بوداییان یهودی

پس از صدور قطعنامه سازمان ملل در نوامبر سال 1946 مبنی بر تقسیم فلسطین به دو بخش و اعطای حق تشکیل دولت به یهودیان، گروههای مختلفی له یا علیه این تصمیم موضع گیری کردند. یکی از گروههایی که مخالفت خود را با این قطعنامه ابراز داشت، گروه تئوری کارتا (Neturei Karta) بود. این گروه که در زمره یهودیان ارتدوکس محسوب می شود، اساسا شکل گیری هر گونه دولت، به ویژه یک دولت صهیونیستی را مخالف اعتقادات خود می دانست. از این رو در پی اشغال فلسطین و استقرار دولت اسرائیل، بسیاری از آنان علی رغم میل باطنی، زادگاه خود را ترک کردند.

در مقابل این عده، گروههایی قرار دارند که به شدت حامی تشکیل دولت یهودی در خاک فلسطین بوده و یکپارچگی یهودیان در سراسر جهان را خواستارند. از جمله این گروهها، صهیونیستهای سیاسی اند که در میان دیگر گروههای یهودی، از آنان به عنوان یک گروه تندرو و نژادپرست یاد می شود و ازتئودور هرتز پیروی می کنند.

فارغ از بحثهای جنجال برانگیزی که میان طرفداران و مخالفان حضور صهیونیستها در فلسطین در جریان است، گروههای جدیدی در حال شکل گیری اند که ماهیت آنها کاملاً متفاوت و گاه بیگاه با چنین فضایی است. اساسا دغدغه اصلی این گروهها، تشکیل یک دولت یهودی یا اتخاذ سیاستهای نادرست از سوی رژیم اسرائیل نیست، بلکه چالش عمده پیش روی آنان فاصله گرفتن بشر از معنویات و به ویژه بیگانگی یهودیان از خود و دین یهود است. یکی از مهمترین این گروهها، گروه بوداییان یهودی، موسوم به Jubu است.

الف ـ پیشینه تاریخی:

واژه Jubu برای اولین بار توسط فردی به نام راجر کامنتز (Rodger Kamenez) ، در سال 1994 به کار برده شد. او در کتاب معروف خود تحت عنوان "یهود در لوتس" (the Jew in the Lotus) به معرفی این فرقه پرداخت. Jubu که تلفیقی از عبارت Jewish Buddhist به معنای بودایی یهودی است، به آن دسته از یهودیانی اطلاق می شود که به انجام برخی آیینهای بودایی روی آورده اند.

ریشه چنین گرایشی به آیین بودایی، به سالهای پس از جنگ جهانی دوم بازمی گردد. در آن دوران، آیین بودایی مهمترین تأثیر خود را بر یهودیان گذاشت. به گونه ای که در اواخر دهه 1960 میلادی موج جدیدی از یهودیان به آیین بودایی گرویدند.

از دید بوداییان یهودی، آیین بودا تحمل سخنهایی که یهودیان در طول تاریخ از آن رنج برده اند را برای آنان آسان می کند. آنها معتقدند، شکنجه و آزار و اذیت یهودیان، از دوران گذشته آغاز شده و تا امروزنیز قوم یهود با آن درگیر است. بنابر باور این فرقه، مسائلی نظیر آنتی سمیتیسم و هولوکاست، یهودیان را در تنگنا قرار داده و برای گریز از این تنگناها، یهودیان به آیینهای آرامش بخش روی آوردند.

بنابر گفته بزرگان این فرقه، معنویت، گمشده بشر قرن بیستم است. از آن رو بشر باید به گونه ای درصدد پر کردن این خلاء باشد، اما پرسشی که در اینجا مطرح می شود، این است که چرا یهودیان، برای برطرف کردن کمبودهای خود به آیین بودایی متمایل شدند؟

پاسخ این مسئله بسیار جالب توجه است. در وهله نخست، یهودیان شباهتهای زیادی را بین دین خود و آیین بودا یافتند. به عنوان نمونه، اولین وجه مشترک این دو آیین، تشابه بسیار زیاد زندگی رهبران آنها، یعنی بودا و حضرت موسی (ع) است. رهبران این دو مذهب، هر دو در زندگی خود، مجبور شدند تا از دست حاکمان زمانه بگریزند و سالها دور از وطن زندگی کنند. بودا به عنوان یک مربی یوگا و موسی (ع) در کسوت یک چوپان، زندگی در غربت را تجربه کردند.

از دیگر اشتراکات این دو آیین، بنابر گفته بوداییان یهودی، وجود مفاهیم مشابه در این آیینهاست. آنها اذعان می کنند که مفهوم خداوند که به عنوان یک وجود انتزاعی و مجرد در دین یهود مطرح می شود، مشابه مفهوم خلاء و عدمی است که توسط بوداییان مورد استفاده قرار می گیرد.

البته ناگفته نماند که تفاوتهایی نیز بین دو آیین وجود دارد که بنابر گفته بوداییان یهودی زیاد مهم جلوه نمی کند.

