نمایش مبدأ برای مرزهای امن


        

مفهوم [[مرزهای امن|مرزهای امن]] برای اولین بار در زمان [[جنگ|جنگ]] اعراب و [[اسرائیل|اسرائیل]] و در قطعنامه شورای امنیت، شماره 242 به تاریخ 24/11/1967 که پس از [[جنگ 1967|جنگ 1967]] صادر شد، پدیدار شد. (نک: [[جنگ 1967 در سازمان ملل متحد]]) قبل از آن تعیین خطوط نهایی یا مرزهایی که بین سرزمینهای دو طرف درگیر فاصله بیندازد در قطعنامه های سازمان ملل و اسناد آن سابقه نداشت تا اینکه در [[تقسیم فلسطین، قطعنامه|قطعنامه تقسیم فلسطین]] که آن را مجمع عمومی [[سازمان ملل متحد ـ اسرائیل، روابط|سازمان ملل متحد]] در 29/11/1947 صادر کرد و ترسیم واضح و مشخص مرزهای پیشنهادی بین دو کشور (عربی و یهودی) را دربرداشت. پس از آن بیانیه 242 صادر شد که مرزهای مشخص جدیدی تعیین نکرد، بلکه حق هر کشور را در منطقه خاورمیانه داشت که در داخل [[مرزهای امن|مرزهای امن]] و به رسمیت شناخته شده، بی آنکه مورد تهدید و فشار واقع شوند. با صلح و آزادی زندگی کند. می توان گفت که سازمان ملل متحد، بدین وسیله هیچ حد و مرزی را برای [[اسرائیل|اسرائیل]] غیر از حدود مشخص شده در نقشه، ضمیمه قطعنامه تقسیم برای کشور یهودی. مورد قبول و تأیید قرار نداد.

در سال 1949 [[اسرائیل|اسرائیل]] براساس اظهار آمادگی به اجرای قطعنامه تقسیم به عضویت سازمان ملل پذیرفته شد. (نک: [[اسرائیل در سازمان ملل متحد، عضویت]])

می توان گفت که نظریه مرزهای امن، پیش از [[جنگ 1967|جنگ 1967]] مورد نظر [[اسرائیل|اسرائیل]] نبود؛ زیرا در آن زمان راهبرد اسرائیل، مبتنی بر "نخستین ضربه تهاجمی" یا "جنگ پیشدستان" و "انتقال [[جنگ|جنگ]] به خاک دشمن" بود. اما پیروزی 1967 و مبنا قرار دان نظریه مرزهای امن، [[اسرائیل|اسرائیل]] را بر آن داشت که راهبرد "دفاع ثابت انعطاف پذیر یا مثبت" و "راهبرد بازدارندگی" را در پیش گیرد.

پس از [[جنگ|جنگ]] 1967، [[اسرائیل|اسرائیل]] پنداشت که به "مرزهای امن" دست یافته است. این اصطلاح، ازآن جا ناشی شد که رهبران صهیونیست در جریان [[جنگ 1967|جنگ 1967]] می خواستند توجیهی برای سلطه بر زمین های اشغالی عربی پیدا کنند. ایگال آلون، می گوید: "مرزهای امن مرزهای سیاسی است که متکی بر عمق جغرافیایی و موانع طبیعی مانند موانع آبی، کوهی، صحرایی و گذرگاه های تنگ است که مانع از پیشرفت نیروهای زرهی می شود".

بدون تردید، منظور او از موانع آبی، کانال سوئز، رود اردن و رود لیطانی است و منظور از موانع کوهی، ارتفاعات جولان، و منظور از موانع صحرایی و گذرگاه های تنگ، صحرای سینا و گذرگاه های آن است. این موانع، یک عمق راهبردی برای [[اسرائیل|اسرائیل]] ایجاد می کند و به آن امکان می دهد که به هر یورش عربی واکنش مناسب نشان دهد.

نشان دیگر از اهمیت این زمینها برای [[اسرائیل|اسرائیل]] این است که اسحاق رابین، رئیس ستاد ارتش پس از [[جنگ 1967|جنگ 1967]] گفته بود: "اگر [[اسرائیل|اسرائیل]] از مناطقی که به دست آورده است عقب نشینی کند، مرتکب اشتباه تاریخی شده است".

وی تأکید کرد: "ما در [[جنگ|جنگ]] ژوئن به خطوط ایده آل نظامی رسیدیم که اکنون، مهم ترین دستاورد ما همین است". شرط اصلی که رابین برای عقب نشینی [[اسرائیل|اسرائیل]] از برخی از دستاوردهای خود، یا برای "عقب نشینی به مرزهای کوچک تر از مرزهای ژوئن 1967 مقرر کرده بود، فقط به رسمیت شناختن [[اسرائیل|اسرائیل]] از سوی اعراب بود.

