شای، سازمان

آژانس یهود در سال 1940 به خاطر بخشهای مخفیانه عملیاتی اش بیشتر به یک وزارت دفاع شبیه بود تا یک تشکیلات سیاسی دوران قبل از تأسیس اسرائیل در سال 1948. این تشکیلات همراه با حمایت کامل فرماندهی عالی [گروه شبه نظامی و تروریستی] هاگاناه "سرویس اطلاعاتی ملی" راتشکیل داد تا نیازهای وضعیت جدید را برآورده سازد. این سرویس جدید اطلاعات ملی، نام مشهور "شای" را روی خود گذاشت.

بسیاری از محققین اسرائیلی خلق این سازمان را به عنوان بسته شدن نطفه واقعی واحد اطلاعات نظامی در نظر می گیرند. این در حالی است که برخی دیگر اعتقاد دارند، هسته تشکیل یک واحد اطلاعات نظامی یهودی از سال 1909 در فلسطین وجود داشته است. این همان زمانی بود که گروه [یهودی و تروریستی ]مسلح هاشومر روستاییان عرب [فلسطینی ]دهکده های مجاور را تحت نظر می گرفت. در ماه ژوئن 1940، شای یک واحد ویژه عربی بنیان گذاشت. این واحد که فرماندهی آن را "عزرا دانین" بود، جمع آوری و تحلیل اطلاعات را در مورد قابلیتهای نظامی اعراب و مقاصد آنها به طور منظم انجام می داد.

سازمان جدید شای روابط نزدیکی با سرویس اطلاعاتی انگلستان برقرار و در واقع تلاش کرد، شیوه و سازمان خود را طبق آنچه در "ام. آی. 4"، یعنی اطلاعات نظامی انگلستان "ام. آی. 5" یعنی سرویس ضداطلاعات انگلستان؛ و ام. آی. 6 یعنی سرویس جاسوسی خارجی انگلستان وجود داشت، تنظیم کند. در چند سال قبل از جنگ جهانی دوم، سرویسهای اطلاعاتی انگلستان در جریان شکل گیری گروههای اطلاعاتی نظامی، به شای کمک کردند.

رابطه آنها از زمانی آغاز شد که در سال 1936 در فلسطین قیام و مبارزه معروف شهید عزالدین قسام و یاران او علیه اشغالگران شروع شد و پس از شهادت آنها در جنگلهای یعبُد، قیام گسترده مردم فلسطین که به مدت شش ماه تداوم داشت. در این دوره، هاگاناه و واحدهای اطلاعاتی انگلستان برای سرکوب قیامفلسطینیان با یکدیگر همراه شدند.

علاوه بر هاگاناه، سازمان دیگری به نام "شروت اییدیئوت" وجود داشت که مأمور جمع آوری اطلاعات بود. بعدها این سازمان به نام "شای" نامیده شد.

از سال 1923 تا 1948، اهداف شای عبارت بود از:

پیشبرد امر تأسیس یک دولت مستقل اسرائیلی، نفوذ در تأسیسات و تشکیلات قیمومیتی انگلستان...، جمع آوری اخبار و اطلاعات سیاسی جهت بهره گیری در تبلیغات صهیونیستی، نفوذ در احزاب و گروهای عرب و ضدصهیونیستی در فلسطین و کشورهای مجاور...، حفظ امنیت قاچاق اسلحه و برنامه مهاجرت غیرقانونی [یهودیها به فلسطین] و...

شای از بخشهای زیر تشکیل یافته بود:

اطلاعات سیاسی، امنیت داخلی و ضد جاسوسی، اطلاعات نظامی، شاخه پلیسی اطلاعات نظامی و بالاخره اطلاعات و امنیت دریایی.

شای اداره اطلاعات هاگاناه بود که با نام پوششی مؤسسه کمک به قهرمانان فعالیت می کرد. این سازمان در همان ایام اول پس از اعلام موجودیت رژیم صهیونیستی، با هدف ایجاد تغییرات و تجدید ساختار تشکیلات اطلاعاتی و جاسوسی اسرائیل تشکیل شده بود.

"ایسر بئری" یکی از فرماندهان برجسته شای که ریاست اولین جلسه ایجاد تغیر و تجدید ساختار تشکیلاتی شای را به عهده داشت. به حاضرین گفت که نخست وزیر (بن گوریون) از او خواسته است در ساختمان شای تغییراتی بدهد. پیشنهاد شده است که سه اداره تشکیل شود: سازمان اطلاعات وضداطلاعاتی سیاسی (به نام اختصاری آمون) تحت ریاست ایسر بئری، سازمان اطلاعات و ضداطلاعاتی سیاسی (به نام اختصاری موساد) مأمور جمع آوری اطلاعات از کلیه نقاط دنیا به ریاست بوریس گورییل و بالاخره اداره سوم (شین بت با نام اختصاری شروت هابیتاهون) با مأموریت داخلی به ریاست ایسر هارل.

این سازمان سرانجام در سال 1951 در سازمان موساد ادغام شد.

مآخذ:

1. استیون، استوارت: نخبه جاسوسان اسرائیل، ترجمه م. دانشمند، شرکت انتشاراتی پاژنگ، تهران، چاپ اول، 1371.
2. کاتز، ساموئل: جاسوسان خط آتش، محسن اشرفی، مؤسسه اطلاعات، چاپ اول، 1375.
3. اسناد لانه جاسوسی، دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، شماره 11.