ون لیر، مؤسسه تحقیقات

مؤسسه ون لیر (Vanleer Institute) یکی از قدیمی ترین و بزرگترین مؤسسات تحقیقاتی در نوع خود در اسرائیل محسوب می شود که نقش مهمی را در معرفی تاریخ، فرهنگ و پیچیدگیهای جامعه اسرائیل به جامعه علمی، دانشگاهی، سیاستمداران و دولتمردان اسرائیلی و همچنین عموم مردم از طریق تحقیق، انتشار کتب و مقالات تحلیلی، برگزاری نشستها و کنفرانسهای ملی و بین المللی ایفا کرده است.

مؤسسه یادشده در سال 1959 توسط خانواده ون لیر ـ از مهاجران یهودی هلند ـ پایه گذاری شد. بنیانگذاران این مؤسسه (خانواده ون لیر) اسرائیل را به عنوان "سرزمین ملت یهود" و "جامعه ای دموکراتیک" که در آن عدالت و برابری (برای تمامی شهروندان) حاکم است، می شناختند و براساس همین دیدگاه، اقدام به ترسیم اهداف و برنامه های مؤسسه کردند.

این مؤسسه مدعی است مؤسسه ای مستقل و غیرانتفاعی است و یکی از قدیمی ترین و مشهورترین مراکز تحقیقاتی در حوزه مطالعات تاریخی، فرهنگی و اجتماعی در اسرائیل به شمار می آید.

اغلب فعالیتهای مؤسسه بر مبنای دیدگاه خانواده ون لیر انجام شده و گردانندگان مرکز با اعتقاد به دیدگاه فوق، در صدد گونه شناسی فرهنگی و قومی در اسرائیل برآمده و با هدف کاهش تنشهای اجتماعی - در جامعه چند فرهنگی اسرائیل، تقویت بازیگران جامعه مدنی، توسعه سیاسی و ترویج ارزشهای دموکراتیک (در جامعه اسرائیل)، به فعالیت می پردازند.

فرهنگ و هویت یهودی، تاریخ معاصر اسرائیل، سیاستهای فرهنگی دولت، منازعات اعراب و اسرائیل، گرایشها و جنبشهای اسلامی، بنیادگرایی اسلامی، اقلیتها، اعراب در اسرائیل، وضعیت سیستم آموزشی و عدالت اجتماعی در اسرائیل، فرهنگ و مذاهب مختلف مدیترانه ای، فلسفه معاصر یهودیت، جامعه و فرهنگ دموکراسی از دیگر محورهای مورد تحقیق و پژوهش مؤسسه ون لیر است.

به ادعای مرکز ون لیر از لحاظ تنوع محققان، کارشناسان این مؤسسه از برجسته ترین محققان و اندیشمندان عرب و یهودی بوده و در داخل و خارج اسرائیل شناخته شده اند که ازجمله آنها می توان به دکتر عزمی بشاره (Azmi Beshare)نماینده عرب کنست و رهبر حزب عربی بالاد (Balad) ، پرفسور دالیا اوفر (Dalia Ofer) ، پرفسور ندیم روحانا (Nadim Rouhana) ، پرفسور روث گاویسون (Ruth Gavison) اشاره کرد.

مؤسسه ون لیر، علاوه بر محققان ارشد و همکار که اعضای اصلی آن را تشکیل می دهند، یک هیأت علمی بین المللی نیز دارد که ریاست آن برعهده دکتر ایوار سامون (Ivar Samren)است.

الف ـ اهداف مؤسسه:

بنابر ادعای مسئولان مؤسسه تحقیقاتی ون لیر، محور برنامه ها و فعالیتهای این مؤسسه بر اهدافچهارگانه ذیل متمرکز شده است:

1 ـ تلاش در راستای مطالعات پیشرفته در حوزه فلسفه و تاریخ.

2 ـ تحکیم و تثبیت دموکراسی در جامعه اسرائیل از طریق آموزش.

3 ـ ایجاد یک جامعه آزاد و دموکراتیک که در آن احترام به حقوق بشر، عدالت، برابری و قانون حکمفرما باشد.

4 ـ ایجاد شبکه ارتباطی میان مؤسسات و مراکز تحقیقاتی در سطوح داخلی، منطقه ای و بین المللی در جهت همکاری و تبادل نظر در زمینه عقاید و پژوهشهای آنها.

ب ـ کادر علمی ـ اجرایی:

مجموعه ای از کارشناسان و متخصصان دانشگاهی، مؤسسه را در اجرای اهداف و برنامه های آن همراهی می کنند.

1 ـ اعضای اصلی:

1 ـ دکتر شیمشون زلنیکر:

شیمشون زلنیکر (Shimshon Zelniker)به عنوان رئیس مؤسسه ون لیر فعالیت می کند. وی دارای مدرک دکترای علوم سیاسی از دانشگاه عبری اورشلیم است.

