ناوگان زیردریاییهای اسرائیل

برخورداری از یک ناوگان دریایی قدرتمند به منظور کنترل دریا امری مهم است. "ماهان" نویسنده و تحلیلگری که مفاهیم جدیدی را در زمینه قدرت دریایی مطرح کرد، عقیده دارد، کشورها براساس موقعیت جغرافیایی، منابع طبیعی، شرایط اقلیمی، وسعت سرزمین، جمعیت، خصوصیات مردم و ویژگی دولت خود به سمت بهره مندی از قدرت دریایی حرکت می کنند. عوامل دیگری مانند قدرت اقتصادی و توانایی تکنولوژیک نیز بعدها به فهرست وی افزوده شد.

ماهان معتقد به کنترل دریا با استفاده از نیروی دریایی بود. به اعتقاد وی کنترل دریایی با استفاده از ناوگان قدرتمندی از کشتیها صورت می گیرد، اما در برابر آن مفهوم مقابله دریایی، قرار دارد که کشورهای ناموفق در کنترل دریایی، آن را در پیش می گیرند. آنها به ویژه زمانی که در برابر یک قدرت برخوردار از کنترل دریایی قرار می گیرند به این شیوه روی می آورند و بهترین ابزار این شیوه، زیردریایی است.

الف ـ اهمیت نظامی زیردریاییها:

زیردریاییها ارزش خاصی در مبارزه دریایی داشته اند؛ مبارزه ای برای تسلط بر دریاها و راههایدریایی. بهترین نمونه آن در اوایل قرن بیستم و بین انگلیس و آلمان رخ داد. زیردریایی وسیله ای برای مبارزه با قدرت مسلط دریایی بدون برخورداری از تسلط محلی بر دریا بود. آلمان از این شیوه علیه انگلیس استفاده می کرد و طی دو جنگ جهانی کوشید این کشور با استفاده از نیروی زیردریاییهای خود به محاصره درآورد.

زیردریاییهای آلمانی در بسیاری موارد کشتیهای تجاری را هدف قرار می دادند.

زیردریاییها در عین حال ارزش دیگری نیز دارند که در زمان دو جنگ جهانی شناخته شده نبود. زیردریایی سکوی پرتاب مناسبی برای موشکهای حامل کلاهک هسته ای است. در دوره جنگ سرد آمریکا و شوروی زیردریاییهای مجهز به سلاحهای هسته ای را به کار گرفتند. غالب کارشناسان و صاحب نظران مسائل هسته ای بر این نظر بوده اند که زیردریایی، سکوی پرتاب مناسبی برای موشکهای دارای کلاهک هسته ای است؛ زیرا ردیابی زیردریایی و یافتن و مقابله با آن دشوارتر از سکوهای ثابت روی خشکی یا حتی کشتیهاست. امروزه آمریکا، فرانسه، انگلیس، چین و فدراسیون روسیه ناوگانهایی از زیردریاییهای مجهز به سلاح هسته ای را در اختیار دارند. این زیردریاییها توان پرتاب موشکهای بالستیک و به تازگی موشکهای کروز را دارند. چنین زیردریاییهای را "اس اس بی آن" SSBN Nuchlear powered)می نامند که زیردریایی یا کشتی مجهز به موشک بالستیک و برخوردار از کلاهک هسته ای است.

اسرائیل سعی دارد از برتری استراتژیک نسبت به تمام کشورهای منطقه برخوردار باشد و بهره گیری از قدرت دریایی نیز یکی از این موارد است. اسرائیل دقیقا به دلایل فوق الذکر به تقویت توان دریایی خود نیازمند است. از آنجا که اسرائیل در محاصره همسایگان عرب خود است، لذا چندان به ارتباطات از راه خشکی متکی نبوده و ارتباطات دریایی گسترده را جایگزین کرده است. اسرائیل این امتیاز را داشته است که در ساحل دریای مدیترانه و دریای سرخ (خلیج عقبه) قرار دارد و یک رژیم محاط در خشکی نیست، لذا به تقویت ناوگان خود همت گمارده است. کشورهای عربی هیچ یک در این مقام نیستند که اسرائیل را از راه دریا مورد حمله قرار دهند و قدرت و امکانات لازم را ندارند و هیچ گاه نیز به چنین اقدامی مبادرت نکرده اند. با این حال برتری نظامی اسرائیل در این عرصه نیز فاصله بسیاری با کشورهای عربی دارد.

