حکومت در اسرائیل، جنبش ارتقاء کیفی
"جنبش ارتقاء کیفی حکومت در اسرائیل" تلاش می کند به عنوان یک سازمان مستقل و بنیادین، ضمن شناخت و برخورد با فساد و مظاهر آن، راهکارهایی اساسی را برای حذف پدیده فساد در جامعه اسرائیل طراحی و اجرا کند و اصل بنیادین در این راهکارها توجه به فرهنگ و اخلاقیات است.
محتویات
الف ـ انگیزه و چگونگی پیدایش:
در آوریل 1992 شیمون پرز تلاش کرد تا از راههای گوناگون، در ائتلافی که خود نیز در آن حاضر بود، شکاف ایجاد کند. هدف اصلی پرز از ایجاد شکاف و در نتیجه سرنگونی ائتلاف، ایجاد زمینه های لازم برای تشکیل دولت به رهبری خود او بود. تلاشهای پرز برای اتحاد میان احزاب چپگرا و ارتدوکس افراطی با تخلفات گسترده سیاسی و اقتصادی همراه بود. در بحبوحه این بحران جمعی از مقامات رسمی و غیررسمی اسرائیلی به رهبری یکحقوقدان پرشور به نام "ایلیاد شراگا" (Eliad Shraga) با اعتقاد به این که اقدامات پرز، نمادی از فساد حکومتی است، در مقابل دفتر نخست وزیر اعتصاب کردند. آنان خواهان شفافیت امور و فعالیتهای سیاسی بودند. این بحران باعث شد تا شراگا در 15 آوریل 1992 "جنبش ارتقاء کیفی حکومت در اسرائیل".
(The Movement for Quality Government in Israel (MQG)) را تأسیس کرده و خود ریاست آن را برعهده بگیرد. وی هدف از تأسیس جنبش مذکور به عنوان یک نهاد مدنی را مبارزه و تلاش برای استقرار یک جامعه عاری از فساد و از بین بردن تأثیرات آن اعلام کرد.
ب ـ اصول و اهداف:
MQG معتقد است فساد بزرگترین چالش فراروی اسرائیل و بخش جدانشدنی جهان معاصر است. از نظر جنبش مذکور، فساد، ثبات نهادهای دموکراتیک را تضعیف می کند. به عبارت دیگر، فساد با هدف قرار دادن اصول بنیادین دموکراسی و تهدید آن، ساختارهای زیربنایی دولتهای دموکراتیک را نابود و بدین ترتیب به تمامی بخشهای جامعه ضربه وارد می کند. هزینه های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی فساد نیز متنوع و متفاوتند. تضعیف حاکمیت قانون، نقض حقوق اساسی، هدر دادن منابع اقتصادی و مالی، اختصاص اموال عمومی برای منافع شخصی و تحریف سیاست عمومی بخشی از هزینه ها و تبعات فساد در جامعه و حکومت محسوب می شوند.
از دیدگاه MQG ، مجموعه این شرایط، اعتماد و اطمینان شهروندان نسبت به حکومت را تضعیف کرده و بنابراین حیات دولت را به خطر می اندازد.
مهمترین اهداف MQG عبارتند از:
1 ـ محافظت از دموکراسی، حاکمیت قانون، حقوق اساسی و جلوگیری از نقض آنها.
2 ـ بالا بردن استانداردهای اخلاقی در حکومت و بخشهای عمومی جامعه.
3 ـ بهبود کیفیت خدمات ارائه شده از سوی سازمانها و مقامات رسمی.
4 ـ تزریق و تلقین ارزشهای یک فرهنگ سیاسی شایسته و حقیقی.
5 ـ تشویق و حمایت از نهادهای عمومی.
6 ـ ارتقاء شفافیت و پاسخگویی نهادهای حکومتی.
7 ـ افزایش آگاهی عمومی.
8 ـ حمایت از اصلاح جامع قانون اساسی به جای اصلاح تدریجی آن.
9 ـ تلاش برای تغییر در روش انتخاب نمایندگان کنست و نخست وزیر.
10 ـ جلوگیری از نقض قانون.
11 ـ توسعه یک جامعه مدنی به وسیله تأسیس یک جنبش ناظر.
MQG به موازات نگاه به آینده اسرائیل و حتی جهان، داوطلبانه به دنبال تأسیس جامعه ای عاری از فساد برپایه مشارکت، پاسخگویی و وحدت تمامی قشرهای جامعه بوده و معتقد است که اهداف و اعمال آن، برای حیات کنونی و آینده اسرائیل لازم و ضروری است.
