شمعدان منورا

منورا (Menorah) واژه ای عبری به معنای شمعدان است و ریشه آن کلمه عبری "نیر" به معنای نور است. شمعدان منورا شمعدانی است که در بسیاری از کنیسه ها و منازل یهودیان یافت می شود و نمادی تاریخی از شمعدان هفت شاخه زرینی است که در خیمه اجتماع قرار داده می شد. در معبد سلیمان علاوه بر شمعدانهای نقره ای، ده شمعدان زرین وجود داشت که به دستور حیرام، پادشاه صور، برای او ساخته شده بود.

براساس روایت ذکر شده در "تورات"، خداوند به سازنده شمعدان منورا دستور داد تا آن را به شکل درختی که شاخه های آن به شکل گل بادام است، بسازد. در سفر زکریا (4/11 تا 13) در تفسیر شاخه های هفت گانه چنین آمده است: "این هفت چراغ نشانه ای هستند از چشمان خداوند که همه جای دنیا را زیر نظر دارند".

گاهی این شمعدان را اشاره به ایام شش گانه خلقت خداوند می دانند که شنبه نیز به آنها افزوده شده است. یوسیفوس معتقد است شاخه های هفت گانه شمعدان از ستاره های هفت گانه حکایت می کند. تفسیر دیگری نیز وجود دارد که می گویدشاخه های یاد شده نمادی از پدران است. برخی از علمای یهود معتقدند وصفی که شمعدان منورا در سفر خروج (25، 27) آمده است در واقع مربوط به شمعدان تیتوس است، نه آن شمعدانی که در معبد اول بوده است.

شمعدان هشت شاخه ای به نام "حانوکیا" که ما از آن به عنوان "شمعدان گشایش" یاد می کنیم در مراسم عید گشایش مورد استفاده قرار می گیرند. این شاخه ها به تعداد روزهای مراسم است که در هر شب یکی از آنها روشن می شود و شاخه نهم به تنهایی به دور از شاخه های یاد شده قرار می گیرد و آنها را حمل می کند. این شاخه "شماش" نامیده می شود که به معنی خدمتکار است. شمعدان عید گشایش یادآور انقلاب حشمونیهاست؛ زیرا حشمونیها پس از ورود به معبد نیزه ها خود را به شکل شاخه های شمعدان منورا و به عنوان نمادی دینی قرار دادند.

کابالای حلول گرا شمعدان منورا را نمادی می داند که بسیاری از مبانی پیچیده عرفانی از آن سرچشمه می گیرد (زیرا از نظر آنان روغن، همان تورات و نور، همان شخینا و فتیله، همان قوم یسرائیل است). برخی از کابالاییان معتقدند شمعدان منورا نماد تجلیات نورانی ده گانه (سفیروت) است که در زُهَر ذکر شده است. برپایه این اعتقاد، هر یک از شاخه های شمعدان معادل یکی از تجلیات است؛ روغن شمعدان، نماد رحمت الهی است که از بالا بر قوم یسرائیل و شخینا افاضه می شود. دولت اسرائیل شمعدان هفت شاخه منورا را به عنوان نشان رسمی خود برگزیده است.

مأخذ:

1. المسیری، عبدالوهاب: دایره المعارف یهود،

::#یهودیت و صهیونیسم، ترجمه مؤسسه مطالعات و پژوهشهای تاریخ خاورمیانه، دبیرخانه کنفرانس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین، جلد پنجم، چاپ اول، پاییز 1382.