اسرائیل در حال حاضر از سه زیردریایی بسیار پیشرفته دولفین برخوردار است و پیش از آن نیز از زیردریاییهای گال برخوردار بوده است. در ذیل جداولی ارائه می شوند که قدرت اسرائیل و دیگر کشورهای منطقه را از بعد داشتن زیردریایی مشخص می کند.

قدرت دیگر کشورهای منطقه از جمله عربستان سعودی و سوریه بیش از ایران نیست. درواقع قدرت مشهودی از نظر زیردریایی ندارند. البته مصر قدرتی است که از توان زیردریایی برخوردار است.

ب ـ زیردریاییهای خریداری شده اسرائیل:

زیردریاییهای دولفین از پیشرفته ترین و کارآمدترین زیردریاییها در نوع خود محسوب می شوند. اسرائیل زمانی سه فروند زیردریایی گال در اختیار داشت که یکی از آنها را کنار گذاشته، زیرا کهنه و فرسوده است. دو مورد دیگر چنانکه در جدول نیز ذکر شد برای ارتقا و استفاده مجدد به آلمان اعزام شده اند و البته این احتمال وجود دارد که اسرائیل آنها را پس از مختصر تغییراتی به فروش برساند.

درواقع اسرائیل خود را به زیردریاییهای بسیار جدیدتر و پیشرفته تری مجهز ساخته است. زیردریاییهای دولفین بسیار بزرگترند و قادرند مدت بیشتری زیر آب بمانند. سیستم رانشی آنها ازجدیدترین فناوریهای آلمانی برخوردار است که ذخیره اکسیژن و هیدروژن دارد و با ترکیب آنها با سیستم باتری دیزل الکتریکی که در مدلهای قبلی نیز وجود داشت می تواند بی نیاز از هواگیری مجدد مدت بیشتری زیر آب بماند و طبعا بسیار خطرناک تر از مدلهای قبلی زیردریایی از جمله گال است. دو زیردریایی جدید حتی از مدلهای دولفین قبلی که در دهه 90 به اسرائیل تحویل داده شدند نیز پیشرفته ترند و مدت دوام آنها در زیر آب بیشتر است.

زیر دریاییهایی دولفین سیستمها و فناوریهای بسیار آسانی ترکیب کرده اند. این زیردریاییها اساسا مطابق سفارش اسرائیل و بر مبنای نیازمندیهای این رژیم در سده 21 و برای جایگزینی زیردریاییهای سابق گال در آلمان ساخته شدند. از ده اژدرافکن تعبیه شده در این زیردریاییها شش اژدرافکن اندازه معمولی دارند که مانند سایر اژدرافکنهاست. اما چهار اژدرافکن بزرگتر از سایرین بوده و محتمل است که برای حمل و پرتاب موشکهای کروز قابل پرتاب از زیردریایی مورد استفاده قرار گیرند. موشکهای کروز "پوپی توربو" که روی این زیردریاییها سوار می شوند می توانند حامل کلاهکهای هسته ای باشند.

زیردریاییهای مذکور از سیستم رادار جستجوگر ساخت شرکت اسرائیلی التا برخوردارند. همچنین سامانه های پردازش اطلاعات موجود در این زیردریاییها ابزار مناسبی برای فرماندهی محسوب می شوند تا با استفاده از آنها تاکتیک صحیح عملیات نظامی خود را در پیش بگیرد. سامانه دریافت کننده هشدار رادار این زیردریاییها از نوع خاصی است که شرکت البیت مستقر در شهر حیفا آنها را ساخته و قادر به دریافت، شناسایی، نمایش و ضبط علایم رادار است.