روشن است که عقب نشینی کامل، مسأله ای است که در برنامه های اسرائیل، هیچ جایگاهی ندارد و رابین آن را یک اشتباه تاریخی می خواند، صلحی که رابین از آن دم می زند با تسلیم شدن به عمل انجام شده و پذیرش شروط [[اسرائیل|اسرائیل]] و خواسته های توسعه طلبانه آن چندان تفاوتی ندارد. این خواسته های توسعه طلبانه، در پس پرده "مرزهای امن" و فریب کاهش جزئی "مرزهای کنونی" پنهان شده است.

[[اسرائیل|اسرائیل]] بیانیه 242 را چنین تعبیر کرد که منظور آن عقب نشینی نیروهای اسرائیلی از بخشی از اراضی اشغالی در [[جنگ|جنگ]] 1967 می باشد نه از همه آن اراضی.

از زمان صدور بیانیه 242 تاکنون، مسئولین و سیاستمداران اسرائیلی، چه در داخل حکومت و یاخارج از آن، به صدها تعبیر و توضیح مختلف درباره مفهوم [[مرزهای امن|مرزهای امن]] پرداختند. با توجه به اختلاف نظر این سیاستمداران در مورد این مفهوم ولی همگی بر سه منطقه اتفاق نظر دارند:

1 ـ این [[مرزهای امن|مرزهای امن]] شامل خطوط ماقبل 5/6/1967 نمی شود

2 ـ عقب نشینی [[اسرائیل|اسرائیل]] از هر بخشی از اراضی اشغالی نباید قبل از توافق بر حدود و مرزهای نهایی امن بین اسرائیل و همسایگان صورت گیرد.

3 ـ بحث و بررسی در مورد مرزهای امن، بحث در امنیت و سلامت [[اسرائیل|اسرائیل]] و مرزهای آن می باشد. و آن بدون در نظر گرفتن شرایط امنیت و شروط سلامت طرفهای دیگر انجام می شود. با توجه به این اصول و احکام، جمعی از احزاب و سیاستمداران [[اسرائیل|اسرائیل]] دست به طرحهایی زدند که در آنها، حدود و مرزهای بین المللی و حدود و مرزهای امن، و مرزهای جلودار (مانع) و مرزهایی که می توان از آنها دفاع کرد، را ترسیم کردند.

اما [[جنگ 1973|جنگ 1973]] همه آرزوهای اسرائیل در مورد [[مرزهای امن|مرزهای امن]] را بر باد داد و به روشنی ثابت کرد که کلیه خطوط دفاعی که [[اسرائیل|اسرائیل]] بر مبنای این مرزها تعیین کرده بود و آن را امن می شمرد، در اولین تجربه اش در [[جنگ 1973|جنگ 1973]] با شکست روبرو شد. به همین علت، از نو راهبرد قدیمی و اصلی خود را که مبتنی بر [[جنگ|جنگ]] و نظریه "بازدارندگی" و "بهانه جویی برای جنگ" بود در پیش گرفت.

اما نظریه "مرزهای امن" اگرچه با شکست روبرو شد در راهبرد اسرائیل، از جایگاه برجسته ای برخوردار است؛ زیرا تنها توجیه [[اسرائیل|اسرائیل]] برای حفظ زمین های اشغالی به شمار می رود. به نظر می رسد که این نظریه، پیش از آن که بخشی از نگرش نظامی [[اسرائیل|اسرائیل]] باشد، بخشی از راهبرد سیاسی آن است. لذا "مرزهای امن جغرافیایی" به "مرزهای امن سیاسی" تبدیل شد و دیگر برای امنیت [[اسرائیل|اسرائیل]] مهم این بود که در امور همه کشورهای منطقه ـ چه همسایه آن باشد و چه نباشد، و از اقیانوس اطلس گرفته تا خلیج فارس ـ دخالت کند؛ زیرا اسرائیل، این منطقه را محیط دشمن می دانست.

بدین ترتیب، مفهوم امنیت از نظر اسرائیل، دو جنبه پیدا می کند: از یک سو، دارای مفهوم سیاسیاست؛ بدین معنا که [[اسرائیل|اسرائیل]] حق دارد در همه مسایل جهان عرب اظهارنظر کند؛ زیرا این مسایل، در امنیت [[اسرائیل|اسرائیل]] تأثیر دارد، و از سوی دیگر مفهوم جغرافیایی دارد به معنای آن که [[اسرائیل|اسرائیل]] حق دارد که "مرزهای امن و شناخته شده"ای داشته باشد و تنها [[اسرائیل|اسرائیل]] حق دارد که این مرزها را تعیین و ترسیم کند.

