بهداشت جهانی، سازمان

سازمان بهداشت جهانی براساس تخصصهایش، جهات معینی از مسأله فلسطین را مورد بررسی قرار داد و به طور ویژه بررسیهای خود را در دو جنبه زیر متمرکز کرد:

1) توجه به امور بهداشتی پناهندگان.

2) نقض حقوق بشر در سرزمینهای اشغالی اعراب توسط اسرائیل از لحاظ ارتباط آن با جنبه بهداشتی مردم.

سازمان بهداشت جهانی به بحث و بررسی درباره جنبه بهداشتی پناهندگان از ابتدای ایجاد مسأله پناهندگان فلسطینی در سالهای 1948ـ1947 پرداخت.

جمعیت بهداشت جهانی ـ که کنفرانس عمومی سازمان است ـ در دوره دوم خود قطعنامه شماره2/76 (ژوئن 1929) را صادر کرد، که به موجب آن بررسی حوادثی که نیازمند فعالیت مستقیم در زمینه وضعیت بهداشتی پناهندگان فلسطینی باشد و به مدیرکل سازمان واگذار شد.

چرا که این وضعیت در منطقه فلسطین همچنان موجب نگرانی است و احتمال می رود که کوتاهی و اهمال در اقدامات مناسب به بروز بیماریهایی مانند طاعون که کشورهای دیگر را نیز تهدید کند، منجر گردد. این جمعیت مبلغی از بودجه سال 1950 را جهت فراهم کردن هزینه های رسیدگی به وضعیت پناهندگان فلسطینی اختصاص داد و دریافت که "بهترین راه حل جنبه بهداشتی این مشکل، تسریع در تجدید اسکان پناهندگان می باشد".

جمعیت بهداشت جهانی اختصاص بخشی از بودجه سالانه سازمان به این هدف را ادامه داد، به طوری که به هنگام تجاوز اسرائیل در سال 1967 (نک: جنگ 1967) و آواره شدن بخش دیگری از فلسطینیان در اثر اعمال خشونت بار اسرائیل که این آوارگی گریبانگیر بخشی از پناهندگان فلسطین نیز گردید این سازمان، به رسیدگی اوضاع بهداشتی آوارگان در سایه این حادثه جدید پرداخت.

جمعیت بهداشت جهانی در دور بیست ویکم (می 1968) قطعنامه شماره 22/25 را صادر کرد که به موجب آن کشورهای عضو را به کمک و اعانت در حد توان، جهت سهولت در امر باز گرداندن افراد آواره، آن هم به خاطر بهبود اوضاع بهداشتی، دعوت نمود و در قطعنامه دیگر به شماره 23/43 از کشورهای عضو خواست تا جهت تأمین نیاز اجتماعی پناهندگان و آوارگان و ساکنان مناطق اشغالی خاورمیانه، و امکان برخورداری آنها از امکانات معمولی بهداشت، نهایت سعی خود را درکمک و مساعدت مبذول دارند و از مدیر کل سازمان خواست تا تصمیمات قاطعی در جهت بهبود اوضاع بهداشتی پناهندگان و آوارگان در خاورمیانه، اتخاذ کند.

در دوره بیست و سوم جمعیت بهداشت جهانی قطعنامه شماره 23/25 (21/5/1970) را صادر کرد که در آن آمده است "جمعیت، حق بازگشت پناهندگان و آوارگان به سرزمینشان و نیز بهداشت جسمی و روحی آنها را براساس بیانیه های مربوطه سازمان ملل متحد، به هنگام حمایت از آنها ضروری می داند."

شایان ذکر است که این جمعیت اصطلاح تجدید اسکان پناهندگان را کنار گذاشته و به جای آن اصطلاح حق بازگشت پناهندگان و آوارگان را به کار می برد.

منظور از آوارگان کسانی هستند که در پی تجاوز ژوئن 1967 آواره شده اند به خاطر این که اسرائیل به لغو و رد بازگشت پناهندگان فلسطینی و افراد آواره و مهاجر به خانه های شان ادامه می دهد و این امر تأثیر بسزایی در بهداشت جسمی و روحی آنها دارد ـ طبق مقدمه قطعنامه شماره 27/42 جمعیت ـ این جمعیت در بیست وهفتمین دور خود، قطعنامه شماره 27/42 را صادر کرد و طی آن، کوتاهی اسرائیل را در پیروی از قطعنامه های مربوطه سازمان ملل متحد و قطعنامه های جمعیت بهداشت جهانی که خواستار بازگرداندن فوری پناهندگان فلسطینی و آوارگان به خانه های شان شده بود، محکوم کرد.