2 ـ دکتر زیپی هچت:

دکتر زیپی هچت (Zippi Hecht) معاون و محقق ارشد مؤسسه ون لیر است. وی دارای مدرک دکتری از دانشگاه آکسفورد است.

3 ـ دکتر یائیل آزمون:

دکتر یائیل آزمون (Yael Azmon) دارای مدرک فوق دکترای جامعه شناسی از دانشگاه هاروارد (Harvard)است.

2 ـ اعضای همکار:

ازجمله اعضای همکار مؤسسه ون لیر می توانافراد زیر را نام برد. دکتر عزیز حیدر (Aziz Haidar) ، دان اینبار (Dan Inbar) ، پرفسور نفتالی روتنبرگ (Naftali Rothenberg)، اسحاق کالنور (Itzhak Galnoor) و دکتر حنان هِور (Hannan Hever) .

3 ـ هیأت امناء:

هیأت امنای مؤسسه ون لیر مجموعه ای متشکل از افراد ذیل است:

ایوار سامرن، زلمان کوهن (Zleman Cohen) ، دکتر میخائیل اَنگل (Michael Anghel ، باری گابرمن (Barry Gaberman) ، پرفسور گابریل شلو (Gabriel Shalev) و دکتر شیمشون شوشانی (Shimshon Shoshani) .

4 ـ مدیر اجرایی:

کلیه فعالیتهای اجرایی و مالی مؤسسه از طریق "شیمون اَلون" (Shimon Alon) مدیر اجرایی مؤسسه هماهنگ می شود.

5 ـ هیأت علمی بین المللی:

اعضای هیأت علمی بین المللی مؤسسه را اندیشمندانی چون دکتر ون جندت (Van Gendt) از هلند، دکتر دان دینر (Dan Diner) از آمریکا، آدرینا کمپ (Adrina Kemp) از ایتالیا، زلمان کوون (Zelman Koven) از استرالیا، پرفسور ویلیام ون کلیو (William Van Cleave)از کانادا و کریستف اشمیدت (Christoph Schmidt) از انگلیس تشکیل می دهند.

ج ـ بخشهای مطالعاتی و تحقیقاتی:

مؤسسه در راستای به ثمر رساندن اهداف خویش، فعالیتهای متنوع و گسترده ای را با کمک متخصصان و کارشناسان خود در چهار حوزهمطالعاتی ذیل به مرحله اجرا درمی آورد:

1 ـ بخش مطالعات پیشرفته:

هدف عمده و اصلی مؤسسه از ایجاد این بخش، انجام مطالعات پیشرفته در علم فلسفه و تاریخ است و امروزه مؤسسه ون لیر به عنوان یکی از پنج مرکز تحقیقاتی بزرگ دنیا در این زمینه محسوب می شود. پروژه های مؤسسه در این بخش در چهار حوزه زیر متمرکز است:

1) فلسفه و تاریخ علم.

2) جامعه شناسی تطبیقی (مقایسه ای).

3) تئوریهای انتقادی.

4) جامعه و فرهنگ.

بررسی وضعیت جامعه چندفرهنگی (Multi-Culturalism) و چند قومیتی (Multi-ethnicity) اسرائیل از مهمترین پروژه های تحقیقاتی مؤسسه در این بخش است که محققان در چارچوب این پروژه، تأثیر مهاجرت در چارچوب این پروژه، تأثیر مهاجرت یهودیان روسی بر ماهیت فرهنگی و اجتماعی اسرائیل را نیز مورد بررسی قرار می دهند.

مؤسسه در این راستا، کنفرانسهای بسیاری را در سطح داخلی، منطقه ای و بین المللی برگزار کرده است.

انتشار یک ژورنال تخصصی تحت عنوان "تئوری و نقد" (Theory and Criticism) که هر ساله دو شماره از آن منتشر می شود. از دیگر فعالیتهای مؤسسه در این بخش است. این ژورنال دستورالعملها و راهکارهای تئوریکی را برای مطالعه هرچه بهتر جامعه و فرهنگ اسرائیل، در اختیار متخصصان این رشته قرار می دهد.

2 ـ بخش مطالعات جامعه مدنی:

متخصصان و کارشناسان مؤسسه در این بخش با اجرای پروژه های متنوع درصددند تا با ارائه راهکارها و راه حلهایی برای کاهش شکافها و تنشهای اجتماعی موجود در جامعه اسرائیل به تقویت و تحکیم جامعه مدنی در اسرائیل کمک کنند.

چهار محور اساسی تحقیقات در این حوزه عبارتند از:

1 ـ دموکراسی و تنوع فرهنگی.

2 ـ جامعه عرب در اسرائیل.

3 ـ مسئولیتهای اجتماعی.

4 ـ آموزش.

مؤسسه در هر یک از محورهای چهارگانه فوق، برنامه های گوناگونی را به مرحله اجرا می گذارد که برگزاری دوره های مختلف آموزشی برای شهروندان عرب و یهودی، برپایی گردهماییها و سمینارهایی در ارتباط با حقوق سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی اقلیت عرب در جامعه اسرائیل و آخرین تحولات جامعه اسرائیل از جمله این برنامه هاست.