ج ـ ساختار اجرایی:
سیاستهای رسمی MQG توسط هیأت مدیره تعیین و با مدیریت دبیرکل اجرا می شود. ایلیاد شراگا به عنوان مؤسس، ریاست MQG را نیز برعهده دارد و مایکل پاتریم (Michael patrem) و الی سولام (Eli Sullam) نیز به عنوان قائم مقام و دبیر جنبش مشغول فعالیتند. تمامی شهروندان اسرائیلی می توانند به عضویت MQGدرآیند. تا سال 2006 جنبش مذکور، ده هزار عضو و حامی دارد.
برخی از مقامات سیاسی، نظامی، دانشگاهی وهنری که عضویت افتخاری جنبش را دارا بوده اند، عبارتند از: حاییم اچ. کوهن (Haim H. Cohn) قائم مقام فقید و سابق دادگاه عالی اسرائیل، ژنرال آوراهام آدان (Avraham Adan) ، آریه لاو الیوا (Arie love Eliva)مؤسس چندین شهرک اسرائیلی، پرفسور موشه مانی (Moshe Many) رئیس سابق دانشگاه تل آویو، موشه نیسیم (Moshe Nissim) وزیر سابق دادگستری، پرفسور گابریلا شالیف (Gabriela Shalev) استاد دانشگاه عبری اورشلیم (قدس)، پرفسور مایکل سیلا (Prof. Micheal sela) رئیس سابق مؤسسه علوم وایزمن، شلومو آرتزی (shlomo Artzi) هنرمند و نقاش، دکتر مارتین ویل (Martin Weyl) مدیر موزه اسرائیل، تدی کولک (Teddy Kollek)شهردار سابق قدس، یوزی زوکر (Uzi Zuker)تاجر اسرائیلی مقیم آمریکا، پرفسور هلیل ابو دالو (halil Abu dalu) استاد دانشگاه عبری، پرفسور جدعون دورون (Gideon Doron) استاد دانشگاه تل آویو، قاضی شولامیت والن اشتاین (Shulamit Vallenstein) معاون رئیس دادگاه تل آویو، پرفسور براهیاهو لیفشیتز (Berahyahu Lifshilz)استاد دانشگاه عبری و پرفسور شلومو (گیورا) شوهام (Shlomo (Giora) Shoham)استاد دانشگاه تل آویو.
دفتر مرکزی و اصلی MQG در شهر قدس مستقر بوده و با 12 کارمند رسمی، دارای هفت بخش (Department)تخصصی است که عبارتند از: حقوقی، کلینیک حقوقی جنبش (خط آزاد حقوقی زیر مجموعه این بخش است)، تحقیقات و ناظر بودجه، اقتصادی، جمع آوری اعانه، سازماندهی و روابط عمومی، علاوه بر دفتر قدس، MQG ، سه دفتر دیگر را در شهرهای هرتزلیا، مودین و شارون تأسیس و راه اندازی کرده است.
در سال 2002 دایره آموزشی MQG از جنبش جدا شد و به صورت مستقل تحت عنوان "آکادمیارتقاء کیفیت حکومت در اسرائیل" فعالیت کرد.
هیأت اجرایی MQG به صورت هفتگی و هیأت دارای آن به صورت ماهانه به بحث و بررسی در مورد مسائل جاری، وقایع و تحولات آتی جنبش و جامعه اسرائیل می پردازند.
بخش کلینیک حقوقی به شهروندان اسرائیلی این فرصت را می دهد تا اگر اطلاعاتی در مورد فساد و تخلفات قانونی مقامات حکومتی و مراکز دولتی دارند که خود قادر نیستند از طریق رسمی آن را پیگیری کنند، آنها را در اختیار MQGقرار دهند تا توسط جنبش پیگیری و رسیدگی شود.
دفتر MQG در هرتزلیا معمولاً توسط 40 دانشجوی سال سوم دانشگاه عبری یا دانشجویان فعال در مرکز هرتزلیا اداره می شود. این دانشجویان، تحت نظر و راهنمایی وکلای MQGیا وکلای داوطلب به فعالیت می پردازند.
د ـ حوزه فعالیت:
حوزه فعالیتهای MQG به دو حوزه مجزای "ساختار نظام سیاسی" و "استانداردهای رفتار سیاسی" تقسیم می شود.
1 ـ حوزه ساختار نظامی سیاسی:
در این حوزه، MQG سعی دارد تا با اعمال فشار، تحریک، برپایی و هدایت اعتراضات و تظاهرات، فرایند تصویب و کیفیت قوانین، مقررات و آیین نامه های نظام سیاسی را بهبود بخشد. MQG معتقد است که در برهه هایی از زمان، وزارتخانه های جدیدی تحت عنوان بخشی از توافقات ائتلافی تأسیس شده اند که نه تنها غیرضروری، بلکه پرهزینه نیز بوده اند و بر همین اساس باید برای حذف این رویه و وزارتخانه های ایجاد شده براساس آن برپا خاست.