جمعیت بهداشت جهانی مفاهیم مذکور را در قطعنامه های صادره در دوره های مختلف تکرار کرد. در دور سی وسوم، قطعنامه شماره 33/18(21/5/1980) را صادر کرد که در مقدمه آن تأکید کرده "نگرفتن جواز تصرف زمین، و یا اشغال زمین با توسل به زور به طور بنیادی بر اوضاع بهداشتی و اجتماعی و روحی و جسمی ساکنان واقعی تحت اشغال تأثیر فراوان می نهد و رفع این اثرات، به جز از طریق رفع کامل و فوری اشغال، امکان پذیر نیست. همچنین این جمعیت با بیانیه خود اسرائیل را به خاطر خودداری از اجرای قطعنامه های جمعیت بهداشت جهانی و دیگر سازمانهای بین المللی به شدت محکوم کرد. و از این رژیم خواست تا به پناهندگان اجازه بازگشت به خانه های شان را بدهد.

اوضاع و احوال بهداشتی پناهندگان و توجه به آنها این چنین بود.

ولی در مورد نقض حقوق بشر توسط اسرائیل و ارتباط آن با وضعیت بهداشتی ساکنان سرزمینهای اشغالی، این جمعیت در قطعنامه شماره 23/52 (د ـ 23 آوریل 1970) از اسرائیل خواست تا به تعهدات خود در پیمان چهارم مورخ 12/8/1948 ژنو که مربوط به حمایت شهروندان زمان جنگ است، در حفظ زندگی ساکنان مناطق اشغالی و بهداشت جسمی و روحی آنها، عمل کند، چرا که رد این پیمان از سوی اسرائیل ـ همان طوری که در مقدمه قطعنامه آمده ـ و عمل نکردن به قطعنامه های سازمان ملل در مورد پناهندگان و آوارگان باعث ادامه آزار و اذیت شدید در مورد زندگی ساکنان مناطق اشغالی و بهداشت آنها، می شود.

این جمعیت در قطعنامه شماره 24/33 (دـ 24 آوریل 1971) به اسرائیل هشدار داد که مخالفتهایش با حقوق اساسی بشر مربوط به پناهندگان و آوارگان و ساکنان اراضی اشغالی، مانع بزرگی در برابر بهداشت اراضی اشغالی به شمار می رود. لذا در صورت ادامهاین امر، سازمان، عمل به بند هفت قانون خود را ضروری خواهد دانست.

بند هفتم شامل ضرورت مجازات در رأی دادن و جلوگیری از کمک به کشوری است که مخالف قانون سازمان باشد.

در دور 25 جمعیت قطعنامه شماره 25/54 (25/5/1972) را صادر و اعلام کرد اقدامات مکرر اسرائیل در طرد ساکنان و نابودی خانه و کاشانه آنها، تأثیر زیادی در بهداشت روحی و جسمی آنها می گذارد و خطری برای پیمان چهارم ژنو مورخه 12/8/1949 به شمار می رود. چرا که اسرائیل به سیاست نقض حقوق بشر و مبانی قانون بین المللی و پیمان سازمان ملل و قانون سازمان بهداشت جهانی ادامه می داد.

جمعیت در قطعنامه 31/56 (د ـ 26 آوریل 1973) کمیته ویژه کارشناسان را که از سوی سه کشور عضو تعیین می شد، تشکیل داد. شورای اجرایی سازمان آن را جهت بررسی تمام مظاهر وجوه بهداشتی ساکنان مناطق اشغالی خاورمیانه، و ارائه گزارش کامل درباره مسایل جدید به دوره بیست وهفتم جمعیت بهداشت جهانی، احاله کرد.

این جمعیت از دولتهای مورد نظر خواست تا برای سهولت آزادی عبور و مرور در مناطق اشغالی با کمیته همکاری کنند. ولی این کمیته نتوانست گزارش کاملی به دوره بیست وهفتم جمعیت ارائه نماید، چرا که حکومت اشغالگر اسرائیل مانع ورود آنها به اراضی اشغالی گردید و همکاری با آنها را رد کرد.

