جوینت، مؤسسه

مؤسسه جوینت (joint) یا آمریکن جوینت سابقه ای نسبتا طولانی در ایران دارد. مؤسسه مزبور یک تشکیلات صهیونیستی آمریکایی است که زمان تشکیل آن به جنگ جهانی اول برمی گردد. مجله عالم یهود (شماره 26ـ27، 19 مرداد 1334،11 اوت 1955). در این باره نوشته است:

"دو ماه پس از شروع جنگ جهانی (1914ـ1918) در اثر این که تعداد زیادی از یهودیان مخصوصا در فلسطین امروز رابطه شان با دنیای خارج قطع گردیده و گرسنگی آنها را به خطر مرگ تهدید می کرد لزوم کمک به این قبیل اشخاص از آن هنگام و در موارد نظیر آن در سراسر دنیا موجب گردید که انجمن امریکن جوینت در چهل و یک سال قبل (1914 م/1293 ش) به وجود آید [...] . جوینت صرفا یک انجمن خیریه یهودی است که از راه کمک مالی که از سازمان خیریه آمریکایی یونایتد جیویش اپیل (United Jewish Appeal of America) دریافت می دارد فعالیت می کند و سازمان فوق الذکر نیز به نوبه خود از طرف کلیه اشخاص خیر در سراسر آمریکا کمک مالی دریافت می دارد.

رئیس مؤسسه جوینت در ایران در خلال سال 1334 آبه لاسکو و رئیس بخش بهداری دکتر هرمن و متصدی بخش پرستاری آن مادام دورا بود. قدر و سیدنی انگل از دیگر رؤسای انجمن مزبور در سال های بعد بودند. در یکی از گزارش های ساواک دراین باره چنین آمده است:

"به مناسبت پایان مدت مأموریت قدر رئیس سابق انجمن جوینت آمریکن، نامبرده دو شب قبل به کشور اسرائیل عزیمت نمود تا در آن جا پست ریاست کل انجمن خیریه یهودیان خاورمیانه را که مرکز آن دراسرائیل می باشد تحویل گیرد. به جای ایشان (سیدنی انگل) به ایران وارد و فعلاً به سمت معاون انجمن جوینت آمریکن مشغول به کار شده است."

مؤسسه مزبور نه تنها در تهران، بلکه در تعدادی دیگر از استان های کشور نیز دارای دفتر و شعبه بود و فعالیت داشت. از جمله شهرهای ایران پس از تهران، اصفهان بود که فعالیت جوینت در آنجا کاملاً جدی و آشکار بود.

یکی دیگر از گزارش های ساواک (سند مورخ 31/1/1345) درباره فعالیت مؤسسه جوینت در استان اصفهان چنین حکایت می کند:

"در مورد مؤسسه فوق تحقیقاتی به طور غیر محسوسی انجام گرفت که نتیجه ذیلاً به استحضار می رسد.

سازمان آمریکن جوینت ظاهرا وابسته به یهودی های آمریکا می باشد که جهت کمک به یهودیهای دیگر تشکیل گردیده و در حدود 10 سال است که در اصفهان فعالیت دارد و هدف آن ظاهرا دستگیری یهودیای آمریکا از یهودی های ساکن این شهرستان می باشد.

سازمان آمریکن جوینت مؤسسه ای به نام مرکز بهداشتی (Health Center) در اصفهان دایر نموده که محل آن در جوباره کوچه سفید می باشد.

هر پانزده روز یا یک ماه یک مرتبه دو نفر بانوی خارجی (هر بار یکی از آنها) که عبارتند از:

1ـ میس گارسن تبعه انگلستان شغل وابسته به سازمان آمریکن جوینت.

2ـ میس پیترز تبعه آمریکا شغل وابسته به سازمان آمریکن جوینت.

که هردو نفر از اعضای عالی رتبه مؤسسه فوق الذکر می باشند جهت سرکشی به وضع کلیمیان به عنوان رسیدگی به وضع (و) کمک به آنها به اصفهان [آمده] و در هتل شاه عباس برای چند روز اقامت نموده و سپس به شیراز یا به تهران عزیمت می نمایندو واضح است که مؤسسه آمریکن جوینت به خوبی به وضع کلیمیان این شهرستان آشنا است.

در مورد این که آیا توسط این مؤسسه یا انجمن های دیگر یهودیان اصفهان تبلیغاتی جهت مهاجرت صورت می گیرد به طور غیر مستقیم نیز تحقیقاتی به عمل آمد و نتیجه این است که فعلاً به طور محسوس تبلیغاتی جهت مهاجرت یهودی ها صورت نمی گیرد فقط در کنیسه های واقع در جوباره عکس هایی از اسرائیل به دیوار نصب نموده اند که نمونه ای از پیشرفت های صنعتی و کشاورزی آن کشور می باشد.

در ظرف دو روز آینده نیز دراین مورد تحقیقات بیشتری نموده و نتیجه را به استحضار خواهم رسانید.

به نظر این جانب سازمان آمریکن جوینت یک عنوان پوشش [پوششی] جهت یکی از شعب سازمان اطلاعاتی آمریکا می باشد که چون گردانندگان آمریکن جوینت نیز یهودی می باشند بهتر می توانند در یهودی ها نفوذ بنمایند. مؤسسه مذکور توسط دو بانوی فوق الذکر مرتبا از وضع 3600 نفر یهودی های اصفهان باخبر می گردد.

مرکز بهداشتی وابسته به آمریکن جوینت که در جوباره دایر است (به) وسیله یهودی های ساکن اصفهان اداره می گردد و بخصوص میس گارسن مرتبا جهت سرکشی به این مؤسسه به این شهرستان ایاب و ذهاب می نماید.

با تقدیم احترام ـ هوشنگی

مأخذ:

1. اقتباس از: سازمان های یهودی و صهیونیستی در ایران، مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، تهران، بهار 1384.