همچنین MQG تظاهرات و اعتراضاتگسترده ای را علیه حق مصونیت نمایندگان کنست سازماندهی کرده است. MQG تلاش دارد تا از این طریق، فشارهای لازم را بر کنست (پارلمان) به منظور الغای حق مصونیت نمایندگان وارد آورد. زیرا از نظر MQG در سایه این حق، نمایندگان کنست از پیگیریهای قانونی مرتبط با اخذ رشوه مصون مانده اند.
با توجه به این فعالیتها، اعضای MQG به جلسات کمیسیون قانون و قانون اساسی کنست دعوت شده و در آن حضور می یابند. حضور فعال و جدی MQGدر جلسات کمیته مالی کنست ـ زمانی که قانون حمایت مالی از احزاب، مورد بحث و بررسی قرار می گیرد ـ نیز نتیجه فعالیتهای جنبش در زمینه اصلاح ساختار سیاسی است.
2 ـ حوزه استانداردهای رفتار سیاسی:
MQG در این حوزه از سه تاکتیک بازدارندگی (Detterrence) افشاگری (Exposure)و آموزش استفاده می کند.
1) بازدارندگی:
MQG به این نتیجه رسیده است که استفاده از ابزارهای قانونی برای پیگیری فساد، دو نتیجه بسیار مهم را به همراه دارد: نخست آن که به تنظیم الگوهای عالیه رفتاری کمک کرده و دیگر آن که از گسترش فساد جلوگیری می کند. بر همین اساس، MQG با ارائه شکایات و دادخواست به دادگاههای اسرائیل به ویژه دادگاه عالی قضایی، MQG و سازمانهای بازرسی شبه قضایی، سعی می کند مانع بسط و گسترش فساد شده و در صورت وقوع به اصلاح و تنظیم ساختار بپردازد.
2) افشاگری:
جنبش ارتقاء کیفی حکومت در اسرائیل از تمامی کسانی که اطلاعاتی نسبت به فساد نهادها و مقامات حکومتی دارند، می خواهد تا آنها را در اختیار MQGقرار دهند. به همین منظور، MQG یک "خط داغ" (Hot line) را به طور تمام وقت برایدریافت اطلاعات راه اندازی کرده است. تقریبا سالانه 750 شکایت از این طریق به MQGارسال می شود که هر ساله تعداد آنها روبه افزایش است و تقریبا نیمی از این تعداد به صورت شکایت رسمی در دادگاه عالی مطرح می شوند. MQGمعتقد است این راهکار، اعتبار جنبش در نزد افکار عمومی و اعتماد جامعه به آن را افزایش می دهد.
3) آموزش:
از نظر MQG آموزش نوعی سرمایه گذاری بلندمدت است. بر همین اساس، جنبش مذکور، تمرکز ویژه ای را معطوف به برگزاری سمینارها، سخنرانیها و جلسات بحث و مذاکره برای بزرگسالان و آگاه سازی و آموزش آنها کرده است. تهیه و تدوین برنامه هایی برای آموزش جوانان در مورد کیفیت حکومت، بخشی از برنامه هایی است که MQG آنها را با همکاری مشترک وزارت آموزش و پرورش و نهادهای آموزشی به اجرا می گذارد.
ه ـ اقدامات و فعالیتها:
برخی از مهمترین اقدامات و فعالیتهای MQG در حوزه های گوناگون اجتماعی ـ سیاسی (به منظور ایجاد زمینه های مناسب برای جلوگیری از فساد) و حقوقی (محاکمه عاملان و مجریان فساد) عبارتند از:
1 ـ اقدامات اجتماعی:
در انتخابات سال 2003، MQG از عموم مردم خواست تا با تنظیم و امضای یک پارچه نوشته طویل، دادخواستی را علیه فساد ارتشاء و تقلب در انتخابات به دادگاه عالی ارائه دهند. فشارهای عمومی به ثمر نشست و حکومت نتایج انتخابات اولیه را تغییر داد. اعضای MQGنیز ضمن ملاقات با رهبران سیاسی، طرح حقوقی جدیدی را در این رابطه تنظیم و ارائه کردند.
MQG در سال 2002 با تنظیم بزرگترین دادخواست دوران حیات قضایی اسرائیل که بهامضای 25 هزار اسرائیلی رسیده بود، از دولت شارون، کنست و دادگاه عالی قضایی خواست تا "قانون تال" را لغو کنند، از نظر MQG ، قانون تال با معاف کردن دانشجویان یشیوا از خدمت سربازی، به تبعیض در خدمت نظام وظیفه وجهه ای قانونی می بخشد.
