صندوق ملی یهودیان

الف ـ تاریخچه:

در اولین کنگره صهیونیستها که در سال 1897 در شهر بال سوئیس تشکیل گردید، "شاپی را حاخامی" از لیتوانی شوروی و استاد ریاضی، برای نخستین بار پیشنهاد تأسیس صندوقی را برای خرید زمینهای فلسطینی مطرح نمود. از پیشنهاد او حمایت کافی به عمل نیامد تا اینکه در پنجمین کنگره صهیونیستها در سال 1901 به عنوان مؤسسه ای مخصوص یهودیان و صرفا برای خرید زمین در فلسطین و سوریه ایجاد گشت. این مؤسسه توانست در فاصله کوتاهی با برخورداری از موقعیت قانونی خود، به عنوان تنها عامل سازمان جهانی صهیونیستها به جمع آوری اعانه برای خرید و به دست آوردن زمین در فلسطین بپردازد.

پس از تأسیس اسرائیل کنست (مجلس) آن کشور با تصویب قانونی در سال 1953 به وزیر دادگستری اختیار داد تا با توجه به شرکتی که در خارج از اسرائیل تأسیس شده و فعالیت می کرد، صندوق ملی یهودیان را در اسرائیل تشکیل دهد. بدین ترتیب در سال 1954 شرکت جدیدالتأسیس اسرائیل کلیه دارایی و بدهیهای صندوق ملی یهودیان را که در سال 1907 در انگلستان تشکیل شده بود تقبل نمود.

هدف اولیه این مؤسسه عبارت بود از: "خرید، اجاره، و معاوضه زمینها و جنگلها و گرفتن حقوقمالکیت این نوع املاک و سایر اموال غیر منقول در مناطق در نظر گرفته شده برای حکومت صهیونیستها".

مقصود از "منطقه در نظر گرفته شده" از نظر قانونگزار در یادداشتی که بدین منظور تهیه گردید، اشاره ایست به کشور اسرائیل و تمام مناطقی که در قلمروی حکومتی آن قرار می گیرد.

در کوششی به منظور مشخص کردن رابطه صندوق ملی یهودیان با رژیم صهیونیستی، توافق نامه ای در سال 1960 بین نمایندگان دولت اسرائیل و مقامات صندوق به امضا رسید. در این توافقنامه تصریح گردیده که "صندوق به عنوان آژانس مستقل سازمان جهانی صهیونیستها به عملیاتش برای جمع آوری اعانه از یهودیان خارج از اسرائیل برای خرید زمین ادامه داده و فعالیتهای اطلاعاتی و آموزش صهیونیستی و اسرائیلی را اداره و رهبری خواهد نمود."

صندوق ملی یهودیان تا سال 1925 که جذب سازمان تقاضای یهودیان فلسطین گردید، مدعی بود که تنها نماینده سازمان جهانی صهیونیستها برای جمع آوری اعانه و کمکهای مالی در آمریکاست. در همین رابطه مجددا در سال 1951 صندوق موجودیت خود را به عنوان یک سازمان مستقل صهیونیستی و با هدف "جمع آوری وجوه از یهودیان آمریکا و به منظور احیاء و جنگل سازی در اسرائیل" اعلام نمود. در حال حاضر صندوق ملی یهودیان آمریکا به عنوان شعبه ای از صندوق ملی یهودیان در اسرائیل، فعالیت می کند و به عنوان مؤسسه ای غیر انتفاعی در ایالت نیویورک به ثبت رسیده و از پرداخت مالیات معاف است.

ب ـ نقش صندوق در حمایت از اسرائیل:

صندوق ملی یهودیان در تعریف وظایف خود چنین می گوید: "نماینده ایست از طرف سازمان جهانی صهیونیستها برای جمع آوری اعانات به منظور آبادانی، احیاء و جنگل کاری زمینهای اسرائیل. این عملیات شامل راه سازی و آماده کردن مناطق مسکونی برای ساکنان جدید می باشد." علاوه بر این صندوق با کمک به مدارس و کنیسه ها در سرتاسر جهان به شناساندن اسرائیل و اهمیت آن تکیه و توجه خاص دارد.

تا قبل از تأسیس اسرائیل، فعالیتهای صندوق بیشتر متمرکز بر خرید زمین بود ولی با ایجاد اسرائیل، تحصیل و خرید زمین جای خود را به احیاء زمینها، راه سازی و کمک به مناطق مسکونی داد. حفر چاههای عمیق، ساختن سدها و پیاده کردن سیستمهای جدید آبیاری جنگل کاری به مقیاس وسیع، ساخت کیلومترها راه و جاده که روستاها و مناطق مسکونی سرسبز را به هم متصل می کند، فعالیتهایی است که صندوق در این دوره انجام می دهد. امروزه در اکثر پارکها و جنگلهای اسرائیل، نشانه و آرم صندوق که حاکی از نقش آن در این سازندگیهاست دیده می شود.

