شوافتان، دَن

دن شوافتان (Dan Schueftan) یکی از کارشناسان مسائل خاورمیانه در اسرائیل است. وی متصدی پستهای تحقیقاتی مختلفی در مراکز دانشگاهی اسرائیل بوده است و از جمله کسانی است که تلاش گسترده ای را برای سرعت بخشیدن به اجرای پروژه احداث دیوارحائل به کار بسته است. اینپافشاری و تلاش او در پیشبرد اجرای طرح مذکور چنان بود که از وی به عنوان "پدر جداسازی یکجانبه" یاد می کنند.

الف ـ پیشینه خانوادگی و علمی:

دن شوافتان متولد سال 1945 در فلسطین است. او پس از پایان تحصیلات مقدماتی و متوسطه در زادگاهش به تحصیل در رشته علوم سیاسی در دانشگاه "عبری بیت المقدس" پرداخت و موفق به اخذ مدرک دکتری از دانشگاه مذکور شد. وی نیز مانند اکثر کارشناسان مسائل سیاسی اسرائیل، مطالعات و آموزشهایی را نیز در آمریکا داشته است. شوافتان به زبانهای انگلیسی و عبری تسلط کامل دارد.

ب ـ سوابق اجرایی:

دن شوافتان به عنوان یک محقق و صاحب نظر مسائل سیاسی و به ویژه خاورمیانه، دارای سمتهای تحقیقاتی و سرپرستی مراکز مطالعاتی مختلفی بوده است. در فاصله سالهای 1977ـ1968 وی به عنوان یکی از اعضاء و محققین، در مرکز شیلواه (Shiloah) که مرکز مطالعات خاورمیانه و آفریقا در دانشگاه تل آویو بود، حضور داشت. او در آن زمان، بیشتر به تحقیق در مورد درگیری اعراب و اسرائیل می پرداخت. شوافتان در ادامه فعالیت خود و به مدت پنج سال یعنی از سال 1983ـ1978 به عنوان استاد در دانشگاه حیفا به تدریس در زمینه تاریخچه روابط اعراب و اسرائیل مشغول بود و پس از آن، به عنوان یکی از اعضای هیأت مدیره مرکز تحقیقاتی هری اس ترومن (Harry. S. Truman) در دانشگاه عبری بیت المقدس (1991ـ1983) منصوب شد.

در سال 1992 شوافتان مجددا به دانشگاه حیفا بازگشت و به عنوان رئیس دانشکده علوم سیاسی این دانشگاه منصوب شد. وی در این زمان، در مقام استاد به تدریس سیاستهای خاورمیانه ای (Middle Eastern Politics) در این دانشگاه می پرداخت. او تا سال 1999 عهده دار این سمت بود و در اواسط سال 1999 به عنوان رئیس مرکز مطالعات امنیت ملی در دانشگاه حیفا منصوب شد.

شوافتان تاکنون چندین دوره به عنوان مشاور امنیت ملی و مشاور در وزارت امور خارجه فعالیت داشته و مدتی نیز به عنوان کارشناس مسائل خاورمیانه به همکاری با IDF(ارتش) پرداخته است. البته همکاری وی با IDF در قالب تدریس مسائل خاورمیانه به افسران مشغول تحصیل در دانشگاههای افسری بوده است.

شوافتان به عنوان یک منبع آگاه و دارای اطلاعات ارزشمند، چندین بار مهمان برنامه های سیاسی شبکه های تلویزیونی اسرائیل، اروپا و آمریکای شمالی بوده است، شایان ذکر است که وی تاکنون تألیفاتی نیز داشته است و از وی مقالات و کتب متعددی به چاپ رسیده است که مهمترین آنها عبارتند از:

1) اسرائیل، اردن و فلسطینیان (Israe, Jordanand The Palestinians) که در سال 1986 و در تل آویو به چاپ رسید.

