سمُّوع، نبرد

شهرک سمّوع در روز 13/11/1966 مورد حمله وسیع نظامی اسرائیل واقع شد که منجر به کشته و مجروح شدن بسیاری از شهروندان و نظامیان عرب و ویرانی بخش های وسیعی از منازل مسکونی و نیز خرابی مدرسه و درمانگاه آن گردید. اسرائیل انفجار دو عدد مین که یکی در 47/10/1966 در راهی از روستای بتیر منفجر شد و منجر به منحرف شدن قطار باربری اسرائیلی از خطش گردید را بهانه قرار دادند. اسرائیل سازمان فتح را مسئول این عملیات معرفی کرد. مین دوم در زیر یک اتومبیل نظامی در تاریخ 2/11/1966 و در جنوب الخلیل منفجر شد و منجر به قتل سه سرباز اسرائیلی و زخمی شدن شش نفر دیگر شد. سخنگوی اسرائیلی اظهار داشت که آثار دو مرد در نزدیکی مکان حادثه پیدا شده و پیگیری این رد پاها به خطوط آتش بس با اردن منتهی شده است.

نیروهای نظامی اردن در آن روز فعالیت نظامی خصمانه ای را که در تحرکات واحدهای زرهی آشکار بود و نشان می داد که آنها برای هجومی قریب الوقوعجمع می شوند را ملاحظه کرد و بالفعل این هجوم در ساعت 5/6 صبح 13 نوامبر به وسیله نیروهایی متشکل از لشکر زرهی و لشکر پیاده که از پشتیبانی آتش توپخانه و نیروی هوایی اسرائیل برخوردار بودند، انجام شد. هفت تانک اسرائیلی به سوی موضع توپخانه اردن پیش رفت و توانستند با آتش خود این موضع را ویران کنند در حالی که توپخانه دشمن آتش های خود را متوجه مواضع ویرانه المرکز و خرابه الطوافی و روستای رافات کرده بودند.

در همان وقت ستون های زرهی، تانک ها در جلو و پشت سر نیروهای پیاده سوار بر خودروهای زرهی به سوی شهر السمّوع و خرابه اصفیر حرکت کردند و در دو محور نیروهای اردنی با آنها درگیر شدند و توانستند ستون جلو را به سوی الاصفیر تار و مار کنند و آنها را وادار به بازگشت به آنسوی خط آتش بس نمایند.

اما ستون اصلی که به روی شهر سمّوع از خلال رافات در حرکت بود توانست بر مقاومت اردنی ها در روستای رافات فائق آید و به پیشروی خود به سوی سمّوع ادامه دهد. قبل از رسیدن به شهر به سه قسمت تقسیم شدند. دو قسمت آنها به محاصره شهر پرداختند تا راه های منتهی به آن را قطع نمایند و قسمت سوم علی رغم مقاومت شدیدی که ساکنان شهر و نیروی اردنی کوچک موجود در شهر انجام می داد، وارد سمّوع شد و شروع به ویران کردن منازل شهر یکی پس از دیگری نمودند.

فرماندهی کل نیروهای مسلح اردن پس از اینکه از جهت و سمت دشمن آگاهی یافت نیروهای بیشتری برای کمک به مدافعین شهر سمّوع فرستاد، اما این نیروها در خلال حرکتشان زیر بمباران هوایی دشمن قرار گرفتند و به کمین هایی که دشمن کار گذاشته بود برخورد کردند که باعث تأخیر و مانع از ورود آنها در وقت مناسب گردید. نیروی هواییاسرائیل سهم فعالی در تسهیل پیشرفت نیروهای زمینی داشت به طوری که به شکل شبه مستمر به رافات و اصفیر و سمّوع و سایر مواضع کرانه غربی هجوم می برد.

شجاعت نیروهای اردنی مدافع و خسارت زیاد به مهاجمین، نیروهای دشمن را وادار به عقب نشینی در نزدیکی ظهر همان روز کرد. سخنگوی نظامی اردن اعلام کرد که دشمن دچار خسارت های زیادی شده و تلفات دشمن به 50 مجروح و کشته و انهدام سه تانک در منطقه اردن و هفت تای دیگر و 12 اتومبیل و نفربر زرهی در نزدیکی خط آتش بس در منطقه اشغالی رسیده است و در نهایت اخراج دشمن در ساعت 10 و 10 دقیقه قبل از ظهر روز هجوم انجام شد.

اما تلفات اردنی ها عبارت بود از انهدام بعضی از منازل در روستای سمّوع و رافات در نتیجه بمباران هوایی و از دست رفتن یک هواپیمای جنگنده و شهادت 6 نظامی و 11 مجروح. فرماندهی اسرائیلی حمله سمّوع را عملیاتی موفقیت آمیز که به اهداف خود رسیده توصیف کرد. اما واقعیت چنین نبود چرا که مشارکت نیروهای زیاد برای تحقق هدف مشخص به وضوح بر ترس اسرائیل از مورد تعرض قرار گرفتن توسط مقاومت شدید ساکنان و نیروهای اردنی دلالت دارد. هیچ توازنی بین خسارت هایی که به نیروهای اسرائیلی وارد آمد و وسایلی که اسرائیل برای انجام هجومش معین کرد وجود ندارد.

همچنین نتایج برعکس آنچه متجاوز آرزو داشت تحقق یافت و سازمان های مقاومت ایمان بیشتری به رسالت شان پیدا کردند و حمایت مردم عرب از این سازمان ها برای تحقق رسالتشان بیشتر شد. نتایج نبرد اسرائیل این نکته را در میان افکار عمومی دنیا روشن کرد که اسرائیل از حفظ امنیتش در داخل سرزمین هایی که اشغال می کند عاجز می باشدو اسرائیل خواسته نیروهایش را در خلال عملیات وحشیانه ویران کردن منازل ساکنان عاری از سلاح نشان دهد.

شمعون پرز از این عملیات انتقاد کرد و گفت که این عملیات "خطای سیاسی بزرگی بوده و قبل از انجام آن می بایست نتایج آن برآورد می شد و عواقب آن معقولانه حساب می شد و راه درست برآورد می شد".

هجوم به سمّوع در جامعه عرب عکس العمل های متعددی را در سطوح مختلف برانگیخت. موضع گیری های عربی نسبت به این حمله دلالت بر نیاز شدید به مسلح کردن ساکنان روستاهای خط مقدم داشت تا بتوانند از خود دفاع نمایند و به نیروهای مسلح عربی در مقابله با هرگونه تجاوزی در آینده کمک نمایند.

مآخذ:

1. الکتاب السنوی للقضیة الفلسطینیة، لعام، بیروت 1966.
2. نشرة مکتب جامعة الدول العربیة فی القدس، تاریخ 24/11/1961 رقم م ق 8/2/1/ج1714.
3. گزارش دبیرکل سازمان ملل متحد به شورای امنیت، شماره س/7593 تاریخ 18/11/1966.