واتیکان ـ اسرائیل، موافقنامه 1993

یکی از مهمترین اسناد روابط رژیم صهیونیستی و واتیکان قراردادی است که تحت عنوان: "موافقنامه اساسی بین واتیکان و دولت اسراییل" در 30 دسامبر 1993 منعقد شد. این موافقنامه از یک مقدمه، 15 بند و پروتکل الحاقی شامل 5 تبصره تشکیل شده است. در مقدمه آمده است:

"دولت اسراییل و واتیکان به ماهیت روابط بین کلیسای کاتولیک و مردم یهود و روند تاریخی مصالحه و اهمیت دوستی متقابل آگاهند. کمیسیون کاری دائمی دو جانبه ای که در 29 جولای 1992 تشکیل شد، مسائل مختلف درباره منافع مشترک و نیز عادی سازی روابط بین دو طرف را بررسی کرد و این توافقنامه پایه ای برای گسترش روابط طرفین در آینده خواهد بود.

ماده 1 :

دولت اسراییل با یادآوری بیانیه استقلال و نیز تعهداتی که در اعلامیه جهانی حقوق بشر آمده، بر حق آزادی مذهب و برای تمام افراد تأکید می ورزد و واتیکان نیز با یادآوری سند شورای دوم واتیکان(The Second Vatican Ecumenical Cowncil)تأکید می کند که برای پیروان تمام مذاهب، احترام قائل است.

ماده 2 :

واتیکان و دولت اسراییل متعهد می شوند که در زمینه مبارزه با تمام اشکال آنتی سمیتیسم، نژادپرستی و عدم تساهل مذهبی همکاری کرده و برای ارتقای درک مشترک در میان تمام ملت ها، تساهل میان جوامع و احترام به حیثیت بشر با یکدیگر فعالیت کنند.

ماده 3 :

دولت اسراییل و واتیکان حقوق یکدیگر را در زمینه مسائل مذهبی ،آموزشی در مؤسسات مربوط در قلمرو یکدیگر رعایت کنند.

ماده 4 :

1 ـ دولت اسراییل بر ادامه اقداماتش مبنی بر حفظ و احترام به اماکن مقدسه مسیحیان و حقوق جوامع مسیحی تأکید کرده و واتیکان نیز تصدیق می کند که کلیسای کاتولیک به احترام به حقوق یاد شده ادامه خواهد داد.

2 ـ مورد فوق لازم الاجرا است گرچه ممکن است مخالف بندهای این توافقنامه بنیادین تفسیر شود

3 ـ دولت اسراییل با واتیکان در مورد احترام و حفاظت از اماکن مقدسه کاتولیک، از جمله کلیساها، صومعه ها، دیرها، گورستانها و نظایر آن موافق است.

4 ـ دولت اسراییل با واتیکان بر سر ادامه تضمین آزادی عبادت و نیایش به شیوه کاتولیک ها موافق است.

ماده 5 :

1 ـ واتیکان و دولت اسراییل تصدیق می کنند که هر دو مایل به حمایت از اماکن زیارتی مسیحی در سرزمین موعود بوده و در مواقع ضرورت و احتیاج با یکدیگر همکاری خواهند کرد.

2 ـ دولت اسراییل و واتیکان امیدوارند که این اماکن شرایط مساعدتری را برای درک متقابل میان زائران و مذاهب در اسراییل فراهم آورند.

ماده 6 :

واتیکان و دولت اسراییل مشترکاً و مجدداً تأکید می کنند که کلیسای کاتولیک حق تأسیس، نگهداری و مدیریت مدارس و مؤسسات مطالعاتی خود را در همه سطوح دارد و چنین حقی نیز متقابلاً برای اسراییل ایجاد می شود.

ماده 7: واتیکان و دولت اسراییل تمایل دارند، تبادلات فرهنگی میان مؤسسات کاتولیک سراسر جهان و مؤسسات تحقیقاتی، فرهنگی و آموزشی در اسراییل وجود داشته باشد و دستیابی به اسناد و مدارک تاریخی و منابع نظیر را طبق قوانین و مقررات قابل اجرا تسهیل کنند.

ماده 8 :

دولت اسراییل حق آزادی بیان درباره نقش کلیسای کاتولیک در کلیسا و رسانه های ارتباط جمعی خود کلیسا به رسمیت بشناسد و این حق مشروط به محق بودن دولت اسراییل در آزادی بیان در رسانه های ارتباط جمعی می باشد.

