موشه دایان، مرکز مطالعات خاورمیانه ای و آفریقایی
محتویات
مقدمه:
مؤسسات و مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی مختلفی که رژیم صهیونیستی را در نیل به اهدافش یاری می رسانند، در دو سطح داخلی (اراضی اسرائیل) به فعالیت می پردازند. مرکز مطالعات خاورمیانه ای و آفریقایی موشه دایان وابسته به دانشگاه تل آویو از جمله این مراکز (مطالعاتی) است که در داخل اسرائیل (اراضی اشغالی 1948) به فعالیت مشغول است. این مرکز در سال 1983 تأسیس شد و از قدیمی ترین و بزرگترین مراکز تحقیقاتی در اسرائیل به شمار می رود که در زمینه مسائل و موضوعات مرتبط با منطقه خاورمیانه و روند صلح به مطالعه و تحقیق می پردازد.
الف ـ پیشینه مرکز:
مرکز مطالعات خاورمیانه ای و آفریقایی موشه دایان The Moshe dayan center for Middle Eastern and African Studies که به عنوان یک مرکز تحقیقات دانشگاهی، در سال 1983 تأسیس شد، یکی از مراکز تحقیقاتی دانشکده تاریخ و علوم انسانی دانشگاه تل آویو است. هدف از تأسیس آن تحقیق و پژوهش در زمینه تاریخ معاصر و مسائل روز خاورمیانه و جهان عرب (با تأکید بر کشورهای آفریقای شمالی) است.
این مرکز که از بزرگترین مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی در اسرائیل محسوب می شود، نقش بسیار مؤثری را در ارائه شناخت و آگاهی در زمینه خاورمیانه به رژیم صهیونیستی ایفا کرده است.
تحقیقات و پژوهشهای مرکز مطالعات موشه دایان، بر موضوعاتی نظیر تاریخ معاصر خاورمیانه و جهان عرب، اسلام و سیاست، گرایشهای اسلامی، جنبشهای اسلامی، نقش سیاسی اسلام و شیعه، جمعیت شناسی و سیاست، نقش اقلیتها، انقلاب رسانه های گروهی در خاورمیانه، روابط اعراب و اسرائیل، اوضاع سیاسی، اقتصادی واجتماعی فلسطینیان در اراضی اشغالی 1967، اقلیت عرب در اسرائیل، روند صلح و... متمرکز می شود.
مرکز با گردهم آوردن گروهی از برجسته ترین محققان، افراد دانشگاهی و اندیشمندان سیاسی داخل و خارج اسرائیل، مسائل و موضوعات فوق الذکر را مورد تحلیل و بررسی قرار می دهد.
این مرکز با اجرای پروژه های تحقیقاتی، انتشار کتب، مقالات و تحلیلها، برگزاری کنفرانسها و همایشهای مختلف علمی و سیاسی، اطلاعات دقیقی را در مورد معضلات و پیچیدگیهای منطقه خاورمیانه، پیشبرد روند صلح میان اعراب و اسرائیل و همچنین جدیدترین تحولات منطقه ای در اختیار جامعه علمی و دانشگاهی، ژورنالیستها، سیاستگذاران و دولتمردان اسرائیلی قرار می دهد.
ب ـ ساختار اداری و اجرایی مرکز:
مرکز مطالعات موشه دایان از بخشهای مختلف اداری و اجرایی تشکیل شده است. این بخشها عبارتند از:
1 ـ هیأت مدیره:
پرفسور آشر ساسر (Asher Susser) ، پرفسور مارتین کرامر (Martin Kramer) ، دکتر آمیرا مارگالیث (Amira Marghlith) و آریه عزرا (Aryeh Ezra) در هیأت مدیره مرکز موشه دایان عضویت دارند.
پرفسور "آشر ساسر" مقام مدیریت و ریاست هیأت مدیره این مرکز را نیز برعهده دارد.
2 ـ معاون اجرایی:
کلیه فعالیتهای اجرایی و مالی مرکز مطالعات موشه دایان از طریق "ایلانا گرین برگ" (Ilana Greenberg) معاون اجرایی مرکز هماهنگ می شود.
3 ـ هیأت بین المللی:
اعضای هیأت بین المللی مرکز را اندیشمندانی از کشورهای آمریکا، کانادا، اروپا و استرالیا تشکیل می دهند. مشارکت علمی با هیأت مدیره مرکز ازوظایف عمده این هیأت محسوب می شود.
