صلح پرز، مرکز

الف ـ پیشینه:

مرکز صلح پرز (The peres center for peace) از جمله مراکز مطالعاتی و سازمانهای صلح طلب در داخل اسرائیل (اراضی اشغالی 1948) است که در سال 1996 به صورت تشکلی مستقل و غیرانتفاعی توسط شیمون پرز (نخست وزیر اسبق رژیم صهیونیستی) بنیان نهاده شد. این مرکز در زمینه مسائل مرتبط به فرایند صلح در خاورمیانه به مطالعه می پردازد.

به عقیده پرز، امروزه با توجه به موج جدید جهان گرایی، گستردگی و توسعه سلاحهای مدرن و بالا رفتن هزینه جنگ و لزوم هرچه بیشتر توجه به اقتصاد و همچنین برنده نداشتن جنگ که بی فایده بودن آن را اثبات می کند، توسعه ارضی و تشکیل"اسرائیل بزرگ" از طریق جنگ و توسل به زور امکان پذیر نیست و لذا برای تشکیل "اسرائیل بزرگ" باید از طریق سلطه اقتصادی و فرهنگی بر منطقه اقدام کرد. وی بر این باور است زمانی که اسرائیل مرکز ثقل ابداع، تحقیق، تکنولوژی، تولید و نهایتا اقتصاد و فرهنگ منطقه قرار گیرد و منطقه را از طریق اقتصادی تسخیر کرده و فرهنگ یهود را بر سراسر منطقه بگستراند، آن وقت است که آرمان اسرائیل بزرگ نه از نظر جغرافیایی، بلکه از طریق اقتصادی و فرهنگی تحقق می یابد.

در همین راستا مرکز صلح پرز با هدف تحقق "خاورمیانه بزرگ" تأسیس شد. این مرکز، مصالحه از طریق مذاکره را تنها راه پایان مناقشه طرفین اسرائیلی و فلسطینی دانسته و در تلاش است تا با ارتقاء سطح دانش و آگاهی مردم منطقه (خاورمیانه) از وضعیت صلح، دو جامعه فلسطین و اسرائیل را برای رسیدن به یک راه حل سیاسی و مسالمت آمیز جهت دستیابی به صلح، آماده کند.

فعالیت این مرکز عمدتا بررسی مسائل امنیتی و صلح در خاورمیانه به ویژه سیاستهای امنیتی و استراتژیک اسرائیل در سطوح ملی و بین المللی است. مسائل و موضوعاتی چون، توسعه و گسترش همکاریهای متقابل اقتصادی میان اسرائیل و کشورهای منطقه، همکاریهای اجتماعی و مدنی با کشورهای همسایه، وضعیت توریسم و منابع آبی خاورمیانه، مواضع فلسطینیان در فرایند صلح، روابط تجاری و بازرگانی اسرائیل با کشورهای عرب منطقه و همچنین روابط اقتصادی این رژیم با تشکیلات خودگردان فلسطین از دیگر موضوعاتی است که مرکز صلح پرز به مطالعه و تحقیق درباره آنها می پردازد.

گفتنی است که مرکز با گردهم آوردن گروهی ازبرجسته ترین اندیشمندان سیاسی داخل و خارج اسرائیل و همچنین تعدادی از نظامیان اسرائیلی، مسائل و موضوعات فوق الذکر را مورد تحلیل و بررسی قرار می دهد.

مؤسسه صلح پرز علاوه بر محققان ارشد و همکار که اعضای اصلی آن را تشکیل می دهند، برای ارائه پروژه ها و طرحهای سیاسی و اقتصادی خود به سیاستگذاران، با بسیاری از مراکز و مؤسسات تحقیقاتی دنیا - به ویژه مراکز و سازمانهای صلح طلب - در آمریکا، اروپا، آفریقا و آسیا در ارتباط بوده و همکاری نزدیکی را با آنها برقرار کرده است.

