موهیلور، ساموئل (1898-1824)
ساموئل موهیلور (Samuel Mohilever) حاخام روسی و یکی از بنیان گذاران جنبش دوستداران صهیون است. آموزش و فرهنگی دینی دید. در کابالا و حسیدیسم و تاریخ گروه های یهودی عمیقاً به تحقیق و مطالعه پرداخت. همچنین با ریاضیات و زبان های روسی و آلمانی و لهستانی آشنایی داشت. پیش از آن که به کارها و امور دینی که چندان خوشایند او نبود بپردازد، مدت زمانی به تجارت اشتغال داشت؛ مدتی بعد به عنوان تلمودشناس به شهرت رسید. او یکی از مهم ترین مدافعان آموزش یهودی و پرداختن به کارهای جسمانی و کشاورزی بود. موهیلور در سازمان دادن به جریان مهاجرت به فلسطین نقش داشت و هیرش و روچیلد را قانع کرد که در تأمین هزینه و کمک به مهاجرت و اسکان یهودیان در فلسطین شرکت جویند (روی آوردن به ثروتمندان یهودی همواره اولین گام در هر اقدام صهیونیستی بوده است).
با این که جنبش دوستداران صهیون جنبشی آشکارا سکولار بود، موهیلور به فعالیت در اینجنبش ادامه داد و هنگامی که میان سکولارهای دوستداران صهیون و رقبای آنها اختلاف بروز کرد، فعالیت در محافل متدینان به او محول شد. دفتر موهیلور در آن زمان "مرکز روحانی" خوانده شد که کلمه "مزراحی" از همین نام گرفته شده است. او یکی از فراخوانان به کنگره کاتوویچ بود و چند بار تلاش کرد که بر رهبری دوستداران صهیون دست یابد؛ که این تلاش ها بی نتیجه ماند.
موهیلور نتوانست در کنگره اول صهیونیسم (1897) شرکت کند، اما با ارسال پیامی به کنگره برنامه های کنگره گرایش های سیاسی آن را تأیید نمود. ظاهراً او پی نبرده بود که صهیونیسم از یک جنبش صرف مهاجرتی برای نجات بعضی از یهودیان، به جنبشی استعماری مهاجرتی، یعنی بخشی از طرح استعماری غرب، تبدیل شده است. برای همین، او در پیامش از ضرورت دخالت و تأثیرگذاری بر دولت ترکیه سخن گفته بود "تا به ملت ما اجازه دهد زمین بخرد و در آن خانه بسازد". او معتقد بود ضرورت همکاری با سکولارها بود، زیرا وضعیت یهودیان [به نظر او ]به حال کسانی شباهت داشت که آتش در خانه شان افتاده است. لذا، او کمک هر کمک کننده ای را می پذیرد. موهیلور از کنگره خواست تا سپاس خود را به محضر "نیکوکار بزرگ بارون ادموند دو روچیلد" ابراز کند، که ده میلیون فرانک در راه وطن گزینی، انفاق کرده است. او از کنگره خواست تا با حفظ تقوای دینی، دست به پولی که به فقرای یهود و تنگدستان قدس اعطا شده نزند. این موضع او، نشان دهنده مشکلات جنبش دوستداران صهیون بود که هرگز به ضرورت و ناگزیری تکیه بر امپریالیسم غرب برای عملی کردن طرح صهیونیسم، پی نبرد. اما، با این حال، او در نوسازی آموزش و پرورش یهودی، مشارکت کرد و خواستار همکاری با سکولارها شد و به بازگشت و اقامت در فلسطین و خرید اراضی و خانه سازی و باغ داری و کشاورزی دعوت نمود؛ حتی اشاره می کرد که بازگشت یکی از فرمان های اصلی تورات است و حکیمان [یهود] این بازگشت را به منزله ناموس الهی می دانند.
موهیلور برای این بینش هماهنگ کننده خود،سندی در تلمود پیدا کرد که می گفت خدا ترجیح می دهد که فرزندانش در زمین خودشان زندگی کنند، حتی اگر احکام و تعالیم تورات را اجرا نکنند؛ تا این که در تبعید زندگی کنند و احکام تورات را اجرا کنند (حاخام صهیونیست عکس این موضوع را که در تلمود آمده، به یاد نمی آورد).
همچنین موهیلور در پیامش یادآور می شود که ملی گرایی با عقیده به ماشیح تضادی ندارد؛ ماشیح می آید و [ملت ]اسرائیل پراکنده را جمع می کند تا فرزندان اسرائیل را، به جای این که سرگردان از این جا به آنجا بروند، در سرزمین خودشان اسکان دهد. موهیلور سرسلسله حاخام های صهیونیستی است که به لزوم غلبه بر مشکلات پیشِ روی مهاجرت و اسکان فتوا می دادند. زمانی که مهاجران یهود دچار مشکل سال شنبه ای شدند، موهیلور از جمله حاخام های "مترقی"ای بود که فتوا دادند می شود زمین را به غیریهودیان، به شکل صوری، فروخت تا یهودیان بتوانند به کشاورزی خود ادامه دهند.
مأخذ:
- المسیری، عبدالوهاب: دایره المعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، ترجمه مؤسسه مطالعات و پژوهش های تاریخ خاورمیانه، دبیرخانه کنفرانس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین، جلد ششم، چاپ اول، پاییز 1382.