ماده 9 :

واتیکان و دولت اسراییل مشترکاً بر حقکلیسای کاتولیک در اجرای برنامه های خیرخواهانه خود از طریق سازمانهای بهداشت و سلامت اجتماعی تأکید می کنند و این حق مشروط به قائل شدن چنین حقی برای دولت اسراییل در همین خصوص می باشد.

ماده 10 :

1 ـ واتیکان و دولت اسراییل مشترکاً بر حق مالکیت کلیسای کاتولیک تأکید می کنند.

2 ـ بدون پیش داوری راجع به حقوقی که توسط طرفین تفویض گشت:

الف) واتیکان و دولت اسراییل در قبال توافقی جامع و برپایه باورها، شامل راه حلهایی قابل قبول توسط طرفین بر سر موضوعات مبهم و حل شده و اختلاف نظرها، نگرانیهای مالی، اقتصادی و ملکی کلیسای کاتولیک عموماً و جوامع و مؤسسات کاتولیک مخصوصاً مذاکره خواهند کرد.

ب) با هدف پیگیری مذاکرات یاد شده، کمیسیون اجرایی دوجانبه یک یا بیش از یک زیر مجموعه از کارشناسان را برای بررسی موضوعات و پیشنهادها تعیین خواهد کرد.

ج) طرفین قصد دارند مذاکرات یاد شده را طی دو ماه پس از امضای این توافقنامه و با هدف دستیابی به توافقی همه جانبه در طول دو سال پس از آغاز مذاکرت پی گیرند.

ت) در طول این مذاکرات باید از انجام اقداماتی مغایر با توافقنامه به شدت اجتناب گردد.

ماده 11 :

واتیکان و دولت اسراییل نقش خود را در پیشبرد صلح در میان دولتها و ملتها، نابودی شرارتو ترور از جامعه بین المللی خاطر نشان می سازند.

ماده 12 :

واتیکان و دولت اسراییل به مذاکرات بر سر توافقنامه 15 جولای 1992 که در 29 جولای 1992 مورد تأیید واتیکان واقع شد، ادامه می دهند و همچنین، بر سر سایر موضوعات مورد اختلاف برخاسته از توافقنامه حاضر مذاکره خواهند کرد.

ماده 13 :

الف) در این موافقتنامه، طرفین واژه های زیر را بدین معنی به کار می برند:

1 ـ "کلیسای کاتولیک" و "کلیسا" هر دو شامل جوامع و مؤسسات مربوطه هستند.

2 ـ "جوامع کلیسای کاتولیک" ـ یعنی سازمانهای مذهبی کاتولیکی که از نظر واتیکان به عنوان کلیسا شناخته شده، از سوی دولت اسرائیل به عنوان جوامع مذهبی شناخته می شود.

3 ـ "دولت اسرائیل" و "دولت" ـ هر کدام شامل دیگری می شود و حاکمیتی را که قانون به آن تفویض کرده دربرمی گیرد.

ب) با وجود معتبر بودن این موافقتنامه بین طرفین و بدون جدایی از مقررات کلی قانونی که شامل عهدنامه ها می شود، طرفین اذعان دارند که این موافقتنامه به حقوق و وظایفی که از موافقتنامه های موجود قبلی ناشی می شود، زیانی نمی رساند.

ماده 14 :

الف) از تاریخ امضای این موافقتنامه و به منظور آمادگی جهت برقراری روابط کامل دیپلماتیک، واتیکان و اسرائیل نمایندگان ویژه ای را مبادله می کنندکه درجه و امتیازات آنان در یک پروتکل اضافی ذکر می شود.

ب) پس از به مرحله اجرا درآوردن این موافقتنامه و در آغاز اجرای آن، واتیکان و دولت اسرائیل روابط کامل دیپلماتیک در سطح نماینده کلیسایی از سوی واتیکان و سفیر از سوی دولت اسرائیل برقرار می کنند.

ماده 15 :

هر یک از طرفین این موافقتنامه را از تاریخ آخرین تصویب، به اجرا درمی آورند.

این موافقتنامه در دو نسخه اصلی به زبانهای انگلیسی و عبری که به طور مساوی متغیر هستند، تهیه شد. در صورت اختلاف، متن انگلیسی ارجح خواهد بود.

امضاء در بیت المقدس، سی ام دسامبر 1993 برابر با شانزدهم تِوِت (Tevet) سال 5754.

از طرف دولت اسرائیلاز طرف واتیکان

مآخذ:

1. فصلنامه خاورمیانه، مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه، سال اول، شماره 3، زمستان 1373.
2. بولتن رویداد و گزارش اسرائیل، مؤسسه تحقیقات و پژوهشهای سیاسی ـ علمی ندا، 13/2/1384، شماره 245.