تیپ یهودی

تیپ یهودی (Jewish Brigade) یگان نظامی یهودی است که به عبری، "هاهایل" خوانده می شود. این یگان براساس تصمیم دولت انگلیس در سال 1944 تشکیل شد تا در جنگ جهانی دوم، در کنار نیروهای متفقین بجنگد. اما ریشه های آن به سال 1939 باز می گردد؛ یعنی زمانی که رهبران تجمع وطن گزین یهودی در فلسطین متوجه شدند که این مکان وجود دارد که آرزوی صهیونیسم، مبنی بر تأسیس یک کشور، از راه کمک به متفقین در جنگ، تحقق بپذیرد.

جنبش جهانی صهیونیسم با شعله ور شدن آتش جنگ جهانی دوم، فرصت را برای کاربرد شیوه های جدید عملی کردن مقاصد خود و تأسیس دولت صهیونیستی در سرزمین فلسطین مناسب یافت. در طول جنگ جهانی اول و در فاصله میان دو جنگ جهانی، ابتکار عمل صهیونیستها بر توانها و امکاناتسیاسی، دیپلماتیک و مالی اتکا داشت. ولی صهیونیستها این بار برای تحمیل موجودیت خود و دادن شخصیت سیاسی به آن، لزوم وجود تشکیلات و نیروی نظامی را کاملاً حس می کردند. از این رو، کوششهای خود را در جهت تشکیل این نیروی نظامی معطوف کردند.

این گرایش در اوت 1939 پیش از شروع جنگ، در بیست ویکمین کنگره صهیونیستی که در ژنو منعقد شد متبلور گشت. حییم وایزمن، در لندن به اطلاع نخست وزیر بریتانیا رسانید که صهیونیسم آماده است تمامی نیروهای انسانی و امکانات فنی خود را در اختیار بریتانیا قرار دهد تا از آنها در نبردی که در پیش است استفاده شود. صهیونیستها تنها به گفتار اکتفا نکردند و آژانس یهود دفتری را برای ثبت نام داوطلبان یهودی تأسیس کرد. از یهودیان فلسطین نیز خواسته شد به صفوف ارتش بریتانیا که در آنجا مستقر است ملحق شوند.

در همان سال، 130000 تن از مهاجران یهودی در فلسطین، برای جنگ با کشورهای محور، داوطلب شدند.

از آن پس کوششهای صهیونیستها بر تشکیل واحدهای رزمی یهودی مستقل تمرکز یافت. بن گورین و وایزمن در ماه مه سال 1940 از نخست وزیر بریتانیا خواستند موافقت خود را با تشکیل دو واحد نظامی، یکی از یهودیان فلسطین و دیگری از یهودیان سایر کشورها اعلام کند.

تلاش های حیم وایزمن در لندن و موشه شرتوک (شارت) در قدس، در متقاعد ساختن انگلیس، به طرح تشکیل یک نیروی نظامی یهودی، نقش مهمی ایفا کرد. لذا دولت انگلیس در تاریخ13/9/1940 با تشکیل "واحدهای رزمی یهودی" موافقت نمود.

به یهودیان فلسطین اجازه داد که به گردان کنت شرقی بپیوندند و در پی آن، 15 گروهان ویژه یهودی به وجود آمد که در سال های 1942 و 1943 در قالب سه گردان پیاده، سازمان یافتند و بدین ترتیب، "یگان فلسطینی" را تشکیل دادند که کارهای پاسداری را در برقه و مصر، به عهده گرفتند. عملیات فشار بر دولت انگلیس، برای تشکیل نیروهای نظامی یهودی ادامه یافت.

