توایم، ژولیان (1953ـ1894)

ژولیان توایم (Julian Tuwim) شاعر لهستانی یهودی است که از مهمترین نوآوران ادبیات لهستان به شمار می رود. از پدر و مادری یهودی به دنیا آمد، امامادرش شدیدا به آمیختن در جامعه گرایش داشت و به همین دلیل روح وابستگی ملی و لهستانی را در وی دمید. طبعا هنگامی که در دانشگاههای لهستان درس می خواند این روحیه در وی تقویت شد؛ زیرا در آن زمان روحیه ناسیونالیستی در لهستان شعله ور بود.

نخستین دیوانهای توایم، مانند در انتظار خدا (1918)، سقراط رقصان (1920) و پاییز هفتم (1922) نشان دهنده پایبندی قوی او به قومیت لهستانی است. توایم و شماری از ادبای لهستانی، مجله ای به نام اسکاندر منتشر کردند. آن جنبش ادبی نیز که توایم پیشوای آن بود همین نام را داشت و تا شعله ور شدن آتش جنگ جهانی دوم، مهمترین جنبش ادبی لهستان به شمار می رفت.

توایم از شاعران بی رقیب لهستان بود. جوایز ادبی گوناگونی گرفت و با لقب "پوشکین لهستان" در اروپا مشهور شد. به رغم قوم گرایی شدیدش، در شعرهای خود شیوه ای اجتماعی انقلابی داشت و به ثروتمندان، بهره کشان، نظامیان و سرمایه داران لهستان حمله می کرد. این حمله در دو دیوان انجیل سپیده (1933) و مجلس اپرا (1936) آشکار است. او اگرچه با کارگران همنوا بود، اما هیچ گاه به جنبشهای انقلابی کارگری نپیوست.

جز در موارد اندک موضوعات یهودی در آثارش یافت نمی شود. او هرگز نکوشید تبار یهودی اش را پنهان کند؛ زیرا معتقد بود که این با قومیت لهستانی اش تعارضی ندارد. برای همین به یهودستیزانی که لهستانی بودنش را انکار می کردند و او را عامل فساد زبان لهستانی می دانستند، حمله می کرد. از سوی دیگر، صهیونیستها و هوادارانانزوای یهودیان را نیز مورد هجوم قرار می داد. شاید بدین سبب بوده است که برخی او را در شمار یهودیان بیزار خویش معرفی کرده اند.

توایم در جنبش مقاومت در برابر نازیها شرکت داشت و حماسه شکوفه های لهستان (1940 تا 1944) را نوشت که بخشی از آن سرود جنبش مقاومت لهستان شد. در همین دوره بود که کتاب ما یهودیان لهستانی را نوشت و در آن از لهستانی بودن و یهودی بودنش دفاع کرد. توایم آثار ادبی بسیاری را خصوصا از زبان روسی به لهستانی برگردانید و آثار رامبو را نیز ترجمه کرد. وی در زمینه های گوناگون قلم می زد و سه کتاب شعر کودک نیز منتشر کرد. پس از به قدرت رسیدن کمونیستها در لهستان به این کشور بازگشت و تا هنگام مرگ در آنجا ماند.

بسیاری از فرهنگهای یهودی، توایم را ادیبی یهودی معرفی کرده اند. اما باید پرسید: ادیب یهودی کیست؟ توایم در محیطی لهستانی پرورش یافت، به زبان لهستانی سخن می گفت، در مراکز آموزشی لهستان تحصیل نمود، به میراث ادبی لهستان وابسته بود، به قومیت لهستانی اعتقاد داشت، شعرهایش به ترانه های ملی لهستانی تبدیل می شد، پس از آزاد شدن کشورش لهستان (در حالی که اسرائیل برپا شده بود) به زادگاهش بازگشت و در همانجا مرد و دفن شد و با همه اینها معلوم نیست که چرا باید او را ادیبی یهودی بدانیم؟!

مأخذ:

1. المسیری، عبدالوهاب: دایره المعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، ترجمه مؤسسه مطالعات و پژوهشهای تاریخ خاورمیانه، دبیرخانه کنفرانس

بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین، جلد سوم، زمستان 1382.