شاید بیانات نخست وزیر اسبق [[اسرائیل|اسرائیل]] خانم گلدامایر در سال 1971 مبنی بر اینکه مرزهای بین المللی [[اسرائیل|اسرائیل]] هرجا که یهودیان سکونت داشته باشند، مشخص می شود، و [[مناخیم بگین، طرح ـ 15/7/1977|طرح مناخیم بگین]] نخست وزیر [[اسرائیل|اسرائیل]] درباره کرانه غربی فلسطین صادره روز 28/12/1977 که منجربه انضمام کرانه غربی و نوارغزه به [[اسرائیل|اسرائیل]] گردید، تصویر نزدیکتری از حقیقت موضع رهبران [[اسرائیل|اسرائیل]] درباره [[مرزهای امن|مرزهای امن]] را ترسیم می کنند. مخصوصا پس از اینکه بگین در ماه مارس 1978 به [[ایالات متحده آمریکا ـ اسرائیل، روابط|ایالات متحده آمریکا]] ابلاغ کرد که [[قطعنامه 242 شورای امنیت سازمان ملل متحد، متن ـ 22 نوامبر 1967|قطعنامه 242]] شامل کرانه باختری نمی شود. به دلیل اینکه این اراضی اشغالی نیستند، بلکه آزاد هستند.

اضافه می کنیم که [[اسرائیل|اسرائیل]] متعهد هیچ نوشته ای که مفهوم حدود و [[مرزهای امن|مرزهای امن]] را توضیح و تشریح کند، در برابر ملل متحد نشد. و در جوابیه هایی که به نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد، سفیر گونار یارنگ تقدیم کرد. از تعیین و مشخص کردن آن مرزها، سر باز زد. یارنگ طی یادداشتی که در 9/3/1969 به [[اسرائیل|اسرائیل]] ارائه داد، دو سؤال زیر را مطرح کرد:

1) معنا و مفهوم [[مرزهای امن|مرزهای امن]] و مورد قبولی که [[اسرائیل|اسرائیل]] دم از آنها می زند چیست؟

2) آیا [[اسرائیل|اسرائیل]] با عقب نشینی نیروهای مسلح خود از اراضی اشغال شده در [[جنگ|جنگ]] اخیر موافقت می کند؟

و [[اسرائیل|اسرائیل]] طی یادداشتی در 2/4/1969 چنین پاسخ داد:

1) هنوز هیچ گونه حدود مرز امن و به رسمیت شناخته شده بین [[اسرائیل|اسرائیل]] و [[کشورهای عربی ـ اسرائیل، روابط|کشورهای عربی]] وجود ندارد. به همین دلیل باید برپایی این مرزها را بحثی از عملیات برقراری صلح دانست. و باید برای برقراری آتش بس، معاهدات صلحی که به موجب آنها مرزهای دایم و امن و مورد قبول به وجود می آید، از طریق گفتگو بین دولتهای درگیر امضاء و مورد توافق طرفینقرار گیرد.

2) در صورت توافق بر مرزهای دائم و امن و مورد قبول، و برقراری آن بین [[اسرائیل|اسرائیل]] و هر کشور عربی و مشخص کردن و تشکیل نیروها با توافق کامل و طبق مرزهای تعیین شده در معاهدات صلح انجام و اجرا خواهد گردید.

یارنگ در 8/2/1971 یادداشتی را در مورد تعهدات متقابل به [[مصر ـ اسرائیل، روابط |مصر]] و [[اسرائیل|اسرائیل]] فرستاد و به دنبال آن [[اسرائیل|اسرائیل]] طی یادداشتی در 26 فوریه، مبنی بر ارائه تعهد زیر جواب داد:

عقب نشینی نیروهای مسلح [[اسرائیل|اسرائیل]] از خط [[اسرائیل|اسرائیل]] ـ [[مصر ـ اسرائیل، روابط |مصر]] برای ایجاد آتش بس به [[مرزهای امن|مرزهای امن]] و مورد تأیید در معاهده صلح مشخص می شود. و [[اسرائیل|اسرائیل]] به خطوط ماقبل 5 ژوئن 1967 عقب نشینی نخواهد کرد.

