مؤسسه دموکراسی اسرائیل

مقامات رژیم صهیونیستی مدعی اند از زمانی که دولت اسرائیل شکل گرفت حامیان دموکراسی و مردم سالاری برای نهادینه کردن شیوه های دموکراتیک در اداره کشور و تقویت و گسترش آن در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و... تلاشهای بسیاری کردند و به تأسیس مراکز دولتی و غیردولتی بسیاری برای ترویج دموکراسی همت گماردند که "مؤسسه دموکراسی اسرائیل" Israel Democracy Inistitute (IDI) یکی از آنهاست.

الف ـ تاریخچه و اهداف اولیه مؤسسه:

مؤسسه دموکراسی اسرائیل (IDI) در اکتبر سال 1991 به عنوان یک سازمان غیردولتی، به ریاست پروفسور "آریه کارمون" (Arye Carmon) در بیت المقدس تأسیس شد. این مرکز وظیفه شناسایی مشکلات و معضلات موجود در سیستم حکومتی اسرائیل را برعهده دارد و پس از آگاهی از این نواقص، گروههای تحقیق، متشکل از محققان و دانشجویان را در جهت تحقیق درباره راهکارهای مقابله با مشکلات مذکور سازماندهی می کند. گروههای تحقیق موظفند موضوع دموکراسی را در تحقیقاتشان لحاظ کرده و برای رفع مشکلات موجود در سیستم حکومتی، از پارامترهای دموکراتیک استفاده کنند و به ادعای مسئولین IDI این نکته را به اثبات رسانند که دموکراسی توان رفع تمام مشکلات موجود در جامعه حتی مشکلات پیچیده ای چون اداره امور کشور را دارد. DID ، تعدادی حقوقدان، قانونگذار، کارشناس و تصمیم گیرنده امور سیاسی ـ اجتماعی و نیز تعدادی کارمند ساده برای شناخت دقیق مشکلات و کسب اطلاع از امور مختلف جامعه را در اختیار داشته و تشکلی از افراد متخصص را برای تحقیق و بررسی در مورد لزوم تحقق دموکراسی در عرصه های مختلف کشور ایجاد کرده است. این مؤسسه مدعی است همواره با سران و مسئولان اسرائیل، جلسات بحث و مناظره داشته و نظرات آنان را درباره جنبه های مختلف دموکراسی جویا شده ومتقابلاً تأثیرات بسیاری بر آنها داشته است. بنابر ادعای مسئولین IDI ، "مؤسسه دموکراسی اسرائیل" به عنوان یک "راهنمای امور سیاسی" مورد توجه سیاستمداران و دانشجویان سراسر جهان بوده و افراد بسیاری از اطلاعات این مؤسسه برای رفع مشکلات یا یافتن پاسخ سؤالاتشان استفاده می کنند.

در تاریخچه تأسیس این مؤسسه آمده است: IDI به پیشنهاد عده ای از کارشناسان امور سیاسی، اقتصادی و نظامی اسرائیل، برای همیاری در ایجاد دموکراسی و ترویج و تقویت آن در اسرائیل شکل گرفت و به عنوان یک مرکز تحقیقی - مطالعاتی در کنار سیاستمداران داخلی، سیاستگذاران خارجی و متفکران بین المللی حضور دارد. بنابر ادعای مسئولین IDI ، این مؤسسه بسیاری از نخبگان و کارگزاران دولت که تحقیقات علمی درباره استقلال و آزادی در اسرائیل داشته اند یا برای اشاعه ارزشهای دموکراتیک و یافتن ایده های نوین در این باره تلاش می کنند را به خدمت گرفته و از نظرات و پیشنهادهای آنان در جهت تحقق اهداف خود استفاده می کند. مؤسسه دموکراسی اسرائیل همچنین به عنوان مشاور "کنست" و کمیته های آن، وزرای کابینه، رؤسای مؤسسات، فرماندهان محلی و... فعالیت کرده و با ارائه نتایج تحقیقات خود در زمینه های مختلف، پیشنهادهایی برای اصلاحات جزئی یا تغییرات عمده در نحوه مدیریت با فعالیت آنها ارائه می کند.

بودجه IDI از طریق کمکهای مردمی، تأمین می شود و از حمایت کشورهایی چون آمریکای شمالی، انگلیس، استرالیا و... نیز برخوردار است. اعضای این مؤسسه زیر نظر کمیته نظارت به سرپرستی "آریه کارمون" (رئیس IDI ) فعالیت می کنند. AFIDI نیز از جمله سازمانهای غیردولتی آمریکاست که در زمینه استقرار دموکراسی فعالیت کرده و رابطه تنگاتنگی با IDI اسرائیل دارد.

