فرانکفورتر، طرح

آرزو و هم و غم جنبش صهیونیستی بعد از پایان جنگ اول جهانی در سال 1918 این بود که کنفرانس صلح پاریس وعده بالفور را اجرا کرده و آن را تحقق بخشند. در وزارت جنگ بریتانیا طرفدارانی از صهیونیستها وجود داشتند که بر این دیدگاه بودند که دولت تشکیل شده در فلسطین دارای اقلیت یهودی می باشد تا به این روش به منافع انگلیس خدمت کرده و به سود انگلیسیها باشد. لذا جنبش صهیونیستی تلاش کرد تا دولت انگلیس قیمومیت (سرپرستی) فلسطین را بر عهده گیرد. متحدین، خواسته های صهیونیستها را مد نظر قرار داد. اولین کاری که کنفرانس صلح آن را انجام داد در مورد فلسطین و تطبیق ماده 22 از پیمان جامعه ملل بود که دعوت به اجرای قیمومیت موقت برای بعضی از سرزمینهایی بود. یعنی قبل از جنگ جهانی اول تحت قلمرو دولت عثمانی قرار داشت. (ن. ر: جامعه ملل).

قبل از اینکه کنفرانس میثاق جامعه ملل را این مسئله به عهده گیرد و یک ماه قبل از آن هیأت انگلیسی اقدام به برگزاری مذاکرات رسمی با رهبران جنبش صهیونیستی نمود. و آنها از قاضی لویس د. براندیز، یکی از رهبران صهیونیستی در ایالات متحده ـ که عضو محکمه عالی و دارای ارتباط نزدیکی با رئیس ونس بود ـ خواستند فیلکس فرانکفورتر را که شخصیت صهیونیستی آمریکایی و متولد اتریشی بود به پاریس بفرستد تا به به عنوان عضو مسئول در هیأت آمریکایی برای همکاری با انگلیسیها در مشخص کردن نکات اساسی که صهیونیستها می خواهند در سند قیمومیت باشد، عمل کند. و در انتخاب اصطلاحاتی که واجب است آن را در جمله بندیهای آن پیمان بیاورند، کار کند.

همین طور از رهبران جنبش صهیونیستی خواستند تا پیشنهادات خود را به متن قراردادهای پیشنهادی که قرار بود با ترکیه منعقد شود، ضمیمه کنند. فرانکفورتر پیشنهادات خود را ارائه کرد. جوهره این پیشنهادات این بود تا قیمومیت سعی خود را در تقویت و تثبیت عنصر یهودی در فلسطین به کار بندند، و اداره آن سرزمین را آنقدر ادامه دهد تا تعداد ساکنان یهودی فلسطین به اندازه کافی برای ایجاد یک دولت یهودی برسد.

پیشنهادات او دارای نکات اساسی زیر است:

1 ـ دولت قیم مسئول وضع سرزمینی در اوضاع سیاسی و اقتصادی و اداری آن که شامل ایجاد وطن ملی یهودی است، می باشد.

2 ـ پذیرش دانستن قابلیت وطن ملی یهودی برای تحول آن تا به یک دولت مشترک المنافع مستقل در آینده، تبدیل شود.

3 ـ اعتراف به ارتباط تاریخی که یهودیان را به سرزمینی فلسطین متصل می کند.

4 ـ اعتراف به سرپرستی یهودی میانه رو که متشکل از هیأت عمومی باشد و به حکومت در فلسطین مشاوره دهد و با آن در زمینه های اجتماعی و اقتصادی و غیر از آن اموری که به نفع یهودیان در فلسطین است و در ایجاد یک وطن ملی یهودی همکاری کند. بر عهده این سرپرست است که تدابیر لازم را برای دریافت کمک از کسانی که حاضر به کمک هستند برای مشارکت در ایجاد وطن ملی یهودی پس از مشورت با حکومت انگلیس، اتخاذ نماید.

5 ـ همکاری قیمومیت با آژانس یهود برای آسان کردن مهاجرت یهودیان و جمع آوری آنها در زمینهایی که دولت قیمومیت آن را دارا هستند و در زمینهای موات که برای اهداف عمومی به درد نمی خورد.

6 ـ اداره قیمومیت (حکومت قیم) باید سن قانونی را برای جنسیت که شامل متنهایی است که اکتساب یهودیانی که فلسطین را به عنوان محلسکونت دائمی خود برگزیده و دارای جنسیت فلسطینی هستند، آسان نماید.

7 ـ زبانهای انگلیسی و عبری و عربی را زبانهای رسمی فلسطین اعلام کند.

8 ـ ایجاد یک دولت ائتلافی در فلسطین در حالی که قیمومیت دولت قیم روبه پایان است.

اینها آشکارترین اجزای پیشنهادات فرانکفورتر هستند سه بار تکرار شد که آخرین دفعه آن ماه اوت 1919 بود.

رهبران جنبش صهیونیستی پیشنهاد کردند که تمام زمینهای فلسطین به وطن ملی یهود ضمیمه شود و مرزهای شمالی آن تا رود لیطانی در جنوب لبنان ادامه داشته باشد تا بتواند بر منابع آب دسترسی داشته و بر اقتصاد یکپارچه اکتفا کند.

کنفرانس سان ریمو در 24/4/1920 با قیمومیت بریتانیا برای اداره فلسطین موافقت کرد. همان طوری که متن قرار داد سفیر که در ترکیه در اوت سال 1920 تشکیل شد فقرهای را در برداشت تا وعده بالفورد را به اجرا درآورد. لذا برای تحقق اهداف صهیونیستی چیزی جز اعتماد بر پیشنهادات فرانکفورتر در پیمان قیمومیت چیزی نماند. ولی تعیین لرد کرزون به عنوان منشی وزارت امور خارجه انگلیس، طرحهای صهیونیستها را خنثی کرد و مانع شد چون او طرفدار جنبش صهیونیستی نبود، همین طور ترس از بعضی از واکنشهای عربی باعث شد تا بعضی از بندهای طرح فرانکفورتر و به ویژه آنچه در مورد آینده وطن ملی یهودی، حذف شود.

به رغم اینکه طرح قیمومیت که حکومت انگلیس آن را به شورای جامعه ملل در کانون اول سال 1920 پیشنهاد داده بود مطابق اهداف جنبش صهیونیستی نبود، پیمان نهایی که شورای جامعه ملل در 24/7/1922 بر آن تکیه داشت پیروزی عمومی برای جنبش صهیونیستی بود چون آن ترجمه عملی افکاری بود که هدف آن ایجاد یک دولت ملی در فلسطین عربی بود.

مآخذ:

1. جامعة الدول العربیه: الوثائق الرئیسیة فی قضیة فلسطین، المجموعة الاولی 1946ـ1915، القاهره 1957.
2. Abdu dughod, I: The transformation of palestine, North westtirn u. p. 1971.
3. Luqueur, w: A History of Zionism, landon 1972.
4. Taylor, A. R.: Prelude to Israel: An analysis of zionist diplomacy

1377-1974, Beirut 1970.