فریشمن، دیوید (1922ـ1859)
دیوید فریشمن (David Frischman) ادیب و شاعری است که به عبری و یدیشی می نوشت و در لهستان به دنیا آمد. در همان جا آموزش های سنتی و مدرن دید. آثار ادبی اش فراوان و گوناگون بود و در حوزه های داستان نویسی، شعرسرایی، ترجمه، نقد و روزنامه نگاری قلم زد. آن ناآرامی هایی که ویژگی ادبیات میان دو نسل (هوادار روشنگری و طرفدار صهیونیسم) بود، در آثارش موج می زد.
از معروف ترین شعرهایش قصیده دو سینی است که در آن عقیده اش درباره روشنگری و دلبستگی اش به صهیونیسم را بیان می کند. جنبه صهیونیستی این قصیده روشن تر و بی پرده تر از بسیاری از دیگر قصاید اوست و در آن آشکارا خواهان به بردگی کشیدن دیگر اقوام و ملل می شود. بیشتر داستان هایش درباره موضوعاتی برگرفته از اسطوره های فولکور یهودیان شرق اروپاست. در این داستان ها می کوشد واقعیت های اجتماعی یهودیان این منطقه را بیان کند و بگوید که آنها چگونه میان وظیفه حفظ سنت های دینی و لزوم آمیختگی در جامعه، سرگردان شده اند. چند داستان هم دربارهیهودستیزی نوشته است.
از مشهورترین داستان هایش آموزگار حقیقت و در روز آموزش است. موضوع قصه دوم در ادبیات عبری زبان تازگی داشت؛ زیرا به کشمکش میان نسل پدران و نسل فرزندان می پرداخت. قصه درباره زندگی دخترکی یهودی است که به موسیقی عشق می ورزد و خواننده ای مشهور می شود. او از یهودیان می برد و به آواز خوانی در کلیسا می پردازد. اما مادر دیوانه اش او را خفه می کند.
داستان مرد و چپقش درباره حاخامی معتاد به دود است که ابتدا برای چپق کشیدن، آداب و شعایر شنبه را در خفا زیر پا می گذارد و سپس آشکارا این کار را می کند که موجب صدور حکم ارتدادش می شود. فریشمن در به تصویر کشیدن این شخصیت ها به نوعی با آنان همدردی می کند. اما رقاصه ها از بهترین کتاب های اوست که موضوعش را از میراث کهن و دینی یهود گرفته است و آشکارا به جنگ صهیونیسم با رهبران سنتی یهودی اشاره دارد. آخرین اثر وی که از مهم ترین آثارش نیز به شمار می رود، مجموعه داستان هایی برگرفته از عهد عتیق با نام در مردم است.
هنگامی که فریشمن معاون سردبیر روزنامه امروز ـ نخستین روزنامه عبری زبان روسیه ـ بود (1887ـ1886) مجموعه مقالاتی درباره زندگی روزگذر و زندگی ادبی نویسندگان یهودی نوشت. این مقالات، تحولی در هنر مقاله نویسی در ادبیات عبری به شمار می رفت. برخی آثار غربی را نیز ترجمه کرد که آثار نیچه نیز در میان آنها دیده می شود. فریشمن معاون سردبیر روزنامه یدیشی هاینت در ورشو هم بود (از 1908) و قصاید و قصه هایی به زبان یدیشی در آن منتشر نمود. فریشمن ارزش های ادبیات غربی را به آثار عبری وارد کرد و عبری نویسی را از قید و بندهای تصنعی دوران روشنگری رهانید.
مأخذ:
- المسیری، عبدالوهاب: دایره المعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، ترجمه مؤسسه مطالعات و
پژوهش های تاریخ خاورمیانه، دبیرخانه کنفرانس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین، جلد سوم، زمستان 1382.