ب ـ ساختار سازمانی و ترکیب اعضاء:

شناخت اعضای یک سازمان، تا حدودی ماهیت و جهت گیری آن سازمان را مشخص می کند. به عبارت دیگر آگاهی از ترکیب اعضاء، سابقه کاری و نوع تخصص آنها می تواند تا حدودی گویای خط مشی، شیوه و حوزه کاری هر سازمان باشد.

1 ـ اعضای اصلی مرکز:

1) یوری ساویر رئیس مرکز: (نک: ساویر، یوری).

2) دکتر رون پونداک دبیرکل مرکز (نک: پونداک: رون).

3) پرفسور ساموئل پورهویلز معاون مدیرکل و رئیس بخش توسعه کشاورزی مرکز: (نک: پورهویلز، ساموئل).

4) دکتر الیزا ساویر معاون مدیرکل و رئیس دپارتمان آموزش مرکز: (نک: سادیر، الیزا).

2 ـ اعضای همکار:

از جمله اعضای همکار مرکز صلح پرز می توان افراد زیر را نام برد:

دیوید برگر (David Berger) ، دکتر آلفرد نون (Alfred Neven) ، دکتر استفن وبر (Stephen Weber) ، پرفسور یاکوب فرانکل (Jacob frankel) و دکتر فرانکو برنابی (Franko Bernabe) .

3 ـ هیأت مدیره:

این هیأت 12 عضو دارد که از میان آنها می توان به یوری ساویر، پرفسور ساموئل پورهویلز، دکتر رون پونداک، آلون بیر (Alon Beer)، رونی کرسنر (Roni Kresenr) ، دکتر دان شانیت (Dan Shanit) و اسمادر شاپیرا (Smadar Shapira) اشاره کرد. ریاست این هیأت برعهده یوری ساویر است.

4 ـ هیأت اجرایی:

اعضای هیأت اجرایی مرکز را چهره های سرشناس اسرائیلی از جمله ژنرال آمنون لیپکین شاهاک (Ammnon Lipkin Shahak)(رئیس سابق ستاد مشترک ارتش اسرائیل)، دیوید کمیچی (David Kimche) (رئیس شورای روابط خارجی وزارت امور خارجه اسرائیل)، موشه شاهال (Moshe Shaha) (فرمانده سابق پلیس اسرائیل)، میخائیل لوی (Michael Levy)(رئیس شرکت نیلت و رئیس هیأت مدیره خطوط هوایی العال) تشکیل می دهند. موشه شاهال ریاست هیأت مذکور را برعهده دارد.

5 ـ هیأت بین المللی:

اعضای هیأت بین المللی مرکز را نیز مقاماتی ازکشورهای آمریکا، انگلیس، سوئیس، ایتالیا، فرانسه، سوئد، مراکش، آرژانتین، ونزوئلا، اسپانیا، برزیل، نروژ، مصر، ترکیه، لهستان، قبرس، بولیوی، استرالیا، موریتانی، اردن، کاستاریکا، کلمبیا، پرتغال، اندونزی و اسرائیل تشکیل می دهند.

6 ـ انجمنهای دوستی:

اعضای این انجمن به عنوان سفرای مرکز پرز در جوامع خود در قاره های آمریکا، اروپا و آفریقا مشغول فعالیتند و در زمینه جلب حمایتهای مالی یا اجرایی به طور همزمان در پروژه های مختلف مرکز ـ به ویژه پروژه های اقتصادی ـ مشارکت دارند. شایان ذکر است که 90 انجمن دوستی تا سال 2005 در کشورهای کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، مکزیک، لهستان، اسپانیا، انگلیس و مصر با مرکز پرز همکاری داشته اند.

ج ـ اهداف و فعالیتهای مرکز:

برنامه ها و فعالیتهای مرکز صلح پرز بر اهداف سه گانه ذیل متمرکز شده اند:

1 ـ ایجاد زیربنای اقتصادی صلح (در خاورمیانه) با مشارکت مردم منطقه.