ب ـ ساختار تشکیلاتی:

هسته اصلی مؤسسه دموکراسی اسرائیل، متشکل از 7 پروژه ثابت است که سالهاست توسط مدیران این مؤسسه به طور مدیران این مؤسسه به طورمداوم پیگیری می شوند. این پروژه ها عبارتند از:

1 ـ پاسخگویی به امور عمومی.

2 ـ قانون اساسی و مردم.

3 ـ اصلاحات سیاسی.

4 ـ دموکراسی و رسانه ها.

5 ـ دورنمای اختلافات در جامعه.

6 ـ دین و جامعه.

7 ـ اقتصاد و دموکراسی.

این پروژه ها به صورت موضوعات تحقیقاتی به گروههای پژوهشی سپرده شده و نتیجه آنها به بخشهای مختلف دولت، تصمیم گیرندگان سیاسی ـ اقتصادی، رؤسای دانشگاهها و... ارائه می شود. بعضی از موضوعات به دلیل دامنه وسیع خود، به تحقیق و مطالعه بیشتری نیاز دارند، لذا برای پاره ای از موضوعات یک "بخش" تحقیقاتی جداگانه تشکیل شده است که به بررسی آنها می پردازد. این بخشها عبارتند از:

1 ـ مرکز گاتمن:

"مرکز گاتمن" (Guttman Center) به ریاست "اَشر آریان" به عنوان یک بخش تحقیقاتی در کنار IDI فعالیت می کند. این مرکز در سال 1947 به طور مستقل توسط "لوئیس گاتمن" تأسیس شد و به تحقیقات درباره جامعه شناسی در رژیم صهیونیستی پرداخت و در سال 1998 به "مؤسسه دموکراسی اسرائیل" پیوست و تحقیقاتش دامنه وسیع تری به خود گرفت. این مرکز پس از مرگ "گاتمن" (مؤسس مرکز) نام او را بر خود نهاد و تحقیقات گسترده ای را در مورد موضوعاتی چون: آنتی سمیتیسم و هولوکاست، حکومت اعراب، حقوق آزادیخواهان، زندگی خانوادگی و حزبی، اصول و سیاستهای اقتصادی، انتخابات، اعراب اسرائیلی، دموکراسی اسرائیلی، جنگهای اسرائیل و... انجام داد.

2 ـ مرکز اطلاعات:

مرکز اطلاعات اسرائیل (Information Center) ، از جمله بخشهایی است که لزوم تشکیل آن در برنامه "اصلاحات سیاسی" مطرح و در سال1991 نیز به ریاست "سندرا فاین" تأسیس شد.

منابع اسرائیلی معتقدند که این مرکز یکی از پیشرفته ترین مراکز اطلاعات الکترونیک در سطح کشور است. عمده ترین هدف این مرکز برقراری ارتباط با احزاب، گروهها، سازمانهای دولتی و غیردولتی و کشورهای دیگر، برای جلب حمایتهای سیاسی و اقتصادی آنها و سرعت بخشیدن به ایجاد دموکراسی و تبیین قوانین دموکراتیک در اسرائیل است. این مرکز تعدادی از کارشناسان سیاسی کشور و نیز جمعی از اعضای کنست را به خدمت گرفته و در تصمیم گیریهای مختلف سیاسی، اقتصادی از آنان استفاده می کند. مرکز اطلاعات IDI ، در ایجاد ارتباط با کشورهایی چون: آرژانتین، استرالیا، اتریش، بلژیک، کانادا، فرانسه، انگلیس، آلمان و... نقش بسزایی داشته است. از دیگر وظایف این مرکز، کسب اطلاعات از حمایت کنندگان داخلی و طرفداران دموکراسی در اسرائیل است. اخیرا این مرکز یک CD منتشر کرده و در آن به معرفی گروههای فکری اسرائیل پرداخته است. همچنین انتشار فصلنامه ای با نام "پارلمان" (Parliment) از دیگر اقدامات این مرکز است که اخبار و اطلاعات مهم مجلس، انتخابات و تحلیل موضوعات مختلف روز کشور و... را شامل می شود.

3 ـ بخش تجارت و دموکراسی:

این بخش (Business and Democracy) به ریاست پروفسور "یدیدیا. زد ـ استرن (Yedidid. Z-Stern) فعالیت می کند. هدف این بخش تحلیل رابطه اقتصاد و تجارت اسرائیل با دموکراسی است. در مجموع، این بخش با هدف بهره مندی از امکانات اقتصادی ـ اجتماعی، برای گسترش پایه های دموکراسی فعالیت می کند و چهار موضوع را در تحقیقات خود همواره گنجانده است:

1) میزان مشارکت حکومت در اقتصاد.