2) فرسایش؛ سیاست مصر بعد از جنگ جهانی دوم در سال 1970 تا 1967.

(Attrition: Egypts post war political Strategy 1967-1970)

که در سال 1989 و در تل آویو به چاپ رسید.

3) جداسازی اسرائیل و فلسطینیان.

(Disengagement-Israel and the Palestinian Entity)

که در سال 1999 و در تل آویو به چاپ رسید.

ج ـ دیدگاهها و مواضع:

1 ـ طرح عقب نشینی از غزه:

شوافتان در زمره اشخاصی به شمار می رود که از طرح تخلیه نوارغزه حمایت کرده است. وی عقب نشینی اسرائیل از نوارغزه را در کاهش هزینه های جانی و مالی رژیم صهیونیستی مؤثر می داند. به نظر وی تخلیه نوارغزه و جداسازی یکجانبه از طرف اسرائیل بهترین گزینه ممکن برای اسرائیل بود، زیرا سایر راه حلها عملاً ناکارآمد بوده اند. وی در توضیح سخنان و نظرات خود می گوید طبق آمار موجود، اسرائیل هر ساله هزینه های هنگفتی را در نوارغزه و کرانه باختری متحمل می شود و گروههای تروریستی (جهادی) همواره با انجام اعمال خرابکارانه در این نقاط، در صدد ضربه زدن به اسرائیل برآمده اند.

وی ادامه می دهد اگر اسرائیل همچنان به حضور در این نواحی اصرار داشته باشد آمارهای مذکور (مالی و جانی) باز هم افزایش یافته و صدمات سنگینی را به دنبال خواهند داشت. بنابراین، بهترین گزینه ممکن، عقب نشینی یکجانبه از نواحی مذکور است چراکه سایر راه حلهای قبلی اسرائیل برای پایان دادن به درگیریها در این نقاط عملاً ناکارآمد بوده و فقط در کوتاه مدت اثر جزئی به دنبال داشته است.

شوافتان به عنوان یکی از نظریه پردازان سرشناس اسرائیل، اعتقاد محکمی به مؤثر بودن طرح عقب نشینی و جداسازی یکجانبه اسرائیل دارد تا آنجا که به وی لقب آقای جداسازیSeparation) داده اند.

2 ـ دیوارحائل:

شوافتان بهترین گزینه برای مواجهه اسرائیل با عملیات انتحاری فلسطینیان را تکمیل دیوارحائل و تخلیه شهرکهای یهودی نشین نزدیک دیوار می داند. به گفته وی مهمترین مسئله برای اسرائیل این است که دیوارحائل باعث حفظ جان یهودیان خواهد شد.

شوافتان با ابراز نگرانی از شروع موج جدید حملات تروریستی (جهادی) به لزوم تکمیل هرچه سریع تر دیوار اشاره کرده و مانند سایر شخصیتهای رژیم صهیونیستی با تکیه بر غیرسیاسی بودن دیوار مذکور، تنها هدف ساخت دیوار را کاهش تلفات جانی یهودیان می داند. از طرف دیگر شوافتان ساخت دیوار را غیرقابل اجتناب دانسته است.

شوافتان پس از اجرای طرح، مجددا به حمایت از طرح جداسازی پرداخته و می گوید اکنون زمان آن رسیده که اسرائیل خود را از دست عملیات تروریستی و مشکلاتی که تشکیلات خودگردان (PA) برای اسرائیل ایجاد می کند نجات دهد.

3 ـ گروههای جهادی و تروریسم:

شوافتان با نسبت دادن اعمال تروریستی به گروههای جهادی، اعضای این گروهها و آن دسته از رهبران سیاسی که از انجام اعمال تروریستی حمایت کرده یا به تروریستها پناه می دهند را جنایتکار دانسته و اسرائیل را ملزم به نابودی این گروهها می داند. شوافتان گروههای جهادی و به ویژه حماس را بدتر و خطرناک تر از تشکیلات القاعده و طالبان می داند.

