طبریه، نبرد ـ 1948
سال 1947 بیشتر ساکنین طبریه یهودی بودند. تعداد آنها به 6000 تن می رسید و در میان اینها تعداد زیادی جنگجوی آموزش دیده بودند. و اما سکنه عرب براساس آمارگیری سال 1945 تعدادشان تنها به 5000 تن می رسید که در هنگام صدور قطعنامه تقسیم فلسطین هیچ سلاحی در دست نداشتند. هنگامی که جنگ میان اعراب و صهیونیستها شروع شد اعراب طبریه شروع به جست وجو برای سلاح در هر مکانی کردند. سازمان نظامی در دمشق در اوایل دسامبر 1947 تعداد 25 قبضه تفنگ برای آنها فرستاد و سپس در همان ماه تعداد 36 قبضه تفنگ دیگر با کمی مهمات ارسال کرد.
تعداد مبارزین در هفته اول ماه 1948 به حدود 50 عرب رسید که تنها به تفنگهای عادی مسلح بودند. در مقابل آنها تعداد زیادی از جنگجویان صهیونیست از گروههای مختلف و تروریستی بودند. تعداد مبارزین عرب روبه کاهش نهاد تا به 100 تن رسید. در دهم آوریل کمیته ملی تشکیل شد و مسؤولیت کار را برعهده گرفت. و به برنامه ریزی امور دفاع از محله های عربی اقدام کرد. کمیته ای نیز که اعضای آن به طور کامل از طبریه بودند تشکیل شد تا فرماندهی مبارزین را به عهده گیرد. این امر موجب بالا رفتن روحیه اهالی شهر شد و تعداد مجاهدین که از دمشق به آنجا می آمدند افزایش یافت. فرماندهی آنها را صبحی شاهین که اصلیت آن از طبریه بود به عهده داشت. بعضی آنها مسلسل سبک و یک خمپاره انداز داشتند لیکن مهمات آنها اندک بود.
درگیری خونین بین اعراب و صهیونیستها شروع شد و از 11 تا 14/3/1948 ادامه یافت سپس به مدت یک هفته دو طرف ترک مخاصمه کردند ولی صهیونیستها در خلال مدت آتش بس، نیروهای خود را تجهیز و آماده کردند و مدافعان عربی طبریه نیز از مبارزین ناصره کمک خواستند که دسته های داوطلب که فرماندهی آنها را محمد عورتانی از افسران ارتش اردن و دسته دیگری که فرماندهی آن را دیاب فاهوم به عهده داشت به کمک آنها آمدند. نیروی سوم نیز کهتعداد مبارزین آنها 45 تن بود به فرماندهی ابورُّب روز 15 ماه آوریل به طبریه رسید.
تعداد جنگجویان صهیونیستها در طبریه به هزار جنگجو از یهودیان طبریه و مستعمره های مجاور آن می رسید. آنها به سلاحهای پیشرفته جدید مسلح بودند و مقدار زیادی مهمات داشتند.
در هفته دوم ماه آوریل درگیریها شروع شد و صهیونیستها تلاش کردند دست به حملات محدودی بزنند لیکن مبارزین عرب جلو آنها را گرفتند و همچنان مواضع خود در محله های عربی را حفظ کردند.
سپس صهیونیستهادرشب15ـ16/4/1948 با استعداد 400 نیروی جنگجو دست به حمله بزرگی زدند که 200 جنگجوی عرب با آنها مقابله کردند و جنگ تا صبح روز 16 آوریل ادامه داشت تا اینکه انگلیس دخالت کرد و رفت وآمد در شهر را ممنوع کرد سپس دستور داد سه روز آتش بس برقرار شود. از جنگجویان هاگاناه خواست تا مراکزشان که نزدیک مواضع عربی است را ترک کنند لیکن این درخواست به دستور حاکم انگلیس در منطقه ایفانس ملغی شد.
صهیونیستها در روز سوم آتش بس قبل از اینکه مهلت آن تمام شود مرکزی در محله های عربی را مورد هجوم قرار دادند. نیروهای مسلح زیاد و خوبی به خدمت گرفتند. جنگ تشدید شد تا اینکه صهیونیستها بر مدافعین عرب غلبه کردند و هثل کروسمان بزرگ معروف و بیشتر ساختمانهای بزرگ از جمله بانک بارکلیس را اشغال کردند و بر بخش وسیعی از محله های عربی سیطره یافتند و تعدادی از عربها را کشتند. لیکن مقاومت مبارزین عرب علی رغم کمبود مهمات و برتری دشمن به لحاظ تعداد و آمادگی متوقف نشد. جنگ صبح روز نوزدهم آوریل از سرگرفته شد و طولی نکشید که صهیونیستها توانستند وارد محله های عربی شوند و بر آنها استیلا یابند.
نگرانی و اضطراب در دل اهالی شهر راه افتاده بود زیرا دهم آوریل خبر کشتار اهالی روستای ناصرالدین توسط صهیونیستها که منازل آنها را به آتش کشیدند و تعدادی از مردان و زنان و کودکان آن رابه قتل رساندند به گوش آنها رسید (نک: ناصرالدین، کشتارـ). بدین لحاظ ساکنین طبریه تصمیم به ترک شهر گرفتند. صهیونیستها نیز آنها را به بیرون شهر راندند و افراد ارتش انگلیس نیز به این امر کمک کردند و آنچه را که دو طرف برای کوچ دادن اعراب و خالی کردن منطقه از ساکنین آن ترسیم کردند انجام گرفت. بقیه رزمندگان نیز به روستاهای مغار و لوبیه و حطین در شهرستان طبریه عقب نشینی کردند.
مأخذ:
- العارف، عارف: النکبة، بیروت 1956.