از جنگ سال 1967 به بعد عملیات صندوق را از نظر منطقه محل اجرا به سه گروه تقسیم می کنند: 1 ـ در سرزمینهای اشغالی فلسطین (مرزهای 1948 اسرائیل). 2 ـ مناطقی که قبل از جنگ 1967 دور از دسترس اسرائیلیان برای آبادانی بود، نظیر زمینهای در امتداد مرز سوریه، رودخانه یرموک، و شرق بیت المقدس که امروزه یهودیان جزئی از خاک خودمی دانند 3 ـ مناطق دیگری که امروزه اسرائیل تحت قلمروی خود می داند، مثل: کرانه غربی رودخانه اردن، نوار غزه، بلندیهای جولان، جنوب لبنان.

پروژه های صندوق، اثراتی ماوراء اهمیتهای مشهود اقتصادی و کشاورزی دارند، به طوری که رئیس صندوق حاخام ویلیام برک اویتز Rbbi William Berkowitzطی سخنرانی خود در هشتمین مجمع عمومی ادعا نمود که: "صندوق توانسته موقعیتهای تاریخی خلق نماید، حقایق استراتژیکی به وجود آورد و از نظر جغرافیای سیاسی اطمینانهای امنیتی ایجاد نماید."

از دهه 1960 به بعد، صندوق فعالانه به نیروهای اسرائیلی در ساختن پایگاههای نظامی که جنبه و اهمیت استراتژیکی دارند کمک می کند و هزینه ساخت بیش از یکصد پست دیده بانی را که از نظر امنیت محلی بسیار اهمیت داشتند به عهده می گیرد. در راه سازی هم که از نقطه نظر استراتژیکی اهمیت فراوانی دارد، صندوق به مقیاس وسیعی فعالیت داشته است در این رابطه برک اویتز می گوید: "... اگر امروز میان اسرائیل و حامیان مسیحی او در لبنان، راهی ارتباطی وجود دارد که جنبه حیاتی دارد. وجود کیلومترها راه و جاده آسفالته ایست که در مرز لبنان و اسرائیل ساخته شده، آیا می دانید این مهم را چه کسانی انجام داده اند؟ صندوق ملی یهودیان."

اطلاعاتی که صندوق درباره برنامه ها و فعالیتهای خود در اسرائیل، تهیه و در آمریکا توزیع می کند حاکی از دو برخورد متفاوت اسرائیلیان نسبت فلسطینیانی است که در همسایگی آنها زندگی می کنند و منعکس کننده محتوی سیاسی فعالیتهای صندوق در این رابطه است. در داخل مرزهای اسرائیل شامل مناطق اشغالی که اسرائیل جزئی ازخاک خود می داند، گروهی از اسرائیلیها در کنار صاحبان و ساکنان اصلی فلسطین این مناطق زندگی می کنند و وجود فلسطینیان را ندیده می گیرند.

گروهی دیگر وجود آنها را در روستا و شهرک محل سکونت خود تهدیدی برای امنیت اسرائیل می دانند، و خواستار سرکوب کردن آنها می باشند. در چنین موقعیتی فعالیتهای صندوق در آبادانی منطقه جلیله که مایه سیاسی دارد و کاملاً مشهود است درخور توجه است.

این منطقه که بعد از جنگ 1967 در داخل مرزهای اسرائیل قرار گرفت، جمعیتی حدود 300000 نفر دارد که در ضمن دارای بیشترین تعداد فلسطینی است. ولی به تدریج از تعداد فلسطینیان کاسته شده و بر تعداد یهودیان در این منطقه افزوده می شود. به طوری که امروزه حدود 40 درصد جمعیت آن یهود است در حالی که تا سال 1980 در مناطق کوهستانی آن که حدود 235000 نفر جمعیت داشت فقط 77000 یهودی زندگی می کردند.

رژیم صهیونیستی چندین سال است که دقیقا در جهت تغییر خصوصیات جمعیتی و مالکیت این منطقه و تبدیل آن به منطقه ای یهودی نشین فعالیت می کند و مؤسساتی نظیر صندوق ملی یهودیان نیز به طور غیر مستقیم مجریان این برنامه اند. مسأله یهودی کردن این منطق دارای آن چنان اهمیتی است که یکی از نمایندگان حزب کارگر در مجلس اسرائیل در رابطه با آن می گوید: "این منطقه در مقایسه با نوار غزه و کرانه غربی، منطقه ایست بسیار بسیار حساس تر، بحرانی تر و مسأله آفرین تر در آینده."

