یهودیان شرقی اسرائیل

علی رغم اختلافات ایدئولوژیک میان جریان های زیادی که به مؤسسات مهاجرت سازمان یافته پیوسته اند، همه آنها درباره اصول، جنبش صهیونیسم با هم توافق دارند و از نظر اجتماعی و نژادی در این زمینه یکپارچه اند؛ زیرا این جریانات به اصول اجتماعی اشکنازی واحدی پایبند هستند. انتقال یهودیان شرقی، پس از برپایی کشور، باعث دگرگونی هایی در جامعه نوین شد که از این قرار است:

1ـ دگرگونی ریشه ای در ساختار طبقاتی؛ مهاجرت باعث شد که شمار زیادی از نخستین ساکنان، پیشرفت شتابانی داشته باشند. دستگاه اداری به سرعت، گسترش یافت و بخش بزرگی از آنان را به خود جذب کرد و در آموزش و پرورش، شغل های آزاد، ارتش و فرماندهی نظامی، به سمت هایی دست یافتند. در میان آنان، دانشمندان و پژوهشگران و اهل ادب و هنر و غیره، وجود داشتند، این کارها، از درآمد نسبتا بالا و جایگاه اجتماعی و توان سیاسی برخوردارند. بخشی از آنها با حمایت و کمک دولت، به کار اقتصادی پرداختند و بدین ترتیب، یک طبقه نوین میانی ـ که دست پرورده دولت و پیرو آن بود ـ ایجاد شد.

اما مهاجرت برای یهودیان شرقی باعث شد که بخش بزرگی از آنان به سوی طبقات پایین حرکت کنند، به ویژه این که آنها در جوامع اصلی خود، بخشی از طبقه میانی بودند و بیشتر آنها از کارمند و بازرگان، به کارگران ساده در بخش کشاورزی تبدیل شدند.

2ـ از آنجا که شمار مهاجران زیاد بود، مهاجرتجدید به کشور توان بخشید، اما بار اقتصادی سنگینی بر بودجه دولت بود. جذب آنها به طور نسبتا سریع و با هزینه پایین صورت گرفت؛ زیرا در شهرک هایی جای داده شدند که بر ویرانه های روستاهای رها شده فلسطینی ـ به ویژه در مناطق مرزی ـ شناخته شد که "شهرک های پیشرفت" نامیده می شوند. البته شمار زیادی از آنها چندین سال در اردوگاه های انتقالی باقی ماندند. بخش کوچکی از آنها در محله های عربی شهرها؛ به ویژه در لد، رمله، عکا، حیفا، یافا و قدس، اسکان داده شدند.

جذب مهاجران شرقی، این ویژگی را داشت که در مناطق دور از مرکز کشور ـ به ویژه در شمال و جنوب ـ اسکان داده شدند. بدین ترتیب به یک نوار حاشیه ای جغرافیایی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تبدیل شدند.

3. شرقیان دنباله مهاجرت های اشکنازی پیشین تلقی شدند و بنابراین مهاجرتشان به جای آن که "مهاجرت مرحله ششم" تلقی شود، "مهاجرت گروهی" نامیده شد. همچنین طبیعت اقدامات آنان که می توانست موجب موقعیت یافتن و توان سیاسی آنها شود، اقدامات پیشگامانه و قهرمانانه محسوب نشد.

4. شرقیان پس از مدت کوتاهی از آمدنشان به یک طبقه اجتماعی پیرو دولت تبدیل شدند. بسیج کردن آنها آسان بود و آنها در تقویت کشور در برابر گروه های عرب فلسطینی سهم داشتند.

5. شرقیان چند سال پس از اسکانشان، مشکل اجتماعی ـ اقتصادی بزرگ و بار سنگینی را ایجاد کردند؛ زیرا خواهان آن شدند که در درآمدها و عدالت بیشتر و در امکانات، برابری بیشتری وجود داشته باشد. اما دولت همیشه خواسته های آنها را به بهانه مشکل امنیتی و عدم امکان حل همزمان همه مشکلات، رد می کرد. این مشکلی است که موشه دایان از آن به عنوان مشکل برافراشتن دو پرچم: پرچم امنیت و پرچم رفاه اجتماعی، یاد کرده است. این ادعا به کنترل پدیده فقر کمک کرده است.

بدین ترتیب می توان گفت مهاجرت شرقیان باعث شد که ساختار اجتماعی در اسرائیل، به شکلاساسی تغییر کند.

مأخذ:

1. المسیری، عبدالوهاب: دایره المعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، ترجمه مؤسسه مطالعات و پژوهش های تاریخ خاورمیانه، دبیرخانه کنفرانس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین، جلد هفتم، چاپ اول، 1383.