2 ـ توسعه و گسترش همکاریهای اقتصادی و اجتماعی میان اسرائیل و کشورهای منطقه.

3 ـ تلاش در جهت تأثیرگذاری بر تصمیمات سیاسی و امنیتی مقامات دولتی و نظامی اسرائیل.

مرکز در جهت نیل به اهداف مذکور انجام تحقیقات، انتشار کتب و برگزاری همایشها و سمینارهای بسیاری را در دستور کار خویش قرار داده است تا بدین وسیله برای مقامات سیاسی، دیپلماتها، مقامات نظامی و... خطوط راهنمایی را فراهم کند کهبراساس آن، مقامات اسرائیلی بتوانند تصمیمات و موضع گیریهای مناسبی را برای دستیابی به صلح (در خاورمیانه) اتخاذ کنند. لذا به همین منظور، مرکز پرز مدعی است که برجسته ترین اندیشمندان داخلی و خارجی را در زمینه های مرتبط با حوزه فعالیت خود گردهم آورده تا با اطمینان بیشتری نسبت به صدور توصیه ها و آراء مشورتی اقدام کنند.

فعالیتها و طرحهای مرکز نیز در راستای دستیابی به اهداف فوق الذکر طراحی شده اند. دامنه پروژه ها و طرحهای مرکز پرز به منظور گسترش صلح بین اسرائیل و همسایگان عرب منطقه بسیار گسترده است. اغلب پروژه های مرکز نیز بر پایه نیازهای مشترک اسرائیل و کشورهای منطقه و فعالیتهای مردم طرحریزی شده اند.

مرکز پرز در راستای تأمین نیازهای مشترک، همکاریهای گسترده ای را نیز با شرکای استراتژیک منطقه ای و بین المللی دارد.

پروژه ها و فعالیتهای مرکز در سه بخش همکاریهای اقتصادی، اجتماعی - مدنی و فعالیتهای بین المللی به مرحله اجرا درمی آید.

1 ـ همکاریهای اقتصادی:

مرکز پرز، مدعی است توسعه اقتصادی اسرائیل و کشورهای منطقه مهمترین شرط دستیابی به صلح در خاورمیانه است.

در همین زمینه مرکز پرز مدعی است که بخش زیادی از پروژه های کشاورزی مرکز علی رغم اوضاع سیاسی نامطلوب منطقه به دلیل اهمیت حیاتی آنها برای تسهیل صلح در بلندمدت در حال اجراست.

این مرکز مدعی است که همکاریهای کشاورزی میان کشورهای منطقه طی سالهای گذشته به نمادهمکاری بین دشمنان سابق تبدیل شده است و تجارب اسرائیل در توسعه دانش کشاورزی قابلیتهایی را به وجود آورده است که می توان توسط آنها بر موانع سرزمینی و آبی فایق آمد. مرکز همچنین برای اجرای طرحها و پروژه های اقتصادی خود، توافقاتی را با برخی مراکز و مؤسسات تحقیقاتی داخل و خارج اسرائیل از جمله دانشکده کشاورزی دانشگاه عربی بیت المقدس، مرکز تحقیقات کاربردی دانشگاه بن گوریون و دانشگاه دولتی سان دیه گو و بسیاری از مراکز دیگر به امضاء رسانده است.

مرکز در چارچوب فعالیتهای اقتصادی خود، برنامه هایی را نیز در زمینه تکنولوژی، تجارت، توریسم و جهانگردی به اجرا درمی آورد.

2 ـ همکاریهای اجتماعی ـ مدنی:

به ادعای مرکز صلح پرز، همکاریهای اجتماعی این مرکز که از مراقبتهای پزشکی گرفته تا امکانات ورزشی را شامل می شود، بر وضعیت هر یک از پروژه های در دست اجرای مرکز تأثیر گذار است. این مرکز همچنین بر این ادعاست که همکاریهای مختلف اجتماعی و مدنی مرکز با فلسطینیان و کشورهای منطقه این امکان را فراهم می سازد تا شرکای پروژه ها به دیدگاههای مشترکی دست یابند.

