جولان در استراتژی اسرائیل، اهمیت

جولان به عنوان فلاتی واقع در میان لبنان، فلسطین اشغالی (اسرائیل)، اردن و سوریه در واقع محل اتصال کشورهای کنونی ناحیه شام است. مساحت این منطقه طبق اظهارات سوری ها 1860 کیلومتر مربع و طبق نظر اسرائیل 1158 کیلومتر مربع است.

بلندی های جولان در جنگ 1967 به اشغال اسرائیل درآمد و با وجود پیروزی اولیه سوریه در جنگ 1973 و فتح جولان، در نهایت با خروج مصر از جبهه نبرد، سوریه بار دیگر بخش مهمی از مناطق آزاد شده را از دست داد و اسرائیلیها از همان روزهای نخست اشغال منطقه، در ادامه سیاست "ایجاد واقعیت های روی زمین"(Facts on the ground)شروع به شهرک سازی در آن کردند. در آن زمان پروژه ای موسوم به آلون ارائه شد که مطابق آن، اعراب، با توجه به کارویژه شهرک ها (کار ویژه انفصال) پراکنده می شدند.

منطقه جولان نیز به دلایل متعددی از نظر رژیم صهیونیستی حائز اهمیت مذکور است و به همین دلیل، تصمیم گیری پیرامون تعیین و یا واگذاری حاکمیت این منطقه را در نظر این رژیم، بسیار دشوارتر کرده است. مهمترین دلایل اهمیت ارتفاعات جولان برای اسرائیل را می توان این گونه برشمرد:

الف ـ اهمیت جولان برای اسرائیل:

1ـ اهمیت استراتژیک جولان:

جولان یکی از نقاط حساس و استراتژیک منطقه است چرا که اسرائیل ناحیه کوچک و بسیار باریکی است که به آسانی قابل دستیابی بوده و کاملاً ضربه پذیر است، لذا اشغال جولان، یکی از مهمترین معابر دستیابی به عمق استراتژیک جبهه سوریه تلقی می شود. وضعیت منحصر به فرد جولان به گونه ای است که به اسرائیل امکان می دهد تا با امکانات جاسوسی و نظامی خود، تمامی تحرکات نظامی، الکترونیک و مخابراتی سوریه را تحت نظارت خویش قرار دهد، زیرا ارتفاعات جولان بر حومه دمشق اشراف داشته و همچنین به دلیل وضعیت جغرافیایی ناحیه، تعداد محدودی از نیروهای نظامی، به آسانی توان دفاع و محافظت از آن را خواهند داشت.

به زعم اسرائیلیها در صورت حمله سوریه، جولان می تواند به صورت منطقه ضربه گیر (Buffer) عمل کند.

2 ـ منابع غنی آب:

عنصر "آب" و "منابع آبی" برای اسرائیل همواره به عنوان مهمترین محل نگرانی مطرح بوده ودر آینده نیز بر دامنه اهمیت آن افزوده خواهد شد. هم اکنون طبق آمارهای متفاوت 30 تا 40 درصد آب مصرفی اسرائیل از منابع آبی جولان تأمین می شود،لذا اهمیت این ناحیه به عنوان منطقه ای حاصلخیز و پرآب بر همگان آشکار است. تا آن جا که به اعتقاد بسیاری، کنترل منابع آبی جولان برای اسرائیل ارزش بیشتری نسبت به خود منطقه دارد و حتی به ادعای "یعقوب بن تسور"، یکی از وزرای کشاورزی سابق اسرائیل، هیچ جانشینی برای تأمین منابع آبی جولان قابل تصور نیست.

3 ـ اهمیت نظامی:

استقرار مواضع توپخانه ای و تأسیسات الکترونیکی نظارت و جاسوسی در جولان، امتیاز ویژه و عمده ای را برای اسرائیل ایجاد کرده است، به نحوی که به ادعای مسئولان ذیربط، این موقعیت استراتژیک قابل مقایسه و حتی جایگزینی با سیستم هواپیماهای آواکس یا بالون های جاسوسی نخواهد بود و به ادعای اسحاق رابین، نخست وزیر اسبق اسرائیل، از دست دادن جولان به معنای از دست رفتن امنیت دولت اسرائیل خواهد بود.

4 ـ جایگاه دینی و مذهبی جولان:

به اعتقاد بسیاری از مذهبیون اسرائیل، سرزمین جولان در اسفار پنجگانه جزء خاک اسرائیل باستانی ذکر شده و از این رو متعلق به اسرائیل است. همچنین بنا بر عقیده صهیونیست های حامی ایده "کل سرزمین اسرائیل" (Israels total land)تصرف جولان گامی مهم برای دستیابی به رستگاری از طریق تأسیس دوباره دولت باستانی اسرائیل است. به ادعای باستان شناسان اسرائیلی، تاکنون بقایای کنیسه های بسیاری ، در جولان به دست آمده است.

ب ـ اهمیت جولان برای سوریه:

منطقه جولان که تنها یک درصد خاک سوریه را به خود اختصاص داده، از سه جهت برای سوریهحائز اهمیت بوده و موقعیت استراتژیک و حساس تری را در نظر سوریها برای خود ایجاد کرده است.

1 ـ مشروعیت بخشی به دولت سوریه:

دولت سوریه و حکومت حافظ اسد بخش بزرگی از مشروعیت خود را مدیون ایستادگی در برابر اسرائیل می داند و در این بین، تلاش برای آزادی جولان، زمینه تداوم این مقاومت را فراهم کرده است. از این جهت برای سوریه امکان هیچ نوع چشم پوشی از جولان قابل تصور نیست.

2 ـ جایگاه سوریه در جهان عرب:

یکی از دلایل اهمیت و اعتبار سوریه در جهان عرب، عدم عقب نشینی این دولت در برابر اسرائیل است. این موضوع نه تنها موجب جلب کمک دولتهای ثروتمند عرب شده است، بلکه آن دسته از کشورهای عربی که به همکاری با اسرائیل تمایل دارند نیز همواره سوریه را به عنوان مانع در پیش روی خود یافته و از آن به مثابه کلید صلح در خاورمیانه یاد کرده اند، لذا چنانچه سوریه به امر سازش با اسرائیل بر سر جولان روی آورد این تصویر کاملاً مخدوش خواهد شد.

3 ـ اهمیت نظامی:

ارتفاعات جولان، مشرف بر دمشق پایتخت سوریه بوده و اشغال آن توسط اسرائیل، امکان هر نوع تحرک نظامی را از سوریه گرفته و حتی دفاع از این کشور را دشوار ساخته است. در دست داشتن جولان می تواند این امکان را به سوریه بدهد که در دفاع از کشور آن هم در صورت بروز حملات احتمالی اسرائیل، از توان مقابله بیشتری برخوردار شود.

مآخذ:

1. http://thorntre.lonelyplanet.com/messagepost. cfm?postaction=reply$$catid=18threadid=945357$$messid=8063338$$STARTPAGE=1$$parlentid=0.
2. www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/peace/golan-hts.html.
3. www.campsci.com/iguide/golan- hts.html.
4. www.freeman.org/m-online/jan96/editor.htm.
5. www.inisrael.com/golan/history.htm.