2) نظارت و کنترل بر امور اقتصادی توسط دولت اسرائیل.

3) جهان اقتصاد و اسرائیل.

4) مشارکت عمومی برای ایجاد دموکراسی در کشور.

4 ـ بخش اصلاح ساختار اقتصاد اسرائیل

این بخش (Structural Reforms in the Israel Economy) تحت مدیریت پروفسور "آوی بن ـ بسات" (Avi Ben Bassat) فعالیت و حول سه موضوع زیر تحقیق می کند:

1) نظارت بر فعالیت فروشگاههای بزرگ.

2) بودجه سالانه کشور و میزان هزینه های کشور در یک سال.

3) سیاستهای اقتصادی و اصلاح قوانین تک قطبی ساز در اقتصاد.

این مرکز در زمینه موضوعات مذکور کتابهایی را منتشر و دو کنفرانس درباره لزوم "اصلاح قوانین اقتصادی"، در سال 2004 در بیت المقدس برگزار کرده است.

5 ـ بخش امنیت ملی و دموکراسی

این بخش (National Security and Democracy) به ریاست "مردخای کرمنیتزر (Mordchai Kremnitzer) و با هدف آموزش دموکراسی به شیوه غربی و راههای کشورداری و برقراری امنیت از طریق قوانین دموکراتیک، در جامعه فعالیت می کند. همچنین این بخش به مقابله با تروریسم پرداخته و یکی از وظایف آن جنگ با تروریسم است. این بخش در برابر قانون شکنی و عدم رعایت حقوق بشر واکنش نشان می دهد و نیز برای برقراری ارتباط با سایر کشورها، و مراکز و سازمانهای خارجی تلاش می کند.

6 ـ بخش آموزش:

این بخش (The Education) نیز یکی از مهمترین و گسترده ترین بخشهای مؤسسه IDIاست. یکی از مشکلاتی که همواره گریبانگیر دولت اسرائیل بوده، این است که در این کشور هنوز یک قانون اساسی مکتوب و مدون وجود ندارد و به اعتقاد IDI این مسئله ناشی از ضعف آموزش در اسرائیل است.

به ادعای مسئولین IDI ، این مؤسسه در تلاش است تا با کمک سیاستمداران و اعضای کنست،تصمیماتی درباره طراحی و نگارش قانون اساسی در مراکز مختلف اسرائیل اتخاذ شود و همچنین گروههایی به تحصیل این رشته بپردازند. مؤسسه دموکراسی اسرائیل برای تحقق این امر، اقدام به ایجاد یک سیستم آموزشی کرده که صرفا برای تدوین قانون اساسی تنظیم شده و اکنون این سیستم چهارمین سال فعالیت خود را سپری می کند و در حدود 100 مؤسسه اعم از یهودی، عرب، مذهبی و سکولار در این حوزه فعالیت می کنند. این مرکز زیر نظر مدیر IDI آریه کارمون و جمعی از صاحب نظران مسائل حقوقی و سیاسی اداره می شود.

7 ـ بخش ارتش و جامعه:

این بخش (Army$$Society) در سال 2000 تأسیس شد و به ریاست پروفسور "بروش نوو" (Bruch Nevo)فعالیت می کند. "نوو" از سران عالی رتبه وزارت دفاع اسرائیل بوده و به همراه تنی چند از کارگزاران و فرماندهان ارتش، این بخش را پایه ریزی و تأسیس کرده اند. این بخش با هدف ایجاد تعامل میان ارتش و مردم ایجاد شده و در این راستا، جلسات و کنفرانسهایی برگزار کرده که در نهایت محتوای هر جلسه و کنفرانس به صورت کتاب درآمده است. همچنین بنابه اظهارات یکی از مسئولان این بخش، جذب نیروی داوطلب خدمت در ارتش پس از تأسیس این بخش و آشنایی بیشتر مردم با ارتش اسرائیل سیر صعودی داشته است.

8 ـ بخش انتشارات:

این بخش (Publiction Department) به ریاست خانم "ادنا گرانیت" (Edna Graint) و معاونت "یوری درومی" ri (UDromi) به عنوان ویراستار، تأسیس شد. هدف عمده این مرکز نشر کتب، مقالات و گزارشهای مربوط به دموکراسی برای ترویج آن در جامعه و نیز نهادینه سازی اصول دموکراسی در روابط و مناسبات دولت اسرائیل با سایر کشورهاست.