نکته مهم دیگر مربوط به سوخت این زیردریاییهاست. تانکرهای سوخت آنها بزرگترند و این زیردریاییها قادرند اکسیژن و هیدروژن را به انرژی الکتریکی تبدیل کنند. به این ترتیب، سرعت سیر آنها 20 گره دریایی و سرعت فرو رفتن آن 11 گره است. برد آنها هشت هزار مایل با سرعت هشت گره در سطح آب است. (هر گره دریایی حدود هزار 852 متر است. بنابراین 20 گره دریایی تقریبا 37 کیلومتر است. هر مایل نیز هزار و 600 متر است. بنابراین 8 هزار مایل نیز 12 میلیون و 800 هزار متر است. به این ترتیب آنها می توانند یک بار به دور کره زمین بچرخند) این زیردریاییها قادرند حدود 30 روز در اعماق دریا بمانند.

نکته مهم دیگر اینکه چهار اژدرافکن از ده اژدرافکن آنها قطر 650 میلیمتری دارند که به عقیده کارشناسان، چنین قطری برای پرتاب موشکهای کروز سطح به سطح مناسب است. موشکهای کروز پوپی توربو به صورت عادی 200 تا 350 کیلومتر برد دارند، اما گزارشهایی در دست است که از برد هزار و 500 کیلومتری این موشکها حکایت دارد. (البته با توجه به اینکه برد این موشکها معمولاً چندان نبوده برخی در صحت این گزارشها تردید روا داشته اند، اما ظاهرا اسرائیل قادر است با تغییر اندازه مخزن سوخت، برد آنها را به چند برابر برساند.) در این زمینه، اخباری مبنی بر آزمایش یک موشک کروز پوپی توربو دوربرد - با برد هزار و 500 کیلومتر - در اقیانوس هند با استفاده از زیردریاییهای دولفین فروخته شده به اسرائیل وجود دارد. این آزمایش در سال 2000 و نزدیک آبهای سری لانکا انجام شد. بنابراین گزارش، موشکهای مزبور دارای کلاهک اتمی 200 کیلوگرمی با 6 کیلوگرم پلوتونیوم بودند. البته با توجه به مقاصد اسرائیل از جمله تهدید ایران و برخورد با قدرت موشکی این کشور، برد هزار و 500 کیلومتر برای این موشکها منطقی است. چهار اژدرافکن 650 میلیمتری نیز برای پرتاب چنین موشکهای بزرگی مناسب است؛ زیرا قبلاً نیروی دریایی شوروی از اژدرافکنهایی با این ابعاد به عنوان ابزار پرتاب موشکهایی بزرگتر از این نیز استفاده کرده است.

مقامات نظامی اسرائیل چنین گزارشهایی راتأیید نکرده اند، اما به صورت رسمی خواهان آن بوده اند که موشکهای کروز "توماهاوک" از آمریکا خریداری کند؛ موشکهایی بسیار پیشرفته و با قابلیت بالا که کارآیی خود را در جنگهای دهه 90 آمریکا از جمله علیه یوگسلاوی دوره میلوشویچ به اثبات رساندند. دولت کلینتون درخواست اسرائیل را در سال 2000 میلادی را رد کرد، زیرا تحول این موشکها ناقض رژیم کنترل فناوری موشکی بود. به موجب این رژیم، اعضا مجاز نیستند موشکهای با برد بیش از 300 کیلومتر و محموله بیشتر از 500 کیلوگرم را به دیگر کشورها بفروشند.

اژدرافکنهای بزرگتر، این زیردریاییها را قادر می سازد که از "خودروهای توزیع کننده شناگر" - اس دی وی" - SDV (Swimmer Delivery Vechicles)استفاده و آنها را حمل کنند. این خودروها که گاه خدمه نیز دارند، قادرند وسایل و ابزار نظامی را به مناطق مختلف عملیاتی برسانند. همچنین می توانند حامل تیمی از مأمورین نخبه و ورزیده جنگ دریایی باشند که مأموریتهای عملیاتی ویژه ای را انجام می دهند. این مأمورین در جنگ ویژه دریایی متبحرند و نام آنها یعنی سیل ـ اس ای ای ال ـ (هوایی ـ دریایی زمینی) SEAL (Sea, Air, Land)حکایت از نوع عملیاتی دارد که آنها انجام می دهند. آنها می توانند در مناطق مختلف و علیه نیروهای دشمن عملیات انجام دهند که نیروهای دریایی عمده و بزرگتر از انجام آن ناتوانند و عملیات آنها حالت ترکیبی (دریایی، هوایی و زمینی) دارد. به این ترتیب شاید بتوان به تعبیری آنها را کماندوهای دریایی نامید. بنابراین، خودروهای توزیع کننده شناگر می توانند سیلها یا تیمهای مأمورین نخبه عملیات دریایی را با ابزار و تجهیزات کامل به نقاط مختلف و حساس برسانند.