چارچوب فعالیتهای مرکز در این راستا، شامل برنامه هایی در زمینه توسعه اجتماعی، فرهنگ و رسانه آموزش صلح، گردهمایی سازمانهای غیردولتی (NGOs) ، فعالیتهای بهداشتی و پزشکی، جوانان، ورزش و برنامه های متنوع دیگر اجتماعی و مدنی است.

3 ـ فعالیتهای بین المللی:

مرکز پرز مدعی است که با کسب دانش و تجربه و به کارگیری آنها در مناطق تحت مناقشه درسراسر جهان می تواند به تحقق صلح پایدار کمک کند. در این بین، بخش امور بین الملل مرکز در جهت تداوم، ارتقاء و تحکیم روابط خود با دوستان و حامیان مرکز و همچنین ایجاد روابط جدید با اشخاص، سازمانها و گروههای صلح طلب گام برمی دارد.

سفر مقامات بلندپایه مرکز پرز از جمله یوری ساویر و دکتر رون پونداک به کشورهای خارجی به ویژه آمریکا و همچنین تحکیم روابط با دولتهای خارجی از طریق سفارتخانه ها و کنسولگری آنها در اسرائیل جزء فعالیتهای عمده مرکز در سطح بین المللی محسوب می شود.

د ـ مواضع مرکز در قبال وقایع مهم منطقه ای و بین المللی:

مرکز صلح پرز همواره در قبال مسائل و رخدادهای مهم منطقه ای و بین المللی از جمله مذکرات صلح، طرح تخلیه، دیوارحائل و ایران اعلام موضع کرده است. در ذیل مواضع مرکز از زبان رؤسای آن مورد بررسی قرار می گیرد.

1 ـ مذاکرات روند سازش:

رؤسای مرکز از جمله یوری ساویر بر این اعتقادند که مذاکرات واقعی صلح میان طرفین اسرائیلی و فلسطینی باید به صورت دوجانبه بوده و طرف ثالثی در آن دخالت نکند. آنها براین باورند که چنین مذاکراتی قطعا می تواند صلح و سازش دایمی را برای طرفین به همراه داشته باشد.

2 ـ طرح تخلیه غزه:

در این باره دکتر رون پونداک مدیرکل مرکز پرزطی مصاحبه ای با تلویزیون اسرائیل اظهار داشت علی رغم آنکه وی طرفدار پروپاقرص طرح تخلیه نیست و راه عاقلانه را همان گفتگو با طرف فلسطینی و ورود اسرائیل به مذاکراتی جدی صلح و سازش نهایی با طرف فلسطینی می داند، اما از زمانی که دولت و کنست اجرای طرح جداسازی را تصویب کردند، مرکز پرز نیز آن را تأیید کرده و در این راستا کلیه دستگاههای حکومتی اسرائیل را به مقابله با مخالفان طرح فراخوانده است.

به اعتقاد پونداک پلیس و نیروهای نظامی نیز باید با شدت تمام علیه کسانی که قصد تخریب این طرح را دارند، برخورد کنند، زیرا لطمه به اجرای این طرح درواقع لطمه به دموکراسی، صلح، اقتصاد اسرائیل و سیمای اسرائیل در خارج کشور به حساب می آید.

3 ـ دیوارحائل:

مرکز پرز اقدام رژیم صهیونیستی در احداث دیوارحائل را اقدامی امنیتی از سوی این رژیم برای دفاع از شهروندان خود در مقابل حملات گروههای فلسطینی می داند.