فعالیتهای احیاء و آبادانی زمین صندوق ملی یهودیان در داخل خط سبز انجام می گیرد. (خط سبز مناطقی را که از سال 1948 تحت قلمروی اسرائیلقرار گرفته اند با مناطقی که در سال 1987 تصرف گردید جدا می سازد.) و بدین ترتیب عملیات صندوق بر روی منطقه جلیله متمرکز شده است. در فاصله سالهای 1977 تا 1981، صندوق با کمک چند مؤسسه دیگر یکصد واحد مسکونی در این منطقه ساخت که تعدادی از آنها پستهای دیده بانی است که ساخت آنها صرفا جنبه تثبیت حضور یهودیان را داشت.

سازمان زمین اسرائیل و آژانس یهودیان با دادن کمکهای مالی یهودیان را تشویق می کنند تا در این منطقه سکونت کنند و جای تعجب نیست که ببینیم درجه خصومت یهودیان این منطقه نسبت به اعراب بیشتر از هر منطقه دیگر است.

در تحقیقی که توسط مرکز مطالعات عرب و یهود انجام گرفت و نتایج آن در کنفرانس سال 1984 دانشگاه حیفا ارائه شد، این آمار قابل توجه است. 49 درصد یهودیان در اسرائیل مایل اند که دولت ترتیبی دهد تا اعراب از مناطق تحت اشغال اسرائیل مهاجرت کنند. این نسبت در میان یهودیان جلیله به 57 درصد می رسد. و در ضمن 72 درصد آنان مایل هستند که دولت اسرائیل برای جلوگیری از تشکیل اکثریت از طرف اعراب محدودیتهای سختی را اعمال کند.

ج ـ جریان وجوه صندوق و امور مالی آن:

از قدیم و از گذشته دور، صندوق برای جمع آوری اعانات از تکنیکهای خاصی استفاده می کند که مرسوم ترین آنها عبارتند از: فروش درخت و تمبر در اسرائیل، درج اسامی افرادی که اعانه های بزرگ پرداخت می کنند در کتابی به نام "کتاب طلایی" و بالاخره استفاده از صندوقهای کوچک آبی رنگ کهنگهداری آن در میان خانواده های یهودی سنتی است. در نشریه ای که از طرف بخش آموزش صندوق ملی توزیع شد مقاله تأثرانگیزی در اظهار تأسف از جهت فراموش شدن این صندوقها نوشته شده بود و از خانواده های یهودی خواسته می شد تا با توجه به ارزشهای سمبلیک و اقتصادی این صندوق دوباره استفاده از آن را مرسوم کنند.

در نشریه به خانواده ها چنین پیشنهاد شده "قبل از آنکه شمعی را برای شبها و روزهای تعطیل روشن کنید، در حضور فرزندان خود اعانه ای به صندوق بریزد و از بچه های خود بخواهید که آنها نیز از پس انداز خو اعانه ای بپردازند. در فرصتهای مناسب در مورد اسرائیل و جنبه های مختلف آن در محیط خانواده صحبت کنید، از شخصیتهای معروف صهیونیست و چگونگی پیشرفت صهیونیسم برای آنها بگویید، از ارض یسرائیل و اسرائیل مدرن، از نام حیوانات و نباتاتی که در کتاب مقدس آمده برای آنها تعریف نمائید. بدین ترتیب پدران و فرزندان موفق خواهند شد تا ارتباط زنده ای با سرزمین پدران خود یعنی اسرائیل ایجاد کند."

ولی به گفته مناخیم بگین. "دوره جمع آوری اعانات کوچک از جوامع یهودی و استفاده از جعبه های آبی رنگ سپری گردیده است. امروزه صندوق ملی یهودیان سازمانی است مورد اطمینان همه یهودیان تا از طریق آن در خرید و احیاء سرزمین اسرائیل شرکت نمایند. جریانی که روزی با ریختن اعانات کوچک هفتگی به صندوقی آبی در میان خانواده های یهودی شروع گردید، امروزه به یک سازمان عظیم اقتصادی تبدیل گردیده است."

در آوریل 1980، صندوق ملی یهودیان در اورشلیم جمع دارایی خود را بیش از 148 میلیوندلار ارزیابی نمود. منابع اولیه و مهم درآمدهای صندوق عبارتند از: اجاره بهاء املاکی که متعلق به صندوق است، درآمدهای حاصله از اجرای کنتراتهای آژانس یهودیان و دولت اسرائیل، اعانات پرداختی یهودیان، و وجوه حاصل از فروش الوارهایی که از جنگلهای متعلق به صندوق تهیه شده است. مقامات صندوق تخمین می زنند که حدود یک سوم درآمدهای مستقل صندوق از محل ارثیه ها، وصیت نامه ها و بیمه های عمر دریافت می شود.

