بیللو، سول

سول بیللو (Soul Bellow) رمان نویس آمریکایی یهودی است که هم جایزه نوبل گرفت و هم جوایز دیگری مانند جایزه ملی نویسندگان آمریکا. او از مهمترین رمان نویسان نوگرای آمریکاست. در مونترآل کانادا به دنیا آمد و تربیتی دینی داشت. یدیشی، فرانسوی و عبری آموخت. مادرش دوست داشت او حاخام شود، اما به دانشگاه شیکاگو رفت و در رشته جامعه شناسی و انسان شناسی تحصیل کرد.اینها همه پیش از آن بود که نویسنده شود. رمان اوگی مارش را در 1953 و رمان امروز صبر کن را در 1956 منتشر کرد.

قهرمانان این دو داستان، شخصیتهای ناتوان و جان دوستی هستند که گاهی خواسته یا ناخواسته وارد ماجراجویی می شوند و معمولاً شکست می خورند. در سال 1959 رمان هندرسون؛ پادشاه باران را منتشر نمود. اما مهمترین رمانش هرتزوگ (1964) است که درباره یک استاد دانشگاه یهودی است. او دچار معلولیت جسمی و عقلی می شود و وقتش را به نوشتن خطابه های وهمی می گذراند. هنگامی که می تواند از زندگی وهم آلود خویش رهایی یابد، همه گرایشهای فکری را کنار می گذارد و زندگی با ثباتی را از نظر عاطفی و فکری می آغازد. رمان ستاره ساملر (1970) درباره زندگی یک یهودی لهستانی در دوره نسل کشی است. رمان شمار بیشتری از دل شکستگی می میرند (1987) نیز از اوست.

در اینجا قضیه هویت یهودی بیللو مطرح می شود؛ زیرا او نویسنده ای آمریکایی است که فهم آثارش در چارچوب فرهنگ ادبی آمریکا امکان پذیر است. بنابراین همه داستانهایش ـ چه آنها که موضوع یهودی دارند و چه غیر آنها ـ همه برگرفته از نگرش آمریکایی به واقعیت است و حتی سبک و آهنگ داستان نیز آمریکایی است. مثلاً قهرمان رمان هندرسون؛ پادشاه باران که یک آمریکایی غیریهودی است به آفریقا می رود تا خویشتن را کشف کند. سپس با دانش و حکمتی جدید به میهنش بازمی گردد. این سوژه ای تکراری در رمانهای آمریکایی است (مانند موبی دیک، اثر ملویل و ماجراهای هاکلبری، نوشته مارک تواین).

اما قهرمان هرتزوگ که همین نام را دارد یهودی است؛ هرچند که وابستگی اش به یهودیت امری ثانوی است. بیللو آن مفهوم صهیونیستی را که خواهان تصفیه دیاسبورا یا همان گروههای یهودی جهان است و حضور آنان در بیرون فلسطین را نوعی بیماری می داند، مورد هجوم قرار می دهد. او همچنین با این تز که یهودیان آمریکا شخصیتهایی درهم شکسته اند و یهودی واقعی کسی است که در اسرائیل زندگی کند، مخالف است و خود را یک آمریکایی وفادار و پایبند به قومیت و تمدن آمریکایی می داند.

بیللو می گوید که نمی تواند شصت سال زندگی اش در آمریکا را دور بریزد. به همین دلیل اعتقاد دارد که اصطلاح "نویسنده یهودی" اصطلاحی تنگ نظرانه است که هیچ ارزش فکری و علمی ندارد. با این همه، بیللو افزون بر رمان هایش کتابی صهیونیستی و آکنده از نژادپرستی درباره سفرش به اسرائیل دارد. نام این کتاب به سوی قدس و بازگشت (1976) است.

شاید این کتاب دلیلی باشد بر این که یهودیان دیاسبورا می خواهند با صهیونیست و پشتیبان اسرائیل نشان دادن خویش، وجدانشان را آسوده سازند، اما زندگی واقعی شان نشان دهنده چیز دیگری است. وقتی بیللو داستان می نویسد، خیال خلاق خود را رها می سازد تا دیدگاه مرکبش را به تصویر کشد. اما در این کتاب تبلیغاتی، موضعی عمل گرایانه دارد. شاید دلیل این گونه مواضع سیاسی بیللو تمایل وی به دریافت جایزه نوبل بوده است. عملاً نیز پس از نوشتن کتاب یادشده، این جایزه را دریافت نمود.

مأخذ:

1. المسیری، عبدالوهاب: دایره المعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، ترجمه مؤسسه مطالعات و پژوهشهای تاریخ خاورمیانه، دبیرخانه کنفرانس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین، جلد سوم، زمستان 1382.