شوافتان تنها راه مقابله با حماس و دیگر گروههای تروریستی (جهادی) را مبارزه نظامیمی داند و بر این باور است که اسرائیل باید طی یک برنامه ریزی دقیق و در نظر گرفتن بودجه مناسب و با حمایت بین المللی، حماس و گروههای مشابه را کاملاً نابود کند.

4 ـ مذاکرات سازش:

به نظر شوافتان ارائه طرحهای مختلف نظیر نقشه راه همگی برای دوباره به جریان انداختن و به نتیجه رساندن مذاکرات سازش و برقراری آرامش است. به ادعای شوافتان اصلی ترین معضل موجود که مانع به نتیجه رسیدن مذاکرات صلح می شود این است که طرف فلسطینی حاضر به نابودی گروههای تروریستی نبوده و هیچ تلاش مثبتی در این راه انجام نمی دهد و زمانی هم که به پای میز مذاکره می آیند، تنها درصددند بدون در نظر گرفتن مسئله تروریسم سریع به نتیجه مذاکره (به سود خود) دست پیدا کنند.

این گفته شوافتان به آن معنی است که فلسطینیان خواهان به نتیجه رسیدن مذاکرات سازش بدون قبول شروط و اتهامات وارده از جانب طرف اسرائیلی اند. از نظر شوافتان، فلسطینیان توانایی سازش و همزیستی با یهودیان را ندارند و به هیچ وجه نباید به این مورد امیدوار بود، زیرا به ادعای شوافتان مردم فلسطین بر مواضع خود قاطعانه تأکید ورزیده و حاضر به سرکوبی تروریسم نیستند. شوافتان مردم فلسطین را به مبارزه داوطلبانه یا واگذار شده به اسرائیل برای ریشه کنی کامل تروریسم دعوت می کند. شوافتان می گوید اگر مردم فلسطین خواهان صلح باشند، از منزل خود به عنوان مخفیگاه اعضای گروههای تروریستی (جهادی) استفاده نمی کنند.

5 ـ ایران:

شوافتان فروش تجهیزات اتمی روسیه به ایرانرا اقدامی در جهت بر هم زدن آرامش منطقه خاورمیانه می داند. وی به همین دلیل روسیه را حامی اصلی فعالیتهای اتمی ایران دانسته و با محکوم کردن روابط روسیه و ایران، تعاملات هسته ای دو کشور را بزرگترین عامل تنش و بی ثباتی منطقه خاورمیانه در سالهای اخیر می داند. وی معتقد است که روسیه از همکاریهای لازم با (اروپا و آمریکا) برای مقابله با فعالیتهای هسته ای ایران سر باز می زند و همچنان به تکمیل نیروگاههای اتمی ایران خواهد پرداخت.

به ادعای شوافتان روسیه فناوری تولید موشکهای دوربرد را نیز در اختیار ایران قرار داده است و ادامه می دهد: اگر ایران توانایی ساخت کلاهک اتمی را پیدا کند حتما از این موشکهای دوربرد برای حمل کلاهک اتمی (هسته ای) استفاده کرده و به طور قطع اسرائیل هدف اصلی این موشکها خواهد بود.

شوافتان وجود کشورهایی نظیر ایران و سوریه را عامل اصلی پابرجا ماندن گروههای تروریستی (جهادی) در اسرائیل می داند و با نگرانی بیان می کند، چنانچه از فعالیتهای هسته ای ایران جلوگیری نکنیم در آینده نزدیک ایران مجهز به تسلیحات هسته ای، سوریه، حزب الله و گروههای مبارز فلسطینی را هم تحت حمایت چتر اتمی (Iranian Nuclear Umbrella)خود قرار می دهد و این یک فاجعه عظیم خواهد بود.