مرکز در این زمینه، نشستها و سمینارهای مختلفی را به منظور بررسی ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی و امنیتی دیوار (حائل) برگزار کرده است که آخرین سمینار مرکز در تاریخ 15 فوریه 2005 با حضور جمعی از مقامات و شخصیتهای برجسته علمی و سیاسی اسرائیل و فلسطین از جمله موشه شاهال فرمانده سابق پلیس اسرائیل و رئیس وقت هیأت اجرایی مرکز، زیپی لیونی وزیر جذب مهاجرت اسرائیل، جبریل رجوب رئیس اسبق نیروهای امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین و معروف زهرانشهردار قلقیلیه (از شهرهای اراضی اشغالی 1967) برگزار شد.

4 ـ ایران:

مرکز صلح پرز هموار ایران را مهمترین و خطرناک ترین دشمن منطقه و اسرائیل دانسته و معتقد است که اولاً ایران به دنبال سلاح هسته ای است و ثانیا دستیابی این کشور به سلاح هسته ای برای تهدید اسرائیل و سلطه بر منطقه است. لذا همواره شخص شیمون پرز رئیس حزب کارگر و مؤسس مرکز و همچنین مقامات بلندپایه مرکز چون یوری ساویر و رون پونداک و دیگر اعضای این مرکز در سخنرانیها، مقالات و همایشهای مختلف از ایران به عنوان دشمن اسرائیل و اعراب در منطقه یاد می کنند.

مرکز صلح پرز از زمان شکل گیری آن در سال 1996 توانسته است یک گروه فکری منسجم و یکپارچه را در زمینه های مورد توجه ایجاد کرده و محصولات فکری و کاری خود را به جامعه علمی و دانشگاهی و سیاستمداران و مدیران ارشد رژیم صهیونیستی ارائه کند.

موضوع مناقشه اعراب و اسرائیل و مذاکرات روند صلح از جمله موضوعات محوری بوده که همواره و در هر شرایطی مورد توجه و اهمیت ویژه مرکز قرار داشته و درباره آن به تحقیق و فعالیت پرداخته است. موضوعات و رخدادهای بین المللی چون حوادث 11 سپتامبر، اشغال عراق و پیامدهای آن و مسئله برنامه هسته ای ایران نیز از دیگر موضوعاتی بوده اند که مرکز درباره هر یک از آنها سلسله نشستها و همایشهایی را برگزار کرده است.

بررسیهای صورت گرفته در زمینه عملکرد مرکزپرز که ظاهرا به عنوان تشکلی مستقل و غیردولتی از سال 1996 تاکنون در داخل اسرائیل مشغول فعالیت است، نشان می دهد که این مرکز در ارائه طرحهای سیاسی و اقتصادی به مقامات رژیم صهیونیستی نقش عمده ای را ایفا کرده است. از سوی دیگر با توجه به همکاری و ارتباط گسترده مرکز با وزارتخانه های رژیم صهیونیستی از جمله وزارت امور خارجه، وزارت دفاع و وزارت فرهنگ و آموزش این رژیم و همچنین ارتباط تنگاتنگ این مرکز با مقامات بلندپایه رژیم صهیونیستی، اطلاق صفت "غیردولتی" به مرکز صلح پرز دیگر محلی از اعراب نخواهد داشت.

مآخذ:

1. سلیمانی، محمدباقر: بازیگران روند صلح خاورمیانه، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، تهران: 1379.
2. فصلنامه مطالعات فلسطین، سال اول، شماره اول، پاییز 1378، مؤسسه تحقیقات و پژوهشهای سیاسی علمی ندا.
3. بولتن رویداد و گزارش اسرائیل، مؤسسه تحقیقات و پژوهشهای سیاسی ـ علمی ندا، شماره 263، 16/6/1384.
4. www.hpronline.org/media paper 450/hope for. peace.
5. www.peres-center.org.
6. www.knesset. gov. il.
7. www.peres-center.org/pages/persons.asp.
8. www.peres center.org/about.asp.