زیردریاییهای دولفین، امتیازاتی نظیر مدت دوام و بقای بیشتر در آب بدون نیاز به سوخت گیری مجدد دارند که آنها را از زیردریاییهای قبلی و از جمله گال متمایز می سازد و سبب می شود که شناسایی آنها بسیار دشوارتر باشد. امتیاز دیگر قدرت آنها در پرتاب موشکهای مجهز به سلاح هسته ای و حتی خودروهای توزیع کننده شناگر است. دولفینها از گالها بزرگترند و خدمه بیشتری دارند. طول دولفین 3/57 متر و طول گال 45 متر، ضمن آنکه تعداد خدمه دولفین 30 نفر در برابر 23 نفر خدمه گال است. درواقع اسرائیل این زیردریاییها را متناسب با نیازهای قرن 21 خود فراهم آورده است.

ج ـ آلمان و فروش زیردریایی به اسرائیل:

آلمان فدرال در سالهای پس از جنگ جهانی دوم از تولیدکنندگان و صادرکنندگان زیردریایی بوده است. در میان کشورهای خریدار زیردریایی از آلمان فدرال می توان به نروژ (1962)، یونان (1962، 1975 و 2000)، آرژانتین (1969 و 1975)، پرو (1970 و 1977)، کلمبیا (1970)، ترکیه (1971، 1974، 1979، 1984، 1987 و 1999)، هند (1981) و اسرائیل (1998ـ1997 و 2005) اشاره کرد. عمده ترین شرکتهای آلمانی فعال در این زمینه اچ دی دبلیو و نوردسیورکه بوده اند.

آلمان فدرال از زمان برقراری روابط با اسرائیل در دهه 1960 انواع کمکها و حمایتها را به این رژیم عرضه کرده است. لزوم پرداخت غرامت و خونبهای قربانیان یهودی جنگ جهانی دوم به رژیم صهیونیستی، زمینه دریافت تخفیفهای بسیار در معاملات تجاری آلمان را برای این رژیم فراهم کرد. سه زیردریایی دولفین که در دهه 1990 به اسرائیل تحویل داده شدند، با تخفیفهای فراوانی همراه بودند. چنانکه دو زیردریایی تحویلی در سال 1997 به رایگان در اختیار این رژیم قرار گرفت، حال آنکه بهای هر کدام 330 میلیون دلار بود! سومین زیردریایی که موسوم به تکوماه بود و در سال 1998 تحویل داده شد، بالمناصفه در اختیار این رژیم قرار گرفت. به این معنی که هر کدام از کشورهای آلمان و اسرائیل نیمی از بهای آن را پرداختند.

دو زیردریایی جدید دولفین مجموعا یک میلیارد و 300 میلیون دلار ارزش دارند که دوسوم این بها را اسرائیل و یک سوم را آلمان می پردازد. به این ترتیب، آلمانیها باز هم بخشی از تاوان اقدامات گذشته خود به یهودیان را بدین گونه به صهیونیستها پرداختند.

دولت تحت تصدی حزب سوسیال دموکرات به رهبری "گرهارد شرودر" قرارداد فروش این زیردریاییها را در آخرین روزهای حیات خود با اسرائیل منعقد ساخت. پس از آن، زمانی که دولت ائتلافی حزب اتحادیه دموکرات مسیحی به رهبری خانم "آنجلا مرگل" بر سر کارآمد، این قرارداد مراحل بعدی خود را طی کرد. "توماس اشتگ" سخنگوی دولت جدید آلمان پیش بینی کرد که این زیردریاییها تا سال 2010 به اسرائیل تحویل داده شوند. وی اعلام کرد که اسرائیل در ششم ژوئیه سال 2006 میلادی قراردادی با شرکت اچ.دی.دبلیو در زمینه ساخت این زیردریاییها منعقد ساخته است.