در این واحدها جمعا ده هزار سرباز که 4ـ3 هزار تن آنان از یهودیان فلسطین بودند شرکت می کردند. اما دولت بریتانیا در آن زمان ترجیح داد که تشکیل این واحدها را مدتی به تعویق اندازد. در ماه اوت سال 1942 دولت بریتانیا با تشکیل گروههایی از یهودیان برای خدمت در خاورمیانه موافقت کرد. رهبران جنبش صهیونیستی این راه حل را نمی پسندیدند زیرا آنها می خواستند واحدهای رزمی تشکیل یافته از مهارت و تجربه خوبی بهره مند باشد و در عملیات جنگی شرکت کند، تا بعدها هسته ارتش منظم صهیونیستی شود.

در ایالات متحده، نهاد حاخامی، با صدور قطعنامه هایی از رئیس جمهور روزولت خواست تا انگلیس را برای تحقق این خواسته متقاعد سازد. شورای فوق العاده صهیونیست های آمریکا، در پاسخ به استدلال انگلیس مبنی بر ناکافی بودن جنگ افزار، پیشنهاد داد که نیروی یهودی، با جنگ افزارهای جاری و امانی آمریکایی مسلح شوند.

کوششها و فشارهای صهیونیستها از نو آغاز شد و بالاخره دولت بریتانیا در تاریخ 19/9/1944موافقت خود را با تشکیل "تیپ یهودی" اعلام نمود.

این تیپ یهودی، پس از تأسیس مدتی در اکتبر 1944 در برج العرب در نزدیکی اسکندریه آموزش دید و سپس به یگان هشتم انگلیس در ایتالیا پیوست و در آنجا علیه نیروهای محور، جنگید. همچنین این تیپ در سازماندهی مهاجرت یهودیان اروپا به فلسطین مشارکت داشت.

این تیپ یک واحد رزمی مستقل محسوب می شد که پرچم مخصوص (پرچم اسرائیل) خود را داشت. تیپ از سه گردان یهودی که بخشی از نیروهای بریتانیا در فلسطین بودند تشکیل شد. هریک از گردانها نیز از پنج گروهان تشکیل می شد. آموزشهای نظامی افراد تیپ که جمعا هزار تن بودند در مصر و پس از آن در ایتالیا تکمیل گردید. تیپ یهودی به نیروهای بریتانیا در اروپا ملحق شد و در نبردهای شمال ایتالیا و هلند و بلژیک شرکت جست. دولت بریتانیا یکسال پس از پایان جنگ تیپ را منحل کرد و بیشتر افسران و سربازان آن به فلسطین بازگشتند و به هاگاناه و سایر سازمانهای تروریستی و نظامی صهیونیستها پیوستند.

پس از پایان جنگ و تشدید برخورد میان انگلیس و سازمان های نظامی صهیونیست و با تشکیل آن چه که "جنبش مقاومت عبری" خوانده می شود، تیپ یهودی، یک هفته نامه و سپس یک نشریه روزانه منتشر کرد.

این نشریه ها از سیاست سرپرستی انگلیس در فلسطین، انتقاد کردند که این کار انگلیس را بر آن داشت که در تابستان سال 1946، تصمیم بگیرد که تیپ یهودی را منحل کند و مردان آن را به فلسطین بازگرداند و آنها نیز در آنجا به تشکل های نظامیصهیونیستی ـ که در آن زمان وجود داشتند ـ پیوستند.

از میان صفوف تیپ یهودی، شماری از فرماندهان نظامی در اسرائیل، همچون موردخای ماکلیف و حیم لاسکوف، سر برآوردند.

اینان که بخش عمده ای از نیروهای اشغالگر صهیونیستی را تشکیل می دادند پس از برپایی دولت صهیونیستی به ارتش آن ملحق شدند.

(ن. ر: سپاه یهود)

مآخذ:

1. المسیری، عبدالوهاب: دایره المعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، ترجمه مؤسسه مطالعات و پژوهش های تاریخ خاورمیانه، دبیرخانه کنفرانس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین، جلد هفتم، چاپ اول، 1383.
2. کیلانی، هیثم: المذهب العسکری الاسرائیلی، بیروت 1969.
3. مرکز الدراسات السیاسیة و الاستراتیجیة با الاهرام: العسکریة الصهیونیة، قاهره 1972.