4 ـ شورای مشورتی:
این شورا که وظیفه ارائه خدمات مشورتی در زمینه مسائل سیاسی خاورمیانه به تصمیم گیرندگان سیاسی و همچنین نهادهای دولتی اسرائیل را برعهده دارد، متشکل از 30 عضو از محققان و اندیشمندان برجسته اسرائیلی و غیراسرائیلی است.
پرفسور یوسف بن شلوموها (Yosef Ben-shlomo) ، پرفسور موشه آرنز (Moshe Arens) ، دکتر شموئل کاتز (Shmuel Katz) و پرفسور ویلیام ون کلیو (Willam van cleave) از کانادا از جمله اعضای شورای مشورتی اند.
ج ـ اهداف و برنامه های مرکز:
بنابر ادعای مسئولان مرکز موشه دایان محور برنامه ها و فعالیتهای این مرکز اهداف سه گانه ذیل متمرکز است.
1 ـ ارتقاء دانش سیاسی مردم منطقه خاورمیانه در جهت پیشبرد روند صلح!
2 ـ ایجاد شبکه ارتباطی میان مؤسسات و مراکز تحقیقاتی در سطوح داخلی، منطقه ای و بین المللی در جهت همکاری و تبادل نظر، عقاید و پژوهشهای آنها درباره مسائل مرتبط با منطقه خاورمیانه.
3 ـ فراهم آوردن بستر مناسبی برای نشستهای تخصصی در عرصه مسائل سیاسی منطقه.
گفتنی است که مرکز مطالعات موشه دایان در راستای نیل به اهداف خویش برنامه ها و فعالیتهای متنوع و گسترده ای را تدارک دیده است. فعالیتهای عمده این مرکز عبارتند از:
1 ـ سازماندهی و برگزاری همایشها، جلسات سخنرانی و کنفرانسهایی در سطوح داخلی و بین المللی با موضوعاتی نظیر: بنیادگرایی اسلامی، منازعات اسرائیل و فلسطین، جنبشهای اسلامی، روابط اسرائیل و ترکیه، مسائل سیاسی جمهوری اسلامی ایران از جمله روند انتخابات در ایران، روابط اسرائیل و اردن، روابط اسرائیل با کشورهای عربی (باتأکید بر کشورهای آفریقای شمالی)، وضعیت اقلیت عربی در اسرائیل.
2 ـ تحلیل و بررسی مهمترین مسائل مرتبط با منطقه خاورمیانه.
لازم به ذکر است که مرکز برای اجرای برنامه های خود، همکاری و ارتباط گسترده ای را با مؤسسات و مراکز تحقیقاتی خارج اسرائیل، از جمله: مؤسسه سیاست خارجی ترکیه (در آنکارا) (Turkish Foreign policy Institute in Ankara) ، مؤسسه امور بین المللی رویال (لندن) (Royal Institute of International Affairs in london)، مؤسسه واشنگتن برای مطالعه خاورنزدیک (آمریکا) و بسیاری از مؤسسات دیگر در اروپا و آمریکا، برقرار کرده است.
مرکز همچنین در راستای تبادل اطلاعات، با بسیاری از دانشگاههای معتبر جهان از جمله: هاروارد، مک گیل و کلمبیا و... ارتباط نزدیکی دارد.
د ـ انتشارات مرکز:
فعالیتهای علمی، اطلاع رسانی و تحقیقاتی مرکز مطالعات موشه دایان، در قالب انتشارات این مرکز به صورت کتاب، مقالات سیاسی و یک نشریه تخصصی ارائه می شود.
