سوکولوف، ناحوم (1936-1859)

ناحوم سوکولوف (Nahum Sokolov) روزنامه نگار و نویسنده لهستانی و یکی از رهبران جنبش صهیونیسم و مورخ رسمی آن؛ به شیوه ای سنتی آموزش یافت و نسبت به احیای زبان عبری توجه نشان می داد و به این زبان چند داستان و نمایش نامه و شعر نوشت و سرود (به زبان هاییدیشی و آلمانی و فرانسوی و اسپانیولی و ایتالیایی نیز وارد بود). سوکولوف اولین نویسنده عبری به شمار می رفت که آثار او را هم دینی ها و هم سکولارها می خواندند. در ابتدای امر چندان علاقه ای به جنبش دوستداران صهیون نداشت و در نوشته های خود به پینسکر و نوشته اش حمله کرد.

این موضع ضدصهیونیستی خود را [تا مدتی بعد هم] حفظ کرد و به کتاب دولت یهود هرتزل [هم] حمله کرد. اما پس از شرکت در کنگره اول صهیونیسم (1897)، مسیر زندگی اش دگرگون شد و در شمار تحسین کنندگان هرتزل درآمد و آثار او را به زبان عبری ترجمه کرد (1885). همان گونه که آثار لورنس اولیفانت، صهیونیست غیریهودی، را نیز ترجمه کرد. سوکولوف به زبان عبری، کتاب سالی انتشار داده که در آن اسلوب جدیدی را برای زبان عبری مطرح کرده بود؛ این اسلوب اثر زیادی در متحول کردن زبان عبری داشت. سوکولوف چند تألیف دارد که در آنها دیدگاه های صهیونیستی خود را تشریح نموده است؛ کتاب نفرت ازلی از ملت جاودانه از جمله تألیفات اوست.

همان طور که از عنوان کتاب برمی آید سوکولوف در این کتاب دیدگاه صهیونیسم را درباره پدیده یهودستیزی، همچون پدیده ای جدایی ناپذیر از روان بشر، مطرح کرده است. او کتاب دیگری هم به نام سروران ما و استادان ما دارد که در این کتاب می کوشد برای یهودیان متدین، وجوب صهیونیست بودن را روشن کند.

اما مهم ترین کتاب سوکولوف تاریخ صهیونیسم (1917) است. این کتاب در ایران توسط بنیاد تاریخ معاصر ایران در دو جلد به زبان فارسی ترجمه و منتشر شده است. او در این کتاب به تجزیه و تحلیل ریشه های غربی نظریه صهیونیسم پرداخته است. این کتاب اولین کتاب در تاریخ صهیونیسم و به منزلهتاریخ رسمی صهیونیسم است که به شیوه ای روایی و پراکنده و تکراری فقط به جمع آوری داده ها پرداخته و دارای هیچ جنبه تجزیه و تحلیلی نیست؛ زیرا سوکولوف در این کتاب تمام سخنان شخصیت های غربی طرف دار بازگرداندن یهود به فلسطین و تأسیس دولت مستقل برای آنان را جمع آوری کرده است. ضعف توان تحلیلی سوکولوف از تعریف او از اهداف صهیونیسم آشکار می شود؛ او اهداف صهیونیسم را بدین شرح بیان کرده است:

1. [تأسیس] میهنی مادی برای یهودیانی که از نظر مادی و معنوی دچار مشکل و رنج هستند.

2. [تأسیس] میهنی برای آموزش یهودیت و علم و ادب یهودی.

3. [پدید آوردن] الگوی ایده آل و آرمانی برای یهودیان تمام جهان.

4. [پدید آوردن] جایی [میهنی] که یهودیان بتوانند در آن با سلامت و رفاه زندگی کنند.

5. تجدید حیات زبان کتاب مقدس.

6. تجدید حیات میهنی که از دیرباز به کناری گذاشته شده و ویران شده، از طریق فرهنگ و پشتکار.

7. پدید آوردن یک طبقه قومی و بسامان کشاورز یهودی.

این تعریف ژلاتین مانند، به هر قالبی در می آید و بدون هیچ گونه ترتیب منطقی همه چیز را در بر گرفته و هر کس هر چه بخواهد می تواند از آن برداشت کند. این تعریف نه فقط محتوای اندیشه مشوش و نامنسجم سوکولوف را روشن می کند، بلکه فرم و شکل آن را نیز به خوبی نشان می دهد. تاریخ صهیونیسمی که او نوشته، نشان می دهد که نویسنده مدلول و مفهوم بسیاری از داده ها و حقایق تاریخی را که در کتاب خود آورده، درک نکرده است و در بسیاری از مواقع اصولاً ابعاد آن چه را که می گوید،نمی فهمد. سوکولوف کتاب دوستداران صهیون را نیز در سال 1934 نوشته است.

پرداختن سوکولوف به ادبیات و اندیشه موجب نشد که وی نتواند در رهبری صهیونیسم به جایگاه بارزی دست یابد. سوکولوف از سال 1907 تا سال 1909 به دنبال اختلافش با ولفسون از مقام خود کناره گرفت. اما طولی نکشید که در سال 1911 به عضویت شورای اجرایی سازمان صهیونیسم درآمد و پیشنهاد کرد که اعراب به فروش زمین هایشان در فلسطین و اقامت در سرزمین های مجاور، تشویق و ترغیب شوند.

با شعله ور شدن جنگ جهانی اول به همراه وایزمن راهی انگلستان شد تا پشتیبانی این کشور را از جنبش صهیونیسم جلب کند. در مأموریتی مشابه به ایتالیا و فرانسه نیز سفر کرد. سرانجام در مه 1917 فرانسه رسماً جنبش صهیونیسم را تأیید نمود و در نوامبر همان سال اعلامیه بالفور در انگلستان تصویب شد. در پایان جنگ در سال 1919، سوکولوف در رأس هیأت صهیونیستی در کنگره صلح پاریس شرکت نمود.

با اوج گیری ستاره او در دوازدهمین کنگره صهیونیسم (1921) به عنوان رئیس هیأت اجرایی سازمان جهانی صهیونیسم انتخاب شد. همچنین نمایندگی صندوق تأسیسی یهودیان در برخی از کشورها و نیز ریاست کمیته اجرایی آژانس گسترده یهود (1929) و همچنین ریاست سازمان جهانی صهیونیسم را در بین سال های 1931 تا 1935 برعهده داشت.

سوکولوف در سال 1927 با موسولینی دیدار کرد و در سال 1933 توانست اجازه تأسیس یک کمیته ایتالیایی را به منظور پشتیبانی از طرح صهیونیستی در فلسطین بگیرد. وی در سال 1935، مسئول بخش فرهنگی سازمان صهیونیسم شد و درتأسیس اتحادیه نویسندگان عبری در ارتس یسرائیل مشارکت داشت.

مأخذ:

1. المسیری، عبدالوهاب: دایره المعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، ترجمه مؤسسه مطالعات و پژوهش های تاریخ خاورمیانه، دبیرخانه کنفرانس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین، جلد ششم، چاپ اول، پاییز 1382.