[[اسرائیل|اسرائیل]] در شکایات خود چنین استناد می کرد که [[مرزهای امن|مرزهای امن]] قعطنامه 242 غیر از خطوط ماقبل ژوئن سال 1967 می باشد و این بیانیه در متن انگلیسی به تقاضای عقب نشینی نیروهای مسلح [[اسرائیل|اسرائیل]] از اراضی اشغال شده در [[جنگ|جنگ]] اخیر اکتفا کرده است. در نتیجه اراضی که باید از آن عقب نشینی کند و یا عقب نشینی به آنها پایان پذیرد، را تعیین و مشخص نکرده است.

آنچه مورد ملاحظه است این است که دلیل [[اسرائیل|اسرائیل]] مبنی بر اکتفای متن انگلیسی بیانیه به تقاضای عقب نشینی جزئی، از لحاظ قانونی و زمانی، صحت ندارد و بیانیه خواستار عقب نشینی از اراضی با صیغه میهن و اینکه در [[جنگ|جنگ]] اخیر اشغال شده باشد، گردید. در نتیجه عقب نشینی شامل هر سرزمینی که این صیغه در مورد آن به کار رود، می شود و هر گونه استثناء قرار دادن سرزمین یا سرزمینهای اشغالی از حکم مقرر عقب نشینی بیانیه، برخلاف نص بیانیه است و آن را با تحریم "اجازه استیلای اراضی از طریق جنگ" صریحا رد می کند. این نص در مقدمه قطعنامه آمده است.

همچنین متنهای فرانسوی و اسپانیولی و روسی و چینی بیانیه ـ که زمانهای رسمی [[سازمان ملل متحد ـ اسرائیل، روابط|سازمان ملل متحد]] بوده و از قدرت و اهمیت یکسانی برخوردارند ـ به وضوح نشان می دهند که این عقب نشینی از اراضی اشغالی در [[جنگ|جنگ]] اخیر می باشد. اضافه می کنیمکه درک یارنگ از مرزهایی امن آن طور که در بیانیه آمده است، با گفته های مذکور تطابق دارد. و علت آن این است که در یادداشت مورخه 8/2/1971 از [[اسرائیل|اسرائیل]] خواسته شده است که: متعهد شود تا نیروهای خود را از اراضی اشغالی جمهوری عربی [[مصر ـ اسرائیل، روابط |مصر]] تا مرزهای بین المللی گذشته که بین مصر و دولت استعماری [[انگلیس ـ اسرائیل، روابط|انگلستان]] و فلسطین برپا بود، عقب ببرد.

بالاتر از همه اینها در احکام قانون بین المللی تئوری به نام [[مرزهای امن|مرزهای امن]] وجود ندارد و احکام این قانون بر این اساس استوار است که حدود و ثغور هر کشوری چه به طور عرضی و یا توافقی باید مشخص و شناخته شده باشد. همچنین این قانون بین المللی، براساس رد مبدأ و منشأ اعتراف به آثار و نتایج مربوط به اشغال، مخصوصا در مورد انضمام اراضی و تحت هر بهانه و دلیلی، استوار است. و آن طبق مبدأ معروف هرچه که بر باطل استوار گردد باطل است صورت می گیرد.

بدین ترتیب دلایل و براهین [[اسرائیل|اسرائیل]] برای توحید [[مرزهای امن|مرزهای امن]] که زمینه های توسعه طلبی وی در انضمام اراضی جدید به آن را فراهم می سازد، به کلی لغو و منتفی شد.

درواقع چنین توجیهی جز براساس دشمنی و تجاوز و تمایل به توسعه طلبی از طریق به کارگیری نیروی اسلحه امکان پذیر نیست و آن بهانه [[اسرائیل|اسرائیل]] جهت توسعه و امتداد مرزها، و بازگشتی جدید به تئوریهای قدیمی نازیسم می باشد. تئوری که می گفت: مرزهایی ایجاد شده دست انسان را می توان با زور و قدرت عوض کرد و رشد و توسعه کشور نشانه زنده بودن آن است.

==مآخذ:==
#المسیری، عبدالوهاب: '''''دایره المعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم'''''، ترجمه مؤسسه مطالعات و پژوهش های تاریخ خاورمیانه، دبیرخانه کنفرانس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین، جلد هفتم، چاپ اول، 1383.
#شحانه، ابراهیم: '''''الحدود الآمنه و المعترف بها'''''، 1974، بیروت.

ـ گزارش دبیرکل [[سازمان ملل متحد ـ اسرائیل، روابط|سازمان ملل متحد]] به شورای امنیت،سند شماره س/10929 در تاریخ 8/5/1973.