اردن و سوریه، تجاوزات اسرائیل به ـ طی سالهای 1966ـ1956

در پی وقایع و پیامدهای ملی شدن کانال سوئز توسط عبدالناصر، اسرائیل به دستاوردهای مثبتی از جمله آزادی کشتیرانی و استقرار نیروهای بین المللی در مرزهای مصر دست یافت اما وضعیت "ترک مخاصمه" زیاد به طول نیانجامید و با بحرانی شدن اوضاع، خواب شیرین اسرائیل آشفته گشت و با وضعیتی غیرقابل انتظار مواجه شد.

رژیم صهیونیستی دریافت که راه حل نهایی مشکل خاورمیانه را باید در رهنمودهای سیاسی جستجو کند، نه در استراتژی و تاکتیک نظامی. به همین منظور تأکید شدیدی بر پایان مسابقه تسلیحاتی و تقویت نیروهای ویژه سازمان ملل صورت گرفت. اما این نیروها نمی توانستند یک صلح حتمی و همیشگی را به ارمغان آورند زیرا عامل برهم زننده امنیت، تسلیحات نبود، بلکه سیاست و سیاستمداران موجب تشنج و تشویش بودند.

به همین دلیل، وجود نیروهای بین المللی از هر گونه تأثیر عملی در زمینه تحقق صلح در منطقه ای که دولتها با تبعیت از سیاستهای نظامیگری با یکدیگردرگیر می شدند، تهی بود. زیرا علی رغم شعارهایی که صهیونیستها در رابطه با راه حل نهایی مشکل خاورمیانه عنوان می کردند، استراتژی و سیاست نظامی آنها در این مرحله، برخورد با اردن و سوریه در قالب اجرای یک رشته حملات نظامی محدود علیه اراضی و پاسگاههای پراکنده پلیس و روستاهای مرزی بود. فقط در فاصله 13/4/1956 تا 10/10/1956 نیروهای اسرائیلی به یک سلسله تجاوزات علیه کشور اردن دست زدند که مهمترین آنها به شرح زیر است:

1 ـ در 21 اوت 1956 نیروهای اسرائیلی سعی کردند دهکده "ام الریحان" ـ جنین را مورد تجاوز قرار دهند. در این حمله، نیروهای اردن (پاسداران ملی اردن) راه نیروهای اسرائیل را سد نموده و آنها را مجبور به عقب نشینی کردند. نیروهای اسرائیل جنازه یکی از سربازان خود را جا گذاشته و تنها توانستند جسد سرباز دیگری را از منطقه خارج کنند.

2 ـ تجاوز به "اذنا" در منطقه "الخلیل" که در روز 10 سپتامبر 1956 صورت گرفت. در این حمله نیروهای اسرائیلی یک گشتی اردنی و تعدادی از کشاورزان اردن را مورد تهاجم قرار دادند اما با مقاومت واحدهایی از ارتش این کشور مجبور به عقب نشینی شدند.

3 ـ حمله به پاسگاه "الرهوة" در 12 سپتامبر 1956. نیروهای نظامی یهود به استعداد یک گردان پیاده با برخورداری از نیروهای پشتیبانی و مهندسی، پاسگاه مزبور را مورد تهاجم قرار دادند ولی در برابر مقاومت نیروهای اردن، اقدام به عقب نشینی کردند.

4 ـ حمله به پاسگاه "غرندل" در 13 سپتامبر 1956 نیروهای زرهی اسرائیل به استعداد یک گردان با حمایت توپخانه صحرایی و پشتیبانی 3 هواپیمایجنگی به تهاجم علیه این پاسگاه در دشت "عربه" در جنوب اردن دست زدند. هدف از این تجاوز، تقویت قدرت و برتری روحی در نیروهای خودی و تضعیف روحیه اعراب بود.

5 ـ تجاوز به روستاهای "حسوسان" و "دشت قوکبه" در روز 25 سپتامبر 1956. نیروهای اسرائیلی در این حمله موقعیت "اصفر" در جنوب خلیل را مورد تهاجم قرار دادند.