2 ـ اقدامات حقوقی:
اگرچه MQG ارائه دادخواست به دادگاه عالی را هدف اصلی خود نمی داند، اما آن را به عنوان ابزاری عملی و هدفمند برای یک هدف برتر مورد استفاده قرار می دهد. البته از این ابزار تنها پس از آن که راههای دیگر مؤثر واقع نشد، استفاده می شود. از نظر MQG گاه حتی یک دادخواست می تواند ماهیت حکومت را تغییر دهد. در ادامه به برخی از مهمترین دادخواستهای MQG که به نتیجه رسیده اند، اشاره می شود.
1) صدور حکم دادگاه عالی برای انتشار توافقات ائتلاف. لازم به ذکر است که قبل از این حکم کلیه توافقات ائتلاف جزء اسناد محرمانه و غیرقابل انتشار به شمار می آمدند.
2) تصویب قانون جدیدی در کنست به منظور بازرسی دقیق و کامل از نامزدهای احراز مناصب عمومی.
3) صدور حکم دادگاه عالی برای ابطال طرحی که براساس آن حقوق کامل بازنشستگی به نمایندگان کنست که به هر دلیلی دوره نمایندگان خود را کامل نکرده بودند، پرداخت می شد. MQG معتقد است در نتیجه این حکم، 9 میلیون شیکل در بودجه عمومی اسرائیل صرفه جویی شده است.
4) دستور دادگاه به وزیر کشور مبنی بر آن که از مقامات محلی بخواهد تا نسبت به دادخواستهای MQG برای پاسخگویی و مسئولیت در زمینه حیف و میل اموال عمومی شخصا جوابگو باشند.
5) ارائه دادخواستهایی به دادگاه عالی قضایی به منظور حفاظت از جان بازرسان و خبرچینان محلی و در صورت نیاز انفصال و عزل مقاماتی که درصدد ضربه زدن به بازرسان محلی برمی آیند.
3 ـ پروژه های در دست اقدام:
MQG تلاش می کند تا برای توسعه دامنه فعالیتهای خود چندین شاخه دیگر از خط آزاد حقوقی را در سراسر اسرائیل تأسیس کند. تأسیس یک نظام ساختاری بنیادین برای دفاع از بازرسان محلی، تقویت توان تظاهراتی جنبش به وسیله استخدام اعضای بیشتر، سازماندهی انجمنها و تأسیس دفاتر جدید برای سازماندهی اعتراضات و تظاهرات از طریق یک نظام اداری کارآمد از جمله اقداماتی است که MQGسعی دارد با تدارک آنها سطح کیفی اقدامات خود را ارتقاء بخشد.
و ـ انتشارات:
در طول دهه اول تأسیس MQG ، این جنبش علاوه بر راه اندازی یک سایت اینترنتی، یک ماهنامه را نیز چاپ و منتشر می کند. MQGروز 15 مارس هر سال را به عنوان سالروز تأسیس خود و روز "حکومت کیفی" جشن گرفته و جایزه ای را تحت عنوان "جایزه شوالیه کیفیت حکومت" به "پاسداران حکومت کیفی" اعطا می کند.
MQG همچنین مقالات متعددی را در طول دوران فعالیت خود و عمدتا در جروزالیم پست منتشر کرده است. عناوین برخی از مهمترین این مقالات عبارتند از:
ـ کنست نیازمند اخلاقیات اصلاح شده (نیویورک تایمز، 25 مارس 2006).
ـ نمره پایین اسرائیل در کنست و حکومت، (جروزالیم پست، 3 آگوست 2005).
ـ فراخوان الغای کمیسیون برودت، (معاریو،10 ژوئن 2004).
ـ دادگاه عالی و دادخواست علیه انتصابات وزارتخانه ای هنگبی، (جروزالیم پست، 25 جولای 2003).
ـ رقابت برای بازگشایی نهادهای اولیه، (جروزالیم پست، 26 دسامبر 2002).
ـ MQG و ادعای اعطای 300 میلیون شیکل از سوی وزیر امور مذهبی به گروههایی که وجود ندارند، (جروزالیم پست، 6 مارس 2000).
ـ دادگاه، کنست را از ارائه کمک مالی به شاس منع کند، (جروزالیم پست، 19 مارس 1991).
ز ـ منابع مالی:
MQG به عنوان یک اصل اساسی و برای تضمین استقلال خود از پذیرش هر گونه کمک مالی از MQG به کمکهای مالی اعضا، اعانات صندوقها و شخصیتهای مختلف از سراسر اسرائیل و جهان وابستگی شدیدی پیدا کند. در این میان "بنیاد اسرائیل جدید" (New Israel Fund) اصلی ترین حامی مالی MQG در اسرائیل به شمار می رود.
مآخذ:
- بولتن رویداد و گزارش اسرائیل، 23/8/1385، شماره 318.
- http://168.143.89.55/mqg 2002/english.htm.
- www.mfa.gov.il/mfa/archive/communiques/1995/the+movement+for+ulity+ Government+ In+Irael.
- http://168.143.89.55/mqg 2002/english.htm