وی با ادعای اینکه جمهوری اسلامی ایران به ارائه تجهیزات نظامی و کمکهای مالی فراوان به گروههای تروریستی (جهادی) در فلسطین می پردازد، ایران را در طراحی حرکتهای تروریستی و خرابکارانه در اسرائیل سهیم می داند و ادعا می کند که بسیاری از عملیات انتحاری صورت گرفته توسط فلسطینیان،تحت حمایت کشور ایران (و حامیان آن نظیر سوریه) انجام می شوند. وی معتقد است که برای جلوگیری از اقدامات ایران نیاز به یک همکاری منسجم جهانی است و اسرائیل به تنهایی نمی تواند اقدامی را صورت دهد. شوافتان در پایان سخنان خود در مورد ایران می گوید: مسئله اتمی ایران و حمایت این کشور از تروریسم به بزرگترین معضل جهان در آینده تبدیل خواهد شد.

6 ـ سوریه:

شوافتان از سوریه به عنوان یکی از پایگاههای اصلی عربهای تندرو و گروههای تروریست نام می برد و بیان می کند که اعضای گروههای مبارز، از این کشور به عنوان محلی برای احیاء دوباره و سازماندهی فعالیتهای خود استفاده می کنند. از طرف دیگر، وی معتقد است که سوریه از توانایی حمله به اسرائیل به وسیله سلاحهای شیمیایی برخوردار است و به همین دلیل اسرائیل باید همواره آمادگی لازم برای مقابله با تهدیدات سوریه را داشته باشد.

شوافتان نسبت به پیشبرد مذاکرات صلح با سوریه خوش بین نبوده و از سرگیری مذاکرات صلح با سوریه را مشروط به ایجاد تغییرات بنیادین در گرایشهای کنونی سوریه می داند و معتقد است سوریه تنها در صورت اجرای این تغییرات می تواند گامی مثبت در راستای تحقق یک صلح پایدار بردارد.

وی معتقد است دمشق سرپرستی اعمال تروریستی را برعهده داشته و در قالب کمک به حزب الله و گروههای مبارز فلسطینی مانع از سرگیری مذاکرات سازش می شود. به اعتقاد شوافتان در صورت ایجاد تغییرات در گرایشهای کنونی سوریه تحول جدی در مواضع اسرائیل نیز ایجاد خواهد شد.با این حال شوافتان مقامات سوریه را در اجرای تغییرات مثبت ناتوان دانسته و برخی از تغییرات جزئی و مقطعی در سیاست سوریه را تمهیدی برای کاهش فشار آمریکا می داند.

شوافتان معتقد است برای به نتیجه رسیدن فرایند صلح با سوریه، نیاز به سپری شدن زمان بیشتری است. به طور کلی شوافتان در زمره کارشناسانی به شمار می رود که معتقد است برای حل مسائل و ناآرامیهای موجود در اسرائیل باید ابتدا تأثیرات عوامل خارجی (به ادعای شوافتان، کشورهایی نظیر ایران و سوریه) که با دخالت خود موجب ایجاد ناامنی می شوند را از میان برداشت.

مآخذ:

1. بولتن رویداد و گزارش اسرائیل، شماره 300، 3/4/1385.
2. www.ica.hevra.haifa.ac.il/teamco/nssc/nssc/data.asp?link=Staff$$id=4.
3. www.world.mediamonitors.net/cortent/view/full///-7070.
4. www.Student.cs.ucc.ie/cs1064/jabowen/Ipsc/php/aut hors.php?auid=652.
5. www.story.bangladeshsun.com/pox/et/9/cid 2411 cd3571 b4fo88/id/228c1444 a 8989322.
6. www.isracast.com/transcripts/19095 a-trans.htm.
7. www.isracast.com/Transcripts/100405a- trans.htm.
8. www.cbc.ca/story/world/national/2005/04/28/putin-050428.html.
9. www.nucnews.net/nucnews/2004tnn/0410 nn/047 010 nn.htm.
10. www.isracast.com/transcripts/240904a- trans.htm.