در آلمان، مخالفتها و اعتراضاتی نسبت به این اقدام دولت صورت گرفته است. معترضین معتقدند که اسرائیل این زیردریاییها را برای حمل سلاحهای هسته ای به کار می گیرد و دولت آلمان باید در هنگام عقد چنین قراردادی از اسرائیل تضمین می گرفت که تجهیزات مذکور حامل سلاح هسته ای باشند. در بین معترضین آلمانی، افرادی از حزب سبز حضور دارند که رهبر سابق و پرسابقه آن یعنی "یوشکافیشر" به هنگام انعقاد قرارداد فروش این زیردریاییها در سمت وزیر امور خارجه آلمان فعالیت می کرد. "نینفرید ناختوی" از سخنگویان این حزب عقیده دارد که دولت آلمان با عدم دریافت تضمین مزبور، سیاست خود مبنی بر عدم گسترش [ سلاح هسته ای] را زیر پا گذاشته است. اشتگ سخنگوی دولت مدعی است که آلمان به خریدار خود اعتماد دارد. [ بنابراین دریافت تضمین لزومی نداشته است.]

دولت شرودر صدراعظم سوسیال دموکرات آلمان در اواخر فعالیت خود با این قرارداد موافقت کرده بود، اما از آنجا که آلمانیها نگران بودند، اسرائیل زیردریاییها را به سلاح هسته ای (موشکهای کروز حامل کلاهک هسته ای) مجهز کند، دولت شرودر در انعقاد قرارداد تعلل می کرد. در سال 2006 شورای امنیتی آلمان که باید تحویل جنگ افزارهای حساسبه کشورهای خریدار را تأیید کند، این قرارداد را تأیید و دولت آلمان انعقاد آن را رسما اعلام کرد. انعقاد این قرارداد و سپس تأیید و اعلام رسمی آن از سوی دولت آلمان در حالی صورت گرفت که اسرائیل و آلمان در سال 2005 تصمیم گرفتند یک مانور دریایی مشترک را برپا کنند.

د ـ اهمیت نظامی زیردریاییها:

این زیردریاییها چنانکه گفته شد بخشی از استراتژی دفاعی کلان اسرائیل محسوب می شوند که برمبنای آن اسرائیل باید آمادگی خود در برابر حملات هسته ای را افزایش دهد و برای خود عمق استراتژیک ایجاد کند. اسرائیل کشور بسیار کوچک و آسیب پذیری است، اما با داشتن پنج زیردریایی دولفین در دریای مدیترانه، دریای سرخ و اقیانوس هند در آینده می تواند به عمق استراتژیک مناسبی دست یابد. این زیردریاییها مدتهای زیادی در قعر دریا می مانند و شناسایی و ردیابی آنها بسیار دشوار است. زیردریاییهای مأمور به اقیانوس هند می توانند تا نزدیکی سواحل ایران پیش آمده و به تهدید ایران بپردازند. به گفته "میخائیل کارپن" تحلیلگر تسلیحات هسته ای اسرائیل، این زیردریاییها برای وارد آوردن ضربه دوم هسته ای قابلیتی بیشتر از هواپیماها دارند. "کارل بیور" کارشناس دیگر مسائل هسته ای بر این عقیده است که این زیردریایی هم برای وارد آوردن ضربه اول و هم برای ضربه دوم هسته ای مناسب است.

اسرائیلیها مدعی اند که از سوی ایران تهدید می شوند و باید همیشه آماده حمله ای از جانب ایران باشند و بنابراین باید تواناییهای تهاجمی و دفاعی خود را افزایش دهند. "داوید مناشری" تحلیلگریاست که معتقد است اسرائیل باید هرچه بیشتر از چنین توانی برخوردار شود.

مآخذ:

1. بولتن رویداد و گزارش اسرائیل، 4/7/1385، شماره 312.
2. ییلس، جان و دیگران: "استراتژی در جهان معاصر؛ مقدمه ای بر مطالعات استراتژیک"؛ مترجم، کابک خبیری؛ انتشارات مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران؛ بهار 1382.
3. www.nti.org/db/submarines/israel/index. enpahtml. ge=Blankpage$$en
4. www.israeli-weapons.com...
5. www.nti.org/db/submarines/germany/export.htm.
6. www.fas.org/nuke/israel/sub.
7. www.washingtonpost.com.
8. www.ynetnews.com/articles/0,7340, L- 3295701,00.html.