ویسکر، آرنولد

آرنولد ویسکر (Arnold Wesker) نمایشنامه نویس انگلیسی یهودی است. در لندن در خانواده ای مهاجر از یهودیان شرق اروپا به دنیا آمد. خیلی زود مدرسه را ترک کرد. به کارهای گوناگون روی آورد و دو سال در نیروی هوایی انگلستان خدمت نمود. از همه این تجارب به عنوان ماده خام نمایشنامه های اولیه اش بهره گرفت؛ نمایشنامه هایی که بیشتر به زندگینامه اش شبیه بود. محور بیشتر آثارش مشکلات اجتماعی است و گرایشش بهسوسیالیسم و طبیعت گرایی در آنها آشکار است.

او در نمایشنامه هایش به نقد تند و بی رحمانه ارزش های مادی حاکم بر جوامع مدرن صنعتی می پردازد و به شکاف میان ارزش های معنوی و دستاوردهای مادی اشاره می کند. بعد یهودی نمایشنامه هایش منحصر در استفاده از شخصیت های یهودی در بیشتر آنهاست. آنان شخصیت هایی هستند که در محله شرقی لندن با ایشان آشنا شده است و پرداختنش به زندگی و مشکلات آنها، تعبیر یا نمادی از درگیری ها و قضایای فراگیرتر انسانی است که تنها به یهودیان مربوط نمی شود. نخستین نمایشنامه او در 1959 با نام آشپزخانه منتشر شد. نام و مضمون این اثر را از همان دوره ای گرفته است که به عنوان آشپز کار می کرد و موضوع این اثر، نمادی است از کشمکش و رقابت شدیدی که در جوامع صنعتی به چشم می خورد و تا مرز بردگی پیش می رود. شهرت ویسکر بیشتر به سه اثر به نامهای سوپ جوجه با جو (1958)، ریشه ها (1959) و من از قدس می گویم (1960) باز می گردد.

این سه نمایشنامه که با هم منتشر شده است بر مشکلات جامعه بیمار دست می گذارد. اولی داستان خانواده ای یهودی از طبقه کارگر در محله شرقی لندن است که ماجراهایش در دهه سی و چهل روی می دهد.

نویسنده از طریق این داستان به بیان تعارضی می پردازد که در آن زمان در انگلستان میان عقاید سوسیالیستی و گرایش های فاشیستی وجود داشت. سپس به فروپاشی آن عقاید در برابر واقعیت هایی مانند استالینیسم در شوروی و روی کار آمدن دولت رفاه در انگلستان اشاره می کند. البته به از هم پاشی جامعه مدرن صنعتی نیز گوشه چشمی دارد.

دومین نمایشنامه به غربت و انحطاط ارزش ها می پردازد. سومی نیز درباره دو یهودی است کهمی خواهند جامعه ای ایده آل در روستای خود برپا کنند و طبعا چنین تلاش های فردی نمی تواند در برابر جهت عمومی جامعه به جایی برسد. از دیگر نمایشنامه های او چیپس با همه چیز (1926) است که اساسش را از تجربه خدمتش در نیروی هوایی گرفته است. برای همین، داستان در یک محیط نظامی است که شخصیت های آن یا زورگو، خودرأی و پست هستند و یا فرمانبردار و خوار.

در نمایشنامه چهار فصل (1965) از چارچوب اجتماع بیرون می آید تا به درد و رنج های شخصی اش بپردازد. این گرایش از اواسط دهه شصت در او ایجاد شده بود. در نمایشنامه سالمندان (1972) از طریق شخصیت های یهودی به موضوع زندگی و بقا نزد سالمندان می پردازد. نمایشنامه سور همسر (1974) داستان تاجری یهودی است که در آن به تعارض ارزش های ایده آل با واقعیت های تلخ جامعه اشاره شده است. همین موضوع را به شکلی فراگیرتر در تاجر (1977) می بینیم که اقتباسی جدید از اثر پرآوازه شکسپیر، تاجر ونیزی است.

او در کنار نمایشنامه، داستان کوتاه نیز می نوشت. آخرین اثرش مجموعه مقالات برگزیده (1985) است که در بسیاری از مقالاتش به یهودیت خویش اشاره کرده است. ویسکر در دهه شصت به تأسیس و اداره "مرکز 42" اقدام نمود. هدف این پروژه فرهنگی - که زیرنظر اتحادیه سندیکاهای کارگری انگلستان کار می کرد ـ گسترش فرهنگ توجه به هنر در میان مردم بود.

مأخذ:

1. المسیری، عبدالوهاب: دایره المعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، ترجمه مؤسسه مطالعات و پژوهشهای تاریخ خاورمیانه، دبیرخانه کنفرانس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین، جلد سوم،

زمستان 1382.