موریسون، کمیسیون

کمیته اجرایی عربی طی بیانیه ای در مورخه مارس 1933 از تمامی اعراب درخواست نمود که برعلیه استعمار انگلیس به مبارزه برخیزند. بر همین اساس در کنفرانسی که در 26/3/1933 در یافا منعقدگردید عدم همکاری با حکومت قیمومیت مطرح و تحریم کالاهای بریتانیایی و صهیونیستی نیز تصویب گردید. به موجب تصمیم کمیته اجرایی در تاریخ 23/10/1933 مسلمانان عرب پس از برگزاری نماز جمعه در شهر قدس راهپیمایی کرده که در اثر درگیریهای که بین تظاهرکنندگان و نیروهای بریتانیایی اتفاق افتاد 35 نفر از تظاهرکنندگان مجروح گردیدند. مجددا در مورخه 27/10/1933 طی راهپیمایی اعتراض آمیز که در شهر یافا برگزار گردید نیروهای پلیس بریتانیایی به تظاهرکنندگان حمله ور شده و 30 تن از آنان را به شهادت رساندند. به همین خاطر و به عنوان همدردی در مورخه 28/10/1933 اعتصاب عمومی سراسر فلسطین را فراگرفت و تظاهرات گسترده ای برگزار گردید که به مدت 7 روز به طول انجامید. بریتانیا برحسب عادت همیشگی به منظور آرام کردن اوضاع کمیته ای را مأمور تحقیق نمود.

وزیر مستعمرات بریتانیا، کمیسیون "موریسون" (Morrison Commission) را در نوامبر 1933 به ریاست ویلیام موریسون تشکیل داد تا علل و عوامل مستقیم تظاهرات و راهپیمایی های فلسطینیان در اکتبر همان سال را بررسی کند. همان طور که ذکر شد این راهپیمایی ها در اعتراض به سیاست بریتانیا در حمایت از طرح صهیونیستی انجام شده و در خلال آن درگیری های خشونت باری با حکومت انگلیسی ایجاد شده بود.

وظیفه این کمیسیون صرفا تحقیق در عوامل مستقیم حوادث اخیر بوده است. به عبارت دیگر این کمیسیون حق تحقیق و بررسی عوامل اساسی حوادث و رخدادها را نداشت که از جمله آن بیانیه (وعده) بالفور، چک قیمومیت، طرفدارای علنی بریتانیا از صهیونیستها و غیره می باشد. بر همین اساس فلسطینیان همکاری با کمیسیون فوق که گزارش آن مملو از حمایت از دیدگاههای صهیونیستها بوده است را مردود دانستند.

آنها پی برده بودند که عملکرد کمیسیون در واقع تلاشی از جانب بریتانیا برای مهار کردن بحران و فرو نشاندن خشم عمومی اعراب است. علاوه بر این، مأموریت کمیسیون آن بود که عوامل مستقیم حوادث را بیابد و این مانع از توجه به اسباب واقعیمنازعات، یعنی سیاست های استعماری بریتانیا و حمایت نامحدود آن از جنبش صهیونیسم بود. پیش بینی ها عملی شد و گزارش کمیسیون در فوریه 1934 منتشر گردید.

در این گزارش، نوک تیز حمله به سوی فلسطینیان بود؛ زیرا مسئولیت همه اعمال خشونت بار فقط برعهده آنان گذارده شده بود و هیچ اشاره ای به سرکوب وحشیانه تظاهرکنندگان توسط حکومت سرپرستی انگلیسی و شهادت سی نفر از آنان نشد. گزارش یاد شده درباره ائتلاف بریتانیا و صهیونیسم نیز هیچ سخنی نگفت. اما به تفاوت حوادث 1933 با انتفاضه سال های 1920 و 1929 توجه و تأکید کرد که مبارزه مستقیم فلسطینیان با بریتانیا حرکت معنی داری است که نشان می دهد آنان رابطه حیاتی میان امپراتوری [انگلستان] و جنبش صهیونیسم را دریافته اند.

در این گزارش آمده است که تفاوت بین حوادث اخیر و آشوبهای 1920 و 1929 بسیار زیاد است زیرا که این بار اعراب بریتانیا را مستقیما مورد حمله قرار داده و آن را به جانبداری از صهیونیستها متهم می نمایند. به این ترتیب این گزارش نیز تمامی مسئولیت حوادث اخیر را متوجه اعراب نمود.

مآخذ:

1. کیالی، عبدالوهاب: تاریخ نوین فلسطین، محمد جواهرکلام، انتشارات امیرکبیر، 1366.
2. المسیری، عبدالوهاب: دایره المعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، ترجمه مؤسسه مطالعات و پژوهش های تاریخ خاورمیانه، دبیرخانه کنفرانس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین، جلد ششم، چاپ اول، پاییز 1382.
3. الخولی، حسن صبری، سیاسة الاستعمار والصهیونیة تجاه فلسطین، مصر 1973.
4. تومل، امیل: جذور القضیة الفلسطینیة، القدس 1976.