سرکین، نحمان، (1924-1868)
نحمان سرکین (Nachman Sykin) از نظریه پردازان صهیونیسم کارگری است. در روسیه و در خانواده ای متوسط و متدین به دنیا آمد. پس از دیدن آموزش های سنتی وارد یک مدرسه روسی شد و سپس در آلمان در رشته اقتصاد به تحصیل پرداخت. در جوانی به گروه صهیون پیوست؛ در کنگره اول صهیونیسم (1897) شرکت کرد ولی تا سال 1909 از طرفداران صهیونیسم منطقه ای (اقلیمی) بود. به عنوان نماینده حزب کارگران صهیون به آغوش سازمان صهیونیسم بازگشت. به ایالاتمتحده مهاجرت کرد و در آن جا مستقر شد و مقالاتی نوشت و مجلاتی هم به زبان یدیشی و عبری برای تبلیغ افکار صهیونیستی منتشر کرد.
در سال 1898 رساله دکترای خود را با عنوان مسأله یهود و دولت سوسیالیستی یهود منتشر نمود. در خلال جنگ جهانی اول، سرکین در تأسیس کنگره یهودیان آمریکا و تبلیغ برای آن مشارکت کرد و نیز از نظریه [تشکیل] سپاه یهودی طرفداری نمود و در سال 1917 به عنوان عضو هیأت های یهودی در کنگره صلح پاریس به فرانسه مسافرت نمود.
سرکین، شکل و محتوای اصلی و فراگیر صهیونیسم را پذیرفت و پوششی از سوسیالیسم نیز بدان افزود؛ او دیدگاه تاریخ یهودی را مطرح کرد؛ این دیدگاه متکی بر این فرض بود که یهودیان [در گذشته] دولتی مستقل با تاریخی مستقل داشتند. سرگذشت غم انگیز تاریخ یهودی از تبعیدگاه و از آن هنگام که یهودیان خود را در گتو یافتند، آغاز می شود. اما با این همه آنان به هویت قومی مستقل خود در درون گتو پای بند ماندند و همین موجب دوگانگی شخصیت یهودی شد. شخصیتی در خارج که یهودی با آن با دیگران تعامل می کند (دوگانگی معیارها یکی از مهم ترین نشانه های گروه های کارکردی است).
سپس ناگهان بر یهودیان تحمیل شد؛ چیزی که به ادغام و همانندی (آسیمیلاسیون) [یهودیان با جامعه پیرامون] و دست برداشتن آنان از هویت قومی خود انجامید و یهودیان بخشی از جنبش لیبرالیسم شدند که از حقوقشان دفاع می کردند. اما بورژوازی به آرمان های لیبرالیسم خیانت کرد و از این آرمان ها دست برداشت؛ مبارزه طبقاتی شدت گرفت و همین موجب تشدید نفرت از یهودیان، به ویژه در میان کشاورزان و طبقات متوسط شد.
کشاورزان در معرض تهدید نابودی جامعه فئودالی بودند و یهودی را پیشقراول جامعه جدیدی می دانستند که آنان را تهدید می کند. اما طبقه متوسط، در معرض خطر سقوط از پلکان اجتماعی قرار داشت. همچنین [این طبقه متوسط] به طبقه ملاک منتسب بود، اما نه ملکی داشت و نه حتی کاری، طبقه ای بود که شخصیتی نداشت. لذا به رغم دشمنی اش با سرمایه داری، دست به مبارزه ای انقلابی زد که شکل نفرت نژادی از یهودیان را داشت. طبقات حاکم کلیسا و سرمایه دار هم آماده بودند که از این گرایش کشاورزان و طبقات متوسط به نفع خود استفاده کنند و از این رو یهودیان همواره به یک اندازه از سوی بیشتر طبقات جامعه با یهودستیزی مواجه بودند.
راه حل منطقی سوسیالیستی در این بود که یهودیان به پرولتاریا بپیوندند؛ یعنی طبقه ای که به مبارزه طبقاتی و در نتیجه به پدیده یهودستیزی پایان خواهد داد. در این جا سرکین به بر شمردن دلایل صهیونیستی با پوشش سوسیالیسم درباره ناممکن بودن این راه حل می پردازد؛
1. سرکین معتقد است که احزاب سوسیالیستی شرایط خاص مسأله یهود را در نظر نمی گیرند و بنابراین از طرح راه حل درست برای این مسأله ناتوان اند. حتی بعضی احزاب سوسیالیستی خود مواضع یهودستیزانه دارند.