به همین دلیل این جمعیت در قطعنامه 27/42 (د ـ 27 آوریل 1974) اعلام داشت "اسرائیل باید با کمیته ویژه همکاری کامل نماید و آزادی رفت و آمد در مناطق اشغالی را برای آنها فراهم سازد". با وجوداین، اسرائیل به رد همکاری ادامه داد و این امر جمعیت را مجبور ساخت تا در قطعنامه 28/35 (د ـ 28 آوریل 1975) رد همکاری اسرائیل را محکوم کند و بار دیگر از حکومت آن خواست تا با کمیته همکاری به ویژه آزادی رفت و آمد در سرزمینهای اشغالی را تسهیل کند.

این موضوع در قطعنامه 29/69 (د ـ 29 آوریل 1976) نیز تکرار شد و از اسرائیل درخواست تا در صورتی که اجازه دیدار از اراضی به کمیته داده نشود. اطلاعات لازم را درباره وضعیت بهداشتی این اراضی به کمیته ارائه دهد. جمعیت در قطعنامه 30/37 (د ـ 30 .18/5/1977) نظر داد که این اطلاعات با قطعنامه 26/56 تعارض دارد لذا تناسبی با اصل موضوع ندارد. به همین دلیل این کمیته جمعیت در همان بیانیه، اسرائیل را به خاطر تجاهلش در برابر قطعنامه های قبلی جمعیت (سازمان) بهداشت جهانی محکوم و تقاضای خود از مقامات اشغالگر اسرائیل را تکرار کرد تا اجازه دیدار کمیته ویژه کارشناسان از تمام سرزمین اشغالی، و تأمین آزادی فعالیت کمیته ویژه را صادر کند تا بتواند با ساکنان واقعی تحت اشغال اسرائیل و مراکز عربی مورد نظر ساکنان ارتباط برقرار کند.

همچنین در حالت اشکال تراشی اسرائیل در پاسخ به تقاضای جمعیت، کشورهای عضو باید براساس قانون جمعیت (سازمان) بهداشت جهانی، پس از ارائه گزارش مدیر کل در آن زمینه، به اتخاذ تصمیم بپردازند.

اسرائیل در رد اجازه به کمیته جهت دیدار از اراضی اشغالی پافشاری کرد و نمایندگان کشورهای عربی طرح قطعنامه عمل به بند هفتم قانون جمعیت را به دوره سی و دوم (آوریل 1979) ارائه کردند، ولیجناح ایالات متحد آمریکا و بعضی از کشورهای اروپای غربی در رسیدگی به طرح قطعنامه نمایندگان عربی از آنها خواستند تا طرح موضوع در برابر جمعیت را به تعویق اندازند. کمیته ویژه، گزارش خود را به دور سی وسوم (آوریل 1980) ارائه کرد و جمعیت در قطعنامه 23/18 (21/5/1980) درباره شرکتش در کمیته، نظر خود درباره بی نتیجه بودن توهم امکان تحقق سلامت جسمی و روحی و اجتماعی در شرایط اشغال را ارائه نمود. و از کمیته خواست تا به وظایف خود و ارائه گزارشات ادامه دهد.

جمعیت در قطعنامه مذکور تمام اقدامات اسرائیل مبنی بر تغییر آثار طبیعی، و ترکیب جغرافیایی و یا زیست محیطی و قانونی در اراضی اشغالی اعراب از جمله فلسطین را محکوم کرد و اعلام داشت که "ایجاد مستعمره های اسرائیلی در اراضی اشغالی اعراب و از جمله فلسطین، و بهره برداری غیرقانونی از ثروت و موارد طبیعی ساکنان عربی در این سرزمینها، به ویژه سیطره بر منابع آبی اعراب و ایجاد تغییرات دراین منابع در جهت اهداف اشغال و اسکان، ضرر و خسارت زیادی به بهداشت اهالی وارد می کند." همچنین اقدامات غیر انسانی اسرائیلیان نسبت به زندانیان، و بازداشت شدگان اعراب در زندانها را که منجر به ضعف اوضاع بهداشتی و روحی و عقلی آنها می گردد محکوم نمود.

مآخذ:

1. گزارشات ویژه درباره دوره های سازمان بهداشت جهانی.
2. مؤسه بررسیهای فلسطینی: قرارات الأمم المتحدة بشأن فلسطین والصراع العربی ـ

::#الاسرائیلی، بیروت.