اما عامل دومی که موجب گرایش یهودیان به بودائیسم می شود، غیررسمی بودن آیین بوداست.یهودیان بودایی معتقدند، آیین بودا منشأ الهی ندارد. از این رو هر یهودی، برای رفع نیاز خود و بدون این که مجبور به ترک دین خود باشد، می تواند آیینهای بودایی را بجا آورد. راجر کامنتز ابداع کننده واژه Jubu که خود نیز یک بودایی یهودی محسوب می شود، از بودا به عنوان یک معلم کامل یاد می کند که بشر را به سوی جستجو و تجربه حقایق طبیعت رهنمون می سازد. او عنوان می کند "وجود رنج" که از مفاهیم مطرح شده در اندیشه بودایی است، صرفا یک مسئله اعتقادی نیست که فرد به آن ایمان آورده یا آن را انکار کند. او ابراز می دارد که این مسئله را هر انسانی در زندگی خود تجربه کرده است و همه قادر به درک آنند.

از این رو انجام آیینهای بودایی که آرامش خاصی را برای فرد به ارمغان می آورد، از سوی هر انسانی، با هر دین و آیینی قابل پذیرش است. کامنتز در ادامه می گوید، من فکر می کنم خداوند نیز به بوداییان یهودی عشق می ورزد، چراکه خداوند خود تفاوت و گوناگونی مذاهب را دوست دارد. چنانکه خلقت طبیعت نیز گویای چنین حقیقتی است. از طرف دیگر، هیچ گاه نمی توان تنها یک مذهب را بر حق دانست و مذاهب دیگر را انکار کرد.

البته علی رغم نظر کامنتز، بسیاری از یهودیان چنین تلفیقی از دین یهود و آیین بودایی را غیرممکن می دانند و معتقدند یک یهودی هیچ گاه نباید اعتقاد به خدا را با انجام چنین اعمالی خدشه دار کند. آنها گرایش یهودیان به بودائیسم را همپایه گرایش به مسیحیت می دانند و انجام چنین عملی توسط یک یهودی را غیرقابل توجیه تلقی می کنند.

گرایش یهودیان به بودائیسم روز به روز افزایش یافته است، به گونه ای که امروزه در آمریکا کهبیشترین تعداد یهودیان بودایی را به خود جای داده است، حدود یک سوم بوداییان، اصالتا یهودی محسوب می شوند.

ب ـ اصول و ارزشها:

توجه اصلی بوداییان یهودی به معنویت، این گمشده بشر امروزی است. از این رو در اصول و ارزشهای خود، به نوعی سعی در حفظ صبغه معنوی دارند.

به طور خلاصه این مکتب بر موارد زیر تأکید می کند:

1 ـ عبادت و پرستش، تشکیک عقلانی، مناظره و بحث و گفتگو درباره مسائل روحانی.

2 ـ فراگیری، تجربه و استفاده از دستورالعملهای حیات بشری و به کارگیری آن در زندگی حال و آینده.

3 ـ رفتار عادلانه، فراگیری ارزشهای اخلاقی و قوانین روحانی و یافتن نیروانا (رستگاری و سعادت کامل بر اثر از بین بردن خواسته ها و شهوات که منجربه ادغام روح در روح کامل می شود).

4 ـ تجربه مستقیم و بی واسطه عرفانی از طریق تمرینهای معنوی مداوم: بر این اساس، بوداییان یهودی معتقدند که هر فرد، بدون واسطه می تواند حقیقت غایی را کشف کند. این اعتقاد کاملاً مخالف باورهای مسیحیان کاتولیک است که معتقدند، کلیسا و کشیشان واسطه میان انسانها و خداوند محسوب می شوند.

5 ـ پرهیز از هر گونه تبلیغ و دعوت دیگران به آیین خود.

6 ـ تکیه بر اشتراکات و چشم پوشی از تفاوتهای میان دو مکتب یهودی و بودایی.

7 ـ خودآگاهی و شناخت نفس.

8 ـ صبر و تأمل برای دستیابی به حقیقت.

اصول مذکور همگی ریشه در تعالیم بودایی دارد. البته یهودیان موظف به پذیرش چنین اصولی نیستند، چه این که بسیاری از آنان تنها جنبه عملی آیین بودایی را اخذ کرده اند و از طریق سازمانهای مدیتیشن یهودی،، آرامش مورد نیاز خود را کسب می کنند. (نک: مدیتیشن یهودی، سازمانهای).

بعضی صاحب نظران شکل گیری فرقه بوداییان یهودی را که امروزه از آن به عنوان پدیده Jubu یاد می شود، نوعی اعتراض به فاصله گرفتن یهودیان از ارزشهای اصیل دینی خود و نیاز بیش از پیش پیروان این مکتب به صلح و آرامش به شمار می آوردند و برخی دیگر گوشه ای از اتهامات را متوجه نماینده این فرقه در عرصه حکومت، یعنی رژیم صهیونیستی، می دانند که با اعمال سیاستهای اشغالگرانه، نه تنها خواسته های اولیه شهروندان یهودی خود را مرتفع نساخته که آرامش و امنیت دیگر ملتها را نیز خدشه دار کرده است.

به طور کلی برخلاف مسیحیان صهیونیست که طرفداران دو آتشه اسرائیل محسوب می شوند، بوداییان یهودی از منتقدان این رژیم محسوب می شوند.

مآخذ:

1. بولتن رویداد و گزارش صهیونیسم، 2/3/1385، شماره 119.
2. http://abcnews.go.com/us/print? id=1914402.
3. www.acfnewsource.org/religion/jubu.html.
4. www.beliefnet.com/story/77/story-7787
5. story/131/story-13187.html.
6. www.buddhistchannel.fv/index.php? id=2,2647,0,0,1,0.
7. www.dzogchen.org/teachings/www/20001112.html.