2. سرکین برای مطرح کردن طرح صهیونیسم (یا آن طور که خود می گوید "سوسیالیسم یهودی") به عنوان تنها راه حل مسأله یهود دلایل دیگری می آورد که همه حول نظریه به ویژگی یا تمایز یهودی دور می زند.
3. سرکین از یهودیان سوسیالیستی که ازالگوهای آرمانی چون همانند شدن یا ملی کردن پیروی می کنند، و نیز از این که هویت قومی خود را کنار گذاشته اند انتقاد می کند. اما وقتی خود می کوشد که این هویت قومی را مشخص کند، می بیند که یهودیان ویژگی های ظاهری قومی خود را از دست داده اند؛ گروهی هستند پراکنده که به هر زبان و لهجه ای سخن می گویند و وطنی هم از خود ندارند، با این حال در گذشته، ملتی برجسته بوده اند که "صرف وجودشان، دلیل کافی برای لزوم وجودشان بوده است".
4. سرکین معتقد است که یهودی سمبل ضمیر انسانی است و از همین رو قومیت یهودی در ذات خود باارزش است.
5. سرکین معتقد است که یهودی، پرولتاریای ابدی است. از این رو سوسیالیسم یهودی، برابر با سوسیالیسم مسیحی نیست، بلکه برابر با سوسیالیسم پرولتاریایی است و ویژگی یهودی در گوهر خود ویژگی سوسیالیستی است. لذا صهیونیسم در سرشت خود جنبشی اعتراضی، یهودی، انقلابی و بزرگ است که تمام یهودیان بدان می پردازند؛ بنابراین، [این جنبش] به همگان تعلق دارد. سرکین تأکید می کند که صهیونیسم با مبارزه طبقاتی مخالف نیست و فقط از کنار آن می گذرد.
صهیونیسم [اگرچه ]به سود طبقه کارگر است، اما دیگر طبقات را نیز می پذیرد؛ به ویژه که تاریخ یهودی مجسم کننده بسیاری از ارزش های انقلابی است.
سپس سرکین به سرشت جامعه صهیونیستی مهاجرتی توجه می کند و به تبیین این نکته می پردازد که به خاطر شرایط خاص ضروری است که این جامعه شکلی سوسیالیستی اتخاذ کند:
1. سرکین به وضعیت طبقاتی مهاجران یهودی اشاره می کند که اساساً عده ای دست فروش دوره گرد و پیشه ور و کاسب خرده پا هستند که از هماهنگی و همسازی با اوضاع اجتماعی و اقتصادی جدید روسیه ناتوان اند؛ لذا این توده های یهودی به مهاجرت به عنوان تلاشی برای یافتن کار و ساختار اقتصادی اجتماعی تازه می اندیشند. برای جذب این توده ها، نمی شود نزد آنها حرف جامعه ای مبتنی بر تبعیض را پیش کشید؛ چون این به معنای قرارداد اجتماعی مبتنی بر بردگی اجتماعی جدید است.
در نتیجه، جامعه جدید موردنظر باید مبتنی بر مساوات و برابری باشد؛ به ویژه که این توده ها، رو به ایالات متحده دارند که در آن جا فرصت های اقتصادی کم نظیر و نیز نوعی از پویایی و تحرک اجتماعی وجود دارد.
2. بر دولت سوسیالیستی یهود، فرهنگ غیردینی برآمده از قومیت یهودی حاکم است. لذا چنین دولتی به منزله دژی خواهد بود که از قومیت یهودی، که در جامعه سوسیالیستی و غربی با رویکردهای همانندسازی در خطر نابودی و فروپاشی است، دفاع خواهد کرد. فرهنگ پرولتاریایی یهودی [غیردینی ]نشان دهنده چالشی اساسی با یهودیت اصلاح طلب [دینی ]خواهد بود (با این حال، سرکین از زنده کردن زبان عبری هیچ حرفی به میان نمی آورد). این فرهنگ کارگری خواسته های جهانی کارگران را با دیدگاه های پیامبران یهود در عهد عتیق مرتبط می سازد.