صندوق درآمدهای خود را در پایان سپتامبر 1982 در آمریکا 7/1 میلیون دلار اعلام نمود که حدود 7 میلیون دلار آن را وجوه اعانات تشکیل می داد. حدود 85 میلیون دلار آن صرف اجرای برنامه های مختلف گردید که 4/5 میلیون دلار آن به برنامه های مخصوص اسرائیل اختصاص داشت و برای آن کشور فرستاده شد. ارقام دیگر هزینه عبارت بودند از 400000 دلار برای آموزشهای عمومی و فرهنگی و 1/1 میلیون دلار نیز برای هزینه های اداری جمع آوری اعانات.

امروزه صندوق در آمریکا از تکنیکهای مختلفی برای جمع آوری اعانات استفاده می کنند. تشکیل سمینارها، ترتیب دادن جلسات ملاقات و دادن ضیافتهای شام، نمونه هاییست از این تکنیکها، ولی تمامی این فعالیتها در یک موضوع وجه اشتراک دارند و آن تأکید بر ضرورت حمایت از اسرائیل است (از طریق کمک به صندوق) تا این سازمان بتواند وظیفه خود را در کنترل بر سرزمینهای اشغالی انجام دهد.

در هشتمین مجمع عمومی صندوق که در مارس 1981 در نیویورک تشکیل گردید، معاون اجرایی آن برنامه ای شامل 5 ماده را برای دهه سال 1980 ارائه نمود. این مواد عبارتند از: 1ـ دریافت 100 میلیوندلار برای این دوره، 2 ـ تشکیل یک هیأت ملی برای جمع آوری اعانات در آمریکا، 3 ـ وسیع کردن مبانی سازمانی صندوق به منظور افزایش فعالیتهای دیگر سازمانهای یهودی، 4 ـ تشکیل کنفرانسها و مشاوره با مؤسسات روابط عمومی به منظور رساندن هرچه بهتر پیام صندوق به جوامع یهودی، 5 ـ تشکیل کمیته برای تعیین و تهیه خط مشی ها و برنامه های مربوط به جمع آوری اعانات از جوامع غیر یهودی.

از آنجا که صندوق ملی یهودیان خود را جمع آوری کننده انحصاری اعانات در رابطه با احیاء زمینها می داند سازمانهای دیگر یهودی که قصد دارند در این زمینه ها فعالیت کنند، هزینه تمامی و یا یک قسمت از پروژه ای را که صندوق تهیه نموده، تقبل می نمایند، از جمله کنیسه های متحد آمریکا در سال 1981 اعلام نمود که اولین پارک کنیسه ها را در دست ساخت دارد و برای پارک دیگری اعانه جمع آوری می نماید و در سال 1982 اعلام کرد که هزینه پروژه ای را متعلق به صندوق برای ساختن پارکی در منطقه جلیله پرداخت خواهد نمود.

در سال 1976 صندوق ملی یهودیان به مناسبت بزرگداشت تاریخ یکصد ساله آمریکا، ساخت پارکی را به نام پارک استقلال آمریکا در حومه اورشلیم (بیت المقدس) آغاز نمود، سازمان زنان پیشرو که یک سازمان کارگری و صهیونیستی است، هزینه جاده ای را در این پارک به مبلغ 600000 دلار تعهد نمود و در سال 1981 برای اولین بار، صندوق ملی یهودیان جایزه "درخت زندگی" را به خانم کاری همسر فرماندار سابق نیویورک و برادر وی برای ساختن یک پارک تفریحی برای کودکان در منطقه ناظریه اسرائیل اهداء کرد.

صندوق نیز در جریان جمع آوری اعانات هماننددیگر سازمانهای یهودی طرفدار اسرائیل برای مسافرت به اسرائیل برنامه هایی را ترتیب می دهد و در اکثر موارد به هزینه خود هیأت یا افرادی را به اسرائیل می فرستد. در یکی از این مسافرتها که تحت عنوان "سمینار زمستانی کالجها در اسرائیل" ترتیب داده شد. سی نفر هیأت اعزامی ضمن بازدید از مناطق ملی ملاقات نمودند و در یک مراسم درختکاری شرکت کرده و هر یک درختی را به رسم یادگار کاشتند.

انتشارات این صندوق دو نشریه به نامهای سالنامه صندوق و زمین و زندگی منتشر می کند.

مأخذ:

1. اوبَرین، لی: المنظمات الیهودیة الامریکائکیة و نشاطاتها فی دعم الاسرائیل، مؤسسة الدراسات الفلسطینیة، بیروت 1986.