1 ـ انتشار کتاب:
انتشار دهها کتاب در زمینه های مرتبط با اهداف مرکز از عمده ترین فعالیتهای علمی این مرکز محسوب می شود. مهمترین کتب منتشر شده این مرکز عبارتند از:
لبنان؛ چالشهای استقلال
Lebanon: The Challenge ofIndependence
بیداری اعراب و احیای اسلام
Arabs Awakening and Islamic Revival
خاورمیانه در سال 2005
The Middle East in 2005
The Turkish-Israel Relationship
رشد جمعیت، مهاجرت و سیاستهای اجتماعی درقطر
Population Growth, Migration Social Policies in Qatar
2 ـ مقالات سیاسی:
نتایج و دستاوردهای فعالیتهای مرکز را می توان در قالب مقالات سیاسی منتشر شده آن مشاهده کرد. جدیدترین مقالات سیاسی که از سوی مرکز مطالعات موشه دایان منتشر شده اند، موضوعاتی در زمینه تحولات لبنان، مسائل سیاسی ایران، مسائل داخلی تشکیلات خودگردان فلسطین، گروههای جهادی فلسطین و موضوع عراق را شامل می شوند. عناوین جدیدترین مقالات تحلیلی تهیه شده و مؤلفین آنها عبارتند از:
ـ تشکیلات خودگردان فلسطین و انتخاب ابومازن/ایال زایسر (Eyal Zisser)
Palestinian Authority and The Election of Abu Mazen
- نقش حماس در انتفاضه الاقصی/مئیر لیتواک (Meir Litvak)
Role of Hamas in Al-aqsa Intifada
ـ لبنان پس از مرگ حریری/مارتین کریمر (Martin Kramer)
Lebanon After The Murder of Hariri
ـ اهمیت انتخابات ریاست جمهوری ایران/دیوید مناشری (David Menashri)
The Significance of Irans Presidential Election
ـ مصر در جستجوی یک نقش/مادی واتزمن (Maddy Weitzman)
Egypt in Search of a Role
ـ اردن و دیوار امنیتی اسرائیل/آشر ساسر (Asher Susser)
Jordan and The Israeli Security fence
3 ـ نشریه تخصصی مرکز:
نشریه تخصصی مرکز مطالعات موشه دایان تحت عنوان Middle East Contemporarysurvey (مروری بر تاریخ معاصر خاورمیانه) به تحلیل و بررسی تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خاورمیانه و همچنین موضوعات مختلف مرتبط با کشورهای منطقه نظیر اسرائیل، ترکیه، ایران، کشورهای عربی و آفریقای شمالی و فلسطین می پردازد.
ه ـ آرشیو مطبوعات
آرشیو مطبوعات مرکز موشه دایان کامل ترین و جامع ترین آرشیو مطبوعات جهان عرب (از سال 1950 به بعد) در جهان به شمار می رود. این آرشیو بیش از 11 میلیون شماره از (2 هزار عنوان) روزنامه، نشریات و مجلات جهان عرب و حتی مطبوعات ایران را داراست. تصدی این بخش از مرکز را "حایم گال" (Haim Gall) برعهده دارد.
و ـ کتابخانه مرکز موشه دایان:
این کتابخانه به عنوان یکی از منابع غنی تحقیقاتی و مطالعاتی در اختیار دانشجویان و محققان قرار می گیرد و دارای مجموعه عظیمی از نشریات، کتب، گزارشها و بولتنها در مورد خاورمیانه اعم از گزارشهای رادیویی آمریکا، انگلیس و اسرائیل در مورد خاورمیانه، کتابها و نشریات مختلف در مورد خاورمیانه و بسیاری از اطلاعات دیگر است.
"ماریون گلیکسبرگ" (Marion Gliksberg) ریاست کتابخانه مرکز را عهده دار است.
ز ـ پایگاه اطلاع رسانی (بانک اطلاعات)
بانک اطلاعات مرکز موشه دایان یک منبع منحصر به فرد در ارائه اطلاعات الکترونیکی به صورت مقاله، نشریه و جزوه به زبانهای انگلیسی، فرانسه، عربی و عبری در مورد خاورمیانه به شمار می رود.
بررسی صورت گرفته در زمینه عملکرد مرکز مطالعات خاورمیانه ای و آفریقایی موشه دایان که به عنوان یک مرکز مطالعات و تحقیقات دانشگاهی از اوایل دهه 1980 در دانشگاه تل آویو مشغول بهفعالیت است، نشان می دهد که این مرکز در ارائه تحلیلهای سیاسی در زمینه مسائل و موضوعات مرتبط با کشورهای منطقه خاورمیانه (به ویژه کشورهای عرب منطقه) و همچنین تحولات و بحرانهای موجود در منطقه، به جامعه علمی و دانشگاهی و به ویژه سیاستمداران و مقامات دولتی رژیم صهیونیستی نقش عمده ای را ایفا کرده است.
همکاری دوجانبه مرکز با مؤسسات و مراکز تحقیقاتی داخل و خارج اسرائیل (به ویژه در آمریکا و اروپا) و همچنین دانشگاههای معتبر جهان، منافع و آثار متقابلی را برای طرفین به ارمغان آورده است. از طریق این همکاری و ارتباط، مراکز و دانشگاهها از مشاوره و اطلاعات مرکز در زمینه مسائل مرتبط با خاورمیانه بهره مند شده و متقابلاً مرکز نیز ضمن استفاده از اسناد و اطلاعات علمی این مراکز، مجرایی برای معرفی خود در سطح بین المللی می یابد.
مأخذ:
- بولتن رویداد و گزارش اسرائیل، مؤسسه تحقیقات و پژوهشهای سیاسی ـ علمی ندا، 9/7/1384، شماره 266.
