هاشومر، سازمان

واژه "هاشومر" (Ha-shomer) در زبان عبری به معنای نگهبان، محافظ و پاسدار می باشد. این سازمان نظامی صهیونیستی از قدیمی ترین سازمانهای صهیونیستی است که مجموعه ای از مهاجرین یهود وابسته به جمعیت یهودی سرّی "بارگیورا" بوده و در سال 1909 توسط یتسحاق زوی، اسرائیل جلعادی، الکساندر زید و اسرائیل شوحط در فلسطین تأسیس شد. و به فعالیت در کارهای دفاع و حراست از مستعمره ها و متملکات یهودی نشین در فلسطین اختصاص داشته است. اسرائیل شوحط مغز سیاسی محرک و رهبر عملی سازمان بود. اما بیشتر اعضای این سازمان، از صفوف حزب کارگران صهیون و از میان نخستین مهاجران روسیه آمدند. با وجود این، سازمان، تابعیت مستقیم از حزب و قرار گرفتن زیرنظر دفتر فلسطینی سازمان جهانی صهیونیسم را نپذیرفت.

سازمان هاشومر، ادامه تحولات و تکامل یافته سازمان سری بارگیورا است و بدین ترتیب، از نخستین گام ها برای تشکیل نیروی مسلح یهودی در فلسطین به شمار می رود که برای تحمیل و تحکیم اسکان (مهاجرت و اسکان) صهیونیستی تلاش می کرد. هاشومر در ابتدا به عنوان یک سازمان سریبا هدف حراست و نگهبانی آغاز به کار کرد و شمار اعضای آن به هنگام تأسیس، از سی نفر فراتر نمی رفت. پاسداری از شهرک های صهیونیستی در الجلیل را در برابر دریافت پول، به عهده گرفت.

این سازمان، به تدریج گسترش یافت و به یک سازمان جنگی تبدیل شد که وظیفه اصلی آن در ابتدا دفاع از مستعمرات صهیونیستی بود و سپس در مناطق دیگر نیز به فعالیت پرداخت. در همان حال رهبران یشوف قدیم، به دلیل تحریک آمیز بودن این فعالیت ها برای ساکنان فلسطینی، به آن اعتراض می کردند. نمونه یک پاسدار عضو هاشومر، یک یهودی مسلح بود که خوب به عربی سخن می گوید و لباس عربی یا چرکسی می پوشد عضو، پس از یک سال آزمایش، و با موافقت دو سوم حاضران در کنگره سالانه سراسر سازمان، به عضویت سازمان در می آمد.

فعالیت سازمان به پاسداری محدود نمی شد، بلکه در تأسیس آبادی های صهیونیستی در فلسطین، نقشی اساسی ایفا می کرد به طوری که نخستین آبادی خود را به نام "مرحابیا" و مستعمره "تل عداشیم" را در سال 1913 در دشت بیسان و سپس آبادی "کفرجلعادی" را در سال 1916 در نزدیکی الجلیل و آبادی "تل های" را در سال 1918 تأسیس کرد. این سازمان همچنین یکی از پایگاه های اصلی تمرین عناصر نظام بود و بعدها استخوان بندی سازمان هاگاناه را تشکیل داد.

در ابتدای جنگ جهانی اول، هاشومر تحت تعقیب ترکها قرار گرفت، مخصوصا بعد از دستگیری "لیسانسکی" یکی از اعضای مجموعه تجسس و بازرسی صهیونیستی "نیلی" و کشف اسرار سازمان هاشومر، امری که باعث دستگیری 12 نفر از اعضای آن گردید.

طی جنگ جهانی اول و حمله انگلیس به فلسطین، بخشی از اعضای سازمان هاشومر به سپاه یهودی پیوستند و در صفوف ارتش انگلیس جنگیدند در حالی که بخش دیگر، به ترک ها پیوستند و این، آغاز درگیری های داخلی بود که تشدید شد و در کنگره سراسری سازمان در مه 1920 به اوج خودرسید به طوری که بر سر استقلال سازمان یا تبدیل آن به یک سازمان گسترده دفاعی، زیر نظر نهادهای سیاسی وطن گزین یشوف، اختلاف پدید آمد.

در ابتدای دهه 20، هنگامی که احتیاج مبرم به تأسیس یک نیروی جنگی صهیونیستی بزرگ و تنها می رفت، هاشومر راه حل پیشنهادی خود را ارائه کرد.

سرانجام تصمیم گرفته شد که سازمان، منحل شده و به هاگاناه بپیوندد. اما شمار اندکی از اعضاء، همچنان خواهان تداوم سازمان بودند و برحق بدون رقیب آن در پرداختن به اقدامات نظامی تأکید می کردند. آنها یک سازمان کوچک جنگی تشکیل دادند و نام آن را "گردانهای پیکار" نهادند. همچنین یک انبار اسلحه را برای خود حفظ کردند. این وضعیت تا سال 1929 ـ که انتفاضه اعراب فلسطینی شعله ور شد ـ به همین شکل باقی بود، اما بعد از آن سال از روی ناچاری به هاگانا پیوستند.

در طول دوره تحت الحمایگی بریتانیا هاشومر فعالیت نظامی خودش را بر ضد اعراب و بریتانیایی ها ادامه داده و در سدّ حملات نظامی به مستعمرات صهیونیستی بیت المقدس و تل (تپه) حامی در الجلیل مشارکت داشت.

مأخذ:

1. المسیری، عبدالوهاب: دایره المعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، ترجمه مؤسسه مطالعات و پژوهش های تاریخ خاورمیانه، دبیرخانه کنفرانس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین، جلد هفتم، چاپ اول، 1383.
2. الموسوعة الفلسطینیة، "هاشومر"، جلد چهارم، 1984.