6 ـ حمله به مواضع نیروهای اردن در مناطق "قلقیلیة"، "بنی الیاس" و "غرون" در شب 10 اکتبر 1956. نیروهای اسرائیلی به استعداد یک تیپ پیاده، مجهز به گردانی از نفربرهای نیمه زرهی و با حمایت توپخانه و نیروی هوایی به تهاجمی متمرکز بر ضد روستاهای بنی الیاس و غرون دست زدند. ولی نیروهای اردن با وارد آوردن خساراتی به نیروهای اسرائیلی آنها را بیرون راندند.

اسرائیل علاوه بر عملیات محدود نظامی به مناطق مرزی اردن، در سال 1963 نخستین مرحله از طرح انتقال آب به وسیله خط لوله ای به طول 130 کیلومتر از دریای جلیل به نهر یرقون (در منطقه تل آویو) را آغاز کرد (نک: اردن، بهره برداری از آبهای رود ـ و سرچشمه های آن) و در این زمان تصمیم داشت که شکل نهر اردن را تغییر دهد که با مخالفت آمریکا، اجرای این طرح به تأخیر افتاد.

استراتژی و سیاست عملیات نظامی محدود اسرائیل علیه اراضی و روستاهای مرزی اردن تا سال 1967 ادامه پیدا کرد. در سوریه نیز وضعیتی مشابه اردن وجود داشت و نیروهای اسرائیلی بعضا اقدام به تجاوز علیه روستاها و مناطق مرزی این کشور می کردند به ویژه پس از به قدرت رسیدن حزب بعث در سوریه که در تعمیق شکاف موجود بین افکاراعراب و واقعیات موجود در جهان، تأثیر ویژه ای داشت و از طرف دیگر باعث جلب نظر و تأیید بیشتر شوروی گردید و با دیدارهای پیاپی رهبران حزب بعث سوریه از شوروی، محموله های تسلیحاتی روسی به این کشور سرازیر شد.

در این زمان درگیریهای پراکنده به ویژه در ایام کشت و برداشت محصولات در مناطق سه گانه بی دفاع در طول مرز، میان سوریه و اسرائیل صورت گرفت. روزنامه های شوروی و مسؤولان این کشور بارها در مسکو در این باره به اسرائیل هشدار دادند و او را از عواقب احتمالی این اقدامات آگاه ساختند.

در ماه مه 1966 "سیمنوف" قائم مقام وزارت خارجه شوروی "سیمنوف" در یادداشتی به سفیر اسرائیل در مسکو یادآور شد که: "حکومت اتحاد جماهیر شوروی امیدوار است که حکومت اسرائیل شیوه واقع بینانه تری را در ارزیابی خود نسبت به عواقب احتمالی اقدامات خویش بر ضد دول عربی مستقلی چون جمهوری عربی سوریه، در پیش گیرد" وی یادداشت خود را با نصیحت زیر به سفیر اسرائیل پایان داد:

"امیدوارم متوجه منظور شده باشید، زیرا هر کلمه ای که گفته شد، حاوی معنی و اهمیت بسیار می باشد." هدف رژیم صهیونیستی از عملیات محدود نظامی و این تهاجمات به مناطق مرزی اردن و سوریه، دستیابی به سه موضوع زیر بود:

1 ـ آموزش عملی نیروهای اسرائیلی.

2 ـ بالا بردن روحیه افراد ارتش.

3 ـ تضعیف روحیه نیروهای عربی.

درگیری بین اعراب و اسرائیل در زمینه های سیاسی و محافل بین المللی همچنان ادامه داشت و اقدامات نظامی نیز در سطح تهاجمات پراکندهاسرائیل و تبادل آتش در مرزها محدود شده بود، تا آنکه اسرائیل در سال 1967، تجاوز وسیع دیگری را علیه دولتهای عربی آغاز کرد. (نک: جنگ 1967)

مآخذ:

1. ربابعه، غازی اسماعیل: الاستراتیجیة الاسرائیلیة، مکتبة المنار، چاپ اول 1983.
2. مدارک مربوط به اقدامات نیروهای مسلح اردن، 1956.