با توجه به سابقه حضور شعبه ای از "حوزه دینی یهودیت" در اسرائیل حمایت آنان از تشکیل و بقای رژیم صهیونیستی به خوبی مشاهده شده است. رهبران "حوزه دینی یهود" چهار دلیل را برای حمایت از اسرائیل ارائه می کنند.
1 ـ "دولت اسرائیل" ثمره تاریخی تلاشهای قوم یهود است.
2 ـ در عصر سکولاریسم این دولت بهترین مکان برای پرورش و تبیین ایده های مذهبی است.
3 ـ حوزه دینی یهودیت، در قرن بیست و یکم، وظیفه دارد آیین مذهبی نوینی به نام یهودیت محافظه کار را به یهودیان اسرائیل، آمریکایی شمالی و اروپای غربی ارائه دهد.
4 ـ اسرائیل به عنوان "موطن یهودیان" بهترین مکان برای تبادل آراء و اندیشه های یهودیان است. براساس این چهار دلیل، حوزه علمی یهودیت عمیقا از اسرائیل حمایت می کند.
مآخذ:
- بولتن رویداد و گزارش صهیونیسم، 5/3/1385، شماره 71.
- صبری، جریس و خلیفه، احمد، ساختارهای صهیونیستی، ترجمه: قبس زعفرانی، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، هران 1381.
- www.Jtsa.edur/research.
- http://en. wikipedia.org/wiki/zionist- organization.
- www.doingzionism.org.il/resourses/view.asp? id=9.
