دستگاه اطلاعاتی اسرائیل، تاریخچه

یکی از اصول استراتژی رژیم صهیونیستی وجود یک شبکه اطلاعاتی نیرومند است. این رژیم در جهت اجرای این اصل بر آن شد تا یک سیستم اطلاعاتی شایسته که توان همکاری با دستگاههای اطلاعاتی خارجی و حامی اسرائیل را داشته باشد به وجود آورد. لذا سعی کرد تا این سیستم اطلاعاتی را در زمینه های سیاسی، اقتصادی و نظامی فعال نماید. این سیستم بر ضد دولتهای عربی و سازمانهای چریکی فلسطینی و اطلاع از اسرار و توان موجود آنها به کار گرفته شد. البته نقش آن تنها به جمع آوری اطلاعات محدود نبود، بلکه در زمینه های سیاسی، اقتصادی و نظامی نیز به منظور کاهش توان اعراب به اشکال مختلف به فعالیت می پرداخت.

در این دوره اسرائیل دست به اجرای شیوه های استراتژیک مختلف زد. از جمله اصل "اقدام به ضد حمله بازدارنده" به محض احساس خطر و همچنین اصل انتقال جنگ به عمق سرزمین دشمن پس از آغازدرگیری. رهبری سیاسی و نظامی اسرائیل در تمام زمینه ها با دقت نظر و هوشیاری کامل عمل کرده است تا بتواند در جهت مقابله با هر رویدادی تصمیمات سیاسی و نظامی فوری و مناسب را اتخاذ نماید.

دستگاه اطلاعات اسرائیل از این لحاظ حائز اهمیت بسیار است که در زمینه توجیه یهودیان پراکنده در اطراف و اکناف جهان براساس طرحهای پیش بینی شده نقش مهمی را ایفا می نماید. همچنین در تحقق همکاری بین او و سایر دستگاههای اطلاعاتی بیگانه از اهمیت بسزایی برخوردار است.

فعالیت سیستم اطلاعاتی اسرائیل به قبل از تشکیل دولت باز می گردد. این سیستم یکی از سلاحهای مهمی بود که در ایجاد دولت در سال 1948 از سهم عمده ای برخوردار بود. ارکان این سیستم در پی چندین تهاجم بر ضد اعراب تقویت و تحکیم شد.

با آغاز قرن بیستم صهیونیسم به این واقعیت پی برد که در جهت تشکیل وطن ملی در فلسطین و برپایی دولت اسرائیل به یک سیستم اطلاعاتی نیرومند نیازمند است. با آغاز جنگ جهانی اول یک شبکه جاسوسی در فلسطین پا گرفت تا به جمع آوری اطلاعات از نیروهای ترکیه و آلمان بپردازد. شبکه مزبور توسط انگلیس پشتیبانی می شد. ترکها توانستند برخی از هسته های این شبکه را کشف و اعضای آن را دستگیر کنند.

در سال 1920 با شروع درگیریهای یهودیان و اعراب صهیونیسم وجود یک سیستم اطلاعاتی را برای خود لازم دانست. این شبکه می بایست نیازهای اطلاعاتی اسرائیل را درباره جنگ و مسائل اعراب پاسخگو باشد در پی آن دفتر سیاسی آژانس یهود تأسیس شد که سرپرستی آن را جاسوس انگلیس صهیونیست کلنل هس عهده دار شد. در آغاز دهه 30، هاگانا تجدید سازمان شد و برای نخستین بار "ریاستستاد کل" در این سازمان تشکیل گردید.

طبق تصمیم سازمان مقرر شد که یک سیستم ویژه اطلاعات به نام سازمان "چای" تشکیل گردد. آژانس یهود دو بخش اطلاعاتی را سازمان داد بخش سیاسی و بخش نظامی.

رهبری سیاسی سازمان مزبور در سال 1941 با استفاده از این سیستم به ایجاد یک شبکه اطلاعاتی در فلسطین به منظور اهداف جاسوسی پرداخت. (البته این مسأله ظاهرا تا زمانی ادامه داشت که آلمانیها به شهرها حمله می کردند). هدف اسرائیل از تشکیل چنین سازمانی، جمع آوری اطلاعات، دسته بندی و تحلیل آن با سرعت و دقت عمل بسیار است. او با مطالعه پیشرفتها و ارائه صورت صحیح آن به رهبری فرصت می دهد تا در وقت لازم تصمیمات مناسبی اتخاذ کند.

ایگال اگون این سازمان را از موفق ترین، مطمئن ترین و تواناترین دستگاههای اطلاعاتی جهان از حیث جمع آوری اطلاعات و دقت در تحلیل پیشرفتهای سیاسی و اجتماعی ارتشهای عربی می شمارد. سازمان اطلاعاتی اسرائیل در سال 1948 توانست دو هفته بعد از صدور تصمیمات جامعه عرب به آنها دست یابد. نقش این سازمان در جنگ 1967 نیز حائز اهمیت بود. البته شایان توجه است که سازمان اطلاعات اسرائیل در جنگ اکتبر 1973 در مورد ارزیابی زمان و حجم تهاجم اعراب دچار خطا شد. (نک: [[سازمان جاسوسی اسرائیل، روند فعالیت]])

مأخذ:

1. ربابعه، اسماعیل غازی: استراتژی اسرائیل، نشر سفیر، 1391.