3. سرکین به تمام این دلایل که به "ضرورت و ناگزیری" صهیونیسم کارگری می انجامد، دلیل دیگری نیز اضافه می کند و آن این است که یهودیان متأثر از بینش پیامبران [یهود] در طول زندگی خود، [این همه]دعا و نماز را برای بازگشت و تأسیس دولتی مثل بقیه دولت ها نخوانده اند؛ یعنی ضرورت و ناگزیری سوسیالیسم صهیونیستی ریشه در آرزوهای تاریخی یهود دارد و همچون میثاق با خدا، نشانه تمایز و جدایی است.
4. سرکین می گوید که سرشت طرح وطن گزین صهیونیستی می طلبد که این طرح به شیوه ای جمعی و سوسیالیستی اجرا شود؛ زیرا طرح بزرگ تغییر اقتصاد فلسطین و تغییر ترکیب جمعیتی آن مستلزم نقشه های گسترده ای است که با شیوه های [اقتصاد] آزاد انجام آن امکان پذیر است.
5. این طرح عظیم، سرمایه بزرگی می خواهد که در توان سرمایه داری کوچک یهودی نیست. لذا سرکین به آن چه که "تراکم [سرمایه ]سوسیالیستی" می نامد، فرا می خواند؛ یعنی سازمان صهیونیسم به تأمین هزینه طرح مهاجرت و اسکان از طریق گردآوری سرمایه ملی بپردازد، مالکیت اراضی همچنان باقی بماند و سرمایه نه برای سود و استفاده بلکه برای بهره برداری اجتماعی و براساس برابری به کار گرفته شود.
6. سرکین سپس برای سرشت اشغال گرانه طرح صهیونیستی به عنوان طرح مهاجرتی غربی و با مهاجرانی سفیدپوست، پوششی سوسیالیستی ارائه می دهد؛ دولت سرمایه داری یهودی به سازوکارهای بازار و عرضه و تقاضا توجه دارد که این امر به کاهش دستمزدها می انجامد به حدی که "هیچ یهودی اروپایی، این دستمزدها را قبول نخواهد کرد" و به همین سبب کارگران محلی (اعراب) جای خالی آنها را پر خواهد نمود و این در نهایت جنبه اشغالگرانه طرح صهیونیستی را از بین می برد.
7. سرکین جنبش آزادی بخش ملی وسوسیالیسم را به یکدیگر مرتبط می کند و معتقد است که صهیونیست ها یک جنبش مهاجرتی پیشرو تشکیل خواهند داد و با جنبش های ملی نظیر خود در میان ملت های غیراسلامی دولت عثمانی، که باید براساس قومیت تجزیه شود به گونه ای که فلسطین سهم یهودیان گردد، رابطه برقرار خواهند کرد.
همچنین وی معتقد است که "ارتس یسرائیل" دارای جمعیت اندکی است و می توان این ساکنان را تخلیه کرد تا بشود یهودیان را که دول غربی درصدد خلاص شدن از دست آنان هستند، در آن اسکان داد؛ و اگر اعراب در برابر این کار مقاومت کنند، خود این دلیل بزرگی بر عقب ماندگی آنان و مخالفتشان با آگاهی پرولتاریایی و ایدئولوژی پیشرو سوسیالیستی است و نشان می دهد که انتقال آنان بر حق بوده است.
برنامه سرکین همان شکل و محتوای اصلی صهیونیسم با پوششی از سوسیالیسم بود؛ چون پذیرش یهودستیزی، حل مسأله یهود از طریق استعمار، تخلیه اروپا از یهودیان، تخلیه فلسطین از اعراب، تکیه بر ثروتمندان یهودی، هم پیمانی با نیروهای امپریالیستی، ضرورت توسل به زور و دیگر اصول ثابت [صهیونیسم ]همگی در این طرح با پوششی سوسیالیستی و نژادی وجود دارد.
سرکین در سال های بیست از فلسطین دیدار کرد؛ در آن زمان مقاومت اعراب در برابر تهاجم صهیونیست ها آغاز شده بود و پیش از مرگش در نیویورک از حوادث خشونت آمیز سال 1924 [در فلسطین ]آگاه شد. اندیشه های سرکین در صهیونیست های سوسیالیست و احزاب کارگری صهیونیستی تأثیر زیادی گذاشت.
مأخذ:
- المسیری، عبدالوهاب: دایره المعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، ترجمه مؤسسه مطالعات و
پژوهش های تاریخ خاورمیانه، دبیرخانه کنفرانس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین، جلد ششم، چاپ اول، پاییز 1382.