تأسیس "مرکزی برای مطالعه جامعه عرب در اسرائیل (The Center for the Study of Israeli Arab Socriety) (در سال 1991) نیز از مهمترین فعالیتهای صورت گرفته مؤسسه ون لیر در این بخش محسوب می شود.

3 ـ بخش مطالعه هویت و فرهنگ یهودی:

هدف مؤسسه در این بخش، مطالعه عمیق درباره هویت و فرهنگ یهودی ـ به ویژه در اسرائیل معاصر ـ است و محققان در این بخش، تحقیقات خود را بر سه محور ذیل متمرکز ساخته اند:

1) یهودیت به عنوان فرهنگ.

2) تنوع و وحدت در زندگی یهودیان.

3) فلسفه معاصر یهودیان.

4 ـ بخش مطالعه فرهنگهای مدیترانه ای:

گردانندگان مؤسسه ون لیر با این ادعا که ریشه قومی بخش عمده ای از جمعیت اسرائیل به منطقه مدیترانه باز می گردد، با اجرای پروژه هایی در این زمینه سعی در شناخت فرهنگها و قومیتهای مختلف مدیترانه ای به منظور توسعه و گسترش روابط فرهنگی اسرائیل با کشورهای این منطقه (مدیترانه) دارند. بدین منظور فعالیتهای تحقیقاتی خود در این حوزه را نیز بر سه محور ذیل متمرکز کرده اند.

1) مذاهب مختلف مدیترانه ای.

2) فرهنگ کشورهای منطقه مدیترانه.

3) اندیشه ها و انگاره های مدیترانه ای.

د ـ انتشارات:

محصولات فرهنگی مؤسسه ون لیر به صورت کتاب، مقاله و یک نشریه تخصصی منتشر می شود.

1 ـ کتب:

عناوین مهمترین کتابهای منتشر شده از سوی مؤسسه به همراه نام نویسنده و سال انتشار آنها عبارتند از:

ـ هویت یهودی در اسرائیل/پرفسور نفتالی روتنبرگ، 2002.

ـ شکاف بین اعراب و اسرائیلی ها؛ ویژگی ها و چالش ها/روث گاویسون، 2003.

ـ جامعه اسرائیل در عصر جهانی شدن/یوری رام (Uri Ram) ، 2005.

ـ مردان و زنان؛ جنسیت، یهودیت و دموکراسی/راشل الیور (Rachel Elior) .

ـ نگاهی انتقادی به یهودیان مذهبی و لائیک در اسرائیل/یهوداگودمن (Yehuda Goodman) ، 2005.

2 ـ مقالات:

بخش دیگر انتشارات این مؤسسه، به مجموعه مقالات تحلیلی اختصاص می یابد که عناوین برخی از آنها عبارتند از:

ـ دولت، قانون و اصول مذهبی یهودیت/یدیدیا استرن (Yedidia Stern) .

ـ شکافهای اجتماعی در اسرائیل/ایریس گربی (Iris Gerby) .

ـ آموزش و عدالت اجتماعی در اسرائیل/شموئل شای (Shamuel Shy) .

ـ جامعه عرب در اسرائیل؛ جمعیت، جامعه و آموزش/عزیز حیدر (Aziz Haidar) .

ـ قرائت ایران در اسرائیل؛ خودی و غیرخودی/هجای رام (Haggai Ram) .

ه ـ کتابخانه مؤسسه ون لیر:

این کتابخانه با دارا بودن بیش از دو هزار جلد کتاب در زمینه های فلسفی، تاریخی، اجتماعی و سیاسی به عنوان یکی از منابع غنی تحقیقاتی و مطالعاتی، در اختیار دانشجویان و محققان قرار می گیرد. علاوه بر این، کتابخانه مذکور دارای مجموعه عظیمی از نشریات، گزارشها و بولتنها در حوزه های مورد تحقیق مؤسسه است.

و ـ حامیان مالی پروژه های تحقیقاتی:

مؤسسه ون لیر برای اجرای طرحها و پروژه های تحقیقاتی خود از حمایت مالی بسیاری از مراکز و مؤسسات دولتی و غیردولتی داخل و خارج اسرائیل و نهادهای بین المللی برخوردار است. در زیر به برخی از مهمترین آنها اشاره می شود:

ـ بنیاد فورد درآمریکا (Ford Foundation).

ـ سفارت کانادا در اسرائیل.

ـ اتحادیه اروپا.

ـ بنیاد ریچ در انگلیس (Rich Foundation) .

ـ صندوق اسرائیل جدید (New Israel Fund) .

مآخذ:

1. بولتن رویداد و گزارش اسرائیل، 16/2/1385، شماره 293.
2. www.Vanleer.org.il/eng/content.asp?Id=43,45,280,286,291,296.