همچنین این بخش تلاش می کند تا دموکراسی و لزوم تحقق آن در تمام عرصه های کشور، در دستورکار هیأت دولت قرار گیرد. این مرکز علاوه بر چاپ کتاب و مقالات و گاهی نیز نتیجه تحقیقات بخشها و گروههای دیگر را با برگزاری کنفرانس و همایش به آگاهی مردم می رساند که از آن جمله می توان به "کنفرانس عمومی اقتصادی" اشاره کرد که محتوای جلسه و مطالب عنوان شده در آن به صورت کتاب، چاپ و منتشر شد. در ضمن نشریه "چشم هفتم" که مجله ای تخصصی درباره دموکراسی است نیز زیرنظر این بخش تدوین و چاپ می شود.

ج ـ عملکرد:

IDI ، ادعا دارد که در راستای نهادینه کردن دموکراسی در امور مختلف کشور، تلاشهای گسترده ای را مبذول داشته است. این مؤسسه از یک سو با تأمین بودجه برای بخشها و گروههای تحقیقی، و از سوی دیگر با برگزاری کنفرانس و همایش، برای ایجاد و تقویت می کند که از جمله آنها می توان به برگزاری بیش از ده کنفرانس درباره "تأثیرات مثبت دموکراسی در اقتصاد" اشاره کرد که آخرین آنها در تاریخ 28 الی 30 ژوئن 2005 بود. برگزاری کارگاههای آموزشی بین المللی برای بررسی تأثیرات دموکراسی در روابط ممالک مختلف که همه ساله در شهر قدس برگزار می شود نیز از جمله اقدامات این مؤسسه است.

این مؤسسه همچنین ماهانه نشستهایی را با حضور عموم مردم برگزار کرده و به معرفی بخشها و گروههای پژوهشی خود می پردازد و از کسانی که تمایل به همکاری با این مؤسسه دارند نیز دعوت به عمل می آورد.

از دیگر اقدامات این مؤسسه، اهدای "جایزه سالانه دموکراسی" به اشخاصی است که در راستای نهادینه کردن شیوه های دموکراتیک تلاش می کنند. از جمله برندگان این جایزه می توان به پروفسور "جرج پی ـ شولتز" (George P. Shultz) ، "ادوارد شوارد نادزه" (Edvard Shevardnadze) و "لاویر حیم زادوک" (Lawyer Haimzadok) اشاره کرد. این مؤسسه همچنین بیش از 10 کتاب در سال چاپ و منتشر می کند که از آن جمله می توان به موارد زیراشاره کرد.

ـ پیشنهاد یک قانون از طریق اجماع (نظرسنجی درباره دموکراسی).

ـ رسانه ها، دموکراسی و عقب نشینی قریب الوقوع.

ـ مؤسسه دموکراسی اسرائیل میزبان تحریک طوفان مغزی و... این مرکز عمده برنامه خود را در سال 2005 به ترویج ارزشهای دموکراتیک در اسرائیل معطوف کرده و درصدد برگزاری چند کنفرانس در این زمینه است.

این مؤسسه چنانچه پیش تر ذکر شد، مدیران، محققان و کارمندان خود را اغلب از میان سیاستمداران برجسته یا اعضای کنست یا رؤسای دانشگاهها انتخاب می کند و با این رویکرد، هم از مسائل روز جامعه و هم از اخبار و اطلاعات درون دولت مطلع می شود. از این رو به لحاظ گستردگی ساختار اداری خود، می تواند مشکلات موجود جامعه که دولت به دلایل موجود جامعه که دولت به دلایل مختلف از پاسخگویی آنها قاصر است را مورد ارزیابی قرار دهد و از این طریق هزینه های مادی دولت را نیز در زمینه مسائل مربوطه کاهش دهد.

مآخذ:

1. بولتن رویداد و گزارش اسرائیل، مؤسسه تحقیقات و پژوهشهای سیاسی ـ علمی ندا، 30/4/1384، شماره 256.
2. www.idi.org. il/english/print.asp? id=100478 d4e7.
3. www.idi.org.il/english/print.asp? id=2f3iid65becd8ee 26d98e2afo703749
4. www.idi.org.il/english/print.asp? id=100478/02be35 bib oa28dbe023a7d4e7
5. www.idi.org.il/english/print.asp? id=2f3iid65becd8ee26d98e2a fo7037749.
6. www.idi.org.il/english/guttman.asp? did=338$$tax=1.